Dezynfekcja jako podstawowy środek zapewniający

DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Środowisko pracy jest szczególnym przypadkiem środowiska
nienaturalnego wytworzonego przez człowieka.
Aktywność człowieka powoduje nagromadzenie
ekstremalnych efektów powodujących konieczność ochrony
pracownika przed czynnikami szkodliwymi dla zdrowia
takimi jak:
•
•
•
•
Czynniki szkodliwe chemiczne
Czynniki szkodliwe fizyczne
Czynniki szkodliwe biologiczne
Czynniki rakotwórcze i mutagenne
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Odpowiedzialność za zgodność warunków pracy z
obowiązującymi przepisami spoczywa na pracodawcy.
PRACODAWCA ZOBOWIĄZANY JEST DO:
1. Stosowania na warunkach określonych w
rozporządzeniu, wszelkich środków eliminujących
narażenie lub ograniczenia stopnia narażenia poprzez
środki zapobiegawcze w celu ochrony pracowników przed
zagrożeniami spowodowanymi przez czynnik biologiczny
2. Dokonywania oceny ryzyka zawodowego.
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Przed wyborem środka zapobiegawczego
pracodawca musi dokonać oceny ryzyka zawodowego, na jakie
jest lub może być narażony pracownik i musi w szczególności
uwzględnić:
a) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych na
stanowisku pracy.
b) rodzaj oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego
czynnika biologicznego.
c) informacje na temat:
 potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego;
 choroby zakaźnej, która może wystąpić w następstwie
kontaktu podczas wykonywanej pracy;
 stwierdzonych chorób, które mają bezpośredni związek z
wykonywaną pracą;
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
PRACODAWCA ZOBOWIĄZANY JEST DO:
3.
Uwzględniania wskazówek organów
właściwej Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
Państwowej Inspekcji Pracy
oraz jednostek służby medycyny pracy co do:

rodzaju szkodliwego czynnika biologicznego,
sposobu odkażania stanowisk pracy, urządzeń, pojazdów
służbowych;
wyposażenia w odzież ochronną;
prawidłowej gospodarki odpadami



DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
PRACODAWCA ZOBOWIĄZANY JEST DO:
4. Zapewnienia pracownikom systematycznego szkolenia;
Szkolenie winno być przeprowadzane w trybie określonym w
przepisach w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy.
Szkolenie pracowników powinno uwzględniać zagadnienia
dotyczące profilaktyki zapobiegania zakażeniom oraz
potencjalnego zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników
spowodowanego działaniem szkodliwych czynników
biologicznych;
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
PRACODAWCA ZOBOWIĄZANY JEST DO:
5. Nadzorowania stanu zdrowia pracowników poprzez
służbę medycyny pracy
a.
b.
c.
Profilaktyka przed i po-ekspozycyjna,
Stosowanie opracowanych procedur mycia i dezynfekcji
rąk, powierzchni,
Szczepienia ochronne,
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Czynniki biologiczne - podstawy prawne
1. DYREKTYWA 2000/54/WE PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 września 2000 r. w
sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z
narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu
pracy (Dz.U WE L 262/21 z 17 października 2000 roku)
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia
2005 roku w sprawie szkodliwych czynników biologicznych
dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki
(Dz.U. 2005 r. nr 81 poz. 716 z późn. zm.)
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Zasady higieny i ochrony indywidualnej pracowników w
związku z narażeniem na czynniki biologiczne w miejscu
pracy określone zostały w dyrektywie 2000/54/EC
Z zaleceń dyrektywy wynika, że:

przy narażeniu na czynniki biologiczne z 1 grupy ryzyka - nie
jest konieczne stosowanie środków ochrony indywidualnej, a
sugeruje się tam stosowanie jedynie odzieży roboczej,

przy narażeniu na czynniki biologiczne z 2 grupy ryzyka - jest
konieczne stosowanie odpowiedniej odzieży roboczej,

przy narażeniu na czynniki biologiczne z 3 grupy ryzyka –
odpowiedniej odzieży ochronnej.
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
3. Znowelizowany Kodeks Pracy; art. 226 nakłada na
pracodawcę obowiązek :
- informowania pracowników o ryzyku związanym z
wykonywaną pracą,
- ocenienia i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz
- stosowania niezbędnych środków profilaktycznych,
4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. 2003 r. nr 169,
poz. 1650 z późn. zm.), w którym pracodawcę zobowiązano
do oceniania i dokumentowania oceny ryzyka zawodowego,
występującego podczas wykonywania różnych prac oraz
stosowania niezbędnych środków profilaktycznych
zmniejszających to ryzyko.
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej
z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań
lekarskich pracowników, zakresu profilaktyki opieki
zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich
wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy
(Dz.U. 1996 r. nr 69, poz. 332)
§ 4 informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach
pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników szkodliwych
dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia,
wykonanych na tych stanowiskach.
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005
roku w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla
zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki
(Dz.U. 2005 r. nr 81 poz. 716 z późn. zm.) określa:




klasyfikację ,
wykaz szkodliwych czynników biologicznych,
wykaz prac narażających pracowników na działanie
czynników biologicznych,
szczegółowe warunki ochrony pracowników przed
zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki
biologiczne.
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy ( t.j. Dz.U. 2003 r. nr 169
poz.1650 z późn. zm.)
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom informacje o
istniejących zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą
środki ochrony indywidualnej oraz informacje o tych
środkach i zasadach ich stosowania. Szczegółowe zasady
stosowania środków ochrony indywidualnej określa
załącznik nr 2 do rozporządzenia.
§ 39 Środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko zawodowe
dzielimy na:
1. Środki ochrony indywidualnej
(fartuchy, rękawice, półmaski, okulary, środki dezynfekcyjne)
2. Środki ochrony zbiorowej
zastosowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych
(np. wentylacja, klimatyzacja)
DEZYNFEKCJA – SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
§ 41.1 Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom,
do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i
higieny pracy
2. Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny w sposób
zrozumiały dla pracowników wskazywać
czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej
pracy,
zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,
czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz
zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych
stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników.
(w tym mycie i dezynfekcja rąk, powierzchni i wyposażenia)
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Czynniki biologiczne mogą spowodować trzy rodzaje
zachorowań:



zakażenia (bakterie, wirusy, pasożyty)
alergie (poprzez pyły zanieczyszczone mikrobiologicznie)
zatrucia lub działania toksyczne
Drogi zakażenia:
 skóra, błona śluzowa
(ryzyko poprzez pogryzienie, zadrapanie)
 układ oddechowy
 układ pokarmowy
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
PRACODAWCA POWINIEN:
W zależności od rodzaju i stopnia zagrożenia powinien
zastosować środki ochrony indywidualnej i przeprowadzić
na stanowisku pracy

Dekontaminację z zastosowaniem preparatów dezynfekcyjnych
o działaniu grzybobójczym

Dekontaminację z zastosowaniem preparatów dezynfekcyjnych
o działaniu prątkobójczym

Dekontaminację z zastosowaniem preparatów dezynfekcyjnych
o działaniu wirusobójczym
Dezynfekcja –

postępowanie mające na celu maksymalne zmniejszenie
liczby drobnoustrojów w odkażanym materiale, powierzchni.
Zdezynfekowany materiał nie musi być jałowy.

Dezynfekcja dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych.
Dekontaminacja –
proces polegający na usunięciu i dezaktywacji substancji
szkodliwej (chemikaliów, materiałów radioaktywnych,
czynników biologicznych), która zagraża życiu lub zdrowiu
ludzi poprzez kontakt bezpośredni lub używane sprzęty.
Dekontaminacji poddawani są zarazem ludzie, zwierzęta, jak i
środowisko nieożywione (infrastruktura itd.).
Sanityzacja –
proces dążący do eliminacji możliwie dużej liczby
mikroorganizmów na przedmiotach codziennego użytku,
powierzchniach płaskich itp. w gospodarstwie domowym i
miejscach publicznych.
Sanityzację przeprowadza się za pomocą zwykłych środków
myjących. Proces ten nie daje gwarancji jałowości
czyszczonego obiektu.
DEZYNFEKCJA
Rodzaje dezynfekcji i sposoby jej wykonywania
1. Zapobiegawcza – istnieją ku temu powody związane np.
z funkcją pomieszczeń i rodzajem wykorzystywanego
sprzętu lub wykonywanych czynności :
 pomieszczenia sanitarno-higieniczne,
 pomieszczenia i wyposażenie w Izbach Dziecka i PDOZ,
 pomieszczenia do suszenia materiałów dowodowych,
 pomieszczenia depozytów (magazyny dowodów
rzeczowych, laboratorium) z zanieczyszczonymi materiałem
biologicznym depozytami,
 urządzenia - wyposażenie sal gimnastycznych i siłowni,
 pojazdy służbowe,
 wyposażenie, uzbrojenie policjanta (tarcze, pałki, hełmy,
kajdanki)
DEZYNFEKCJA
Rodzaje dezynfekcji i sposoby jej wykonywania
2. Ogniskowa – przy istniejącym źródle zakażenia (chory,
nosiciel)
3. Bieżąca – w środowisku nosicieli zarazków choroby zakaźnej
(wykonuje się ją wielokrotnie i możliwie często np. PDOZ, ID,
środki transportu, suszarnie depozytów)
4. Końcowa – po usunięciu źródeł zakażeń (np. zakończenie
pobytu chorego w PDOZ) wykonuje się ją jednocześnie i
jednorazowo
DEZYNFEKCJA
Dotyczy:




dezynfekcja skóry (przede wszystkim rąk)
dezynfekcja powierzchni
- pomieszczeń
- sprzętu i wyposażenia
- środków transportu
dezynfekcja odzieży służbowej (ochronnej)
dezynfekcja odzieży, pościeli, koców, materaców, obuwia dla
zatrzymanych
DEZYNFEKCJA
Zasadnicze pytanie kto ma tę czynność wykonać ?
zależy to od ustaleń i decyzji kierownika jednostki organizacyjnej

Dezynfekcja pomieszczeń i sprzętu, środków transportu –
może być realizowana np. przez samych funkcjonariuszy,
pracowników gospodarczych (sprzątaczki) lub kierowców
odpowiedzialnych za środki transportu lub inne przeszkolone osoby

Dezynfekcję rąk – przeprowadzają sami funkcjonariusze
nie ma innej możliwości.
DEZYNFEKCJA
Jakie antyseptyki i środki dezynfekcyjne należy zastosować?
skuteczne o szerokim spektrum działania
(bakterie, wirusy, grzyby, spory)
 łatwe w użytkowaniu
(przechowywanie, dozowanie, sporządzanie prostych roztworów
roboczych lub najlepiej gotowych preparatów)
 o krótkim czasie działania w temperaturze otoczenia;
 o jak najmniejszej toksyczności dla ludzi przy ich stosowaniu

Pożądane WŁAŚCIWOŚCI dla stosowanych ANTYSEPTYKÓW
 mała toksyczność dla skóry, błony śluzowej
 nie powinny działać uczulająco
 nie powinny indukować oporności
 zachowywać aktywność w obecności innych preparatów - mydeł,
detergentów
OCENA PREPARATÓW DEZYNFEKCYJNYCH
Jak prawidłowo stosować preparaty dezynfekcyjne i antyseptyki:

Należy pamiętać o substancji – produkcie preparacie
antyseptycznym spełniającym normę, jego ilości, czasie i
zakresie działania, a w przypadku rozpuszczania
dopuszczalnego okresu przechowywania roztworu
użytkowego, który powinien być dopuszczony do obrotu
zgodnie z prawem farmaceutycznym.

Najważniejsze w sprawie wyboru odpowiedniego preparatu
to skuteczność względem drobnoustrojów.
DEZYNFEKCJA
Sposoby przeprowadzania dezynfekcji

Mechaniczny; poprzez czyszczenie mechaniczne,

Chemiczny; preparat lub roztwór, który
musi mieć odpowiednie stężenie,
musi zetknąć się bezpośrednio z dezynfekowanym
przedmiotem i
działać przez określony czas

Fizyczny; wysoka temperatura, ciśnienie,

Mieszany; dezynfekcja kombinowana: stosowanie środków
chemicznych i fizycznych
DEZYNFEKCJA - SZKODLIWE CZYNNIKI BIOLOGICZNE
Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego
funkcjonariusza
DEZYNFEKCJA RĄK
Higieniczne tzw socjalne (zwykłe) mycie rąk ma na celu
mechaniczne usunięcie zanieczyszczeń przy użyciu wody
bieżącej i mydła kosmetycznego (zmoczenie, namydlenie,
pokrycie całej powierzchni rąk) trwa to 10-20 s
to niestandardowe postępowanie dekontaminacyjne
zaliczane jest do metod sanityzacyjnych i pozwala na
obniżenie liczby drobnoustrojów na powierzchni skóry rąk
od 60-90% .
Zapewnia to zwykłą codzienną czystość rąk.
DEZYNFEKCJA RĄK

Do higienicznej dezynfekcji rąk używane są odpowiednie
środki antyseptyczne, czynność trwa od 3-5 minut i ma na
celu szybkie obniżenie liczby drobnoustrojów, bytujących
stale w warstwie skóry,

W wyniku stosowania antyseptyków skóra nie staje się
sterylna, lecz w dużej mierze pozbawiona jest
drobnoustrojów. Ponadto, środki antyseptyczne hamują
proces namnażania pozostałej flory skórnej
DEZYNFEKCJA RĄK
ANTYSEPTYKI
Są to preparaty stosowane do dezynfekcji skóry,
błon śluzowych.
Higieniczna dezynfekcja rąk ma na celu
ograniczenie infekcji lub zapobieganie
zakażeniom.
DEZYNFEKCJA RĄK
Kiedy należy przeprowadzać dezynfekcję higieniczną rąk?
ZAWSZE
- po zdjęciu rękawiczek ochronnych
- po każdym kontakcie z osobą z grupy podwyższonego ryzyka
- po każdym kontakcie z zanieczyszczonymi przedmiotami
- po każdym kontakcie z potencjalnym materiałem zakaźnym,
wydalinami, wydzielinami i płynami ustrojowymi
DEZYNFEKCJA RĄK

Dla większości prac wykonywanych na stanowiskach pracy
funkcjonariuszy Policji dla zapewnienia bezpieczeństwa
wystarczająca jest higieniczna dezynfekcja rąk z zużyciem
odpowiedniego środka antyseptycznego.

Przeprowadza się ją stosując antyseptyk na czystą,
pozbawioną zanieczyszczeń organicznych i brudu skórę rąk.

Należy pamiętać, że aktywność alkoholowych środków
antyseptycznych spada znacznie w obecności obciążenia
organicznego. Podobny wpływ mogą mieć niektóre kremy
pielęgnacyjne i zanieczyszczenia innego pochodzenia niż
organiczne. Skóra rąk musi być sucha – po umyciu
dokładnie osuszona jednorazowym ręcznikiem, gdyż
preparat antyseptyczny naniesiony na mokrą skórę ulega
rozcieńczeniu i nie wykazuje dostatecznej aktywności
biobójczej.
Czynności wykonywane na stanowiskach pracy
z zagrożeniem zdrowia
Funkcjonariusz PDOZ i Izby Dziecka
Przeszukiwanie osób zatrzymanych, zabezpieczanie
depozytów, nadzór nad zatrzymanymi, kontakt z osobami o
nieznanym statusie epidemiologicznym.
Funkcjonariusze Wydziału Konwojowego KWP,
Funkcjonariusze zabezpieczający konwój osób
zatrzymanych w KPP, KMP, KP )
Dozorowanie i konwojowanie osób zatrzymanych i
tymczasowo aresztowanych, uchodźców.
Czynności wykonywane na stanowiskach pracy z
zagrożeniem zdrowia
Funkcjonariusz pionu Prewencji
Interwencje, zatrzymania, doprowadzenia, kontakt z osobami
o nieznanym statusie epidemiologicznym , zabezpieczenie
miejsc zdarzeń, udzielanie pierwszej pomocy.
Pracownik / Funkcjonariusz Laboratorium kryminalistycznego
(Sekcja Biologii, Sekcja Daktyloskopii, Sekcja Chemii)
Kontakt z materiałem czynnym biologicznie, badanie profili
genetycznych osób podejrzanych, niezidentyfikowanych
zwłok i szczątków ludzkich, badanie materiału biologicznego
na zawartość alkoholu i narkotyków, udział w oględzinach
miejsca przestępstwa, oględzinach zwłok, dozorowanie
magazynu próbek biologicznych.
Czynności wykonywane na stanowiskach pracy z
zagrożeniem zdrowia
Technicy Kryminalistyki
Oględziny miejsca zdarzeń, zabezpieczanie śladów i
materiału dowodowego, niezidentyfikowanych zwłok i
szczątków ludzkich,
Archiwiści, Bibliotekarze (archiwa, składnice akt, biblioteki)
czynnikiem stwarzającym zagrożenie są tzw. aerozole
biologiczne (bio-aerozole).
Aerozole biologiczne są układami, w których fazą
rozproszoną są mikroorganizmy w postaci kropelek lub
cząstek stałych. W środowisku pracy aerozole biologiczne
rzadko występują w postaci czystego materiału
biologicznego.
Czynności wykonywane na stanowiskach pracy powodujące
zagrożenia dla zdrowia
Przewodnicy psów służbowych
Czynności opiekuńcze i sanitarne psa , udział w
interwencjach, zabezpieczanie miejsca zdarzeń i akcji, udział
w przeszukaniach i zatrzymaniach, praca w terenie
zalesionym .
Funkcjonariusze Policji Konnej
Obsługa, pielęgnacja zwierząt służbowych.
Funkcjonariusze Wydziału / Sekcji Ruchu Drogowego
Udzielanie Pierwszej Pomocy.
Czynności wykonywane na stanowiskach pracy z
zagrożeniem zdrowia
wszyscy Funkcjonariusze biorący udział w akcjach
(wyposażenie-uzbrojenie - hełm, tarcza, kajdanki)
wszyscy Funkcjonariusze korzystający z zaplecza
sportowego
Najczęstszym i największym zagrożeniem jest
 przerwanie ciągłości skóry i kontakt z zakaźnym materiałem
biologicznym (HIV, HCV, HBV),
 kontakt z powierzchniami lub wyposażeniem, przedmiotami
zanieczyszczonymi wydalinami (kał, mocz) i wydzielinami
ludzkimi (krew, płyny ustrojowe)
Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego funkcjonariusza
Ponadto zanieczyszczone materiałem biologicznym na w/w
stanowiskach pracy i służby mogą być:







sprzęt specjalistyczny i laboratoryjny,
uzbrojenie jako wyposażenie policjanta (np. kajdanki, tarcza
hełm),
odzież służbowa,
wyposażenie ID, PDOZ - koce, pościel, bielizna, odzież i
obuwie zastępcze,
środki transportu,
sprzęt do ćwiczeń i wyposażenie siłowni lub sal
gimnastycznych dla funkcjonariuszy,
skażone powietrze (w pomieszczeniach gdzie przebywały
osoby chore na chorobę zakaźną przenoszoną drogą
powietrzno- kropelkową lub zakaźny materiał biologiczny)
Zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego funkcjonariusza
Nie można zapomnieć o :
1. Przestrzeganiu higieny osobistej przez samych
funkcjonariuszy
2. Prawidłowym postępowaniu z
 odpadami
 brudną bielizną (PDOZ, ID)
3. Właściwej dekontaminacji powierzchni sprzętu i wyposażenia
4. Zapewnieniu warunków sanitarno-higienicznych poprzez
właściwe sprzątanie pomieszczeń (przestrzeganie zasad i
technik sprzątania, wyposażenie w profesjonalny sprzęt)
5. Systematycznej edukacji poprzez szkolenie funkcjonariuszy
6. Szczepieniach ochronnych funkcjonariuszy
7. Monitorowaniu efektów działań.
Bezpieczeństwo zdrowotne w
środowisku pracy Policjanta zależy od
pracodawcy jak również od samego
funkcjonariusza.
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ
Augustów 2009 r.
Opracowanie:
Państwowy Inspektor Sanitarny MSWIA na
obszarze woj.śląskiego lek. med E. Kiera
Młodszy Asystent Zespołu PIS MSWiA
na obszarze województwa śląskiego
Mgr Alina Fabin