Tektonika Kotliny Orawsko

Paweł Pomianowski
Analiza danych geologicznych oraz wyników badań elektrooporowych i modelowania
grawimetrycznego w rejonie Kotliny Orawsko–Nowotarskiej umożliwiła
zidentyfikowanie w podłożu kotliny szeregu uskoków zrzutowych i zrzutowo –
przesuwczych, które tworzą plan strukturalny dwóch zapadlisk tektonicznych,
wypełnionych osadami neogeńsko-czwartorzędowymi.
Uskoki zidentyfikowane w podłożu i obrzeżeniach Kotliny Orawsko–Nowotarskiej
należą do dwóch systemów. Pierwszy z nich, to system uskoków podłużnych,
równoległych do regionalnych kierunków strukturalnych. We wschodniej części
terenu uskoki te mają kierunki W–E, natomiast w części zachodniej stopniowo
zmieniają kierunek na SW – zgodnie z wygięciem pienińskiego pasa skałkowego.
Drugą grupę stanowią dwa zespoły uskoków o kierunkach NNW–SSE rzadziej
NE–SW, które tworzą sprzężony i komplementarny system uskokowy. Uskoki te są
skośne do regionalnych kierunków strukturalnych i często kontynuują się w głąb
jednostki magurskiej.
Stwierdzono, że współczesny zasięg kotliny, wyznaczony w oparciu o kryteria
morfologiczne jest większy niż zasięg neogeńskich zapadlisk tektonicznych określony
badaniami geofizycznymi. Obecnie w podłożu wyraźnie wyodrębniają się dwa
zapadliska tektoniczne. Zapadlisko orawskie, w którym podłoże występuje na
głębokości od –500 do –300 m n.p.m. oddzielone jest od zapadliska nowotarskiego
elewacją starszego podłoża fliszowego, które na odcinku Rogoźnik–Ludźmierz
podniesione jest na wysokość 570 m n.p.m. Plan strukturalny podłoża wskazuje, że
powstanie obu depresji musiało nastąpić jeszcze w warunkach regionalnej kompresji.
Lewoskrętny ruch przesuwaczy wzdłuż dyslokacji związanych z północną krawędzią
pasa skałkowego w powiązaniu z nieregularnym przebiegiem ich powierzchni
spowodował powstanie dwóch stref transtensyjnych, które ostatecznie przyczyniły się
do powstania orawsko-nowotarskiego basenu sedymentacyjnego.
W pracy przedstawiono genezę i kolejne etapy rozwoju tego basenu, który powstał w
miocenie i rozwijał się z różnym tempem przynajmniej do interglacjału wielkiego.
Słowa kluczowe: basen orawsko-nowotarski, tektonika, badania geofizyczne