Żywienie dzieci w wieku poniemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym.

Żywienie dzieci w wieku
poniemowlęcym, przedszkolnym i
szkolnym.
Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Wydział
Nauk o Żywności i Żywieniu, Akademia Rolnicza
im. Augusta Cieszkowkiego w Poznaniu
Zasady żywienia dzieci
w wieku 1-3r.ż.:
Urozmaicenie posiłków
1.
•
•
•
•
•
•
2.
3.
4.
5.
6.
zdolność zapamiętywania smaku, zapachu, rozpoczyna się kształtowanie preferencji
smakowych. Przyzwyczajanie do nowych produktów
nowe produkty powinno się podawać w małej ilości i wraz z produktami, które dziecko już
zna i lubi.
nie zmuszać dziecka do jedzenia pomimo niechęci
Do trzeciego roku życia nie podajemy dzieciom produktów ciężko strawnych (kotlety w
panierce, frytki, placki ziemniaczane i racuchy itp. dużych ilości kapusty ,kalafior,
brukselka), jedynie zielony groszek i fasolkę szparagową. Dzieci nie powinny jadać ciast
kremowych i wypieków o dużej ilości tłuszczu (np. ciasta francuskiego).
nie zachęcać dzieci do jedzenia produktów wysoko przetworzonych, tj. chrupki, czipsy,
dań typu "fast food".
Nie podawanie małym dzieciom napojów gazowanych, albo sztucznie barwionych,
zalecane soczki owocowe i warzywne.
Do końca 2 roku życia nie należy stosować diety z ograniczeniem tłuszczu i
cholesterolu.
U dzieci powyżej 2 roku życia wskazane jest stopniowe ograniczanie
tłuszczu w diecie, a głównie tłuszczów nasyconych (pochodzenia
zwierzęcego) do max. 10% wartości energetycznej diety, zwiększając
spożycie olejów roślinnych, będących źródłem NNKT.
Kierowanie się naturalnym apetytem dziecka oraz jego aktywnością fizyczną.
Rozwój fizyczny dziecka oceniany w oparciu o siatki centylowe w aspekcie
predyspozycji rodzinnych.
Skłonność do nadwagi należy regulować zwiększoną aktywnością fizyczną
w połączeniu z właściwą dietą, bez rygorystycznych ograniczeń.
Zasady żywienia dzieci w wieku
1-3r.ż.:
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Jadłospis dziecka w zależności od jego apetytu, powinien opierać się o
3-5 posiłków dziennie. Unikać podjadania między posiłkami i ograniczać
“posiłki telewizyjne”. Umiar i regularność.
Nadmierne rozdrobnienie produktów (przecieranie, miksowanie), może
niekorzystnie wpływać na jego rozwój psychomotoryczny.
Dieta wegetariańska i inne diety niekonwencjonalne są nieodpowiednie
Proporcje białka roślinnego do zwierzęcego w racji pokarmowej - 1:2.
Sposób żywienia powinien uwzględniać urozmaicony asortyment
produktów z każdej grupy.
Preferuje się spożywanie produktów bogatych w węglowodany złożone
(pieczywo, kasze, makarony) z umiarkowanym spożyciem sacharozy
(cukier, słodycze) co zmniejsza ryzyko próchnicy zębów.
Zachowanie przy stole
•
Dzieci naśladują, i wytrwale powtarzają podpatrzone u rodziny
zachowania przy stole i niechęci kulinarne rodziców (np. do szpinaku,
albo marchewki)
•
Nie "nagradzać" słodyczami tego, że dziecko "ładnie zjadło" warzywa, bo
maluchowi będzie się wydawało, że warzywa są produktem gorszym i
jedzenie ich może być nieprzyjemne.
Jak można zachęcić dzieci do
bardziej urozmaiconego
jedzenia?
1.
2.
3.
4.
Spróbuj dodać więcej kolorów na talerzu np. poprzez
stosowanie różnych sałatek. To może zachęcić dzieci
do spróbowania potraw, których zwykle unikają.
Opowiedz dziecku o zaletach nowego produktu już na
dzień lub dwa przed jego przygotowaniem, zachęcając
do spróbowania go.
Uczyń wspólny posiłek małą uroczystością, jedz razem
z dziećmi te same dania.
Zachęcaj dzieci do pomocy w przygotowywaniu
potraw. Doświadczenie wskazuje, że będą je potem
chętniej jeść.
Zasady układania
jadłospisu dla dzieci 1-3
lat:
• I śniadanie: zupa mleczna, ciepły napój mleczny (kawa zbożowa,
kakao, bawarka); pieczywo z masłem, wędliną, serem lub jajkiem w
postaci past z dodatkiem zieleniny, twarożku. Zalecany dodatek
warzyw lub owoców.
• II śniadanie: powinno łagodzić uczucie głodu przed obiadem, niezbyt
sycące, mała kromka chleba z dodatkiem produktów białkowych (serka,
wędliny) lub warzywnych a do picia soki. Można podać jogurt owocowy
• Obiad: Zupa, drugie danie, lekki deser. Zupy na wywarach jarskich
(zupy o wyraźnym smaku, pomidorowa, ogórkowa, barszczyk
czerwony). Zupy zabielać mlekiem, śmietanką i ewentualnie
zagęszczać mąką. Drugie danie winno zawierać warzywa, produkt
białkowy (jak mięso, jajko, ser) oraz węglowodanowy (jak ryż,
ziemniaki, kluski, kaszę). Deser: kompot lub porcja świeżych owoców.
• Podwieczorek: mały słodki posiłek. Porcja ciasta, lub koktajl mleczny,
mus owocowy, galaretkę. Owoce lub przetwory owocowe.
• Kolacja: Posiłek gotowany. Np. gotowane warzywa i produkty
warzywno-mięsne, ale też pieczywo i napoje z dodatkiem mleka.
Stosowanie soli w
żywieniu dzieci 1-3 lat:
• 2,5g NaCl = 1gNa
• Średnie spożycie Na w Polsce przez
dorosłych 12-15g NaCl (=5-6g Na)
• Zalecane spożycie 3g Na
• Zalecane spożycie Na u dzieci 3mg/kg masy
ciała (10kg dziecko=30mg, Na=90mg NaCl)
– taka ilość sodu znajduje się w 100 g mleka
krowiego
• Dieta dziecka bez dosalania przekracza
zapotrzebowanie na sól
Dlaczego nie należy stosować w
diecie soli oraz przestrzegać
nieprzekarmiania tłuszczem i
cukrem?
• Zwykła niekontrolowana dieta dziecka zawiera sól
kuchenną. Stałe utrzymywanie się tego stanu może
prowadzić do nadciśnienia, a dalej do miażdżycy oraz
dalszych konsekwencji tych zmian.
• Nadmierna ilość tłuszczy już w wieku dziecięcym grozi
otyłością a także odkładaniem lipidów w świetle ścian
naczyń krwionośnych.
• Wielokrotne spożywanie słodyczy w ciągu dnia grozi
wczesną próchnicą zębów. Szczególnie wypijanie
słodkiego posiłku mlecznego w godzinach wieczornych
– powoduje zaleganie mleka w jamie ustnej i niszczenie
szkliwa zębów.
Zalecane dzienne normy spożycia energii i
niektórych składników pokarmowych dla dzieci
w wieku l—3 lat
(opracowane przez Zakład Żywienia
Instytutu Matki i Dziecka):
Wiek
Wzrost
ciała
w
latach
1
Masa
w cm
76,3
w kg
10-11
Białko
Kalorie
na
kg
m.c.
100
Tłuszcze1
Węglowodany
ogółe
NPU*
NPU*
ogółe
%
g/kg
ogółe
%
g/kg
ogół
%
m
100%
70%
m
kcal
m.c.
m
kcal
w.c.
em
kcal
g/kg
w.c.
g/kg
w.c.
2,10
3,0
33
13
2,91
32,0
32
12,5
137,
55
1000
5
2
85,7
12-13
90
1100
1,96
2,8
36
13
2,71
35,2
32
11,6
151,
55
2
3
94,5
14-15
80
1200
1,82
2,6
39
13
2,56
38,4
32
11,0
165,
0
55
Zalecane dzienne normy spożycia energii i
niektórych składników pokarmowych dla
dzieci w wieku l—3 lat
(opracowane przez Zakład Żywienia
Instytutu Matki i Dziecka)
Składniki mineralne
Wiek lata
Ca
mg
P
mg
I g
Fe
mg
Witaminy
Mg
mg
rozpuszczalne w
tłuszczach
A2 j.
m.
D3 j.m.
E mg
rozpuszczalne w wodzie
C
mg
kwas
fol.
mg
ekwi
wale
nt
PP*
mg
B2
mg
B6
mg
B1
mg
B1
2
1
1000
1000
60
10
100
2000
800
10
50
0,10
8
0,8
0,7
0,6
2,0
2
1000
1000
60
10
150
2000
500
10
50
0,15
8
0,8
0,9
0,7
2,5
3
1000
1000
60
10
150
2000
500
10
50
0,20
8
0,8
1,0
0,8
2,5
Żywienie dzieci w wieku
przedszkolnym (4-6 lat):
• Roczne tempo wzrostu 2,5 kg i około 8-10cm
• Szybkość procesów rozwojowych maleje, brak
nasilonego rozrostu organizmu, gwałtownego
przyrostu wagi i wysokości ciała,
• Zmiana uzębienia
• „model” rodzinny rozwoju fizycznego
• Różnice: dziecko „wiejskie” (warunki domowe) i
„miejskie” (przedszkola)
Żywienie dzieci w wieku
przedszkolnym:
Energia: 1400-1700kcal/dzień
• Białko: 12% zapotrz. energet. (60% białko zwierzęce; tj. 2,3g/kg
m.c.). Mleko, produkty mleczne, mięso i jaja
• Tłuszcz: 30-32% zapotrz. energet. (2,5g/kg m.c.).
– nie podawać tłuszczów utwardzanych (kwasy „Trans”)
– W umiarkowanej ilości masło i oleje roślinne (oprócz kokosowego iż
ziaren palmowych) uzupełniać śmietaną lub śmietaną
• Węglowodany 56-60% zapotrz. energet. Produkty zbożowe
uzupełniać warzywami i owocami (uwaga kwasowość!)
• Suplementacja wit. D (od późnej wiosny do wczesnej jesieni 5g;
późną jesienią i wczesną wiosną 10-15g
• Utrwalenie w rodzinie właściwych wzorców żywieniowych
Rozkład posiłków w ciągu
dnia
dzieci w wieku przedszkolnym
4 posiłki dziennie
I śniadanie
II śniadanie
Obiad
Podwieczorek
kolacja
25% ok. 400kcal
35% ok. 630 kcal
15% ok. 270 kcal
25% ok. 400 kcal
1700kcal
5 posiłków dziennie
25% ok. 400kcal
10% ok. 180 kcal
30% ok. 540 kcal
10% ok. 180 kcal
25% ok. 400 kcal
1700kcal
Udział produktów spożywczych w dziennej racji
pokarmowej dzieci w wieku 4-6 lat:
Mleko
W tym produkty mleczne
przeliczone na ilość mleka
Ok. 750 ml
Mięso, drób, ryby
1 raz dziennie (5-6 razy w tyg. lub
codziennie)
Warzywa i owoce
Masło
Olej roślinny
2 razy dziennie
Ok. 2-3 łyżeczek dziennie
Ok. 1-2 łyżeczek dziennie
2-3 razy dziennie dla uzupełnienia i
pokrycia części potrzeb
energetycznych
Chleb gruboziarnisty
Kasza, makarony itp..
1 raz dziennie
Dzienne normy spożycia składników
pokarmowych dla dzieci w wieku 4-6 lat
(zalecane przez Instytut Matki i Dziecka)
Składniki pokarmowe
Kalorie
Białko ogółem
Tłuszcze
Węglowodany
Składniki mineralne
Ca
P
Fe
Mg
J
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:
A
D
E
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
B1
B2
PP
B6
B12
C
Kwas foliowy
Zalecana ilość
1400-1800
40-50g
45-55g
200-25g
0,8g
1,0g
10,0mg
150,0mg
80,0g
2000j.m.
500jm.
10 mg
0,8mg
1,0mg
8,0mg
1,0mg
2,5g
50,0mg
0,2mg
Najczęstsze problemy towarzyszące
żywieniu dzieci w wieku 4 –6 lat:
•
Niechęć do jedzenia zależy głównie od pewnych stanów
emocjonalnych, czasem od wahań łaknienia, jeśli rodzaj
pokarmu, którego dziecko nie chce przyjmować ma
wysoka wartość odżywczą należy próbować tę niechęć
przezwyciężać. Gdy dziecko przyzwyczai się do takiego
postępowania – to w końcu odnajduje w tym
przyjemność, odczuwając zainteresowanie jego osobą.
(czasem brak łaknienia jest pozorny wskutek podawania
dzieciom dużych ilości pokarmu dowolnie ustalanych
przez rodziców).
• Nadmierne łaknienie może powodować łakomstwo,
objadanie się pożywieniem jednostronnym (słodycze),
może doprowadzić do nadmiernego wzrostu wagi i być
przyczyną niedoborów witamin, soli mineralnych czy
białka.
Żywienie dzieci i młodzieży
w wieku szkolnym:
• Skok wzrostowy-masa ciała ulega podwojeniu zapotrzebowanie na energię i składniki
pokarmowe jest związane ze skokiem
wzrostowym
• Energia : wyraźne różnice w płci (do 18r.ż
różnice sięgają 1000kcal)
• Białko (wg WHO): 0,82g/kgm.c. dla 10-latków,
0,61 dla 17-latków (2/3 podaży białka
zwierzęcego)
• Witaminy i składniki mineralne
Zalecane dzienne spożycie
podstawowych składników
pokarmowych dla dzieci do 15 lat:
Wiek
lata
Wysokoś
ć ciała
cm
Węglowodany
Masa
ciała kg
Białko
Energia
kcal/k
g m.c.
ogółem kcal
Tłuszcz
udział energii
o/ /n
g/kg m.c.
ogółem
g
g/kg m.c.
udział
energii
ogółem
g
g/kg
m.c.
udział
energii
ogółem
g
70
75
1,8-2,1
1,5-1,6
31-32
31
75
75-80
7,1-8,1
5,8-6,6
55-56
56
285-300
310-320
75
90-95
2,1-2,4
1,8-2,0
31
31-32
85-90
95-105
8,8 10,3
7,1-8,0
57
55-56
360-370
375-420
wartość odżywcza
100
%
70%
100%
70%
70%
Dziewczęta
1012
1315
141-151
157-163
35-42
47-55
51-60
42-47
2100-2150
2200-2300
1,72,0
1,41,6
13
13
Chłopcy
1012
1315
141-150
156-170
35-42
47-59
62-71
51-57
2500-2600
2700-3000
1,82,1
1,61,9
12
13