Spis treści Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1 Skóra 13 1.1 1.2 1.3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.5 1.6 1.7 Znaczenie skóry dla człowieka . . . . . . . . Zadania skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Budowa skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Naskórek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skóra właściwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tkanka podskórna . . . . . . . . . . . . . . . . Gruczoły skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ekrynowe gruczoły potowe . . . . . . . . . . . Apokrynowe gruczoły potowe . . . . . . . . . Gruczoły łojowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kolor skóry człowieka . . . . . . . . . . . . . . Starzenie się skóry . . . . . . . . . . . . . . . . Różnice między skórą mężczyzn i kobiet . . 2 Typy skóry i stany skóry 31 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 Skóra normalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skóra tłusto-wilgotna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skóra sucha (o niskiej zawartości tłuszczu i wody) . . . . . . . . Skóra wrażliwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skóra mieszana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skóra tłusto-sucha (o dużej zawartości tłuszczu i niskiej zawartości wody) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skóra sucho-wilgotna (o niskiej zawartości tłuszczu i wysokiej zawartości wody) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Podstawy prawne 39 4 Mycie skóry 43 4.1 4.2 Mydła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Syndety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 13 15 16 20 21 22 22 23 24 25 27 29 31 32 35 36 37 38 38 8 Spis treści 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 Mycie twarzy . . . . . . . Żele myjące . . . . . . . . Emulsje myjące . . . . . . Oleje hydrofilowe . . . . . Peelingi do twarzy . . . . Peelingi enzymatyczne . Peelingi chemiczne . . . . Mycie ciała . . . . . . . . . Preparaty pod prysznic . Preparaty do kąpieli . . . Peelingi do ciała . . . . . 5 Toniki do twarzy 55 6 Pielęgnacja intensywna 6.1 6.2 Maseczki i okłady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Ampułki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 7 Pielęgnacja skóry 61 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.2.5 7.2.6 7.2.7 7.3 7.4 7.5 Rodzaje produktów do pielęgnacji skóry . . . . . . . . . . . . . . Emulsje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nanoemulsje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Żele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Podstawy struktury kremów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Substancje pomocnicze w produktach do pielęgnacji skóry . . . Woda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Składniki lipidowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emulgatory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Substancje tworzące hydrożele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki konserwujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przeciwutleniacze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Perfumy i barwniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja twarzy dla skóry normalnej . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja twarzy dla skóry tłusto-wilgotnej . . . . . . . . . . . Pielęgnacja twarzy skóry suchej (o niskiej zawartości tłuszczu i wody) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja twarzy dla cery mieszanej . . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja twarzy dla skóry starzejącej się . . . . . . . . . . . . Fizjologia starzenia się skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Substancje czynne do stosowania zewnętrznego . . . . . . . . . Substancje aktywne do wstrzykiwania . . . . . . . . . . . . . . . . Kosmetyka naturalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja skóry wokół oczu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja ust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Balsamy i olejki do ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Preparaty do pielęgnacji dłoni i ochrony dłoni . . . . . . . . . . . Pielęgnacja stóp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nutrikosmetyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 62 64 64 65 66 66 66 69 72 72 75 76 78 83 84 88 89 89 90 99 102 103 104 105 106 108 110 7.6 7.7 7.7.1 7.7.2 7.7.3 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 48 48 49 49 50 50 50 50 51 53 57 9 Spis treści 8 Dezodoranty i antyperspiranty 111 8.1 8.2 8.3 Rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Dezodoranty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Antyperspiranty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 9 Higiena intymna 117 10 Kosmetyki dla mężczyzn 119 11 Pielęgnacja niemowląt i skóry dziecięcej 11.1 11.2 11.3 11.4 Specyfika skóry niemowląt . . . . . . . . . . . Mycie skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pielęgnacja skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . Mycie i pielęgnacja okolic pupy u dziecka . 12 Kosmetyki ochronne przed promienio-waniem słonecznym 127 12.1 12.2 12.2.1 12.2.2 12.2.3 12.3 12.4 12.4.1 12.4.2 12.4.3 12.5 12.6 12.7 Zakres promieniowania elektromagnetycznego słońca . . . . . . Działanie promieniowania na skórę . . . . . . . . . . . . . . . . . . Działanie promieniowania podczerwonego . . . . . . . . . . . . . . Skutki promieniowania UVA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Skutki promieniowania UVB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ostre urazy świetlne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przewlekłe urazy świetlne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedwczesne starzenie się skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rak skóry (nieczerniakowe raki skóry) . . . . . . . . . . . . . . . . Czerniak złośliwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fotodermatoza polimorficzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne . . . . . . . . . . . . . . . . Naturalne mechanizmy ochronne skóry przed promieniowaniem UV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pigmentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Modzel świetlny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwas urokainowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mechanizmy naprawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sztuczna ochrona przed promieniowaniem UV . . . . . . . . . . . Rodzaje środków przeciwsłonecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . Chemiczne substancje ochrony przeciwsłonecznej . . . . . . . . Fizyczne substancje ochrony przeciwsłonecznej . . . . . . . . . . Dodatkowe (albo inne) substancje ochronne przeciw promieniowaniu słonecznemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enzymy naprawcze DNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Faktor ochrony przeciwsłonecznej (ochrona UVB) . . . . . . . . . Określenie faktora ochrony przeciwsłonecznej . . . . . . . . . . . Faktor UVA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ochrona przed promieniowaniem podczerwonym . . . . . . . . . Ubranie chroniące przed słońcem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.7.1 12.7.2 12.7.3 12.7.4 12.8 12.8.1 12.8.2 12.8.3 12.8.4 12.8.5 12.9 12.9.1 12.9.2 12.9.3 12.10 . . . . . . . . . . . . . . . . 121 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 122 123 124 127 129 131 132 133 133 136 136 138 141 143 146 147 148 151 151 151 153 153 156 158 160 162 164 164 166 168 168 10 Spis treści 12.11 12.12 12.13 Wskazówki na temat obchodzenia się ze słońcem i środkami ochrony przeciwsłonecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Preparaty po opalaniu (after-sun) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Samoopalacze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 13 Specjalne zagadnienia pielęgnacji ciała 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 Cellulit . . . . . . . . . Rozstępy w ciąży . . . Blizny . . . . . . . . . . Środki wybielające . . Repelenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Włosy 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 Znaczenie włosów dla człowieka . Funkcje włosów . . . . . . . . . . . . Typy i rozwój włosów . . . . . . . . Budowa włosa . . . . . . . . . . . . . Cykl wzrostu włosa . . . . . . . . . . Powierzchnia włosa . . . . . . . . . Naturalne kolory włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Mycie i pielęgnacja włosów i skóry głowy 15.1 15.1.1 15.1.2 15.1.3 15.2 15.3 15.3.1 15.3.2 15.3.3 Środki do mycia włosów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szampony przeciwłupieżowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szampony do włosów przetłuszczających się . . . . . . . . Szampony do włosów suchych i uszkodzonych . . . . . . . . Środki pielęgnacji włosów i środki utrwalające fryzurę . . Depilacja i epilacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Depilacja mechaniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Depilacja chemiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Epilacja elektryczna i epilacja laserowa . . . . . . . . . . . 177 179 180 181 182 185 185 185 186 186 188 189 189 191 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 192 195 196 198 200 201 202 203 16 Paznokcie205 16.1 16.2 16.3 16.3.1 16.3.2 16.3.3 16.3.4 16.3.5 Znaczenie paznokci . . . . . . . . . Budowa paznokcia . . . . . . . . . . Pielęgnacja paznokci . . . . . . . . Maści i oleje do paznokci . . . . . . Preparaty do usuwania naskórka . Utwardzacze do paznokci . . . . . Lakiery do paznokci . . . . . . . . . Zmywacze do paznokci . . . . . . . 17 Kosmetyka upiększająca 17.1 17.2 17.3 Środki barwiące w kosmetyce upiększającej . . . . . . . . . . . . 211 Kosmetyki upiększające do skóry twarzy . . . . . . . . . . . . . . . 212 Kosmetyki upiększające do ust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 205 207 207 207 208 208 209 211 11 Spis treści 17.4 17.5 Kosmetyki upiększające do partii oczu . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Kosmetyki upiększające do paznokci . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 18 Higiena jamy ustnej i zębów 18.1 18.1.1 18.1.2 18.2 18.3 18.3.1 18.3.2 18.3.3 18.3.4 18.3.5 18.3.6 18.3.7 18.3.8 18.3.9 18.3.10 18.4 Budowa uzębienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Budowa zęba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Choroby zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Profilaktyka próchnicy – odżywianie przyjazne dla zębów . . Higiena jamy ustnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szczoteczki do zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Elektryczne szczoteczki do zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . Pasty do zębów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nici dentystyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Szczoteczki do przestrzeni międzyzębowych . . . . . . . . . . Irygatory do jamy ustnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Roztwory do płukania ust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inne środki pomocnicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki do czyszczenia protez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Środki mocujące do protez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fluorki w profilaktyce próchnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 219 220 221 222 223 224 224 226 227 227 228 229 229 229 230 19 Leczenie poszczególnych chorób skóry i włosów 19.1 19.2 19.3 19.3.1 19.3.2 19.3.3 19.4 19.4.1 19.4.2 19.5 19.5.1 19.5.2 19.5.3 Trądzik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Atopowe zapalenie skóry . . . . . . . . . . . . . . Grzybice skóry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grzybice powodowane przez grzyby Candida . Grzybice dłoni i stóp . . . . . . . . . . . . . . . . . Grzybice paznokci . . . . . . . . . . . . . . . . . . Infekcje wirusowe skóry . . . . . . . . . . . . . . Brodawki wirusowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zakażenia opryszczkowe (Herpes simplex) . . . Wypadanie włosów i łysienie . . . . . . . . . . . Permanenta postać łysienia . . . . . . . . . . . . Łysienie odwracalne . . . . . . . . . . . . . . . . . Leczenie łysienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wskazówki do stosowanych oznaczeń INCI . . . . . . . . . . . . . . 259 Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 . . . . . . . . . . . . . 233 238 244 244 245 247 249 250 251 252 252 253 254