Kleszcze i choroby odkleszczowe

Kleszcze i choroby odkleszczowe
Gdzie żyją kleszcze?
Kleszcze żyją w strefie przygruntowej, w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących
w roślinność. Znajdują się na spodniej stronie liścia lub na gałęziach w pobliżu ścieżek, po
których chodzimy. Wbrew temu jak często się twierdzi, kleszcze nie spadają z drzew.
Kleszcza można „złapać” przechodząc obok niego. Gdy tylko temperatura przekroczy 80C,
kleszcze staja się aktywne. Łagodna zima oraz wilgotne lato sprzyjają wysokiej rozrodczości
kleszczy, co powoduje zwiększenie tempa ich rozprzestrzenianiu się.
W jaki sposób kleszcze przenoszą choroby?
Kleszcze w czasie ukłucia przekazują do krwi ludzi i zwierząt bakterie i wirusy, które mogą
wywołać groźne choroby zakaźne. Ukąszenie kleszcza jest bezbolesne, ponieważ ślina
kleszcza zwiera wiele substancji biochemicznych, w tym substancje łagodzące ból, które
powodują, że nie czujemy ukłucia.
Jakie choroby są przenoszone przez kleszcze?
W Europie, w tym w Polsce, jest to przede wszystkim borelioza- choroba bakteryjna oraz
kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Na świecie istnieje jeszcze ponad 500 innych chorób
przenoszonych przez kleszcze. Większość z nich występuje jednak bardzo rzadko.
Jaki jest przebieg kleszczowego zapalenia mózgu?
Kleszczowe zapalenie mózgu jest choroba dotycząca ośrodkowego układu nerwowego.
Niebezpieczeństwo polega na tym, że chorobą objęty jest mózg, czyli najważniejszy organ
ludzkiego ciała. Choroba w początkowym okresie może nie zostać rozpoznana, ponieważ
objawy są mało charakterystyczne- podobne do grypy. Pierwsza faza choroby pojawia się po
7-14 dniach od kontaktu z kleszczem. Przykładowe objawy to: gorączka, bóle głowy i mięśni.
Objawy z pierwszej fazy utrzymują się około tygodnia. Po kilku dniach lepszego
samopoczucia występuje druga faza choroby. Objawy: bóle głowy, gorączka, wymioty,
nudności, utrata przytomności oraz zespół zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub
zapalenie mózgu. Objawy zwykle ustępują po 2-3 tygodniach. Nie ma leczenia
przyczynowego kleszczowego zaplenia mózgu, stosowane jest tylko leczenie samych
objawów.
Jakie są najczęstsze objawy boreliozy?
Bakterie boreliozy przenikają do nerwów, mięśni, tkanki łącznej. Dlatego choroba może
powodować niezliczone objawy: m.in. neurologiczne (np. mrowienie, paraliż), mięśniowe,
skórne. Borelioza rozwija się od 1 do 3 tygodni od ukąszenia. Nie leczona z fazy wczesnej
przechodzi w rozsianą i w końcu w bardzo trudną do leczenia fazę przewlekłą. Oto, co
powinno nas zaniepokoić.
● Faza wczesna. W miejscu ukąszenia może się pojawić rumień wędrujący, czyli
czerwona, owalna zmiana na skórze. To jednoznaczny sygnał, że doszło do
zakażenia i trzeba zacząć leczenie. Rumień występuje tylko w 30 proc.
przypadków, dlatego jego brak wcale nie świadczy o tym, że jesteśmy zdrowi.
Pozostałe objawy pierwszej fazy mogą przypominać grypę. Są to: zmęczenie,
podwyższona temperatura, bóle karku.
● Faza rozsiana. Jeśli w I fazie choroby nie zostaną podane antybiotyki, borelioza przechodzi
w fazę rozsianą. Wtedy mogą pojawić się m.in.: stany zapalne stawów, bóle w klatce
piersiowej, szumy w sercu.
● Faza przewlekła. Dolegliwości, które towarzyszą chorym w tym etapie boreliozy, jest
wiele. Mogą to być: bóle głowy, mięśni, stawów, zaburzenia mowy, wzroku i wiele innych.
Czy można się zaszczepić?
Tak, przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM)!
Szczepienie ma bardzo duże znaczenie, ponieważ KZM nie da się leczyć przyczynowo. Wirus
jest przenoszony w ciągu kilku pierwszych minut pobierania krwi przez kleszcza. Usunięcie
kleszcza nie może wiec stanowić skutecznej ochrony przed zainfekowaniem wirusem
wywołującym KZM Konieczne staje się zastosowanie szczepień profilaktycznych.
Nie ma szczepień przeciw boreliozie!
Co mogę zrobić, aby uniknąć ukąszenia przez kleszcza?
Ryzyko zachorowania na inne choroby odkleszczowe, którym nie można zapobiec poprzez
szczepienie można zmniejszyć poprzez stosowanie się do poniższych wskazówek:
Załóż jasne ubranie wybierając się na spacer – po powrocie łatwiej będzie zauważyć
kleszcze wędrujące po ubraniu w poszukiwaniu miejsca wkłucia. Lepiej jest założyć koszulę
z długim rękawem, długie spodnie i kryte obuwie utrudniając pajęczakowi dostęp do skóry.
Sprawdź ubranie i usuń dostrzeżone kleszcze po powrocie ze spaceru. Zwracaj przy tym
szczególną uwagę na miejsca, gdzie skóra jest delikatna: pachwiny, pępek, miejsca za uszami,
zgięcia pod kolanami, owłosiona skóra głowy itp.
Dzieci, jeśli spędzają czas na powietrzu, oglądaj dwa do trzech razy dziennie.
Jeśli jesteś właścicielem czworonoga również oglądaj go regularnie po powrocie ze
spacerów.
Stosuj dostępne środki odstraszające kleszcze (chronią tylko przez pewien czas).
Unikaj wysokich traw, zarośli i poszycia lasu.
Co mam zrobić, gdy ukąsi mnie kleszcz ?
Kleszcze są bardzo małe, dlatego należy dokładnie obejrzeć całe ciało, zwracając uwagę na
małe punkciki, ponieważ larwy kleszczy, których ukąszenie również może spowodować
zachorowanie na KZM są bardzo małe (0,6 mm do 1 mm) i trudno dostrzegalne. Dlatego
warto wziąć prysznic, aby w ten sposób spłukać z siebie niewczepione jeszcze larwy
kleszczy. Jeśli dostrzeżesz wczepionego kleszcza, powinien on zostać jak najszybciej
prawidłowo usunięty. Przez następne dni, tygodnie obserwuj miejsce ukąszenia. Jeśli wystąpi
zaczerwienienie skóry wokół miejsca ukraszenia (rumień) lub objawy grypopodobne,
natychmiast zgłoś się do lekarza, aby wykluczyć ewentualną chorobę
Jak usuną kleszcza?
Jak najszybciej, aby zapobiec przeniesieniu się z kleszcza kolejnych czynników
chorobotwórczych! Kleszcza należy usuwać za pomocą wąskich szczypczyków (pensety).
Chwyć mocno kleszcza, tak blisko skóry, jak tylko możliwe. Pewnym ruchem równoległym
do osi wkłucia oderwij go od skóry (nie obracaj!). Jeśli pozostaną części kleszcza wbite
w skórę, należy je usunąć tak szybko, jak tylko możliwe.
Paraliżowanie kleszcza olejem, kremem, masłem lub jego wykręcanie może spowodować
wstrzyknięcie przez kleszcza jeszcze większej ilości materiału zakaźnego do ciała (kleszcz
wtedy "wymiotuje"). Nie należy używać wazeliny, płonących zapałek, końcówek papierosów,
pilników do paznokci lub innych przedmiotów. Jeżeli masz kłopot z usunięciem kleszcza,
zgłoś się do punktu medycznego.
Więcej informacji na temat choroby znajdziesz na stronie www.kleszcze.info.pl