Informacja o zajęciach fakultatywnych Zajęcia fakultatywne - opis Tytuł zajęć Człowiek i Ewolucja: Od biogenezy do antropogenezy Wykładowca dr Wojciech Borkowski Forma zajęć Wykład Warunki uczestnictwa Wiedza biologiczna na poziomie ogólnokształcącym Zajęcia adresowane są do zainteresowanych studentów starszych lat. Ich celem jest zakotwiczenie wiedzy psychologicznej w szerszym kontekście systemowego ewolucjonizmu i historii życia na Ziemi. Homo sapiens jest najbardziej zaawansowanym produktem ewolucji biologicznej toczącej się na Ziemi od ponad 3 miliardów lat. O jego aktualnych cechach gatunkowych jako zwierzęcia, kręgowca, ssaka naczelnego i hominida Adresaci i cel zajęć decydowały zarówno ogólne prawa ewolucji jak i liczne zamrożone przypadki – efekty interakcji ze złożonym systemem jakim jest nasza planeta. Te naturalne procesy działają nadal, wpływając zarówno na jednostki, jak i na cały gatunek, lecz ludzka cywilizacja wywiera też coraz większy wpływ zwrotny. W XX wieku osiągnął on skalę globalną. Celem zajęć jest zapoznanie studentów z naukowym punktem widzenia na pozycję Człowieka w zmiennym świecie interakcji globalnych systemów fizycznych, biologicznych i kulturowych. TEMATY 1. Historia naturalna doboru naturalnego: zmiany myślenia o naturze i ewolucji na przestrzeni wieków. 2. Dlaczego geny – systemy biologiczne w mikroskali: przystępne wprowadzenie do biologii molekularnej, Treść zajęć tyle ile potrzeba do zrozumienia mechanizmów ewolucji 3. Początki Ziemi i życia: powstawanie galaktyk, gwiazd, planet. Biogeneza - od pierwiastków po komórki 4. Podstawowe mechanizmy ewolucji: dobór naturalny, dryft, populacja, specjacja, gatunek… 5. Paleontologia - Ziemia jako system: sfery Ziemi, ich 1 30 lipca 2014 Informacja o zajęciach fakultatywnych wzajemne interakcje oraz jak powstają dane paleontologiczne 6. Historia życia do „zdarzenia K-T” : życie wielokomórkowe od powstania ok. 700 mln lat temu do impaktu kończącego erę mezozoiczną. 7. Makroewolucja, filogenetyka, systematyka: powstawanie gatunków i inne procesy makroewolucyjne - realna wiedza a obraz w filogenetyce i systematyce 8. Historia życia – ssaki i ich era: Ssaki powstały u początków mezozoiku, ale dominującym składnikiem biosfery są od 65 mln. lat. 9. Uczenie a ewolucja : procesy ewolucji oraz indywidualnego i społecznego uczenia – analogie i wzajemna zastępowalność 10. Ssaki naczelne, unikalność Hominidea i Homo : ewolucyjna droga małpiatek i małp w kierunku najbardziej nietypowego zwierzęcia 11. Czym są memy – ewolucja kulturowa: humanistyka ujmująca procesy ewolucyjne, od Spencera po Dawkinsa i Blackmore 12. Czwartorzęd: Homo sapiens i krewniacy: teorie i hipotezy na temat ostatecznego ukształtowania człowieka współczesnego 13. Ludzkość cywilizowana: 10000 lat rolnictwa i hodowli. Biologiczne ujęcie historii cywilizacji 14. AL - życie sztuczne i alternatywne: biologia zajmuje się życiem na Ziemi, ale nie jest ono jedyne możliwe 15. Dziś i jutro – rozdroże ludzkości: dlaczego upadły dawne cywilizację i czego nas to może nauczyć… / TEST Uzupełniająco do wykładu: Marcin Ryszkiewicz EWOLUCJA. OD WIELKIEGO Literatura WYBUCHU DO HOMO SAPIENS, Prószyński i S-ka 2000 Jedna do wyboru na ocenę: 1. John Maynard-Smith, Eörs Szathmary TAJEMNICE PRZEŁOMÓW EWOLUCJI – OD NARODZIN ŻYCIA DO 2 30 lipca 2014 Informacja o zajęciach fakultatywnych POCZĄTKÓW MOWY LUDZKIEJ, PWN 2000 2. Neil Shubin, NASZA WEWNĘTRZNA MENAŻERIA, Prószyński i S-ka 2009 3. Marcin Ryszkiewicz , MIESZKAŃCY ŚWIATÓW ALTERNATYWNYCH Wiedza Powszechna, 1987 lub JAK ZOSTAĆ CZŁOWIEKIEM – PRZEPIS EWOLUCYJNY Iskry w 1989 albo wznowienie PRZEPIS NA CZŁOWIEKA CiS, 1996 4. Richard Dawkins SAMOLUBNY GEN Pruszyński i ska 1996 (-2003) lub ŚLEPY ZEGARMISTRZ PIW 1994 lub FENOTYP ROZSZERZONY Pruszyński i ska 2003 5. Jared Diamond UPADEK, Prószyński i S-ka 2007 lub STRZELBY, ZARAZKI, MASZYNY, Prószyński i S-ka 2000 Matt Ridley CZERWONA KRÓLOWA – PŁEĆ A EWOLUCJA NATURY LUDZKIEJ, Rebis 2010 test na ocenę: 50-punktowy z wyborem jednokrotnym Forma zaliczenia i kryteria oceny spośród czterech odpowiedzi + 10 pytań z wybranej lektury + dodatkowe punkty za wysoką frekwencję na zajęciach dr Wojciech Borkowski – biolog, ewolucjonista i specjalista od zastosowań komputerowych układów w złożonych szeroko i rozumianych symulacji naukach społecznych i biologicznych. Szczególnie interesuje się mechanizmami samoorganizacji i przekazu informacji w społeczeństwie, w tym szeroko rozumianym wpływem społecznym, a także analogiami między ewolucją biologiczną i Biogram ewolucją kulturową koewolucji w oraz rolą biologiczno-kulturowej ukształtowaniu ludzkości. Wykorzystując paradygmat symulacyjny zajmuje się takimi zagadnieniami jak rola mutacji i innowacji, różne mechanizmy ich rozprzestrzeniania (specjalizacja, specjacja, epidemia i wpływ społeczny w memetyce), samoorganizacją w ekologii i ekonomii, konkurencją strategii kulturowych, zmianami kulturowymi, czy wreszcie konkurencją kultur i języków w makroskali. 3 30 lipca 2014