Choroba Zwyrodnieniowa Stawów (Osteoarthritis)
advertisement
Choroba Zwyrodnieniowa Stawów (Osteoarthritis) - definicja skojarzenie procesu niszczenia chrząstki stawowej, wtórnych zmian w nasadach kostnych oraz zapalenia błony maziowej, prowadzące do uszkodzenia struktury i funkcji stawu i objawów bólowych. Choroba Zwyrodnieniowa Stawów - Podział Pierwotna Wtórna Choroba Zwyrodnieniowa Stawów - Podział Pierwotna (idiopatyczna) Z zajęciem stawów obwodowych • Stawy międzypaliczkowe rąk (postać guzkowa) • Inne małe stawy • Stawy duże • Stawy międzywyrostkowe • Stawy międzykręgowe • Postać zapalno nadżerkowa • Postać uogólniona • Chondromalacja rzepki • Uogólniona hiperostoza szkieletowa (DISH) Z zajęciem stawów kręgosłupa Postacie szczególne Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – podział c.d. Wtórna Pourazowe • Ostra • Przewlekła (zawód, uprawiany sport, otyłość) Metaboliczne • Ochronoza • Hemochromatoza • Choroba Wilsona • Choroba Gauchera • Choroba Kashin-Becka Endokrynologiczne • Akromegalia • Nadczynność przytarczyc • Cukrzyca • Niedoczynność tarczycy Krystalopatie • Artropatia pirofosforanowa • Artropatia hydroksyapatytowa Neurogenne (stawy Charcot’a) • Wiąd rdzenia Inne choroby kości i stawów • Procesy miejscowe (złamania, martwica jałowa, zakażenie) • Procesy uogólnione (przewlekłe zapalenia stawów, choroba Pageta, zespoły nadmiernej wiotkości, osoczowe skazy krwotoczne) Dysplazje kości Inne • Odmrożenie • Choroba kesonowa • Hemoglobinopatie Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – epidemiologia Najczęstsza choroba stawów, przyczyna bólu i inwalidztwa Rzadko przed 40 r.ż. Po 75 r.ż. 85 % populacji objawy kliniczne lub radiologiczne choroby Częstość występowania wzrasta z wiekiem Czynniki ryzyka: • Demograficzne • Genetyczne • Nadwaga • Urazy i przeciążenia stawów • Masa kostna Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – patogeneza Zmiany makroskopowe: Szczeliny, ubytki, nadżerki chrząstki stawowej Osteofity Pogrubienie i sklerotyzacja podchrzęstnej warstwy kości Okołostawowe torbiele kości Zapalenie stawów Zmiany mikroskopowe: Szczeliny, fibrylacje chrząstki (słabsze barwienie safraniną O, błękitem toluidyny) Wczesne stadium – wzrost liczby chondrocytów, następnie jej obniżenie Ogniska tworzenia nowej kości (osteofity) Pogrubienie podchrzęstnej warstwy kości Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – objawy • Charakter ograniczony, lokalny (rzadko uogólniony) • Ból: Nasilenie bólu w ciągu dnia Ból z reguły głęboki, zlokalizowany w zajętym stawie Ból nocny, zaburzający sen np. w zaawansowanej OA stawu biodrowego • Sztywność stawów (krótkotrwała < 30 min.) • Bolesność stawów, podwichnięcia • Trzeszczenia i trzaski (krepitacje) • Zaniki mięśniowe • Ograniczenie zakresu ruchu stawów, niestabilność • Poszerzenie obrysów stawów: Osteofity, przerost kostny Wysięki stawowe Zapalenie błony maziowej Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – przyczyny bólu Źródło Błona maziowa Mechanizm Zapalenie Kość podchrzęstna Więzadła Nadciśnienie śródkostne, złamania Rozciąganie okostnowych zakończeń nerwowych Rozciąganie Torebka Zapalenie, rozciągnięcie Mięśnie Skurcz Osteofity Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – badania laboratoryjne • Brak istotnego znaczenia w rozpoznawaniu OA • Morfologia krwi i badanie ogólne moczu w normie • OB i CRP w normie (za wyj. postaci zapalnej) • Minimalne zmiany w płynie stawowym (< 2000 leukocytów / µl przy braku kryształów) Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – badanie radiologiczne • Zwężenie szczeliny stawowej • Sklerotyzacja podchrzęstnej warstwy kości • Torbiele podchrzęstne • Osteofitoza Choroba Zwyrodnieniowa Stawów – leczenie • Edukacja chorego • Ograniczenie masy ciała, dieta • Fizjoterapia, kinezyterapia • Leki przeciwbólowe (paracetamol, klasyczne NLPZ, koksyby) • Leki chondroprotekcyjne, wiskosuplementy • Dostawowe inj. glukokortykosteroidów (ostrożnie) • Pomoce ortopedyczne (laski, kule, balkoniki, stabilizatory) • Chirurgia ortopedyczna przepłukiwanie stawu kolanowego artroskopowe usuwanie wolnych fragmentów chrząstki osteotomia korekcyjna endoprotezoplastyka Fibromialgia – definicja i epidemiologia Przewlekły, uogólniony zespół bólowy, współwystępujący z uczuciem znacznego zmęczenia i subiektywnymi objawami ze strony układu ruchu 80 – 90 % chorych to kobiety w wieku 30 – 50 lat 2% populacji ogólnej Fibromialgia – patogeneza • Obniżony próg bólu • Zmieniona skroniowa sumacja bodźców bólowych • Polimorfizm genów dla transportera serotoniny i katechol-Ometylotransferazy • Zmieniony wzorzec podstawowej i stymulowanej aktywności osi neuroendokrynnych • Zwiększona ilość substancji P w płynie mózgowo-rdzeniowym • Dysfunkcja układu nerwowego autonomicznego • Czynniki psychosocjalne Fibromialgia – charakterystyka przewlekły, uogólniony ból prawidłowe wyniki badania fizykalnego, laboratoryjnego, radiologicznego brak cech klinicznych zapalenia maziówki i mięśni punkty tkliwe (tender points) tendencja do występowania migrenowych bólów głowy płytki sen, bezsenność, kłopoty z zasypianiem depresja, nerwica zmęczenie odczuwane po przebudzeniu, nasilające się w ciągu dnia subiektywne skargi na obrzęk stawów, osłabienie siły mięśniowej Fibromialgia – rozpoznanie Badanie kliniczne Potencjalne czynniki indukujące • grypopodobna infekcja wirusowa • choroby reumatyczne • zakażenie HIV • borelioza • uraz fizyczny • „uraz” emocjonalny • leki (odstawienie kortykosteroidów) Fibromialgia – kryteria diagnostyczne Uogólniony bół • Prawa i lewa strona ciała Bolesność uciskowa 11 z 18 wymienionych tkliwych miejsc Punkty tkliwe: • Powyżej i poniżej przepony • Potylica • wzdłuż kręgosłupa • Dolna część szyi • bóle ramion i pośladków niezależnie od • Mięsień czworoboczny lokalizacji • Mięsień nadgrzebieniowy • Drugie żebro • Boczne nadkłykcie kości ramiennej • Pośladki • Krętarz większy • Kolano Fibromialgia – inne objawy Objawy wegetatywne Zimne ręce, stopy Objawy czynnościowe Zaburzenia snu Suchość w jamie ustnej Bóle głowy, migrena Nadmierne pocenie się Dolegliwości brzuszne Dermografizm Dolegliwości dyzuryczne Drżenie rąk Uczucie braku powietrza Zawroty głowy Przyspieszenia lub zwolnienia akcji serca Niemiarowość oddechowa Fibromialgia – diagnostyka różnicowa Choroby tkanki łącznej Inne choroby • reumatoidalne zapalenie stawów • niedoczynność tarczycy • toczeń trzewny układowy • neuropatie • polekowy zespół toczniopodobny • miastenia • zespól Sjőgrena • zaburzenia afektywne • polimialgia reumatyczna • wzw typu B i C • zapalenie mięśni • choroba z Lome • dna moczanowa • zespół Cushinga • choroba Addisona • nadczynność przytarczyc Fibromialgia - choroby współistniejące • depresja • migrena • zespół jelita drażliwego • zespól przewlekłego zmęczenia • ból mięśniowo-powięziowy Fibromialgia – leczenie cel: uwolnienie chorego od objawów bólowych Niefarmakologiczne Farmakologiczne Edukacja Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne Ćwiczenia aerobowe, regularny wysiłek fiz. SSRI Terapia behawioralno-poznawcza SNRI Akupunktura Pregabalina Hipnoterapia Tramadol + Paracetamol Balneoterapia, fizjoterapia Leczenie multidyscyplinarne - interdyscyplinarny program terapeutyczny
