nawożenie doglebowe i dolistne roślin

NAWOŻENIE DOGLEBOWE I DOLISTNE ROŚLIN
By osiągać wysokie, a przy tym stabilne plony roślin, należy dążyć do zapewnienia wysokiej
żyzności i urodzajności gleb poprzez:
- uzyskanie i utrzymanie optymalnego odczynu (pH w zakresie 5.6 - 7),
- uzyskanie i utrwalenie gruzełkowatej struktury (gleba przykryta-rosnące rośliny lub
mulcz)
- uzyskanie wysokiej zawartości próchnicy (stosuj obornik, gnojowicę, gnojówkę,
komposty, EM , Rosahumus, UG max, przyoruj słomę, liście, uprawiaj międzyplony na
przyoranie: gorczycę, rzodkiew, rzepak j., facelię, strączkowe i ich mieszanki ze zbożami
- doprowadzenie gleby do pożądanej zasobności w fosfor, potas, magnez i mikroelementy.
Poza tym nie stosuj nawozów w wierzchnią warstwę gleby – przed siewem lub sadzeniem,
gdyż gorzej są wykorzystywane, niszczą strukturę, słabiej rozwija się korzeń,
Jest to zasadniczy cel, do którego należy systematycznie zmierzać, by uzyskać z uprawy
roślin satysfakcjonujące wyniki.
Gleba żyzna jest glebą urodzajną, a przy tym:
- łatwiejszą w uprawie. Na glebach ciężkich, zlewnych rozluźnia się, podczas gdy na
lekkich piaszczystych staje się zwięźlejsza. Lepiej wówczas gromadzi wodę i składniki
pokarmowe, mniej zaskorupia się, co ułatwia wschody i rozrost systemu korzeniowego,
- są w niej właściwe relacje między wodą a powietrzem , łatwiejszy podsiąk wody podczas
suszy oraz jej przesiąkanie po nadmiernych opadach. Gleba żyzna zapewnia roślinie
dobre zaopatrzenie w wodę, tlen i składniki pokarmowe,
- zapewnia właściwy przerób wnoszonych do gleby substancji organicznych w związki
próchniczne i składniki mineralne. Aktywną rolę w tych przemianach przejmują wówczas
pożądane (próchnicotwórcze i strukturotwórcze) mikroorganizmy,
- umożliwia uzyskiwanie wysokich i stabilnych w wieloleciu plonów
Pożądany odczyn (pH w 1 M KCl) i zasobność gleby w (mg/100 g) w przyswajalne formy
fosforu (P2O5), potasu (K2O) i magnezu (Mg) w zależności od zwięzłości gleby,
uprawianych roślin i uzyskiwanych plonów
Gleba
Pożądany
Rośliny zalecane do uprawy i
zakres
uzyskiwane plony
odczynu i
zasobności
gleby
bardzo lekka
(piaski luźne)
pH
5,1- żyto, łubin żółty, owies, wyka ozima.,
5,5
seradela
fosfor 10-12 (plony niskie)
potas
12-15
magnez 3-4
lekka
pH
(piaski gliniaste) 6,0
fosfor
15
potas
średnia
magnez
(gleby lessowe,
gliny piaszczyste) pH
6,8
fosfor
ciężka – zwięzła 18
(rędziny, gliny,
potas
iły)
magnez
żyto, owies, pszenżyto, kukurydza,
gryka, seradela, wyka oz., łubin żółty i
12- wąskolistny, peluszka, komonica,
koniczyna biała, ziemniaki, len, tytoń
15-18 Virginia
4-6 (plony niskie i średnie)
5,6-
6,2pszenica, jęczmień, kukurydza,
pszenżyto, buraki, ziemniaki, konopie,
18-20 tytoń ciemny i Burley, rzepak, groch,
6-9 bobik, koniczyna czerwona i perska,
lucerna mieszańcowa i siewna
6,6- (plony wysokie i bardzo wysokie)
15-
pH
7,2
fosfor 1820
potas
20-25
magnez 9-12
Przeciętne pobranie składników w kg na 1 t plonu głównego (wraz z ubocznym)
Roślina
Produkt N
P2O5 K2O MgO Plony w t/ha
azot fosfor potas magnez średniewysokie
Pszenica ozima
nasiona 28
12
22
5
3,5-7
Żyto
nasiona 21
11
27
5
2,5-4
Jęczmień jary
nasiona 22
10
24
5
3-6
Owies
nasiona 24
12
32
7
2,5-4
Kukurydza
nasiona 29
13
33
9
4-8
Rzepak
nasiona 55
24
55
10
2,5-4
Łubiny
nasiona 78
18
48
9
1,5-3
Groch
nasiona 57
13
40
6
2-3,5
Bobik
nasiona 60
18
44
5
2,5-4
Len
słoma
9
5
15
9
4-6
Buraki cukrowe
korzenie 4
1,8
6,0
2,3
45-70
Ziemniaki
bulwy
3,5
1,6
7,6
0,6
20-40
Kukurydza
zielonka 3,1
1,0
4,9
0,4
50-80
Trawy
zielonka 3,8
1,7
6,7
0,7
30-60
Lucerna
zielonka 7,6
2,0
6,0
0,7
40-60
Koniczyna
zielonka 8,0
1,5
6,0
0,7
30-50
Chmiel
szyszki 75
23
80
20
1,5-3
Tytoń Virginia
liście
40
16
65
18
2-2,8
Tytoń ciemny i
liście
60
15
70
18
2,5-3,5
Burley
Dawki nawozów ustala się na podstawie: zasobności gleby, wymagań pokarmowych roślin,
prognozowanych plonów
i stanowiska w zmianowaniu (nawozy organiczne, rośliny motylkowate)
Wymagania pokarmowe wybranych roślin–przeciętne pobranie składników z uzyskanym plonem
Składniki W dawce Pszenica Kukurydza Rzepak Burak
Tytoń Chmiel
obornika ozima
na ziarno ozimy cukrowy Ziemniak Virginia szyszki
35 t/ha 7 t/ha 8 t/ha
4 t/ha 60 t/ha bulwy
2,5 t/ha 2t/ha
wnosimy
40t/ha
do gleby
Azot – N 175 kg
Fosfor – 105 kg
P2O5
245 kg
Potas –
K2O
70 kg
Magnez – 28 kg
MgO
175 kg
Siarka – S
196 kg
256 kg
84 kg
112 kg
154 kg
304 kg
30 kg
80 kg
25 kg
28 kg
42 kg
80 kg
220
kg
240 kg
160 kg 100 kg
108 kg
60 kg
kg
360 kg
240 kg
220
kg
120 kg
28 kg
30 kg
24 kg
240 kg
24 kg
150
kg
40 kg
96
45
40 kg
165 kg kg
45 kg 160
kg
25 kg
40
40 kg kg
60
kg
Wapń –
CaO
24
kg
220
kg
Bor – B
42 g
88 g
60 g
112 g
560 g
680 g
700 g
880 g
6g
8g
180 g
Miedź –
Cu
240
600 g
100 g
180 g
80 g
900 g
260 g
1500 g
300 g
25 g
4g
g
100
175 g
Cynk –
Zn
1240 g
Mangan –
Mn
g
360
190
kg
180 g 280
g
250 g
320
360 g g
g
5g
480
2260 g
1000g
1500 g
g
Molibden
– Mo
800
g
3000 g
500 g
500 g
12
8
15 g
g
g
Żelazo Fe
900
500
20000 g
g
g
Skład wybranych nawozów doglebowych wykazujących szeroki stosunek potasu do fosforu
Nawóz
Azot Fosfor Potas Magnez Siarka Wapń Inne
N
P2O5 K2O MgO S
CaO
Agrafoska 16-36 16
36
10,0
Agrafoska 14-30 14
30
6
9,0
Amofoska NPK 3
10
28
2
3,6
16,0
bor
Mg +B
Lubofos Corn
5
10
21
8,0
bor,cynk
Lubofos pod
3
7
25
3
8,4
11,0
ziemniaki
Lubofoska 0-10- 10
30
6,6
12,5
mikroel.
30
Polifoska 4
4
12
32
2
4,0
Polifoska B
8
11
24
7,0
bor,sód
Polifoska V
11
8
20
10,0
Power 5-10-25
5
10
25
7,0
10,0
bor,żelazo
Power 5-14-28
5
14
28
2
6,0
4,2
mikroel.
SUPROFOS 25 5
10
25
2
5,2
2,5
SuproFoska 22 11
22
7,2
6,0
SuproFoska 20 10
20
4
6,0
5,0
SuproFoska 20B 10
20
4
6,0
5,0
bor
Yara 5-10-35
5
10
35
1
9,0
Yara 5-12-26
5
12
26
1
7,0
6,5
Skład chemiczny obornika (w %)
Bydło
Trzoda Konie
Owce
Kury
Kaczki i gęsi
Składniki
Sucha masa 21,0
21,4
24,7
26,8
44,0
30,0
Azot - N
0,5
0,5
0,5
0,7
1,6
0,7
Fosfor - P2O5 0,3
0,4
0,3
0,4
1,5
1,0
Potas - K2O 0,7
0,7
0,9
0,2
0,8
0,7
Wapń - CaO 0,5
0,4
0,4
0,6
2,4
1,2
Magnez 0,2
0,2
0,2
0,2
0,7
0,3
MgO
35
35
35
30
10
15
Dawka w t/ha
Przedsiewnie zaleca się gnojowicę gęstą, w dawce 20-50 m3/ha, zaś pogłównie gnojowicę
rzadką (rozcieńczoną), również w dawce 20-50 m3/ha. Powinna być stosowana m.in. przed
przeoraniem słomy, wysiewem międzyplonów, np. gorczcycy b., rzepaku j., rzodkwi ol.,
facelii, owsa, żyta j., itp.
Przyczyny niedoboru mikroelementów w roślinach
- naturalny brak w glebach, najczęściej lekkich;
- zubożenie zapasów glebowych w wyniku wynoszenia z plonami;
- niskie dawki nawozów organicznych (główne źródło zasilenia);
- antagonizm i synergizm składników pokarmowych, np.
w wyniku jednostronnego wysokiego nawożenia;
- wpływy odczynu gleby na przyswajalność (Mn, Fe, Al, Mo);
- wpływy przebiegu pogody na przyswajalność (wilgotność,
temperatura, usłonecznienie);
- szybkie przyrosty biomasy roślinnej
Podstawowe zasady dokarmiania dolistnego
- dokarmianie dolistne pobudza metabolizm rośliny i zwiększa
pobieranie składników pokarmowych przez korzenie, m.in. w wyniku
ich rozrostu
- stosowanie interwencyjne (widoczne objawy niedoboru);
- stosowanie profilaktyczne (utajone – niewidoczne objawy niedoboru);
-
reutylizacja składników pokarmowych w roślinie (różnice w
przemieszczaniu makro i mikroelementów);
stosować w okresach intensywnego wzrostu i rozwoju roślin, ale nie
podczas kwitnienia (wyjątek: ziemniaki, tytoń);
stosować wieczorem lub całodobowo w pochmurny dzień, przy dużej
wilgotności i umiarkowanych temperaturach,
częstotliwość stosowania (co 10 dni);
łączne stosowanie: mocznik + siarczan magnezu + nawóz mikroel. +
jeden środek ochrony roślin
Formy stosowania nawozów mikroelementowych
DOGLEBOWO - niska efektywność, niewielki stopień wykorzystania
wnoszonych
składników – do kilku %,
DONASIENNIE -suche i mokre zaprawy, np. Primus
DOLISTNIE - podstawowa, preferowana forma. Zaletą jest szybkość działania i wysoki
stopień wykorzystania wniesionych składników. Przyjmuje się, że efektywność dolistnej
aplikacji mikroelementów jest przeciętnie 10-krotnie, a niektórych nawet 30-krotnie wyższa
od ich doglebowego wnoszenia, gdzie stosunkowo szybko przechodzą w formy niedostępne
dla roślin.
BOR
Najbardziej deficytowy mikroelement – około 80% gleb Polski wykazuje niedobory boru,
zwłaszcza
- lekkie, a zarazem kwaśne,
- zwięźlejsze, ale wykazujące zasadowy odczyn, pH powyżej 7
- optymalny zakres pH dla dobrej przyswajalności boru 5,6 – 6,8
- na glebach oraz w okresach suchych i gorących
- na glebach oraz w okresach wilgotnych (łatwe wymywanie) i chłodnych
- przy wysokich dawkach nawozów azotowych, potasowych i wapniowych
Znaczenie boru w roślinie
- niezbędny w tworzeniu i funkcjonowaniu tkanek asymilacyjnych, przewodzących i
merystematyczxnych (wierzchołkowych)
- wpływa na rozwój organów generatywnych, głównie tworzenie i jakość pyłku oraz
zawiązywanie kwiatów, owoców i nasion
- bierze udział w produkcji i przemieszczaniu w roślinie węglowodanów (cukrów)
- niezbędny w przemianie azotu i tworzeniu białek
- reguluje syntezę hormonów roślinnych i kwasów nukleinowych
Niedobory boru nasilają się w gospodarstwach uprawiających rośliny borolubne: burak i inne
okopowe, w tym warzywa, rzepak, strączkowe i motylkowe wieloletnie, tytoń, chmiel, mak,
kukurydza, gryka, drzewa i krzewy owocowe, niekiedy również pszenica.
Objawy niedoboru boru (pierwiastek młodości)
- zahamowanie wzrostu i rozwoju wierzchołkowych części (stożków wzrostu) łodyg i
korzeni,
- gorsze wykształcenie tkanek przewodzących, zachwiana gospodarka wodna i przepływ
asymilatów,
- obniżenie zawartości cukru w korzeniach i bulwach roślin okopowych oraz w owocach,
- zgorzel liści sercowych buraka, tworzenie dodatkowych okółków liści z boku główki
korzenia,
zaś w jej części szczytowej puste, sczerniałe miejsca (kawerny), podobnie jak w korzeniu
selera,
- opadanie lub słabe wiązanie kwiatów, owoców i nasion (rzepak, drzewa i krzewy
owocowe),
- jesienią na rozetach rzepaku karłowate liście sercowe, zaś pozostałe z charakterystycznym
czerwonawym przebarwieniem brzegów i wierzchołka. Podobne objawy występują wiosną
na
liściach w górnej części łodygi, która jest często zgrubiała z widocznymi rysami i
pęknięciami,
- na roślinach ziemniaka chloroza najmłodszych liści, łodygi krótkie krzaczaste, z kątów liści
wyrastają obficie pędy boczne. Bulwa szorstka, spękana na wierzchu, wewnątrz ciemne
plamy,
- róża kalafiora luźna, brązowiejąca, łodyga w górnej części pusta,
- podłużne pęknięcia korzeni marchwi, selera, rzodkiewki,
- luźno ułożone łodygi selera, brunatne plamy na liściach i ogonkach, korkowacenie korzenia.
Stężenie mocznika w dokarmianiu dolistnym
1. Buraki i ziemniaki – do 6%
2. Rzepak – do 12% (a nawet 15%)
3. Tytoń – do 10%
4. Chmiel – do 1%
5. Łąki i pastwiska – do 20%
6. Drzewa owocowe – do 1%
7. Krzewy owocowe – 0,5%
8. Zboża – od 20 do 5%
- faza krzewienia 20%?
- koniec krzewienia 15%
- pocz. strzelania w źdźbło 10%
- przed kłoszeniem i po wykł. 5%
Magnez w dokarmianiu dolistnym stosować w postaci:
1. Siarczan magnezu 7-wodny, zawiera 16% MgO (magnezu) i 13% S (siarki), stosować
pod wszystkie uprawy w stężeniu do 5% (15 kg/ha)
2. Siarczan magnezu jednowodny, zawiera 23% MgO i 21% S, stosować pod wszystkie
uprawy w stężeniu do 3% (do 9 kg/ha)
3. Mikrokompleks – zawiera 16% MgO + 12,5% S + mikroelementy. Uniwersalny - pod
różne uprawy, stosować jednorazowo w ilości 5 kg/ha, pod zboża dodać chelat miedzi,
pod kukur. chelat cynku, pod rośliny dwuliśc. nawóz borowy. Na glebach o pH>6,5
chelat manganu
4. Tytoń-Vit, zawiera 17% MgO + 13,6% S +1% B + inne mikroelementy, w tym tytan.
Doskonały pod rośliny borolubne uprawiane na glebach o pH poniżej 6,5: tytoń,
burak, rzepak, strączkowe i motylkowe drobnonas., mak, warzywa. Stosować w
dawce 2-3 kg/ha.
5. Chmiel Vit, zawiera 17% MgO + 12% S+1.5% Zn (cynku)+1% B (boru) oraz inne
mikroel., w tym tytan. Bardzo dobry pod chmiel, ale też drzewa i krzewy owoc. oraz
ziemniak i kukurydzę na glebach o pH poniżej 6.5. Stosować 2-3 razy w okresie
wegetacji, w dawce 2-3kg/ha.
Ocena zawartości makro- i mikroelementów w dolistnych nawozach wieloskładnikowych (w
% wagowych)
Ocena zawartości
Składniki
Niska
Średnia
Wysoka
Bardzo
wysoka
Azot - N
do 6,0
6,1 – 12,0
12,1 – 20,0 >20,0
Fosfor - P205
do 3,0
3,1 – 6,0
6,1 – 10,0
> 10,0
Potas - K2O
do 6,0
6,1 – 12,0
12,1 – 20,0 > 20,0
Magnez - MgO
do 2,5
2,6 – 5,0
5,1 – 8,0
>8,0
Siarka - SO3
do 4,0
4,1 – 7,5
7,6 – 12,0
>12,0
Bor - B
do 0,4
0,5 – 0,8
0,9 - 1,2
>1,2
Miedź - Cu
do 0,3
0,4 – 0,6
0,7 – 1,0
>1,0
Cynk - Zn
do 0,4
0,5 – 0,8
0,9 – 1,2
>1,2
Mangan - Mn
do 0,5
0,6 – 0,9
1,0 – 1,5
>1,5
Żelazo - Fe
do 0,5
0,6 – 0,9
1,0 – 1,5
>1,5
Molibden - Mo
do 0,005 0,006 – 0,009 0,01 – 0,03 >0,03
Podsumowanie
1. Podstawową zaletą dolistnego dokarmiania roślin jest szybkość działania i wysoki stopień
wykorzystania wnoszonych składników
2. Poprzez dokarmianie dolistne można w znacznym stopniu, a nawet całkowicie zaspokoić
potrzeby pokarmowe roślin w mikroelementy, podczas gdy makroelementy powinny być
wnoszone głównie doglebowo
3. Spośród makroelementów dolistnie dostarczany jest najczęściej azot
(w postaci mocznika - uwaga na biuret) oraz magnez i siarka (głównie w postaci siarczanu
magnezu). Pod niektóre uprawy wnoszony jest również wapń (sady, pomidor, papryka,
kapusta) oraz fosfor i potas. Zaleca się je przy widocznych objawach niedoboru tych
składników w okresie wegetacji roślin.
4. Niedobór mikroelementów występuje najczęściej:
- w gospodarstwach uzyskujących wysokie plony, a nie stosujących,
lub w ograniczonej ilości obornik
- w okresach intensywnego wzrostu i rozwoju roślin, kiedy wykazują
zwiększone zapotrzebowanie na składniki pokarmowe- w warunkach niekorzystnych
właściwości chemicznych lub fizycznych gleb (nieodpowiedni odczyn, antagonizm
składników, susza lub nadmiar wilgoci).
5. Mikroelementy wnoszone są w postaci soli, bądź chelatów (Cu, Zn, Mn i Fe) oraz w formie
jedno, bądź wieloskładnikowych nawozów dolistnych
6. Wyłączne stosowanie nawozów wieloskładnikowych likwiduje lub ogranicza jedynie
utajone (niewidoczne) objawy niedoboru poszczególnych składników, choć zależy to w
dużym stopniu od składu nawozu. W przypadku widocznych objawów zachodzi konieczność
„interwencyjnego” oprysku, z dodatkiem lub wyłącznym stosowaniu nawozów jedno- lub
kilkuskładnikowych, z bardzo wysoką koncentracją określonych składników, pod
poszczególne uprawy.
7. Składniki mineralne z naniesionej cieczy przenikają do komórek epidermy,
a następnie do tkanek i komórek rośliny przez ektodesmy, czyli drobne
pory o średnicy do 2 mm. Ich liczba na dolnej stronie liścia jest znacznie
większa niż na górnej, z czym wiąże się lepsze pobieranie składników.
Dlatego podczas oprysku, celowe jest wykorzystanie opryskiwaczy, z tzw.
rękawem powietrznym, kiedy strumień powietrza i rozpylony roztwór
wnika w łan roślin i dociera do dolnej części łodyg i liści.
8. Wnoszone dolistnie składniki, zwłaszcza z wysoką zawartością siarki, miedzi,
cynku i tytanu, ograniczają w pewnym stopniu (niekiedy dużym) rozwój
chorób grzybowych, dzięki czemu fungicydy można stosować w dolnej
zalecanej dawce (stężeniu). Podobny efekt dają nawozy z wysoką wartością
pH, np. Alkaliny.
9. Podczas łącznego stosowania agrochemikaliów (nawozy + środki ochrony
roślin) najpierw wlewamy do zbiornika opryskiwacza roztwory nawozów
(mocznik + siarczan magnezu + nawóz mikroelementowy), a następnie przed
wyjazdem w pole jeden środek ochrony roślin (grzybo- lub owadobójczy).
10. W wyniku dolistnego dokarmiania można liczyć na wzrost plonów do 20 %.
Przy widocznych objawach niedoboru określonego składnika efekt
plonotwórczy jest zwykle wyższy
Niedobory
Niedobór fosforu na roślinach pszenżyta
(różowe zabarwienie)
Zwisające pąki kwiatowe maku i słonecznika wskutek niedoboru wapnia
Objawy niedoboru wapnia na roślinach i owocach pomidora
-sucha zgnilizna wierzchołkowa