Propedeutyka położnictwa

Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Nazwa
kierunku
Nazwa
przedmiotu
Jednostka
realizująca
Rodzaj
przedmiotu
Cel kształcenia
Treści
programowe
Analityka Medyczna
Propedeutyka położnictwa
Poziom i forma
studiów
Punkty ECTS
jednolite studia
magisterskie
stacjonarne
niestacjonarne
3
Klinika Rozrodczości i
prof. dr hab.
Endokrynologii
Osoba odpowiedzialna
Sławomir Wołczyński
Ginekologicznej
Semestr
wykłady
ćwiczenia
seminaria
Rodzaj zajęć i
obowiązkowy
IX
15
0
10
liczba godzin
Poznanie podstawowych zagadnień związanych z rozrodem człowieka – funkcja germinalna i
hormonalna układu rozrodczego kobiety i mężczyzny; poradnictwo przedkoncepcyjne i
planowanie rodziny; fizjologia i patologia ciąży, porodu i połogu; podstawy onkologii
ginekologicznej.
Wykłady
Anatomia narządu rodnego i fizjologia cyklu płciowego kobiety. Podwzgórzowo-przysadkowa
regulacja funkcji jajnika. Pojęcie sprzężeń zwrotnych, owulacja. Przemiany zachodzące w błonie
śluzowej macicy. Pojęcie adrenarche, gonadarche, pubarche, telarche, menarche. Zmiany
hormonalne w momencie rozpoczęcia i trwania dojrzewania płciowego dziewcząt. Rola genów w
synchronizacji procesu dojrzewania.
Poradnictwo przedkoncepcyjne. Wywiad rodzinny i poradnictwo genetyczne: diagnostyka
prenatalna, genetyczna diagnostyka przedimplantacyjna. Infekcje (żółtaczka typu B, AIDS,
różyczka, toksoplazmoza, gruźlica). Choroby przenoszone drogą płciową. Przedkoncepcyjne
badania laboratoryjne.
Patologia ciąży, porodu i połogu. Ciąża ektopowa, poronienie, zaśniad groniasty.
Konflikt serologiczny - postępowanie w ciąży. Zaburzenia układu krzepnięcia w ciąży. Choroby
układowe w ciąży. Krwawienia przedporodowe. Brak postępu porodu. Nieprawidłowe ułożenia i
położenia płodu. Ciąża mnoga. Poród przedwczesny. Przedwczesne pęknięcie pęcherza
płodowego. Przodowanie i wypadnięcie pępowiny. Wielowodzie.Patologia III okresu porodu.
Zatrzymanie łożyska. Krwotok poporodowy – atonia macicy, niecałkowite oddzielenie się łożyska.
Wynicowanie macicy. Nieprawidłowości łożyska i pępowiny.Patologia połogu. Laktacja i
karmienie piersią (ropień piersi). Gorączka połogowa. Zakażenia narządów rodnych (zapalenie
błony śluzowej macicy, zapalenie przymacicz, zapalenie otrzewnej i jajowodów).
Poród przedwczesny (p.p.) Definicja i etiologia porodu przedwczesnego. Diagnostyka
laboratoryjna w określeniu czynników ryzyka. Możliwości terapeutyczne w zagrażającym p.p. oraz
profilaktyka p.p. Definicja wcześniactwa.
Badania prenatalne: badania nieinwazyjne - badania biochemiczne (test PAPPA i β-hCG) i badanie
ultrasonograficzne; badania inwazyjne - biopsja kosmówki, pobranie płynu owodniowego
(amniopunkcja), pobranie krwi płodu (kordocenteza).
Ciąża i poród.Zapłodnienie. Fazy rozwoju zarodka. Rozwój i fizjologia łożyska. Hormony
wydzielane przez łożysko i ich rola w utrzymaniu prawidłowego rozwoju ciąży. Funkcje łożyska.
Błony płodowe i płyn owodniowy. Fizjologia matczyno-płodowa (powstawanie układów i
narządów płodu, zmiany zachodzące w organizmie matki). Opieka przedporodowa. Badania
dodatkowe obowiązkowe i zalecane, ocena dobrostanu płodu.Poród fizjologiczny. Rozpoznanie
początku porodu. Czynność skurczowa macicy w trakcie porodu. Pojęcie postępu porodu. Okresy
porodu. Fizjologiczny mechanizm porodu. Badanie położnicze zewnętrzne i wewnętrzne. Ogólne
zasady opieki nad rodzącą i płodem. Prowadzenie porodu.
Niepłodność małżeńska. Diagnostyka i leczenie poszczególnych przyczyn niepłodności.
Profilaktyka nowotworów narządu rodnego. Pojęcie profilaktyki. Rola profilaktyki w zapobieganiu
i wczesnym wykrywaniu nowotworów narządu rodnego. Omówienie pojęcia profilaktyka
pierwotna, wtórna, trzeciorzędowa.Prewencja raka szyjki macicy, raka błony śluzowej trzonu
macicy, raka jajnika.
Zakażenia w ginekologii i położnictwie. Pojęcie zapalenia i omówienie zjawisk towarzyszących
(uszkodzenie tkankowe, zaburzenia w krążeniu, wysięk, zmiany rozplemowe). Drobnoustroje
występujące na skórze zewnętrznych narządów płciowych: flora stała, komensalna i flora
przejściowa. Choroby zapalne w ginekologii (czynniki etiologiczne, cechy zapalenia,
postępowanie).
Choroby zapalne sromu - grzybicze zapalenie pochwy i sromu. Zapalenie i ropień gruczołu
przedsionkowego większego. Zapalenie gruczołów przedsionkowych mniejszych. Zapalenie
wywołane przez wirus Herpessimplex. Stany zapalne pochwy. Właściwy dobór metody
diagnostycznej i prawidłowe pobranie materiału do badań mikrobiologicznych lub serologicznych.
Przeprowadzenie kompleksowych badań mikrobiologicznych z uwzględnieniem badania
jakościowego i ilościowego całego spektrum mikroorganizmów mogących budować badaną
biocenozę. Diagnostyka różnicowa, zasady prowadzenia terapii.Zapalenie błony śluzowej trzonu
macicy. Zapalenie przymacicz.
Zapalenia narządów miednicy mniejszej. Patogeneza, czynniki etiologiczne, objawy kliniczne i
diagnostyka. Kryteria opracowane przez CDC. Choroby zapalne w położnictwie (czynniki
etiologiczne, cechy zapalenia, postępowanie).Połogowe zapalenie błony śluzowej trzonu macicy.
Gorączka połogowa.
Planowanie rodziny i zapobieganie niepożądanej ciąży. Przegląd poszczególnych metod
antykoncepcyjnych.
Zaburzenia endokrynologiczne u kobiet. Diagnostyka i leczenie: zespół policystycznych jajników,
hiperprolaktynemia, hypogonadyzm hypogonadotropowy. Przekwitanie – diagnostyka. Objawy
klimakteryczne (wczesne objawy hipoestrogenizmu).Osteoporoza i choroby sercowo-naczyniowe
(późne objawy hipoesrogenizmu). Hormonalna terapia zastępcza: wskazania i przeciwwskazania,
korzyści i wady.
Ocena płodności męskiej. Oś podwzgórze –przysadka- jajnik, podwzgórze –przysadka- jądro.
Spermatogeneza, spermiogeneza i czynniki hormonalne regulujące te procesy. Badanie
podmiotowe i przedmiotowe w diagnostyce płodności męskiej. Definicja niepłodności.
Diagnostyka laboratoryjna. Spermiogram normy WHO. Nieprawidłowe parametry ilościowe i
jakościowe spermiogramu. Diagnostyka endokrynologiczna i immunologiczna ( test MAR, IBT,
ELISA). Diagnostyka cytologiczna i histopatologiczna (TESA, TESE). Możliwości leczeniapodstawowe pojęcia z metod rozrodu wspomaganego medycznie (ART).
Menopauza. Pojęcie rezerwy jajnikowej i mechanizm jej wyczerpywania. Następstwa hormonalne
wyczerpania rezerwy jajnikowej. Definicja menopauzy, okresów pre-, peri- i postmenopauzalnego.
Wiek występowania ostatniej miesiączki. Menopauza pooperacyjna, przedwczesne wygasanie
czynności jajników. Objawy somatyczne i psychiczne w okresie pomenpauzalnym. Schorzenia
indukowane wygaśnięciem czynności jajników oraz choroby występujące u kobiet w starszym
wieku. Diagnostyka, profilaktyka i możliwości terapeutyczne osteoporozy, raka sutka, chorób
układu sercowo-naczyniowego. Pojęcie hormonalnej terapii zastępczej.
Metody diagnostyczne w położnictwie i ginekologii.
Wywiad, badanie podmiotowe i przedmiotowe, badania dodatkowe. Badania oznaczane z krwi,
moczu (badania ogólne i badania hormonalne). Badania bakteriologiczne (wymazy z pochwy, z
kanału szyjki, z ran pooperacyjnych). Badania cytologiczne (opis obrazów i ich interpretacja
zgodnie z kryteriami Bethesda). Kolposkopia, sposób wykonania i interpretacja wyników.
Diagnostyka instrumentalna (laparoskopia i histeroskopia), zastosowanie w wybranych
przypadkach ginekologicznych. Ocena hormonalna ciąży. Metody oceny dobrostanu płodu: KTG,
USG.
Seminaria
1. Fizjologia ciąży
Pojęcie zapłodnienia. Przygotowanie komórki jakowej i plemników do zapłodnienia,
penetracja plemników, zapobieganie polispermii, fuzja gamet i następstwa zapłodnienia.
Płód i popłód. Rozwój i budowa płodu, procesy zachodzące w organizmie płodu od zapłodnienia
do porodu; rozwój, budowa i hormonalna czynność popłodu; płyn owodniowy, wszystkie
parametry go cechujące, a także jego przydatność diagnostyczna.
Immunologiczne aspekty ciąży. Immunoregulacyjna rola łożyska, odpowiedź immunologiczna
ciężarnej.
Zmiany ustrojowe w przebiegu ciąży. Zmiany dotyczące układu krążenia, oddechowego,
pokarmowego, kostnego, moczowego; zmiany w gruczołach wydzielania wewnętrznego, zmiany w
metabolizmie.
Rozpoznanie ciąży i ustalenie terminu porodu. Objawy ciąży, kryteria jej rozpoznania, zasady i
metody ustalenia terminu porodu.
Organizacja opieki medycznej nad kobietą w ciąży. Cele opieki prenatalnej w odniesieniu do
kobiety, dziecka przed i po porodzie oraz rodziny; plan, elementy oraz dokumentacja opieki
medycznej nad ciężarną.
Żywienie kobiet ciężarnych. Prawidłowa podaż tłuszczów, białek, węglowodanów, witamin.
2. Poród
Płód jako przedmiot porodu. Długość i masa ciała płodu. Zapoznanie się na fantomie z
częściami dużymi i drobnymi płodu. Wymiary, płaszczyzny i obwody główki płodu. Podstawowe
elementy na czaszce płodu: szwy i ciemiączka, ich przebieg i rozróżnianie ciemiączka przedniego i
tylnego.
Kanał rodny. Zajęcia na fantomie. Budowa miednicy kostnej (ściany kostne miednicy
mniejszej), część miękka kanału rodnego. Przestrzeń wchodu miednicy, pojęcie sprzężnej
prawdziwej, wymiar skośny I i II. Próżnia miednicy. Cieśń miednicy. Wychód miednicy.
Czynność skurczowa macicy. Sposoby badania czynności skurczowej macicy (badanie
palpacyjne, KTG). Ocena czynności skurczowej macicy (siła i czas trwania skurczu, przerwa
międzyskurczowa, częstość skurczów). Rodzaje skurczów macicy (ciążowe, okresu obniżania się
dna, przepowiadające, okresu rozwierania, okresu wydalania, parte, okresu łożyskowego,
połogowe). Czynnościowy podział macicy podczas porodu.
Zwiastuny porodu.
Początek porodu. Przygotowanie rodzącej do porodu. Badanie rodzącej (zewnętrzne i
wewnętrzne) – omówienie chwytów Leopolda, pojęcia linii międzykolcowej, rozwarcia szyjki
macicy, części prowadzącej i punktu prowadzącego.
Ocena sytuacji położniczej – ocena płodu, miednicy, czynności skurczowej i rozwarcia szyjki.
Zachowanie się główki płodu podczas przechodzenia przez kanał rodny. Wstawianie się do
wchodu miednicy – mechanizm synklitycznego i asynklitycznego wstawiania się główki.
Przechodzenie przez próżnię. Wyrzynanie się z kanału rodnego. Zwrot zewnętrzny główki.
Omówienie 4 zwrotów główki.
Badanie stanu płodu podczas porodu. Osłuchiwanie tonów serca płodu. Badanie płynu
owodniowego. Badanie krwi włośniczkowej płodu. Omówienie badania i zapisów KTG.
Prowadzenie porodu. Omówienie IV okresów porodu. Prowadzenie poszczególnych okresów
porodu. Pojęcie postępu porodu. Zwalczanie bólu porodowego. Niezbędne warunki do wystąpienia
parcia i jego skuteczne wykorzystanie. Technika ochrony krocza podczas wyrzynania się główki.
Wytaczanie barków. Poród tułowia. Poród miednicy i kończyn dolnych. Odpępnienie.
Prowadzenie okresu łożyskowego – mechanizmy odklejania się łożyska. Objawy odklejenia się
łożyska. Postępowanie w IV okresie porodu – ocena popłodu.
3. Diagnostyka hormonalna w ginekologii i położnictwie
Diagnostyka prenatalna – USG, test Prisca. Diagnostyka wczesnej ciąży – oznaczenia β-hCG i
badanie USG. Diagnostyka ciąży ektopowej – oznaczanie stężenia progesteronu, β-hCG i badanie
USG. Diagnostyka przedwczesnego i opóźnionego dojrzewania płciowego (pojęcie wieku
kalendarzowego, kostnego, ginekologicznego, ocena stopnia rozwoju, oznaczania hormonalne).
Diagnostyka hormonalna cyklu płciowego naturalnego i po stymulacji. Diagnostyka hormonalna
hirsutyzmu. Diagnostyka hormonalna przedwczesnego wygasania funkcji jajników. Badania
diagnostyczne w okresie przekwitania. Diagnostyka hormonalna w ginekologii onkologicznej.
Formyi metody  wykłady z prezentacją multimedialną
dydaktyczne
 seminaria z prezentacją multimedialną, fantomy
Forma i
 Przedmiot kończy się sprawdzeniem wiadomości w formie ustnego zaliczenia końcowego,
warunki
obejmującego wszystkie treści programu nauczania.
zaliczenia
1. Dudenhausen J. W., Pschyrembel W.: Położnictwo praktyczne i operacje położnicze. PZWL,
Literatura
2007
podstawowa
2. Bręborowicz G.: Położnictwo i ginekologia. Tom 1-2. PZWL, 2006
1. Pschyrembel W., Strauss G., Petri E. (tłumaczenie: Powolny K.A.): Ginekologia i położnictwo.
PZWL, 2004.
Literatura
2. Skałba P.: Endokrynologia ginekologiczna,. Wyd. III uaktualnione i rozszerzone. PZWL,
uzupełniająca
Warszawa, 2008.
Przedmiotowe
Odniesienie do
efekty
Efekty kształcenia
kierunkowych
kształcenia
efektów kształcenia
Ma podstawową wiedzę na temat rozwoju organizmu ludzkiego,
P-W01
homeostazy ustrojowej i jej regulacji, procesów reprodukcji, starzenia się i
K_W02
śmierci.
Zna objawy i przyczyny wybranych zaburzeń i zmian chorobowych oraz
P-W02
K_W05
metody ich oceny.
Ma wiedzę na temat struktury i funkcji genów człowieka, mechanizmów
P-W03
K_W08
dziedziczenia i zaburzeń genetycznych.
Zna patogenezę, patomechanizm, epidemiologię, główne objawy kliniczne,
P-W04
metody diagnostyki i zasady leczenia najważniejszych chorób wywołanych
K_W31
przez bakterie, grzyby i wirusy.
P-W05
P-U01
P-K01
Zna zasady doboru, wykonywania i organizacji badań przesiewowych w
profilaktyce i leczeniu.
Potrafi proponować profile, schematy i algorytmy postępowania
diagnostycznego w różnych stanach klinicznych, zgodne z zasadami etyki
zawodowej, wymogami dobrej praktyki laboratoryjnej i medycyny
laboratoryjnej opartej na dowodach naukowych.
Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i
organizować proces uczenia się.
Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:
udział w wykładach
udział w seminariach
udział w konsultacjach związanych z zajęciami
Bilans nakładu
pracy studenta
Wskaźniki
ilościowe
Nr efektu
kształcenia
P-W01
P-W02
P-W03
P-W04
P-W05
P-U01
P-K01
Data
opracowania
programu
K_W47
Samodzielna praca studenta:
przygotowanie do seminariów
przygotowanie do zaliczenia
Nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi
bezpośredniego udziału nauczyciela
Nakład pracy studenta związany z zajęciami o charakterze praktycznym
[10h+1h+30h+10h]
Metody weryfikacji efektu kształcenia
Formujące
analizowanie treści wykładów (pytania i odpowiedzi)
ramach konsultacji związanych z zajęciami
analizowanie treści wykładów (pytania i odpowiedzi)
ramach konsultacji związanych z zajęciami
analizowanie treści wykładów (pytania i odpowiedzi)
ramach konsultacji związanych z zajęciami
analizowanie treści wykładów (pytania i odpowiedzi)
ramach konsultacji związanych z zajęciami
obserwacja pracy studenta w trakcie seminariów
obserwacja pracy studenta w trakcie seminariów
ocena zdolności do samodzielnej pracy
16.03.2012 r.
Program opracował
K_U29
K_K01
15 x 1h
10 x 1h
1 x 1h
RAZEM
15h
10h
1h
26h
10 x 3h
1 x 20h
RAZEM
Ogółem
ECTS
30h
20h
50h
76
3
ECTS
1
26h
51h
2
Podsumowujące
w
w
w
w
zaliczenie ustne końcowe
zaliczenie ustne końcowe
zaliczenie ustne końcowe
zaliczenie ustne końcowe
zaliczenie ustne końcowe
zaliczenie ustne końcowe
zaliczenie ustne końcowe
prof. dr hab.Sławomir Wołczyński