Miklosz Deki Czureja - życiorys artystyczny

NAGRODY
- Lipiec 1997 r. - I. nagroda Grand Prix i Złota Tężnia oraz dodatkowo, w dowód uznania obraz
Andrzeja Lenartowicza pt. Cygan z tamburynem na I. Międzynarodowym Festiwalu Piosenki i Kultury
Romów w Ciechocinku, którego organizatorem był Don Vasyl Szmidt oraz Program Drugi Telewizji
Polskiej. Festiwal ten jest największą imprezą romską w całej Europie. Ideą pierwszej edycji było
zaprezentowanie dawnych członków legendarnego Folklorystycznego Zespołu Pieśni i Tańca ROMA.
- 29.08.2006 r. - Platynowa Płyta za całokształt twórczości przyznana przez Dyrektora Polskich
Nagrań - Ryszarda Majaka;
- 19.04.2007 r. - nagroda Marszałka Województwa Wielkopolskiego w uznaniu zasług dla kultury
przyznana przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego. Nagroda ta stanowi jedną z ważniejszych
form mecenatu samorządu Województwa Wielkopolskiego;
- 08.12.2007 r. - I. miejsce na I. Światowym Konkursie Muzyki Romów w Poznaniu
organizowanym Przez Fundację Bahtałe Roma;
- 12.12.2007 r. - nagroda im. św. Brata Alberta - Adama Chmielewskiego przyznana przez Jury
Nagrody Fundacji im. św. Brata Alberta - Adama Chmielowskiego - za "długoletnią promocję religijnej
muzyki romskiej" oraz za "działalność charytatywną na rzecz chorych dzieci";
- 20.08.2010 r. - Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu – uroczysta koronacja na Króla
Czardasza dokonana symbolicznie przez Posła na Sejm RP – Arkadego Fiedlera;
- 11.07.2014 r. - dyplom Fundacji ARS BONITAS za wybitne kreacje artystyczne wręczony przez
Zarząd Fundacji ARS BONITAS.
- 15.07.2015 r. - order Złoty Krzyż Zasługi przyznany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego.
ŻYCIORYS ARTYSTYCZNY
MIKOŁAJ RUDOLF CZUREJA - pseudonim sceniczny: MIKLOSZ DEKI CZUREJA – genialny
romski skrzypek – wirtuoz okrzyknięty przez sir Yehudi Menuhina Królem Czardasza; dyrektor
artystyczny Światowych Spotkań z Kulturą Romską w latach 2008-2011; pomysłodawca i patron
Niepublicznej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Miklosza Deki Czureji w Poznaniu. Zaliczany do
ścisłej czołówki światowych skrzypków, jest jednym z najwybitniejszych muzyków, jacy kiedykolwiek
pojawili się na ziemi. Od kilku lat Miklosz Deki Czureja z powodzeniem zajmuje się również sztuką
lutniczą - posiada w dorobku kilka znakomitych pod względem faktury i brzmienia instrumentów.
Miklosz Deki Czureja jest potomkiem słynnego rodu Czurejów – wybitnych romskich muzyków
artystów, którzy pod koniec XIX stulecia przywędrowali do Polski z Węgier, by osiedlić się na ziemiach
polskich Karpat. Domeną w tradycji muzycznej rodu Czurejów są skrzypce, w grze na których
osiągnęli oni prawdziwe mistrzostwo.
M.D.Czureja międzynarodową karierę skrzypcową rozpoczął w wieku kilkunastu lat jako solista
legendarnego Cygańskiego Folklorystycznego Zespołu Pieśni i Tańca ROMA, działającego na
przełomie lat 70. I 80. przy Estradzie Poznańskiej. Muzykami Zespołu od dnia jego założenia w 1948
r. byli przodkowie rodu Czurejów, m.in. dziadek - Jan Czureja oraz ojciec - Mikołaj. W latach 70-tych
do elitarnego grona artystów Romy dołączył Miklosz Deki Czureja. Z zespołem tym występował w
wielu krajach świata i większości państw europejskich, odnosząc wszędzie głośne sukcesy.
Po rozpadzie zespołu Roma, na początku lat 80. M.D. Czureja rozpoczął karierę solistyczną, którą z
powodzeniem kontynuuje po dziś dzień.
Na przestrzeni lat miał okazję koncertować z takimi sławami, jak: Sandor Lakatos, Michał Urbaniak,
czy Grażyna Brodzińska. Współpracował z Januszem Józefowiczem i Januszem Stokłosą w
Teatrze Buffo w Warszawie.
Miklosz Deki Czureja specjalizuje się w wykonawstwie oryginalnego romskiego repertuaru
opartego na najlepszych tradycjach szkoły węgierskiej. Zasadniczy repertuar kierowanego przez
niego zespołu stanowią tradycyjne cygańskie ballady, romanse i czardasze w mistrzowskiej
interpretacji i aranżacji założyciela Zespołu, oraz utwory klasyków, m. in. F. Liszta, J. Straussa, V.
Montiego, J. Brahmsa, G. Petera i G. Dinicu, a także znakomite własne kompozycje.
Czureja po mistrzowsku wykonuje słynnego Czardasza - V. Montiego. Utwór ten w wykonaniu Czureji
przez ok. rok utrzymywał się na topie telewizyjnej listy przebojów bijąc rekordy popularności.
M.D.Czureja jest bohaterem wielu znakomitych programów i reportaży telewizyjnych, radiowych
oraz prasowych. Jako artysta występuje także w filmach fabularnych i serialach, tworzy muzykę
filmową. Wielkim wyróżnieniem dla Miklosza Deki Czureji był udział w Festiwalu Filmowym w
Cannes, podczas którego zaprezentowano film J. Skolimowskiego pt. Wiosenne wody, z udziałem
artysty oraz aktorki - Nastassji Kinsky.
W dorobku twórczym M.D. Czureji znajduje się łącznie 12 płyt nagranych we współpracy z innymi
znakomitymi muzykami, m.in. ze Słowacji, z Węgier i z Polski. Wydany w 2011 r. krążek zespołu
wydany Polskie Nagrania zyskał miano platynowej płyty.
Ukoronowaniem twórczości artystycznej Miklosza Deki Czureji był benefis zorganizowany przez
Program 2 Telewizji Polskiej w Teatrze Stu w Krakowie z udziałem Wiceministra Kultury – Piotra
Żurowskiego, wielokrotnie retransmitowany na antenie TVP po dzień dzisiejszy.
Miklosz Deki Czureja kontynuuje rodzinne tradycje muzyczne przekazując je kolejnym pokoleniom.
Wszystkie czworo dzieci artysty występują w utworzonym przez niego w latach 90. rodzinnym zespole
TATRA ROMA, z którym realizuje on kolejne zamierzenia artystyczne.
Podstawowy skład zespołu TATRA ROMA przedstawia się następująco: Mikosz deki Czureja –
skrzypek – wirtuoz, kompozytor i aranżer; Sara Czureja – cymbalistka – wirtuozka; wokalistka i
tancerka; Miklosz Marek Czureja – pianista, wokalista, II skrzypek i realizator dźwięku; bliźniaczki
Sandra i Sylwia Czureja – wokalistki i tancerki. U boku Mistrza występuje również wnuczka – Giselle
Estera Czureja – wschodząca gwiazda Zespołu.
Z zespołem TATRA ROMA Czureja koncertował na najważniejszych scenach koncertowych
Polski i świata. Trzykrotnie odbył tournee artystyczne po USA, dwukrotnie koncertował w Hiszpanii, a
także w Kanadzie, Australii, Tajlandii, Niemczech oraz na Węgrzech i Słowacji, występując, m. in. dla
Królowej Maroko, oraz Księcia Hiszpanii. W Polsce dwukrotnie, na zaproszenie Bogusława
Kaczyńskiego koncerty finałowe M. D. Czureji uświetniały Paradę Gwiazd Europejskiego Festiwalu
im. J. Kiepury w Krynicy Zdroju.
Na przestrzeni lat M.D. Czureja koncertował z wieloma renomowanymi orkiestrami kameralnymi i
symfonicznymi, takimi, jak: słynna Rayko Orchestra z Budapesztu, Orkiestra Symfoniczna
Filharmonii w Iwano-Frankowsku (Ukraina) pod dyr. Wojciecha Mrożka, Orkiestrą Filharmonii
Zabrzańskiej pod batutą Sławomira Chrzanowskiego, Orkiestrą Kameralną Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza pod dyr. Antoniego Grefa, orkiestrą Zbigniewa Górnego, i innymi orkiestrami, a także z
chórem Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu pod dyr. Krzysztofa Szydzisza..
Kilkakrotnie zasiadał w jury konkursów muzycznych z czołowymi polskimi muzykami, takimi jak:
prof. Piotr Kałużny - jazzman, oraz śp. prof. Jadwiga Kaliszewska - przewodnicząca jury
Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego.
Dn. 05.11.2006 r. zespół M.D.Czureji, z ramienia Marszałka Województwa Wielkopolskiego
reprezentował Wielkopolskę na międzynarodowym festiwalu muzycznym IX Mediterrania, the
Traditional Performing Arts Fair w Manresa (Hiszpania).
Od 2004 r. Miklosz Deki Czureja wraz z rodziną mieszka na stałe w Poznaniu współpracując ściśle z
poznańską Fundacją Bahtałe Roma, najpierw - jako artysta, później jako juror, a następnie - Dyrektor
Artystyczny Światowych Spotkań z Kulturą Romską oraz Przewodniczący Rady Programowej
Fundacji, stanowiąc gwarancję wysokiego poziomu artystycznego realizowanych przedsięwzięć. Do
współpracy zaprasza najwybitniejszych romskich artystów z całego świata.
Córka Czureji - Sara, urodzona w 1991 r. w Kluczborku, należy do ścisłej światowej czołówki
wirtuozów gry na cymbałach węgierskich - w Polsce jest w tej branży jedyna. W latach 2005 i 2006
zdobyła I miejsce na Ogólnopolskim konkursie dla uczniów romskich uzdolnionych artystycznie. W
roku 2006 wygrała prestiżowy konkurs muzyczny Programu 2 Telewizji Polskiej Dolina kreatywna,
czyli czego szuka młoda sztuka. Jest stypendystką wielu ogólnopolskich konkursów stypendialnych,
m. in.: Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Fundacji Pro Publico Bono Poloniae,
Business and Women Professional Club, oraz Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci. Tak błyskotliwą
karierę artystyczną Sara zawdzięcza w szczególności swojemu ojcu - Mikloszowi, który będąc
jednocześnie jej głównym nauczycielem, umiejętnie kieruje rozwojem artystycznym córki.
Godna uwagi jest ogromna pasja i poświęcenie, z jakimi Miklosz Deki Czureja angażuje się w
różnorakie działania mające na celu ochronę tożsamości kulturowej Romów oraz upowszechnianie i
rozwój bogatego dziedzictwa kultury romskiej. Za przykładem Oskara Kolberga, spisuje on setki
tomów nut zawierających dotąd niepublikowane, oryginalne romskie utwory instrumentalne. M.D.
Czureja jest instruktorem warsztatów folkloru romskiego, podczas których przekazuje innym
muzykom, uczniom oraz studentom tajniki własnego warsztatu muzycznego i zapoznaje słuchaczy ze
specyfiką romskiego folkloru muzycznego. W Domu Romskim w Poznaniu Czureja prowadzi swoją
pracownię lutniczą.
Miklosz Deki Czureja jest człowiekiem otwartym, wrażliwym na problemy społeczne. Daje temu
wyraz angażując się w liczne przedsięwzięcia dobroczynne. Poza systematyczną działalnością w
Fundacji Bahtałe Roma, regularnie wspiera projekty społeczne inicjowane przez inne podmioty, z
których kilka zostało wymienionych poniżej.
Dnia 03.11.2011 r. w Poznaniu zespół Miklosza Deki Czureji wystąpił na zakończeniu V.
Europejskiego Szczytu Równości.
18.11.2011 r. Czureja wystąpił z recitalem połączonym z dyskusją w ramach projektu pn. Inwazja
Barbarzyńców - Inny festiwal zorganizowanym przez Fundację Barak kultury w ramach mecenatu
MKiDN. Ideą przedsięwzięcia było poruszenie tematu różnorodności kulturowej, narodowościowej i
społecznej.
08.12.2011 r. M.D. Czureja wziął aktywny udział w projekcie pn. Barwne cekiny organizowanym
przez Ośrodek Szkoleniowy A.T.s.c. ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach tej
inicjatywy M.D. Czureja zapewnił oprawę muzyczną bajki romskiej przedstawionej w szkołach na
terenie Opoczna.
M.D. Czureja zaangażował się osobiście w międzynarodowe przedsięwzięcie artystyczne pn. Music
in death camps (Muzyka w obozach zagłady) występując dn. 6.05.2012 r. w murach budynku
Starej Rzeźni w Poznaniu, oraz dn. 10.05.2012 r. w Ra'anana Music Center w Hannoverze. Ten
nowatorski projekt , nad którym patronat honorowy objął prof. Wł. Bartoszewski, miał na celu
uczczenie pamięci o ofiarach ludobójstwa dokonanego m.in. na Żydach, Polakach i Romach w
niemieckich nazistowskich obozach zagłady podczas II. Wojny Światowej. Koncert został zrealizowany
na zlecenie Narodowego Centrum Kultury i Fundacji Fabryka Sztuki.
Dnia 12.10.2012 r. M.D. Czureja wystąpił z koncertem w ramach przedsięwzięcia organizowanego
przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego pn. Kwestua Romska. Projekt z większością.
Akcja była propozycją spojrzenia na kulturę największej mniejszości w Europie jako na źródło
nieoczywistych i koniecznych inspiracji politycznych i społecznych. Postawiono pytania o to, jak
kultura romska może pomóc w przepracowaniu i poszerzeniu narzędzi demokratycznych, jakich
modeli może dostarczyć w myśleniu o zbiorowości, mobilności, w sposobach podejmowania
kolektywnych decyzji i ich ocenie, funkcjonowaniu w płynnej rzeczywistości czy realizacji odważnej
architektury
Innym przejawem prospołecznej aktywności artysty był udział w europejskim przedsięwzięciu
promującym aktywność obywatelską pn. Transeuropa Caravans. W ramach tego projektu sześć
wozów kamperowych podróżowało przez Europę docierając do różnych grup i łącząc działania
zaangażowane w promocję demokracji i równości na poziomie lokalnym i europejskim. W terminie od
25 kwietnia do 5 maja 2014r. sześć kamperów (Transeuopa Caravans) wyruszyło z Berlina,
Birmingham, Kluż-Napoka, Barcelony, Pragi i Rzymu żeby dostać się do ponad 60 różnych miejsc na
terenie całej Europy. Międzynarodowe zespoły nawiązały współpracę z ludźmi zaangażowanymi w
kwestie alternatywnych działań politycznych lub inicjatyw z zakresu demokracji, solidarności i równości
związanych z prawami mniejszości, zanieczyszczeniem środowiska, opieką społeczną czy
pluralizmem w mediach i ochroną praw w Internecie. Podróż ta była sposobem na jednoczenie tych
inicjatyw oraz wzmocnienie ich głosów. Dn. 30.03.2014 r. Miklosz Deki Czureja przyłączył się do
projektu wykonując koncert muzyki romskiej.
Artysta wielokrotnie pochylał się nad problemami seniorów dając temu wyraz poprzez liczne występy
dobroczynne. M.in. dnia 18.10.2014 r. M.D. Czureja wziął udział w koncercie pt. Kolorowy trzeci wiek
zorganizowanym w Szkole Podstawowej nr 6 na Os. Rusa w Poznaniu przez Fundację Srebrne Lata
działającą na rzecz ludzi starszych i osamotnionych. 28.11.2014 r. czardasze brawurowo wykonane
przez zespół muzyczny M.Czureji umiliły spotkanie Klubu Seniora Okręgowej Izby Radców
Prawnych w Poznaniu.
Dn. 06.09.2012 r. koncert uświetnił wernisaż zorganizowany przez Stowarzyszenie Twórców i
Sympatyków Kultury działające przy Komendzie Wojewódzkiej Policji w Poznaniu.
M.D.Czureja zaprezentował swoją muzykę młodym odbiorcom w kilkuset szkołach, przedszkolach i
domach kultury na terenie całego kraju współpracując m.in. z Fundacją Fabryka Sztuki oraz z
Filharmonią Poznańską. Dn. 15.02.2014 r. w Auli Uniwersytetu im. A. Mickiewicza artysta z
zespołem wykonał koncert wraz z komentarzem pt. Graj Cyganie, graj dla dzieci i młodzieży
zrzeszonych w poznańskiej Pro Sinfonice.
W latach 2005 - 2013 M.D. Czureja, na zaproszenie Wojewody Wielkopolski, corocznie uświetniał
swoimi recitalami obchody Światowego Dnia Romów.
Czureja uczestniczył ponadto w Festiwalu dla dzieci niepełnosprawnych w Ciechocinku, w
koncertach dobroczynnych Fundacji Mam marzenie, oraz w Igrzyskach dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej w Suwałkach. W gminie Smętowo w ośrodku dla dzieci upośledzonych wystąpił z
ok. 40 koncertami.
Życiorys Miklosza Deki Czureji został szczegółowo opisany w autobiograficznej powieści opracowanej
przez Zdzisława Grabowskiego, pt. Potępienie Miklosza, czyli tajemnice Króla Czardasza.
Miklosz Deki Czureja, jako czołowy romski muzyk w Polsce, oraz jeden z najwybitniejszych skrzypków
na świecie, w istotny sposób przyczynia się do ochrony, upowszechniania i rozwoju bogatego
dziedzictwa kulturowego Romów, będąc niewątpliwie godnym ambasadorem Polski na forum
europejskim i ogólnoświatowym.