a ewolucja - Teologia Polityczna
advertisement
KOŚCIÓŁ A EWOLUCJA michał chaberek op Redakcja i korekta Paulina Jeske-Choińska Projekt okładki Teodor Jeske-Choiński Opracowanie graficzne i łamanie Teodor Jeske-Choiński www.gniazdo.pl Copyright © 2012 by Michał Chaberek OP Copyright © 2012 by Fronda PL Sp. z o.o. ISBN 978-83-62268-30-6 Za pozwoleniem władzy zakonnej Reg. Prow. 21/12. Warszawa, 17 stycznia 2012 Wydawca FRONDA PL Spółka z o. o. ul. Łopuszańska 32 02-220 Warszawa tel. 22 8365444, 8773735 fax 22 8773734 e-mail: [email protected] www.wydawnictwofronda.pl Druk i oprawa Elpil ul. Artyleryjska 11 08-101 Siedlce Wydanie I Kościół a ewolucja SPIS TREŚCI Wstęp ....................................................................................................................... 5 I. SPÓR O EWOLUCJĘ GENEZA, SPECYFIKA I STAN OBECNY 1. Historia nowożytnego ewolucjonizmu ................................................................ 13 a. Podstawowe terminy („ewolucja” i „gatunek”) ................................................ 13 b. Narodziny paradygmatu ewolucyjnego .......................................................... 15 c. Od darwinizmu do neodarwinizmu ............................................................... 32 d. Od kreacjonizmu biblijnego do kreacjonizmu naukowego ............................ 40 e. Od kreacjonizmu naukowego do inteligentnego projektu .............................. 48 2. Elementy teorii inteligentnego projektu ............................................................. 51 a. Określona złożoność (Specified Complexity).................................................... 51 b. Nieredukowalna złożoność (Irreducible Complexity)....................................... 56 c. Granice ewolucji ............................................................................................ 61 d. Kierunki rozwoju teorii.................................................................................. 64 3. Przestrzeń dzisiejszej debaty ............................................................................... 66 a. Główne stanowiska w sporze między kreacjonizmem i ewolucjonizmem ...... 66 b. Źródła teistycznego ewolucjonizmu w kulturze europejskiej ......................... 72 4. Podsumowanie ................................................................................................... 80 II. PIERWSZY OKRES 18601909 NIESKUTECZNE ODRZUCENIE EWOLUCJONIZMU 1. Wczesne wypowiedzi Magisterium Kościoła ...................................................... 81 a. Geneza, treść i recepcja orzeczenia Synodu w Kolonii (1860) ...................... 81 b. Sobór Watykański I (1870) i encyklika Leona XIII Arcanum (1880) ............ 89 2. „Chrześcijański ewolucjonizm” w ujęciu George’a Mivarta ................................ 94 a. Papieska afirmacja książki On the Genesis of Species ..........................................94 b. Odejście od katolickiej ortodoksji ................................................................ 100 381 Kościół a ewolucja 3. Nieznane potępienie Raffaello Caverniego ....................................................... 103 a. Zasadnicze tezy książki De’ nuovi studi della filosofia .................................... 103 b. Pośrednie potępienie darwinizmu ................................................................ 106 4. Idea „ewolucji ograniczonej” u Dalmasa Leroy ................................................ 110 a. Polemiki wokół książki L’évolution restreinte aux espèces organiques ............... 110 b. Działania Kongregacji Indeksu .................................................................... 115 c. Nieskuteczne odwoływanie się od decyzji Kongregacji ............................... 128 5. Rozwinięta koncepcja teistycznego ewolucjonizmu Johna A. Zahma ............... 130 a. Publikacja i treść książki Evolution and Dogma ............................................ 131 b. Debata wokół książki .................................................................................. 140 c. Działania Kongregacji Indeksu ................................................................... 144 d. Kampania przeciwko publikacji dekretu w sprawie Johna A. Zahma .......... 149 6. Wątki ewolucyjne w publikacjach bp. G. Bonomellego i bp. J.C. Hedleya ........ 152 a. Bp Geremia Bonomelli i odwołanie „Ważnego dodatku”............................. 152 b. Polemiki prasowe wokół poglądów bp. Johna C. Hedleya ........................... 157 7. Dekrety Papieskiej Komisji Biblijnej z lat 1905–1909 ...................................... 162 a. Geneza i treść dekretów .............................................................................. 162 b. Znaczenie dekretu o historycznej wartości Rdz 1–3 (1909) ........................ 167 c. Recepcja dekretów (na przykładzie tekstów Henriego de Dorlodota) ......... 172 d. Legenda o nieobowiązywaniu „Odpowiedzi” Papieskiej Komisji Biblijnej .. 183 8. Stan dyskusji na początku XX wieku ................................................................ 192 a. Dwa stanowiska w kwestii pochodzenia człowieka ...................................... 192 b. Odejście od tradycyjnego nauczania o pochodzeniu człowieka.................... 211 9. Podsumowanie .................................................................................................. 216 III. DRUGI OKRES 19502011 UMIARKOWANA AKCEPTACJA TEISTYCZNEGO EWOLUCJONIZMU 1. Zagadnienia ewolucyjne za pontyfikatu Piusa XII ............................................ 221 a. Główne tezy encykliki Humani generis......................................................... 221 b. Naukowe argumenty w sporze o pochodzenie człowieka ............................ 232 c. Ewolucyjna wizja Teilharda de Chardin....................................................... 249 382 Kościół a ewolucja 2. Stanowisko papieża Jana Pawła II ................................................................... 266 a. Wczesne wypowiedzi ................................................................................... 268 b. Przemówienie do Papieskiej Akademii Nauk (1996) ................................... 280 c. Recepcja papieskiego przemówienia ............................................................ 286 3. Aktualna debata teologiczna ............................................................................ 294 a. Dokument Międzynarodowej Komisji Teologicznej Communion and Stewardship (2004) ................................................................ 295 b. Poglądy Josepha Ratzingera/papieża Benedykta XVI .................................. 302 c. Artykuł Finding Design in Nature kard. Christopha Schönborna (2005) ..... 318 d. Katechezy kard. Schönborna z lat 2005–2006 ............................................. 325 e. Rzymskie sesje i obecny brak konsensusu .................................................... 335 4. Podsumowanie .................................................................................................. 343 Zakończenie ......................................................................................................... 349 Główne wypowiedzi i akty Kościoła w sprawie ewolucji (chronologicznie) ......... 357 Bibliografia ........................................................................................................... 359 I. Źródła .......................................................................................................... 359 II. Opracowania .............................................................................................. 372 III. Literatura pomocnicza .............................................................................. 378 383
