dr n. med. Agnieszka Ignatowicz-Pacyna dr n. med
advertisement
Rak piersi dr drn. n.med. med.Agnieszka AgnieszkaIgnatowicz Ignatowicz-Pacyna - Pacyna Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu Najczęstsze nowotwory złośliwe na świecie w 2002 roku Kobiety • • • • • Pierś Szyjka macicy Okrężnica i odbytnica Płuco Żołądek 1 milion 151 tysięcy 493 tysiące 472 tysięcy 386 tysięcy 329 tysięcy Rak piersi - epidemiologia Dolny Śląsk – 2009 r., 1315 nowych zachorowań: kobiety - 1307, mężczyźni - 8, Wrocław – 347, w tym 345 u kobiet (wobec ogólnej liczby 11 486 nowych zachorowań na nowotwory w 2009 r.). wg Dolnośląskiego Rejestru Nowotworów Rak szyjki macicy - epidemiologia Dolny Śląsk – 2009 r., 239 nowych zachorowań, Wrocław – 58 (wobec ogólnej liczby 11 486 nowych zachorowań na nowotwory w 2009 r.). wg Dolnośląskiego Rejestru Nowotworów Czynniki ryzyka raka piersi: - wiek > 50 r. ż., - genetyczne: -(5 – 10%) mutacje BRCA1 1, BRCA 2, zespół Li Fraumeni -dodatni wywiad rodzinny w 25 %, - czynniki hormonalne - estrogenozależny (wczesna menarche, późna menopauza, HTZ, nierodzenie dzieci), - otyłość pomenopauzalna Objawy raka piersi • • • • • • • niebolesny, palpacyjny guz/ zgrubienie wciągniecie skóry zmiana kształtu piersi wyciek z brodawki powiększony węzeł chłonny pachy skórka pomarańczy owrzodzenie skóry Przerzuty drogą chłonki • pachowe węzły chłonne • rzadziej: zamostkowe węzły chłonne • węzły chłonne nadobojczykowe Przerzuty do kości Rozsiew drogą krwi PET (pozytronowa tomografia emisyjna): liczne przerzuty do pachy, ściany klatki piersiowej, kręgosłupa Th i L, powłok brzucha, węzłów biodrowych, obu kości udowych, prawej kości biodrowej, lewego nadnercza Rozpoznanie raka piersi - Badanie palpacyjne (samobadanie + badanie lekarskie), - Badania obrazowe: mammografia i USG piersi, - Biopsja cienkoigłowa (BCI, BAC, FNB), - Biopsja mammotomiczna zmian niepalpacyjnych, widocznych w badaniach obrazowych (BMU, SBM), - Biopsja chirurgiczna zmian nieoperacyjnych przed leczeniem neoadjuwantowym Mammografia - najbardziej czuła i swoista metoda (ale nie w 100% !), - zastosowanie od 40 r. ż., - badanie przesiewowe (screening): w przedziale 50-69 r. ż. Mammografia USG jako badanie uzupełniające mammografię - obraz raka MRI Rak szyjki macicy dr drn. n.med. med.Agnieszka AgnieszkaIgnatowicz Ignatowicz-Pacyna - Pacyna Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu Rak szyjki macicy • liczba chorych rośnie, osiągając szczyt w grupie pacjentek między 45 a 49 rokiem życia, • w Polsce systematycznie wzrasta umieralność młodych kobiet z powodu tego nowotworu Wirus brodawczaka ludzkiego HPV • jedną z głównych przyczyn zachorowania na raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV (Human Papillomavirus), • zależność przyczynowa pomiędzy wirusem HPV a rakiem szyjki macicy została udokumentowana ponad wszelką wątpliwość - Światowa Organizacja Zdrowia już w 1996 roku uznała typy wirusa HPV 16 i 18 za czynniki rakotwórcze dla człowieka Wirus brodawczaka ludzkiego HPV • do tej pory wyodrębniono około 100 typów wirusa, a wśród nich wirusy wysokiego ryzyka (onkogenne) m. in.: 16, 18, 31, 45, • zakażenia HPV są najbardziej powszechną infekcją przenoszoną drogą płciową, • na kontakt z wirusem w ciągu swojego życia narażona jest większość osób aktywnych seksualnie Wirus brodawczaka ludzkiego HPV • chociaż zakażenie HPV ma zwykle charakter przemijający, u części kobiet może przejść w postać przetrwałą, • utrzymujące się przez kilka lat przewlekłe zakażenie onkogennymi typami wirusa wiąże się ze znacznym wzrostem ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy Obraz prawidłowej szyjki macicy Czynniki ryzyka Głównymi czynnikami wpływającymi na powstanie raka są: • • • • • • przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16, 18 i innymi typami onkogennymi, wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, duża liczba partnerów płciowych, wieloletnie palenie papierosów, niski status socjoekonomiczny, śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy ( CIN ) w wywiadzie Szyjka macicy u kobiety pomenopauzalnej Etapy choroby w ciągu kilku lat (3-8 lat): • infekcja, zapalenie, • stany przednowotworowe (CIN) I, II, III stopnia, • rak przedinwazyjny, • rak inwazyjny, • choroba zaawansowana (III i IV stopień) Diagnostyka • badanie ginekologiczne, • cytologia, kolposkopia, • badania wirusologiczne - typowanie onkogennych HPV, • badanie histopatologiczne jest ostatecznym i jedynym potwierdzeniem rozpoznania Stan zapalny szyjki macicy Objawy budzące niepokój onkologiczny • plamienia, krwawienia kontaktowe, krwawienia pourazowe z dróg rodnych, • nieregularne, nieprawidłowe krwawienie międzymiesiączkowe i/lub pomenopauzalne, • upławy, często wodniste, podbarwione krwią, ropne, cuchnące Obraz kolposkopowy raka szyjki macicy Obraz kolposkopowy raka szyjki macicy Objawy późne • bóle podbrzusza, bóle okolicy lędźwiowej (naciekanie lub ucisk guza na narządy w miednicy mniejszej), • obrzęk kończyny dolnej, • zaburzenia mikcji, krwiomocz, • zaburzenia pracy nerek: wodonercze, mocznica, • zakażenia, szczególnie nawracające lub przewlekłe, dróg moczowych, • objawy ze strony jelit i odbytnicy (zaparcia, krwawienia z odbytu – naciek raka na odbytnicę, niedrożność), • rzadko - powiększone węzły chłonne w lewym nadobojczu Obraz kolposkopowy raka szyjki macicy Obraz kolposkopowy raka szyjki macicy Profilaktyka pierwotna raka szyjki macicy • promowanie zdrowego stylu życia, • monogamia, • unikanie palenia papierosów (palenie czynne i bierne), • badania wirusologiczne - typowanie onkogennych szczepów HPV, • szczepienia profilaktyczne: dwu i czterowalentne: Silgard, Cervarix
