3.3. Wojskowe Wsparcie Władz Cywilnych i
advertisement
POLITECHNIKA ŚLĄSKA Zarządzanie kadrami Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl T E MAT : Kon tro low an ie Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Katowice, dnia 16. 05. 2002 r. Swoją pracę chciałbym poświęcić problemowi kontrolowania w organizacji. Kontrola jest często kluczem do osiągnięcia lepszej efektywności w firmie i różnego rodzajach organizacji. W pracy swojej skupiłem się na formach kontroli i na etapach kontroli. Kontrolowanie Swoje rozważania zacznę od wytłumaczenia słowa kontrolowanie. Kontrolowanie ( kontrole ) definiujemy jako regulacje działań organizacji sprzyjającą łatwiejszemu osiąganiu jej celów. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cel kontrolowania Podstawowym celem kontroli jest stworzenie menadżerowi możliwości oceny pozycji organizacji w porównaniu z zamierzeniami, dokonywanej w wybranym momencie, z użyciem jednego lub kilku mierników. Na przykład firma „Servisco” postawiła sobie za cel terminową dostawę 99% wszystkich przesyłek. Jeśli wskaźnik ten spada np. do 97%, menedżerowie wiedzą, że muszą podjąć działania zaradcze. Natomiast wskaźnik 99,5% oznaczać będzie, że firma osiąga wyniki lepsze od oczekiwanych. Cele organizacji nie mogę być postawione zbyt wysoko i zbyt nisko. Cele postawione za wysoko są na wstępie podważane ( demobilizacja ) co powoduje niewykonanie zadania. Zbyt nisko postawiony cel powoduje brak motywacji w grupie, odkładanie realizacji celów „ na później ”, co może spowodować niewykonanie zadania. Obszary kontroli Kontrola w organizacjach może się koncentrować na zasobach lub na szczeblach Koncentracja na zasobach. Kontrola może się koncentrować na zasobach finansowych, rzeczowych, ludzkich i informacyjnych. Kontrola zasobów rzeczowych obejmuje: zarządzanie zapasami ( z punktu widzenia właściwej ich wysokości ), kontrolę jakości ( utrzymywanie na odpowiednim poziomie jakości produkcji ) i kontrolę sprzętu ( odpowiedni zakres wyposażenia w budynku, sprzęt biurowy itd. ). Kontrola zasobów ludzkich obejmuje: działania w zakresie doboru i obsady, szkolenie i rozwój kadr kierowniczych, ocenę wyników i poziom nagradzania. Kontrolę zasobów informacyjnych obejmują: prognozowanie sprzedaży i marketingu, analizę otoczenia, public ralations, układanie harmonogramu produkcji oraz prognozowanie ekonomiczne. Zasoby finansowe są umieszczone pośrodku nie tylko, iż są one samodzielnym elementem zasobów organizacji, ale również z uwagi na ich związek z kontrolowaniem wszystkich pozostałych zasobów. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Szczebel. Można również dokonać klasyfikacji kontroli na podstawie kryterium szczebla. Kontrola działalności koncentruje się na jednym lub kilku systemach operacyjnych organizacji. Może to być np. kontrola jakości, kontrola strategiczna ( próbuje stwierdzić na ile skutecznie organizacja rozumie swoje otoczenie i dostosowuje się do niego). W następnym punktem, który chciałem poruszyć w mojej pracy jest opis 3 rodzajów kontroli. Wyróżniamy trzy rodzaje kontroli: – kontrola operacji – kontrola organizacyjna – kontrola strategiczna Formy kontroli operacji Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Kontrola operacji może przybrać jedną z trzech form - kontroli wstępnej, równoległej i końcowej. Podstawową różnicą pomiędzy nimi jest nastawienie na różne fazy procesów transformacji stosowanych przez organizację. Kontrola wstępna Kontrola wstępna ma stwierdzić przed podjęciem działania, czy zaplanowano wszystkie potrzebne zasoby ludzkie, rzeczowe, finansowe i informacyjne oraz czy w momencie rozpoczęcia działanie będą one na wyznaczonym miejscu, w stosownych rodzajach, ilościach i o odpowiedniej jakości. Plany mogą wskazywać potrzebę zatrudnienia nowych pracowników, zakupu nowych urządzeń i materiałów, itp. Kontrola wstępna jest bardzo ważna dla całej organizacji. Kontrola równoległa Kontrola równoległa następuje w trakcie procesu przetwarzania. Oparta jest na procesach sprzężenia zwrotnego. Kontrola ta ma wykrywać odchylenia od jakiejś normy lub celu i umożliwiać dokonywanie korekt przed zakończeniem określonej sekwencji działań. Załóżmy, że menedżer zakładu produkcyjnego ustala pewną liczbę punktów kontrolnych na linii montażowej. W miarę jak wyrób przesuwa się po linii, jest okresowo sprawdzany, by można było się upewnić, że wszystkie zamontowane dotąd podzespoły funkcjonują prawidłowo. Jest skuteczna jedynie wtedy, gdy kierownik na czas uzyska dokładne informacje o zmianach w otoczeniu lub o realizacji pożądanego celu. Kontrola końcowa Kontrola końcowa mierzy wyniki zakończonego działania. Jeżeli produkt można wytworzyć w dwóch lub trzech fazach produkcji, a produkt czy usługa są proste i powtarzalne najskuteczniejszą metodą kontroli może być właśnie kontrola końcowa. Chociaż jej ogólna użyteczność jest z reguły mniejsza niż kontroli równoległej, ten typ kontroli może być jednak skuteczny z dwóch ważnych względów. Po pierwsze, kontrola końcowa dostarcza Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl kierownictwu informacji dla planowania. Na przykład, kiedy kontrola jakości wyrobów gotowych wskazuje na niemożliwy do tolerowania współczynnik usterek, menedżer wie, że musi określić i usunąć przyczyny takiego stanu rzeczy. Menedżer ustala przyczyny wszelkich odchyleń od planu lub normy, a wnioski wykorzystuje do podobnych działań w przyszłości. Kontrola końcowa może być również podstawą do nagradzania pracowników. Spostrzeżenie, iż pracownik znacznie przekroczył docelową wielkość sprzedaży (planowany poziom wyniku), może być dla menedżera sygnałem, że takiemu pracownikowi należy przyznać premię lub nagrodę. Wielorakie systemy kontrolne Większość organizacji nie jest w stanie przetrwać, korzystając tylko z jednej formy kontroli operacji, toteż stosuje wielorakie systemy kontroli. Formy kontroli organizacyjnej Dwie dominujące formy kontroli to kontrola biurokratyczna i kontrola angażująca pracowników. Tylko w niewielu organizacjach system kontroli opiera się wyłącznie na jednej formie, natomiast przeważnie stosowane są obie, z wyraźną przewagą jednej lub drugiej. Kontrola biurokratyczna Podejście do kontroli organizacyjnej oparte na formalnych i mechanistycznych rozwiązaniach. Celem kontroli biurokratycznej jest wymuszanie podporządkowania się pracowników. Sięgające po nią organizacje opierają się na ścisłych przepisach i sztywnej hierarchii, koncentrują się na doprowadzeniu do tego, by pracownicy spełniali wymagania osiągnięć uznanych za minimalne. Takie organizacje mają przeważnie wysmukłą strukturę. Ponadto ich system nagradzania koncentruje się na wynikach indywidualnych i dopuszcza jedynie ograniczone i formalne współuczestnictwo pracowników. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Kontrola angażująca pracowników Kontrola angażująca pracowników jest podejściem do kontroli organizacyjnej opartym na nieformalnych i organicznych rozwiązaniach strukturalnych. Celem tego podejścia jest uzyskanie zaangażowania pracowników. Odpowiednio do tego celu podejście to wykorzystuje w szerokim zakresie normy grupowe, silną kulturę przedsiębiorstwa i samokontrolę zachowań. Wymagania co do wyników koncentrują się nie tyle na ich minimalnym możliwym do przyjęcia poziomie, ale raczej na sposobach podnoszenia efektów pracy ponad taki minimalny poziom. Organizacje wykorzystujące takie podejście mają zazwyczaj stosunkowo płaską strukturę, a oddziaływania w nich są raczej poziome niż skoncentrowane na kierunku „z góry w dół". System nagradzania jest często zorientowany na wynik grupowy, a przyjęte rozwiązania strukturalne przewidują szerokie współuczestnictwo pracowników. Kontrola strategiczna Kontrola strategiczna — trzeci szczebel kontroli stosowanej w organizacjach — ma na celu zapewnienie skutecznego dopasowania organizacji do otoczenia oraz jej postępu na drodze do realizacji celu strategicznego. Ponieważ badania nad kontrolą strategiczną znajdują się nadal we wstępnej fazie rozwoju, nie ma w tej dziedzinie ogólnie przyjętych modeli czy teorii. Ogólnie jednak realizacja strategii wymaga struktury, przywództwa, technologii, zasobów ludzkich oraz systemów informacyjnych i kontrolnych. Z tego wynika, że kontrola strategiczna powinna się koncentrować na tych pięciu obszarach i w ten sposób zapewnić skuteczną realizację strategii. Na przykład, organizacja powinna okresowo badać swą strukturę po to, by określić, czy sprzyja ona realizacji celów strategicznych. Kierownictwo powinno skoncentrować kontrolę strategiczną na zakresie, w jakim pięć obszarów realizacji strategii sprzyja osiągnięciu strategicznych celów organizacji. Jeśli wszystko jest w porządku, to organizacja powinna zareagować w taki sam sposób jak z innymi formami kontroli — po prostu nie podejmować żadnych działań. Jeśli natomiast jedna z metod realizacji strategii hamuje osiągnięcie celów, należy wprowadzić zmiany. W Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl konsekwencji firma może uznać, że powinna zmienić swą strukturę, wymienić niektórych ważnych przywódców, zastosować nową technikę, zmodyfikować politykę kadrową albo zmienić systemy informacyjne i kontroli operacji. Etapy procesu kontrolowania. Ostatnim problemem jaki poruszę w mojej pracy są etapy procesu kontrolowania. Niezależnie od typu czy liczby systemów kontrolowanych, jakich potrzebują organizacje, każdy proces kontroli powinien objąć cztery ogólne etapy. Ustalenie norm. Pierwszym krokiem w procesie kontroli jest ustalenie norm. Norma to cel z którym porównywane będą późniejsze wyniki. Normy dla zakładu szybkiego żywienia typu McDonald’s mogą obejmować: 1. Minimum 95% klientów „przywitanych” w ciągu 3 minut od przybycia. 2. Wstępnie przygotowane hamburgery nie mogą pozostawać w pogrzewaczu dłużej niż 5 minut przed podaniem klientowi. 3. Wszystkie puste stoliki muszą być oczyszczone do 5 minut po odejściu gościa. Normy mogą być różne. Na przykład normą kontrolną dla detalisty może być cel zwiększenia rocznej wielkości sprzedaży o 25% w ciągu 5 lat. Celem szpitala może być zwiększenie współczynnika wyzdrowień pacjentów do 98% w ciągu 6 lat. Uniwersytet może przyjąć za normę, albo cel, ukończenie studiów przez 80% studentów w ciągu 5 lat od zapisu. Normy kontrolne mogą być tak wąskie lub tak szerokie jak działalność do której się odnoszą. Poza tym powinny one logicznie wynikać z celów organizacji. Końcowym aspektem ustalania norm jest zdecydowanie, który wskaźnik wyników najlepiej się nadaje do celów kontroli . Mierzenie wyników. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Drugim krokiem w procesie kontroli jest mierzenie wyników. W tym kontekście wynik odnosi się do tych działań, które mają być przedmiotem kontroli. Mierzenie wyników w większości organizacji jest czynnością stałą i powtarzalną. Skuteczna kontrola wymaga ustalenia konkretnych mierników wyników. Kiedy menedżer pragnie kontrolować sprzedaż , odpowiednim miernikiem faktycznie osiągalnych wyników będzie dzienna, tygodniowa lub miesięczna wartość sprzedaży. Odpowiedni pomiar wyników , chociaż niekiedy naprawdę trudny, ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania skutecznej kontroli. Na przykład łączna sprzedaż w sklepach „Media Markt” wzrosła o 25%, ale sprzedaż niektórych sklepów faktycznie spadła o 7%. Porównywanie wyników z normami. Trzecim etapem procesu kontroli jest porównywanie zamierzonego wyniku z normami ustalonymi w pierwszym etapie. Wynik może być równy ustalonej normie, może też być od niej wyższy lub niższy. Kierownictwo musi zdecydować o dopuszczalnym odchyleniu od normy i dopiero potem podejmować działania korygujące. W niektórych przypadkach porównanie nie nastręcza trudności. Każdy menedżer w General Electric ma cel w postaci zajęcia pierwszego lub drugiego miejsca na swoim rynku. Określenie, czy cel został osiągnięty jest stosunkowo proste. W innych jednak układach porównania już nie są takie oczywiste. Załóżmy, że każdy z 3 menedżerów sprzedaży ma ca cel zwiększenie rocznej wartości sprzedaży o 10%. Na koniec roku jeden menedżer zwiększył sprzedaż o 9,9%, drugi o 9,3% a trzeci o 8,7%. Określenie, czy sprostali oni wyznaczonej normie, jest sprawą decyzji kierownictwa, która musi być oparta na wielu czynnikach, włączając wartość kwot wchodzących w grę oraz okoliczności, które mogą usprawiedliwiać niewykonanie norm. Porównanie należy przeprowadzać tak często, jak jest to niezbędne. W przypadku norm długookresowych i wyższego szczebla wystarczy kontrola coroczna. W innych jednak warunkach porównanie powinno być częstsze. Ocena i reagowanie. Końcowym etapem w procesie kontroli jest ocena wyników i następnie podjęcie stosownych działań. Po dokonaniu tej oceny zazwyczaj podejmowane jest jedno z trzech działań: 1. Utrzymanie status guo. Zaniechanie jakikolwiek działań, tj. utrzymanie status guo, jest na ogół stosowanym postępowaniem wówczas, gdy wyniki z grubsza mieszczą się w ramach Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl z góry ustalonych norm. Jeżeli norma obniżenia kosztów dla danego roku wynosi 4%, a faktycznie uzyskana redukcja wynosi 3,99% firma w sposób oczywisty działa właściwie. 2. Działania korygujące odchylenie od normy. Odchylenie od normy będzie zapewne będzie wymagało podjęcia jakiś działań korygujących. Jeżeli norma obniżki kosztów wynosi 4%, a dotychczas osiągnięto obniżkę 1%, sytuacja wymaga działań. Być może koniecznie będzie wzmocnienie motywacji pracowników lub wyposażenie ich w nowy sprzęt. W pewnych sytuacjach firma może osiągnąć wyniki lepsze od oczekiwanych, a mimo to odchylenie może wymagać działań zaradczych. Na przykład kiedy firma Gillette wprowadziła maszynkę do golenia Sensor, popyt na nią był tak wielki, że sprzedawcy nie byli wstanie zgromadzić odpowiednich zapasów. Firma musiała na pewien czas ograniczyć akcję reklamową, by uniknąć zdenerwowania zawiedzionych klientów. 3. Zmiana norm. Inna reakcja na wyniki porównania faktycznych osiągnięć z normami może polegać na zmianie norm. Być może zostały one ustalone na zbyt wysokim lub zbyt niskim poziomie, czego wyrazem może być znaczne przekraczanie norm przez wielką liczbę pracowników bądź też sytuację odwrotną, kiedy to żaden pracownik nie jest wstanie spełnić wymagań. Mogą być jednak również sytuacje, w których konieczność zmiany norm jest podyktowania zmianą warunków działania. Norma przewidująca wzrost sprzedaży o 10% może wymagać zmiany, gdy na rynku pojawi się nowy konkurent. W nowych warunkach stara norma 10% może się okazać nierealistyczna. Firma może zostać zmuszona do ponownego przemyślenia swoich norm i przyjęcia niższych, które będą lepiej odzwierciedlały realia sytuacji rynkowej. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Moim zdaniem kontrola jest jednym z najistotniejszych procesów w organizacji. Nie można wyobrazić sobie organizacji bez jakiejkolwiek kontroli. Dzięki kontroli poznajemy faktyczny stan organizacji i możemy korygować ewentualne nieprawidłowości. Skuteczny system kontroli musi być: ścisły, aktualny i obiektywny, elastyczny i skoordynowany z tokiem pracy. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Współpraca władz cywilnych w systemie bezpieczeństwa powszechnego z administracją wojskową Praca magisterska SPIS TREŚCI WSTĘP ............................................................................................................................ 1 ROZDZIAŁ I Pojęcie, istota i zakres bezpieczeństwa powszechnego Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 1.1. Podstawowe pojęcia i charakterystyka systemu bezpieczeństwa powszechnego ......................................................................................................... 3 1.2. Charakterystyka współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego ...................................................................................................... 12 1.3. Struktura systemu bezpieczeństwa powszechnego ............................................ 19 ROZDZIAŁ II Rozwiązania prawne i organizacyjne w zakresie współpracy cywilno – wojskowej w innych państwach 2.1. Współpraca cywilno – wojskowa w USA .............................................................. 26 2.2. Współpraca cywilno – wojskowa w Niemczech ................................................... 35 2.3. Współpraca cywilno – wojskowa w innych krajach i w NATO .............................. 44 2.4.trele morele ........................................................................................................... 47 ROZDZIAŁ III Aktualny stan rozwiązań prawnych i organizacyjnych w zakresie współpracy władz cywilnych i administracji wojskowej w Polsce 3.1. Doświadczenia historyczne współpracy cywilno – wojskowej ............................. 58 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 3.2. Podstawy prawne organizacji wojskowego wsparcia władz cywilnych ............. 66 3.3. Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa ........................................ 67 3.4. Zadania realizowane w ramach wojskowego wsparcia władz cywilnych w gminie, powiecie i województwie ..................................................... 68 ROZDZIAŁ IV Koncepcja zmian w zakresie organizacji współpracy władz cywilnych i administracji wojskowej w systemie bezpieczeństwa powszechnego 4.1 Ocena stanu obecnego ......................................................................................... 78 4.2 Propozycje nowych rozwiązań ............................................................................... 89 ZAKOŃCZENIE .............................................................................................................. 99 BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................ 105 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl WSTĘP Zmiany, jakie nastąpiły w polskim środowisku bezpieczeństwa po roku 1989 nadały nowy wymiar i znaczenie zagrożeniom niemilitarnym, oraz spowodowały przeniesienie ciężaru zainteresowania władz z problemów bezpieczeństwa militarnego Polski na problematykę bezpieczeństwa narodowego, w tym bezpieczeństwa powszechnego. Powodem takiego stanu rzeczy są nowe uwarunkowania Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl geopolityczne, militarne, gospodarczo – ekonomiczne i społeczne. Współczesne zagrożenia wynikające z działań sił przyrody, a także spowodowane działalnością człowieka mogą oddziaływać na wiele sfer naszej rzeczywistości. Wymaga to podejmowania odpowiednich działań przez różne podmioty życia politycznego, społecznego, organizacje i instytucje. W normalnych, codziennych warunkach funkcjonowania, żadne państwo nie jest w stanie utrzymywać sił ratowniczych w takiej ilości i jakości, które byłyby w stanie skutecznie i samodzielnie zapobiegać i przeciwdziałać każdemu rodzajowi zagrożeń. Przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa powszechnego wymaga skoordynowanej działalności i współpracy wielu instytucji i organów będących elementami systemu bezpieczeństwa powszechnego. Szczególną rolę odgrywa tutaj wojsko. Ze względu na potencjał ludzki, wysoki stopień zorganizowania, hierarchiczną strukturę ułatwiającą kierowanie zespołami ludzkimi w praktycznym działaniu, szybkość reakcji, posiadany sprzęt, itp. udział pododdziałów Sił Zbrojnych RP w systemie bezpieczeństwa powszechnego jest niezbędny. Wojsko wspiera podmioty cywilne w realizacji zadań związanych z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych, awarii technicznych i innych nadzwyczajnych zagrożeń, gdy użycie innych sił staje się niemożliwe, lub niewystarczające. Współczesne doświadczenia Polski i innych krajów na całym świecie dostarczają wiele dowodów na to, że zacierają się granice między militarnymi i niemilitarnymi czynnikami bezpieczeństwa, między uwarunkowaniami zewnętrznymi i wewnętrznymi. Jednocześnie jednoznaczne określenie, czy w danej sytuacji mają reagować siły tylko cywilne, czy też wojskowe, czy może jedne i drugie jest również trudne do określenia. Polskie doświadczenia z pożaru w Kuźni Raciborskiej, powodzi z lat 1997, 1998 oraz 2001, zabezpieczenie wizyt Papieża, pokazały potrzebę wspólnych działań. Tak więc w złożonym procesie zapewniania obywatelom RP bezpieczeństwa powszechnego, zapobiegania powstawaniu zagrożeń, a także likwidowania ich skutków, którym nie dało się zapobiec, trudno jest wyodrębnić działania wyłącznie Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wojskowe, czy cywilne. W sytuacji, gdy zagrożenia i ich skutki mają mieszany, złożony charakter, konieczne jest złożone, zintegrowane reagowanie. W przypadku zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego noszących znamiona kryzysu o rozległych następstwach ( liczne ofiary śmiertelne, szkody w mieniu, zagrożenia zatopieniem, pożarem skażeniem, epidemią itp.), rola i zaangażowanie sił zbrojnych znaczenie wzrasta. Jest to szczególnie widoczne w przypadku coraz częściej występującego deficytu dostępnych sił reagowania. Oprócz znacznych sił i środków będących w dyspozycji państwa, czy sektora prywatnego, coraz częściej wojsko staje się niezbędnym elementem systemu reagowania na zagrożenia. Niezwykle ważnym warunkiem skutecznego działania i pomocy wojska jest właściwie zorganizowana współpraca władz cywilnych z wojskowymi koordynatorami udziału wojska tj. organami administracji wojskowej. Przykłady klęsk żywiołowych (powodzi) z ostatnich lat dowodzą, że jest wiele do zrobienia w kwestii właściwej organizacji tej współpracy. Praca ta pokazując doświadczenia Polski i innych krajów we współpracy władz wojskowych i cywilnych w dziedzinie bezpieczeństwa powszechnego ma na celu systematyzację rozwiązań w zakresie współpracy cywilnych i wojskowych organów administracji publicznej dla zapewniania bezpieczeństwa powszechnego oraz przedstawienie propozycji ich doskonalenia. Zasadniczym problemem badawczym podjętym w niniejszej pracy jest odpowiedź na pytanie: Czy aktualne rozwiązania prawne i organizacyjne oraz oparta na ich podstawie współpraca administracji wojskowej i władz cywilnych zapewnia skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa powszechnego. Aby dokonać wnikliwej analizy problemu badawczego, w czasie badań podjąłem próbę odpowiedzi na szereg szczegółowych problemów badawczych: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl a) jakie są doświadczenia w zakresie współpracy administracji wojskowej i władz cywilnych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego? b) jak rozwiązana jest problematyka współpracy administracji wojskowej i władz cywilnych dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego w innych państwach? c) jakie zadania w systemie bezpieczeństwa powszechnego realizują organy władzy cywilnej? d) jakie zadania w systemie bezpieczeństwa powszechnego realizują siły zbrojne? e) jak obecnie zorganizowana jest współpraca władz cywilnych z administracją wojskową w dziedzinie bezpieczeństwa powszechnego? f) czy aktualne regulacje prawne umożliwiają jednoznaczną, sprawną i skuteczną organizację współpracy? g) w jakim kierunku winno zmierzać doskonalenie współpracy cywilno – wojskowej dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego RP? Biorąc pod uwagę posiadane doświadczenie oraz wiedzę z zakresu wojskowego wsparcia władz cywilnych w czasie klęsk żywiołowych i katastrof, przyjąłem hipotezę, że aktualny stan rozwiązań w dziedzinie współpracy administracji wojskowej i władz cywilnych dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego jest niezadowalający. Problem ten wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Nieprzewidywalność zdarzeń wpływających negatywnie na bezpieczeństwo Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl powszechne powoduje konieczność opracowania procedur bardziej uniwersalnych. Również rozwiązania organizacyjne, szczególnie w kwestii procedur podejmowania decyzji w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa są zbyt skomplikowane i opóźniają moment rozpoczęcia konkretnych działań. Podmiotem badań są: – organa administracji wojskowej – dowódca okręgu wojskowego, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego, wojskowy komendant uzupełnień – władze cywilne – organy władzy i administracji publicznej szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego. Etymologia terminu władze cywilne oznacza władzę niewojskową i nieduchowną. Termin władze cywilne oznacza „…tę część władz administracyjnych w państwie, która zarządza wszystkimi niewojskowymi (cywilnymi) dziedzinami życia, obejmując cały zakres służb i funkcji publicznych realizowanych przez organy rządowe i samorządowe”1. Organy administracji rządowej to: Rada Ministrów, ministrowie, wojewodowie, centralne organy administracji rządowej, a także terytorialne organy administracji zespolonej, niezespolonej i inne organy podległe lub nadzorowane przez prezesa rady ministrów. Organy administracji samorządowej to: samorząd wojewódzki, powiatowy i gminny. Przedmiotem badań jest współpraca przedstawionych powyżej podmiotów w systemie bezpieczeństwa powszechnego. Obszar badań obejmuje Polskę, z uwzględnieniem zarysu problemu na przykładzie innych państw. 1 Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa, część 1,kier. Nauk W. Kitler, AON Warszawa 2004 r, s. 30 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W toku pracy wykorzystałem: – wiedzę zawartą w źródłach prawnych; – wnioski z obserwacji i doświadczeń własnych z pracy w terenowych organach administracji wojskowej; – doświadczenia praktyczne z ćwiczeń, treningów, szkoleń, gier decyzyjnych, realizowanych wspólnie przez terenowe organy administracji wojskowej (TOAW) i władze cywilne; – rozwiązania innych państw; – poglądy teoretyczne. W celu uzyskania jak najlepszych efektów pracy badawczej zastosowałem kilka metod badawczych. Pierwsza grupa metod to metoda zbierania materiałów źródłowych i literatury przedmiotu badań, które następnie poddane zostały głębokiej analizie. Uzyskane w ten sposób poglądy zostały zweryfikowane praktycznie na podstawie analiz i wniosków z przeprowadzanych wspólnie ćwiczeń, treningów sztabowych i szkoleń na szczeblu WSzW, WKU, urzędu wojewódzkiego i starostw powiatów. Druga grupa metod to analiza doświadczeń z praktycznej realizacji współpracy władz cywilnych i administracji wojskowej w czasie powodzi w 1997 roku, która dotknęła również Podkarpacie. Zastosowane metody i narzędzia badawcze miały na celu zapewnienie rozwiązania postawionych problemów i odpowiedzi na wszystkie szczegółowe problemy badawcze Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W pierwszym rozdziale dokonałem analizy pojęcia bezpieczeństwa powszechnego, następnie zidentyfikowałem zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Kolejny krokiem było przedstawienie struktury systemu bezpieczeństwa powszechnego. Duże znaczenie dla procesu badawczego miała analiza rozwiązań prawnych i organizacyjnych w dziedzinie współpracy cywilno – wojskowej w innych państwach, którą przedstawiłem w drugim rozdziale. W kolejnym, trzecim rozdziale, poprzez analizę doświadczeń historycznych w zakresie współpracy cywilno – wojskowej, oraz aktualnego stanu rozwiązań prawnych regulujących te dziedzinę, zaprezentowałem obecny stan organizacyjno – prawny w zakresie współpracy wojska i władz cywilnych. W ostatnim rozdziale poddałem krytycznej ocenie aktualny stan współpracy władz cywilnych z administracją wojskową i zaproponowałem dokonanie szeregu zmian, szczególnie w dziedzinie trybu i sposobu podejmowania decyzji oraz uregulowania kwestii rozliczeń finansowych, a także udostępnienia zasobów wojska dla władz cywilnych. W zakończeniu swojej pracy udzieliłem odpowiedzi na pytania, czy sformułowana na wstępie hipoteza robocza została zweryfikowana pozytywnie. Następnie przedstawiłem krótko wyniki mojej pracy badawczej, problemy badawcze, które udało się rozwiązać, oraz te, które wymagają dalszych dociekań. . Rozdział I . Pojęcie, istota i zakres bezpieczeństwa powszechnego Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 1.1.Podstawowe pojęcia i charakterystyka systemu bezpieczeństwa powszechnego Człowiek aktywnie działający w świecie przyrody chce być bezpieczny, jest to jedna z jego najważniejszych potrzeb. Ma on jednak świadomość tego, że podlega prawom przyrody, które wcale nie gwarantują mu bezpieczeństwa. Przeciwnie, wymuszają takie działania które zapewniłyby mu możliwość wpływu na otoczenie, dając poczucie w miarę niezakłóconego bytowania, przetrwania i rozwoju. Traktując potrzebę bezpieczeństwa obok innych potrzeb (fizjologicznych, samorealizacji, szacunku, itp.), jako podstawowe, życie człowieka wymaga jego aktywności, ukierunkowanej na ich zaspokojenie. Wobec tego bezpieczeństwo jest wartością konieczną do życia i rozwoju człowieka. Jest dobrem pozwalającym na rozwinięcie aktywności ukierunkowanej na samorealizację. Jest więc w takim rozumieniu warunkiem skutecznego działania. Może być także wartością pożądaną, ujawniającą się w sytuacji braku poczucia bezpieczeństwa. Zmiana tego stanu rzeczy, a więc uzyskanie stabilności, pewności, gwarancji realizacji własnych interesów, sprzyja utożsamianiu pojmowania bezpieczeństwa z celem działania. Bezpieczeństwo można postrzegać w kategorii potrzeby podstawowej, której niezaspokojenie uniemożliwia bytowanie człowieka, jak też w kategorii samodzielnej wartości – celu, którego osiągnięcie jest możliwe poprzez aktywne działania jednostki, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zmierzające do eliminacji bądź osłabienia zagrożeń lub świadomie podporządkowane osiągnięciu tego celu. Jest on widoczny szczególnie dobrze w relacjach człowieka z otoczeniem. Dążenie do zapewnienia bezpiecznego bytu własnej rodzinie, czy społeczności, nie wydaje się bowiem tym samym, co zaspokojenie podstawowej potrzeby własnego podejmowane na bezpieczeństwa. rzecz Często bezpieczeństwa natomiast ogółu zakłada działanie człowieka narażenie się na niebezpieczeństwo. Nie można nie zgodzić się z tym, że „…bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka, grup społecznych, a zarazem najważniejszym ich celem” 2. Ma ono zapewnić ich potrzeby trwania, spokoju i równowagi, dobrobytu i zadowolenia. Brak tak rozumianego bezpieczeństwa powoduje u ludzi niepokój i poczucie zagrożenia. Bezpieczeństwo może być definiowane nie tylko jako określony cel, lecz również jako następstwo. W znaczeniu praktycznym oznacza to, że ludzie nie zdają sobie sprawy z tego czym ono jest dopóki nie zagraża im jego utrata. Wspólną cechą 2 J. Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1996 s. 18 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl większości definicji bezpieczeństwa jest określanie go mianem procesu, czyli że jest ono nie tylko określonym stanem rzeczy, ale ciągłym procesem społecznym, w ramach którego podmioty działające starają się doskonalić mechanizmy zapewniające im poczucie bezpieczeństwa. Podmiotem bezpieczeństwa jest człowiek, traktowany jako jednostka społeczna, a także jako określona zbiorowość społeczna o różnych charakterze więzi i uwarunkowań.3 W ujęciu podmiotowym bezpieczeństwo może więc dotyczyć: – człowieka, jako jednostki ludzkiej posiadającej system właściwych sobie wartości, które z jego punktu widzenia wymagają ochrony; – jako grupy ludzi o różnej skali wielkości, począwszy od rodziny na społeczności międzynarodowej kończąc; – sformalizowanych i terytorialnie rozpoznawalnych struktur tj.: gmina, powiat, województwo, państwo4. 3 W. Kitler, Obrona cywilna(niemilitarna) w Polsce, Ministerstwo Obrony Narodowe, Departament Wychowania i Promocji Obronności, Warszawa 2002, s.21 4 J. Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1996 s. 18 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Państwo jest najważniejszym spośród wszystkich wymienionych powyżej podmiotów bezpieczeństwa. Wynika to z faktu, iż złożone potrzeby człowieka w zakresie bezpieczeństwa mogą być spełnione jedynie przez państwo. Warunkiem koniecznym zapewniania sukcesu państwa jest zapewnienie jego bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo państwa i jego społeczeństwa stanowi cel i najwyższą wartość. Dotyczy bowiem takich istotnych spraw jak: trwałość państwa, byt suwerenność, jakość życia, tożsamość narodowa, wolność sumienia i wyznania, itp. Ze względu między innymi na bardzo szerokie znaczenia pojęcia bezpieczeństwo, mówiąc o bezpieczeństwie zawęża się jego zakres, dokonując konkretyzacji i dookreśleń. Bezpieczeństwo może być traktowane podmiotowo, lub konkretyzowane przez zagrożenia. I tak mówimy o bezpieczeństwie indywidualnym, narodowym, Międzynarodowym, militarnym, gospodarczym, ekologicznym. Jedną z kategorii jaką można wyróżnić ze względu na charakter występujących zagrożeń jest bezpieczeństwo powszechne. Powszechny, w znaczeniu leksykalnym oznacza …” wszystko obejmujący, ogólny, uniwersalny, odnoszący się do wszystkich czasów, miejsc, i ludzi ,zawsze i wszędzie przyjęty albo dający się stosować”5. 5 Podręczny Słownik Języka Polskiego” Warszawa 1957 r. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Jeden z Departamentów MSWiA nosi nazwę: Departament Bezpieczeństwa Powszechnego. Zakres jego działania to między innymi prowadzenie spraw związanych z nadzorem merytorycznym ministra nad wykonywaniem zadań z zakresu ochrony ludności i zarządzania kryzysowego, ratownictwa, ochrony przeciwpożarowej, przeciwdziałania klęskom żywiołowym oraz innym zagrożeniom bezpieczeństwa powszechnego. Bezpieczeństwo powszechne w nowym projekcie „Ustawy o bezpieczeństwie obywatelskim”6 nazywane jako bezpieczeństwo obywatelskie - to stan otoczenia cywilizacyjnego i środowiska naturalnego, w którym obywatele i ich wspólnoty, nie odczuwają zagrożenia swego istnienia, ani podstawowych interesów życiowych, ze względu na zapewnienie przez państwo formalnych, instytucjonalnych i praktycznych gwarancji ochrony prowadzących do społecznie akceptowalnego poziomu ryzyka. To proces zapewnienia przez podmioty bezpieczeństwa na każdym poziomie organizacyjnym ochrony życia, zdrowia, dóbr i środowiska w sytuacjach zagrożeń. Dla jak najlepszej realizacji zadań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa, w tym również powszechnego, państwo organizuje odpowiednie systemy 6 http://www.mswia.gov.pl/index_a.html Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl bezpieczeństwa. System bezpieczeństwa powszechnego to jeden z możliwych do wyróżnienia systemów w obszarze bezpieczeństwa narodowego. System bezpieczeństwa powszechnego - to zespół norm i gwarancji prawnych oraz sposób zorganizowania organów władzy i administracji publicznej i innych osób prawnych, stwarzające formalne i praktyczne warunki ochrony obywateli przed zjawiskami groźnymi dla życia i zdrowia lub powodującymi zniszczenie środowiska, straty materialne oraz minimalizowania ich skutków i kształtowania otoczenia sprzyjającego harmonijnemu i zrównoważonemu rozwojowi społeczeństwa. System taki funkcjonuje na każdym szczeblu organizacyjnym państwa. Tworzą go wszystkie organy państwowe, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, formacje i służby. Dla zapewnienia właściwego i skutecznego współdziałania tych wszystkich podmiotów systemu niezbędne są odpowiednie podstawy prawne określające zadania poszczególnych podmiotów systemu, ich organizację w sytuacjach wystąpienia kryzysu, zasady i zakres tego współdziałania. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W sytuacji wystąpienia kryzysu istnieje niejednokrotnie konieczność współdziałania niemal wszystkich elementów systemu, co nie zawsze się udaje. W większości przypadków pojawiają się zakłócenia w uzyskaniu oczekiwanej sprawności i jakości działania. Działanie podmiotów systemu to szereg interdyscyplinarnych przedsięwzięć mających na celu ochronę ludności, mienia, środowiska, przed zagrożeniami naturalnymi i spowodowanymi przez człowieka. Działanie to realizowane jest przez władze cywilne, jednak gdy zajdzie taka potrzeba możliwe jest wsparcie przez siły zbrojne. Cele działania systemu bezpieczeństwa powszechnego będą pokrywać się z tymi, które określają funkcjonowanie systemu ochrony ludności. Tak więc należy zaliczyć do nich: – ochronę ludności, dóbr, środowiska przed skutkami klęsk żywiołowych, awarii technicznych i innych zagrożeń i niebezpieczeństw spowodowanych działaniem sił natury lub człowieka; – przezwyciężanie następstw zagrożeń; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania7. Dla właściwego wypełnienia przedstawionych celów, podmioty systemu realizują następujące zadania: – planowanie i organizacja działań; – monitorowanie zagrożeń; – ostrzeganie i alarmowanie; – ratowanie ludzi, zwierząt, mienia; – ewakuacja; – zwalczanie pożarów, powodzi i innych zagrożeń; – zapewnienia schronienia i zaopatrzenia poszkodowanym; – doraźne przywracanie działania służb użyteczności publicznej; – odkażanie, likwidacja skażeń i zakażeń; – doraźne grzebanie zmarłych8. System ten jest zorganizowany w taki sposób, aby spełniał warunki stałego funkcjonowania w etapie zwanym stanem permanentnego czuwania i doraźnego 7 8 W. Kitler, Obrona cywilna (niemilitarna) w obronie narodowej III RP, AON, Warszawa, s.114 Tamże str. 115 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl reagowania9. Poszczególne podmioty systemu wykonują rutynowe, codzienne czynności ratujące ludzi, mienie i środowisko, zajmują się likwidowaniem bezpośrednich skutków nagłych zdarzeń. Istotnym elementem działania w tym etapie jest właściwy monitoring zagrożeń, zapobieganie i przeciwdziałanie możliwym zagrożeniom. Drugi etap funkcjonowania systemu to zarządzanie kryzysowe10. Jest to etap reagowania po wystąpieniu zagrożeń, których rodzaj i zasięg doprowadziły do sytuacji kryzysowej. Podmioty systemu bezpieczeństwa powszechnego będą realizowały swoje zadania również w czasie wojny. Podmioty systemu bezpieczeństwa powszechnego realizują dwojakiego rodzaju funkcje. Funkcje wewnętrzne – służą zapewnieniu trwania całego systemu, natomiast funkcje zewnętrzne pokazują misję zasadniczą systemu, pozwalające wyróżnić go od innych systemów. W systemie bezpieczeństwa powszechnego spełniane są funkcje kierowania. Kierowanie przyjmuje formę: W. Kitler, A. Skrabacz, Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa – Materiały z seminarium przeprowadzonego w dniu 9.04.2003 r. na Wydziale Strategiczno – Obronnym. Warszawa 2003 r. s. 22 10 W. Kitler, Obrona cywilna (niemilitarna) w obronie narodowej III RP, AON, Warszawa, s.110 9 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – administrowania, kiedy dany podmiot systemu nabył prawo lub posiada kompetencje roli administratora; – zarządzania, kiedy podmiot systemu posiada prawo do dysponowania zasobami warunkującymi funkcjonowanie organizacji, a zwłaszcza zasobami o szczególnym znaczeniu – przywództwa, kiedy źródłem władzy kierowniczej jest autorytet moralny i intelektualny organu kierowniczego11. Podmioty systemu realizują swoje zadania w poszczególnych fazach reagowania kryzysowego. W fazie zapobiegania realizowany jest kompleks przedsięwzięć mających na celu zapobieżenie zagrożeniu i minimalizację potencjalnych strat. W tym, realizowane są takie zadania jak: – prace legislacyjne, badania naukowe; – analiza zagrożeń, ich przyczyn , charakteru i skutków; – analiza społeczno – ekonomicznych skutków zagrożeń; – planowanie operacyjne; – 11 tworzenie rezerw i zapasów; Tamże s.119 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – budżetowanie, organizowanie; – realizacja budowli i systemów zabezpieczających; – edukacja odpowiednich służbie i społeczeństwa; – racjonalne zagospodarowanie przestrzenne; – egzekwowanie przestrzegania przepisów. W fazie przygotowania realizuje się przedsięwzięcia planistyczno – organizacyjne mające na celu podniesienie i osiągnięcie gotowości do poradzenia sobie z przewidywanymi lub spodziewanymi zagrożeniami, godzącymi w bezpieczeństwo ludzi, dóbr i środowiska naturalnego. Obejmie między innymi: – weryfikację planów operacyjnych; – ćwiczenia i treningi zgrywające; – doraźne szkolenie ludności; – odtwarzanie rezerw i zapasów; – organizowanie stanowiska kierowania; – alarmowanie i powiadamianie. W fazie reagowania na zakłócenia podmioty systemu bezpieczeństwa powszechnego realizują przedsięwzięcia mające na celu likwidację źródeł zagrożeń, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ograniczenie ich rozmiaru, i skutków, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym. Powyższe zadania są realizowane poprzez: – organizowanie ośrodków kierowania i koordynacji; – mobilizowanie służb kierowania i ratowników; – informowanie władz i społeczeństwa; – ratownictwo i ewakuację; – udzielanie wszelkiej pomocy poszkodowanym; – zapewnienie porządku w strefie dotkniętej klęską; – realizacja budowli i systemów zabezpieczających; – wsparcie przez siły zbrojne; – samoobrona ( samoochrona) powszechna. W fazie odbudowy realizowany jest kompleks przedsięwzięć krótko- i długoterminowych służących usunięciu skutków zagrożeń, przywróceniu normalnych warunków funkcjonowania społeczeństwa, gospodarki i środowiska, a także usunięcie przyczyn zagrożenia. To również działania podejmowane w celu zapobieżenia ofiarom i stratom oraz powtórzeniom zjawisk niebezpiecznych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W fazie tej realizuje się następujące przedsięwzięcia: – odbudowa krótkoterminowa i przywrócenie niezbędnych, minimalnych standardów życia społecznego; – odbudowa długoterminowa, która trwa aż do zakończenia procesu odbudowy obszaru dotkniętego klęską, katastrofą lub awarią – wyciągnięcie wniosków, doskonalenie środków i metod prognozowania.12 1.2. Charakterystyka współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego Człowiekowi od początków istnienia towarzyszyły różnego rodzaju zagrożenia. Wraz z rozwojem cywilizacji i postępu technicznego zmienił się ich charakter i skala. Zagrożenia naturalne oddziaływały na poziom bezpieczeństwa od samego początku istnienia człowieka, natomiast zagrożenia spowodowane przez człowieka zmieniały 12 W. Kitler Obrona cywilna (niemilitarna) w obronie narodowej III RP .125 - 132 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl swój charakter i zasięg w miarę rozwoju techniki, zagospodarowania terenów, wykorzystywania coraz nowszych rozwiązań technicznych. Przyczyną wielu zagrożeń była i jest działalność człowieka, popełniane przez niego błędy oraz sytuacja społeczna. Liczba zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego jest bardzo duża. Niezmiernie istotne jest poznanie charakteru zagrożenia, sposobów jego powstawania oraz prawdopodobieństwa zaistnienia określonego zagrożenia na danym obszarze. W konsekwencji należy przygotować działania zapobiegające lub minimalizujące ich skutki. Zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego, ze względu na źródło i sposób powstawania można podzielić na zagrożenia spowodowane przez siły natury oraz powstałe w wyniku działalności człowieka. Siły natury (żywioły) mogą powodować pożary, powodzie, osuwiska ziemi, anomalie pogodowe, które mogą z kolei prowadzić do katastrofy ekologicznej. Należy wspomnieć również o zagrożeniach biologicznych w postaci różnego rodzaju szkodników roślinnych, a także zagrożenia płynące z kosmosu. Człowiek działając przeciwko prawom przyrody, lub innemu człowiekowi, świadomie lub nieświadomie może przyczynić się do powstania niemniej groźnych zagrożeń, których skutkiem może być awaria techniczna lub katastrofa ekologiczna. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Zagrożeniami bezpieczeństwa powszechnego w wyniku bezpośredniej działalności ludzi mogą być akty terroryzmu, konflikt zbrojny lub nawet wojna13. SIŁY NATURY CZYNNIK SPRAWCZY (żywioły) Działalność człowieka przeciwko: J. Święcicki, Ogólne zasady przygotowania sił i środków cywilnej służby zdrowia do ratowania zdrowia i życia ludzi w sytuacjach nadzwyczajnych i w czasie wojny, AON, Warszawa 2002, s.50 13 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Powyższy podstawowy podział wskazuje na różnorodność zagrożeń i złożoność problematyki związanej z zapobieganiem powstawaniu zagrożenia lub do ograniczenia jego skutków. Całość działań związanych z ochroną przed zagrożeniami dzielimy na cztery etapy:14 1. Zapobieganie – jest to etap związany w głównej mierze z działaniami w sferze technicznej. Podstawowym celem jest tutaj niedopuszczenie do powstania zagrożenia, a jeśli to niemożliwe do ograniczenia jego skutków. 2. Przygotowanie – jest to etap oceny potencjalnych zagrożeń, ich analizy oraz określenia stopnia prawdopodobieństwa wystąpienia danego zagrożenia. Na tym etapie prowadzone są zadania planistyczne, opracowywane plany działania w sytuacjach niebezpiecznych i procedury działania, rozpoznanie własnych sił i środków niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działań; 3. Reagowanie – są to działania ratownicze, prowadzenie ewakuacji, zapewnienie zastępczych miejsc dla poszkodowanych, wstępne szacowanie strat; 4. Odbudowa – to etap, którego głównym celem jest przywrócenia w możliwie krótkim czasie minimum warunków bytowania ludności oraz funkcjonowania systemów komunalnych i struktur administracyjnych na danym obszarze. 14 R. Grocki, Vademecum zagrożeń, Bellona W-wa, 2003 r. s.10 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Etapy te związane są z zarządzeniem kryzysowym – działaniami mającymi na celu realizację takich przedsięwzięć, które zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia określonego zagrożenia i minimalizują jego ewentualne skutki. Dla potrzeb planistycznych niezbędna jest znajomość czasu powstawania zagrożenia i jego trwania. Jest to konieczne do zaplanowania działań związanych z ostrzeganiem ludności oraz do zgromadzenia odpowiednich sił i środków reagowania podczas trwania zdarzenia. 1.2.Charakterystyka współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego Zasadniczym obowiązkiem władz cywilnych monitorowanie zjawisk, wczesne wykrycie i rozpoznanie zagrożeń. Właściwa wiedza na temat źródeł ich powstawania, skutków jakie mogą wywołać oraz sposobów im przeciwdziałania jest niezbędna do skutecznego funkcjonowania systemu bezpieczeństwa powszechnego. Przedstawiam poniżej charakterystykę zagrożeń, które mają wpływ bezpieczeństwo powszechne. 1.2.1. Zagrożenia spowodowane przez naturę ( żywioły) 1) Zagrożenia pożarowe Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl na Pod pojęciem zagrożenia pożarowego rozumie się istnienie takich warunków, przy których możliwe jest powstanie niekontrolowanego procesu spalania wymagającego zorganizowanej akcji do jego likwidacji. Zagrożenie pożarowe wynika przede wszystkim z charakterystyki i realiów gospodarki, które kształtują następujące czynniki: a) powierzchnia obszarów leśnych - o znacznym zagrożeniu pożarowym zależnym od pory roku - w okresie wiosennym duże zagrożenie stanowią pożary suchych traw na nieużytkach (rowy, ugory, itp.), które często przenoszą się na obszary leśne oraz pożary poszycia i ściółki leśnej, powodujące zniszczenia upraw leśnych i młodników. W okresie letnim zagrożenie pożarowe mogą być następstwem długotrwałych susz; b) wiek i skład gatunkowy drzewostanu; c) atrakcyjność turystyczna - ilość ośrodków wypoczynkowych, obozowisk, akwenów wodnych zlokalizowanych wśród obszarów leśnych, a także obfitość płodów runa leśnego powoduje ich dużą penetrację przez ludzi, co potęguje zagrożenie (szczególnie w okresie letnim ); d) rolnictwo - powoduje charakterystyczne zagrożenie pożarowe, wynikające z: dużych areałów nieużytków (odłogów) w okresie wiosennym – które przed wschodami świeżych traw oraz w okresie letnim - podczas długotrwałych susz są narażone na pożary spowodowane wypalaniem suchych traw. Pożary te często zagrażają budynkom i obiektom oraz obszarom leśnym Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zlokalizowanym w bezpośrednim sąsiedztwie powstałego pożaru; masowego wypalania słomy i pozostałości roślinnych w okresie pożniwnym, bez zachowania przepisów w tym zakresie, powodującego zagrożenie pożarowe. występowania obiektów dużych kubaturowo w indywidualnych gospodarstwach rolnych i prywatnych zakładach przemysłowych powstałych na bazie byłych państwowych gospodarstw rolnych, (należy brać pod uwagę możliwość występowania pożarów dużych i bardzo dużych). profilu produkcji - największe zagrożenie pożarowe stanowią zakłady pracy, które stosują podczas procesu technologicznego surowce łatwopalne, toksyczne oraz stanowiące zagrożenie wybuchowe. 2) Zagrożenia powodowane warunkami hydrometeorologicznymi Spośród tej grupy zagrożeń najczęściej występującymi są zalania terenów. Większość ludzi kojarzy to zjawisko głównie z powodzią. Jeżeli jednak przeanalizujemy czym jest powódź, to na zasadzie eliminacji wyłania się obraz wielu innych prawdopodobnych przyczyn zalewania terenów. Powódź to wezbranie, w wyniku którego wody rzeki po przekroczeniu stanu brzegowego lub przerwaniu wałów zalewają dolinę, zagrażając ludziom, powodując straty społeczne, ekonomiczne i przyrodnicze15. 15 R. Grocki, Vademecum zagrożeń, Bellona, Warszawa 2003 s.13 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Inne zjawiska które mogą powodować zalanie terenów to na przykład intensywne lub gwałtowne opady deszczu, na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych. W wyniku takich opadów poziom wód może gwałtownie wzrastać. Wielokrotnie takie zjawisko powodowało podtopienia terenu. Przestarzała technicznie i nie wydolna sieć odbioru wód opadowych powoduje podtapianie lub zalewanie całych placów, obszarów skrzyżowań, ulic, a także lokalnie piwnic. Podtapianie występuje również w węzłach ciepłowniczych i studzienkach z kablami telefonicznymi. Intensywny spływ wód opadowych z terenów górskich powoduje podniesienie poziomu wód rzeki zbiorników wodnych. Grozi to przeciekami przez nieszczelne obwałowania, awariami zbiorników wodnych i innych urządzeń, przerwaniami wałów. Na terenach zurbanizowanych gdzie występują rozległe obszary o nawierzchniach utwardzonych, albo funkcjonują stare, niewydolne systemu kanalizacyjne występuje zjawisko małej retencji gruntowej, co powoduje również zagrożenia podtopień na tych obszarach. Powódź jako zjawisko losowe jest nieprzewidywalna. Trudno jest określić czas i miejsce jej wystąpienia. Ze względu na genezę powstania tego zjawiska powodzie dzielimy na cztery główne grupy: opadowe, roztopowe, zatorowe i sztormowe 16. 16 Tamże, s.15 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ze względu na charakter opadów, zasięg zjawiska powodzi może być zróżnicowany. Długotrwałe opady deszczu powodują powolne wezbrania. Można wówczas obserwować poziomy stanu wód i z pewną dokładnością przewidzieć miejsce i czas wylania rzek lub zbiorników. Deszcze nawalne, gwałtowne, trwają z reguły dość krótko oraz mają niewielki zasięg terytorialny. Mogą powodować duże straty w wyniku bardzo szybkiego przyboru wody. Zasięg terytorialny powodzi w tym przypadku jest zbieżny z zasięgiem występowania opadów. Są to powodzie trudne do przewidzenia, ponieważ występują gwałtownie. Powodzie roztopowe związane są z gwałtownym topnieniem pokrywy śnieżnej lub lodowej. Najbardziej sprzyjające warunki temu zjawisku występują wczesną wiosną, kiedy ocieplenie z równoczesnymi opadami deszczu występują przy jeszcze zamarzniętym podłożu. Powoduje to gwałtowne odpływy powierzchniowe. Okres wczesnej wiosny sprzyja także występowaniu powodzi zatorowych. Nagromadzenie lodu, kry lodowej, na nieuregulowanych odcinkach rzek, w przewężeniach, wyspach, wokół przęseł mostów powoduje zatkanie koryta rzeki, a poprzez to hamowanie odpływu, piętrzenia wód i występowanie z koryta rzeki. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Powodzie sztormowe powodowane są silnymi wiatrami od morza w kierunku lądu. Wody morskie pod wpływem wiatru w zalewach i ujściach rzek utrudniają odpływ wód rzecznych, co powoduje ich spiętrzanie i zalewanie przyległych terenów. Kolejnym zjawiskiem w tej kategorii zagrożeń jest występowanie silnych wiatrów. W naszych warunkach klimatycznych nie występują huragany czy tornada, jednak silne wiatry w czasie burz powodują bardzo wiele szkód i stanowią zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Powodują zniszczenia w infrastrukturze przesyłowej telekomunikacji i energetyki, a także dachach budynków. Wywracane drzewa powodują również zniszczenia obiektów, środków transportu, a także utrudniają ruch drogowy. Skutki wtórne tych zjawisk to niejednokrotnie brak prądu lub wody pitnej na terenach ich występowania. Są to zjawiska częściowo przewidywalne. Prognozy pogody informujące o silnych wiatrach, ścieraniu się frontów atmosferycznych, oraz opadach deszczu (gradu) pozwalają przewidzieć prawdopodobieństwo wystąpienia powyższych zagrożeń. Zjawisko suszy, czyli braku wody na określonych obszarach jest bardzo niebezpieczne ze względu na możliwość występowania na dużym obszarze lub przez długi czas. Może ona powodować duże szkody pod względem ekonomicznym i społecznym. Susza może być spowodowana brakiem opadów deszczu przez długi czas, redukcją wody w rzekach, wodach gruntowych, albo niewłaściwą gospodarką Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl rolną. Długotrwałe susze - zwiększają zagrożenie pożarowe w lasach, a także w rolnictwie podczas żniw. Pogarszają również zasoby wodne, co w konsekwencji powoduje wysychanie jezior, a tym samym zmniejsza ilość naturalnych zbiorników wody do celów gaśniczych. 3) Zagrożenia wywoływane czynnikami biologicznymi Wydawać by się mogło, że przy dzisiejszym stanie wiedzy i na obecnym etapie rozwoju nauk medycznych, wystąpienie chorób powodujących epidemie jest niemożliwe. Jednak na przestrzeni ostatnich lat występowały na świecie przykłady nagłego wystąpienia chorób zakaźnych wcześniej nie występujących. Epidemie mogą być wynikiem innych zdarzeń jak na przykład powodzie, czy susze. Mogą także być powodem zaniedbań wymogów sanitarnych i higienicznych. Epidemie oprócz strat ludzkich mogą powodować skutki wtórne, takie jak starty ekonomiczne, gospodarcze. Istotny wpływ na bezpieczeństwo ludzi mają zjawiska występowania chorób zwierząt lub roślin na znacznych obszarach. Znane przykłady występowania epidemii chorób zwierzęcych takich jak BSE, lub ptasia grypa, pokazują jakie ogromne skutki finansowe mogą za sobą nieść te zagrożenia. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 1.2.2. Zagrożenia spowodowane działalnością człowieka Człowiek nie zawsze działa w zgodzie z prawami natury, a bywa że jego działalność jest skierowana przeciwko innym ludziom. Takie sytuacje powodują zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Pośrednio człowiek obsługując urządzenia przemysłowe, energetyczne, chemiczne, itp., poprzez swoje zaniedbania bądź też w wyniku awarii tych urządzeń powoduje awarie techniczne zagrażające bezpieczeństwu ludzi i środowiska. 1) Zagrożenia chemiczno-ekologiczne Potencjalnie największe zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, jak i też stanu środowiska przyrodniczego, mogą wywołać awarie i katastrofy chemicznoekologiczne. Głównym źródłem występujących zagrożeń podczas tych zjawisk są promieniotwórcze i toksyczne środki przemysłowe. Wydostanie się tych środków ze zbiorników lub urządzeń technologicznych jest groźne dla ludzi i środowiska. Mogą być one przyczyną katastrofy ekologicznej. Źródło zagrożeń stanowią zakłady pracy oraz urządzenia techniczne, gdzie zagrożenie wynika ze stosowania w procesach technologicznych niebezpiecznych związków i substancji chemicznych. Awarie techniczne są często konsekwencją nieprzestrzegania procedur w procesach Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl technologicznych i eksploatacji, zaniedbaniom w zakresie wymogów bezpieczeństwa oraz kradzieżom na przykład w formie odwiertów w rurociągach. 2) Zagrożenia wypadkami i katastrofami komunikacyjnymi Zagrożenia wypadkami komunikacyjnymi mogą nastąpić w komunikacji drogowej, kolejowej lub lotniczej. Główne ich przyczyny związane są z dużymi ilościami przewożonych substancji, brakiem wyznaczonych i oznakowanych tras do przewozu materiałów niebezpiecznych, złym stanem technicznym środków transportu. Stan dróg i duży ruch powoduje niebezpieczeństwo kolizji. Niejednokrotnie osoby odpowiedzialne za organizację transportu wykazują bak wyobraźni i wiedzy na temat prawdopodobieństwa i skutków zagrożeń. 3) Zagrożenia katastrofami budowlanymi Zagrożenia związane z katastrofami budowlanymi, dotyczyć mogą tak budownictwa mieszkalnego (jedno- i wielorodzinnego) jak i przemysłowego, i mogą być spowodowane głównie przez : – wyeksploatowanie techniczne obiektu; – pożary; – wady w posadowieniu obiektu; – nieprawidłowości w wykonawstwie obiektu; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – przypadki losowe (huragany, osunięcia podłoża, wypadki samochodów - uderzenie samochodem); – wady zastosowanych materiałów; – przeciążenia części budynku; – wybuchy materiałów pirotechnicznych; – nie zabezpieczenie obiektów przeznaczonych do rozbiórki. 4) Zagrożenia infrastruktury krytycznej Do najczęściej występujących zagrożeń z tego zakresu można zaliczyć awarie : – sieci ciepłowniczych, – sieci energetycznych, – sieci wodnokanalizacyjnych, – sieci gazowych, – urządzeń gazowych. 5) Zagrożenia promieniowaniem jonizującym Na zagrożenie będące wynikiem nadzwyczajnych zdarzeń radiacyjnych, narażeni są przede wszystkim pracujący zawodowo ze źródłami promieniowania. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Obiektami w których występują silne źródła promieniowania są obszary wokół urządzeń rentgenowskich w obiektach medycznych (szpitale i przychodnie zdrowia), lub źródła cezowe i kobaltowe do napromieniowań medycznych. Możliwość niekontrolowanego przedostania się substancji promieniotwórczych do środowiska może również wystąpić podczas ich transportu środkami kołowymi (samochodami lub koleją). Pomimo obowiązujących przepisów transportowych narzucających taki sposób opakowania źródeł promieniotwórczych, który praktycznie eliminuje jakiekolwiek narażenie na rozszczelnienie opakowania, nie można wykluczyć katastrofy komunikacyjnej lub kradzieży i manipulowania przy tego typu przesyłkach, co w efekcie powoduje potencjalne zagrożenie promieniowaniem jonizującym. Możliwość rozpoznania w tym zakresie jest ograniczona, gdyż komenda powiatowa PSP nie otrzymuje informacji również o legalnie nadawanych i transportowanych tego typu przesyłkach. 6) Terroryzm Terroryzm to „forma przemocy polegająca na przemyślanej akcji wymuszenia bądź zastraszenia rządów lub określonych grup społecznych w celach politycznych, ekonomicznych lub innych”17. Z reguły jest to działalność ugrupowań ekstremistycznych, które za pomocą zabójstw, grożenia śmiercią, porywania 17 Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa, 1996, s.109 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zakładników i innymi metodami usiłują zwrócić na siebie uwagę opinii publicznej i przedstawiać swoje hasła lub zaprezentować swoje żądania. Jest to jedne z najgroźniejszych zagrożeń bezpieczeństwa. Polska będąc członkiem społeczności międzynarodowej, NATO, Unii Europejskiej, oraz elementem koalicji antyterrorystycznej działającej w Afganistanie i Iraku, jest bezpośrednio narażona na ataki terrorystów. Głównym celem ataków terrorystycznych w ostatnich latach było i najprawdopodobniej nadal będzie spowodowanie dużych strat w ludziach. WNIOSKI: Z powyższej analizy potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego można wyciągnąć następujące wnioski: 1. Typowymi zagrożeniami czasu pokoju, które mogą wystąpić na obszarze kraju o bardzo dużej skali są: – katastrofalne zatopienia spowodowane powodziami lub awariami obiektów hydrotechnicznych; – pożary przestrzenne; – zakażania biologiczne ludzi występujące jako epidemie (grypa, wirusowe zapalanie wątroby typu A, czerwonka) i epizootie zwierząt (pryszczyca, zapowietrzenie wścieklizną); Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – katastrofalne huragany, zawieje, śnieżyce i burze gradowe; – skażenia toksycznymi środkami przemysłowymi emitowanymi do atmosfery w wyniku awarii instalacji przemysłowych i zbiorników w zakładach produkujących lub wykorzystujących w procesie produkcji te środki; – skażenia promieniotwórcze, które powstać mogą w wyniku awarii elektrowni atomowych państw ościennych; – zjawiska terroryzmu kryminalnego przejawiającego się głównie użyciem materiałów wybuchowych. 2. Katastrofalne powodzie spowodować mogą niebezpieczeństwo dla życia ludzkiego oraz poważne straty i szkody w rolnictwie, infrastrukturze technicznej, komunalnej oraz w dobrach kultury. 3. W przypadku powodzi, ze względu na gwałtowność powstawania zagrożenia na całym obszarze zalewowym wymagane jest utrzymanie w pełnej sprawności technicznej systemu ostrzegania i alarmowania ludności. 4. Ze względu na zadania wynikające z sytuacji zagrożenia powodziowego, jak i w razie potrzeby usunięcia zatorów lodowych niezbędne będzie ścisłe współdziałanie z wojskiem i jednostkami paramilitarnymi. 5. Największe niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzkiego stwarzają rozległe pożary przestrzenne. W zależności od rodzaju sytuacji z terenów objętych Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl rozprzestrzenianiem się pożarów może być prowadzona ewakuacja ludności i zwierząt gospodarskich. 6. W zakresie wykrywania i ostrzegania o rozprzestrzenianiu się obszarów nadzwyczajnych zagrożeń, np. pożarów przestrzennych, a także udziału sił w akcjach ratowniczych konieczne będzie współdziałanie województw sąsiadującymi ze sobą. 7. W obszarze bezpośredniego zagrożenia TSP istnieje potrzeba wyposażenia załóg zakładów pracy oraz ludności w indywidualne środki ochrony dróg oddechowych, utrzymania w sprawności technicznej systemów ostrzegania i alarmowania oraz ciągłego monitoringu, a także szkolenia ludności na temat zasad ochrony przed TSP. Poważne zagrożenie dla środowiska stanowi transport rurociągowy ropy naftowej i jej produktów. W przypadku awarii istnieje możliwość zanieczyszczenia zasobów wód podziemnych i powierzchniowych oraz gruntu. 8. W okresie bezpośredniego zagrożenia ludności TSP nie planuje się jej ewakuacji. Możliwe będzie jedynie przeprowadzenie ewakuacji i samoewakuacji ludności poza obszarami bezpośredniego zagrożenia (położonych w odległości pozwalającej na podjęcie zorganizowanej akcji ratunkowej). Zachodzić będzie potrzeba współdziałania organów i sił województw ościennych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 9. Z chwilą wystąpienia skażeń promieniotwórczych działania ochronne realizowane będą wg ustaleń służb specjalistycznych i administracji, których ścisłe przestrzeganie w istotny sposób może zmniejszyć skutki tych skażeń. Duże znaczenie będzie miała szeroka akcja upowszechniania zasad postępowania w warunkach skażenia. 10. Uszkodzone w wyniku huraganów oraz innych sił przyrody linie napowietrzne sieci energetycznych oraz odkryte linie przemysłowe ciepłownicze i gazowe mogą spowodować znaczne zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki, a także utrudnienia w zakresie kierowania i współdziałania. 11. Obfite i długotrwałe opady śniegu w połączeniu z innymi zjawiskami atmosferycznymi mogą spowodować znaczne utrudnienia komunikacyjne, a tym samym stanowić będą zagrożenia dla społeczeństwa i funkcjonowania gospodarki. 12. Awarie sieci energetycznych i przemysłowych mogą być przyczyną utrudnień w utrzymaniu rytmiczności funkcjonowania zakładów pracy, powstania ognisk pożarów itp. 13. Zjawiska terroryzmu kryminalnego przejawiającego się głównie użyciem materiałów wybuchowych, ostrzeliwaniem i podpalaniem obiektów, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl działalnością rodzimych grup przestępczych i ich powiązania z grupami przestępczymi w innych krajach mogą przyczynić się do: – niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub wolności obywateli; – bezpośredniego zagrożenia dla mienia w znacznych rozmiarach; – bezpośredniego zagrożenia obiektów i urządzeń ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, siedzib organów administracji rządowej i samorządowej, obiektów gospodarki lub kultury narodowej. W celu przeciwdziałania tego typu zagrożeniom istnieje potrzeba opracowania planów ochrony obiektów oraz instrukcji alarmowej w przypadku zgłoszenia o podłożeniu lub znalezieniu ładunku wybuchowego w obiekcie użyteczności publicznej. 14. Ewakuacja planowa ludności z rejonów przewidywanych zagrożeń przeprowadzona w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub z chwilą rozpoczęcia konfliktu zbrojnego spowoduje zmiany gęstości zaludnienia w poszczególnych rejonach, co może mieć wpływ na wielkość strat od środków napadu przeciwnika. 15. W celu ograniczenia zagrożeń od TSP ze zniszczonych lub silnie uszkodzonych zakładów pracy celowym jest rozśrodkowanie i obniżenie zapasów magazynowanych TSP. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 16. Niezbędne będzie rozśrodkowanie masy towarowej mającej wpływ na warunki przetrwania ludności; 17. Mogą również wystąpić specyficzne zagrożenia wewnętrzne takie jak: – niekorzystne nastroje społeczne, spotęgowane koniecznymi ograniczeniami praw obywatelskich, wprowadzeniem szczególnych przepisów administracyjno- porządkowych, reglamentacją dóbr konsumpcyjnych, a także wprowadzeniem obowiązku świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obronności; – wzrastająca lawinowo przestępczość kryminalna i gospodarcza; – akty sabotażu i dywersji. 18. Zewnętrzne i wewnętrzne zagrożenia występujące na obszarze kraju i regionu prowadzić mogą do powstania sytuacji kryzysowych, zerwania więzi społecznych, gospodarczych i strukturalnych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl KLĘSKI ŻYWIOŁOWE – – – – POWODZIE roztopowe z nadmiernych opadów sztormowe awarie budowli hydrotechnicznych KATASTROFY – – – – KOMUNIKACYJNE drogowe kolejowe lotnicze morskie ATAKI TERRORYSTYCZNE – obiekty użyteczności publicznej obiekty komunikacyjne (samoloty, pociągi, mosty, wiadukty, tory kolejowe, dworce) obiekty komunalne ( energetyczne, wodociągowe, ciepłownicze, telekomunikacyjne, gazowe, sieci i urządzeń kanalizacyjnych – – – – – – POŻARY osiedla, zakłady lasy torfowiska zboże na pniu, łąki – – – – BUDOWLANE budynki mosty, wiadukty tunele budowle hydrotechniczne BURZE GRADOWE KATASTROFALNE OPADY ŚNIEGU DŁUGOTRWAŁE SUSZE TECHNOLOGICZNE – uwolnienie toksycznych środków przemysłowych – wybuch mieszanki pyłowo - powietrznej HURAGANOWE WIATRY – burze wiosenne, jesienne – trąby powietrzne TRZĘSIENIA ZIEMI –tektoniczne zapadliska – – – – – – KATASTROFALNE AWARIE energetyczne wodociągowe ciepłownicze telekomunikacyjne gazowe sieci i urządzeń telekomunikacyjnych NIEWYPAŁY NIELEGALNIE PRZECHOWYWANE MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE – – – materiały wybuchowe materiały promieniotwórcze materiały toksyczne Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz LAWINY – śnieżne poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. – ziemne – skalne Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl WYSTĘPOWANIE SZKODNIKÓW – szkodniki zwierzęce – owady – wirusowe, bakteryjne, grzybowe – choroby roślin – – – EKOLOGICZNE zanieczyszczenie powietrza zanieczyszczenie wody zanieczyszczenie gleby Rys. 1.1. Zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. EPIDEMIE – ludzie – zwierzęta (epizoocje) Źródło: Praca zbiorowa, Materiały III Krajowego seminarium Naukowo –Technicznego pt. „Zarządzanie bezpieczeństwem i ochroną powiatów, miast i gmin w nowym systemie administracyjnym państwa” Europex Kraków 1999 r. Katastrofom technicznym i technologicznym można zapobiegać poprzez systematyczne badanie stanu technicznego obiektów i urządzeń oraz właściwą konserwację. W przypadku zagrożeń nie dających się przewidzieć, ich skutki można minimalizować poprzez opracowanie procedur i planów ratowniczych zapewniających maksymalnie sprawne reagowanie służb i instytucji, w razie ich wystąpienia. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W przygotowywanych planach i procedurach ratowniczych uwzględnić należy możliwość wystąpienia „łańcuszków katastrofalnych zagrożeń”. Poniżej przedstawiam przykład „reakcji łańcuchowej” zagrożeń, która może zaistnieć w rzeczywistości, omawiany czasie III Krajowego Seminarium Naukowo – Technicznego „Zarządzanie bezpieczeństwem i ochroną powiatów, miast i gmin w nowym systemie administracyjnym państwa”, który odbył się w Krakowie w 1999 roku. PRZYCZYNA RODZAJ SKUTEK ZAROŻENIA przerwanie wałów przeciwpowodziowych przerwanie wałów przeciwpowodziowych Katastrofa budowli hydrotechnicznych Powódź – zatopienie terenu KATASTROFA BUDOWLANA zatopienie terenu Zniszczenie sieci energetycznej Wyłącznie zasilania amoniakalnej instalacji chłodniczej Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl KATASTROFALNA AWARIA ENERGETYCZNA Wyłącznie zasilania amoniakalnej instalacji chłodniczej wyciek amoniaku Uwolnienie toksycznych środków przemysłowych KATASTROFA TECHNOLOGICZNA wyciek amoniaku Zanieczyszczenie powietrza KATASTROFA EKOLOGICZNA Rys. 1.2. Reakcja łańcuchowa zagrożeń, Źródło jak wyżej. 1.3. Struktura systemu bezpieczeństwa powszechnego Państwo jest zobowiązane zagwarantować swoim obywatelom powszechne bezpieczeństwo w każdym czasie i każdej sytuacji. Obowiązkiem wszystkich organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego, podmiotów gospodarczych jest zapewnienie skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom bezpieczeństwa powszechnego. Możliwości oddziaływania zagrożeń związanych z działaniem sił Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl przyrody i rozwojem cywilizacyjnym są nieograniczone. Dlatego dla zapewnienia właściwej ochrony ludności przed ich skutkami zostały powołane różnego rodzaju siły dysponujące potencjałem, który będzie w stanie przeciwstawić się odpowiednim zagrożeniom. Wszystkie te siły muszą jednak współdziałać w ramach systemu bezpieczeństwa powszechnego. System bezpieczeństwa powszechnego w Polsce tworzą: 1. Organa władzy i administracji 2. Profesjonalne rządowe i pozarządowe służby ratownicze 3. Rządowe i pozarządowe organizacje pomocy humanitarnej 4. Służby monitoringu zagrożeń, media, służby municypalne 5. Policje, służby i inspekcje, wojskowe wsparcie władz cywilnych 6. Organizacje Obrony Cywilnej, samoochrona powszechna 7. Przedsiębiorcy jako beneficjanci, potencjalni sprawcy zagrożeń i pracodawcy Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Biorąc pod uwagę strukturę funkcjonalną system bezpieczeństwa powszechnego obejmuje: – podsystem kierowania; – podsystem wykonawczy; – podsystem wsparcia18. Podsystem kierowania systemu bezpieczeństwa powszechnego stanowią elementy władzy i administracji publicznej, podmiotów gospodarczych i organizacji pozarządowych. Elementy te są ze sobą wzajemnie powiązane, a ich działalność skoordynowana tak, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie całego systemu. Biorąc pod uwagę aktualny stan prawny można wyróżnić: 1) nadrzędny system kierowania; 2) centralny system kierowania; 3) roboczy system kierowania ( cywilny i wsparcia wojskowego). Na każdym szczeblu kierowania występuje podsystem decyzyjny i podsystem informacyjny19. W nadrzędnym podsystemie kierowania zapadają najważniejsze P. Górski, Zastosowanie modelu systemu do opisu wybranych elementów systemu obronnego państwa, AON, Warszawa 1998, s.63 18 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl decyzje, następuje rozdział finansów, a także podejmowane są decyzje o wprowadzaniu różnych ograniczeń w funkcjonowaniu państwa. Nadrzędny podsystem decyzyjny : a) Prezydent RP – wprowadza stan wyjątkowy i stan wojenny, a także ogłasza mobilizację; b) rada ministrów ( w tym premier) – wprowadza stan klęski żywiołowej, wnioskuje o wprowadzenie pozostałych stanów nadzwyczajnych, podejmuje decyzje budżetowe, wydaje rozporządzenia wykonawcze regulujące działanie systemu; c) ciała kolegialne, łączące funkcje polityczne prezydenta i Rady Ministrów ( Rada Gabinetowa) d) Inne elementy ( np. NIK, NBP)20 Nadrzędny podsystem informacyjny obejmuje: a) komitety rady ministrów 19 20 W. Kitler, Obrona cywilna (niemilitarna) w obronie narodowej III RP,AON, Warszawa 2001, s.115 Tamże, s. 116 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl b) centralne urzędy i instytucje dysponujące źródłami informacji ( UOP, PAP, GUS, KRRiT, PAA) Centralny podsystem kierowania składa się także z dwóch elementów: centralnego podsystemu koordynacyjno – decyzyjnego oraz centralnego podsystemu informacyjnego. Centralny podsystem kierowania w zakresie sobie właściwym ma za zadanie realizowanie polityki określonej przez nadrzędny podsystem decyzyjny21. W skład centralnego podsystemu koordynacyjno – decyzyjnego wchodzą: a) minister właściwy do spraw wewnętrznych i administracji, który pełni funkcję nadrzędną w podsystemie; b) pozostali ministrowie; c) centralne organy administracji podległe ministrom, radzie ministrów lub premierowi. Skład centralnego podsystemu informacyjnego przedstawia się następująco: a) jednostki organizacyjne ministerstw i urzędów centralnych odpowiedzialne za zbierania i przetwarzanie danych; 21 Tamże, s. 116 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl b) centralny oraz resortowe plany i programy działania. Ostatnim elementem systemu jest roboczy (terytorialny podsystem kierowania). Jego zasadniczymi elementami są: roboczy cywilny podsystem kierowania i roboczy podsystem kierowania wsparciem wojskowym22. W skład roboczego cywilnego podsystemu kierowania wchodzą: a) roboczy cywilny podsystem koordynacyjno – decyzyjny: – terenowe organy administracji rządowej; – terenowe organy administracji samorządowej; – kierownictwo podmiotów gospodarczych; – organy kierowania (władze) organizacji pozarządowych. b) roboczy cywilny podsystem informacyjny: – ciała kolegialne terenowych organów administracji; – komórki organizacyjne administracji terytorialnej; – specjalistyczne struktury zbierania i dystrybucji informacji służb, straży, inspekcji i policji oraz organizacji pozarządowych. 22 Tamże, s. 116-117 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W skład podsystemu kierowania wsparciem wojskowym wchodzą: a) terenowe organy administracji wojskowej; b) organy dowodzenia SZ; Podsystem wykonawczy systemu bezpieczeństwa powszechnego stanowią wszystkie podmioty, które praktycznie wykonują decyzje szczebli nadrzędnych, oraz inne zadania wynikające z przepisów prawa. W zależności od rodzaju wykonywanych zadań poszczególne elementu podsystemu można zgrupować w oddzielnych pionach funkcjonalnych23: 1) Ochrona techniczna przed zagrożeniami i odbudowa 1) jednostki organizacyjne działów: architektury i budownictwa; gospodarki morskiej; gospodarki wodnej, kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, gospodarki przestrzennej, rolnictwa, Skarbu Państwa, transportu, turystyki, środowiska, spraw wewnętrznych, zdrowia; 2) jednostki organizacyjne administracji samorządowej; 3) siły i środki podmiotów gospodarczych; 4) siły i środki organizacji pozarządowych; 23 Tamże, s. 117 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 5) woluntariusze, doraźne działania ludności cywilnej. 2) Ratownictwo i ewakuacja 1) straże, służby, inspekcje i policje podległe administracji rządowej i samorządu terytorialnego; 2) formacje obrony cywilnej 3) służby pogotowia (ratunkowego, energetycznego, gazowego, drogowego, itd.); 4) inne. 3) Pomoc humanitarna realizowana przez służby podległe administracji rządowej i samorządowej (zdrowie, opieka społeczna, kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, oświata i wychowanie, sprawy wewnętrzne, itd.), oraz organizacje pozarządowe 4) Łączność stanowią operatorzy publiczni ( media państwowe, Poczta Polska), systemy łączności poszczególnych instytucji państwowych, prywatnych i pozarządowych, a także operatory prywatni. Ostatnim elementem w opisywanym systemie jest podsystem wsparcia. W skład podsystemu należy zaliczyć: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa; – pomoc humanitarna innych państw. Elementy podsystemu wykonują swoje zadania wsparcia w każdej sytuacji noszącej znamiona kryzysu. Przykłady sytuacji kryzysowych w wielu państwach świata w ostatnim choćby dziesięcioleciu wskazują wyraźnie istotę i znaczenie wsparcia działań cywilnych siłami wojska, a także podejmowanie działań wspomagających w ramach pomocy humanitarnej przez organizacje międzynarodowe i państwa. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ROZDZIAŁ II. Współpraca cywilno – wojskowa na przykładzie innych państw Zaangażowanie państw członkowskich NATO w udzielaniu wsparcia wojskowego władzom cywilnym w kraju i za granicą ma już długą historię. Już od początku istnienia tej organizacji zwracano uwagę na zaangażowanie wojska w problematykę ochrony ludności. Potencjalne zagrożenia pokoju początku lat pięćdziesiątych powodowały konieczność podejmowania różnych przedsięwzięć organizacyjnych w tej dziedzinie. W 1951 roku utworzono w NATO Komitet Obrony Cywilnej ( ang. Civil Defence Comittee), którego głównym celem było planowanie i organizacja działania na rzecz ochrony ludności. W latach pięćdziesiątych NATO było wielokrotnie zaangażowane w koordynowaniu wysiłków w przeciwdziałaniu skutkom trzęsień ziemi, powodzi, oraz innych klęsk i katastrof. Stało się oczywiste, że siły i środki przygotowywane do ochrony ludności przed skutkami wojny mogą być również użyte do ochrony przed skutkami klęsk i katastrof, dla zabezpieczenia bezpieczeństwa powszechnego. W roku 1958 zakończono prace Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl nad wypracowaniem procedur koordynacji pomocy pomiędzy państwami – członkami NATO w przypadku zaistnienia klęsk i katastrof. Po okresie Zimnej Wojny, otwarciu NATO dla nowych członków, uruchomieniu Programu Partnerstwo dla Pokoju procedury te zostały zmodyfikowane tak, aby umożliwić rozszerzenie możliwości działań ratowniczych na państwa partnerskie NATO. Natomiast podczas ministerialnej sesji Rady Partnerstwa Euroatlantyckiego (Euro-Atlantic Partnership Council – EAPC) 17 grudnia 1997 roku ogłoszono propozycję opracowania planu euroatlantyckiej zdolności reagowania na klęski żywiołowe ( ang. Euro-Atlantic Disaster Response Capability) 24. W wyniku podjętych prac w dniu 29 maja 1998 roku ministrowie spraw zagranicznych EAPC ogłosili koncepcję „poprawy praktycznej współpracy w międzynarodowym ratownictwie w katastrofach” ( ang. Enhanced Practical Cooperation in International Disaster Relief)25. Wynikiem realizacji tej koncepcji było utworzenie Euroatlantyckiego ośrodka Koordynacyjnego Pomocy w Klęskach Żywiołowych ( ang. Euro Atlantic Disaster NATO’s role In Disaster Asistance, Wyd.2, NATO Civil Emergency Planning – Euro Atlantic Centre Coordination Responce Disaster, Brussels 2001, s.5 25 Tamże, s.18 24 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Response Coordination Centre EADRCC) oraz Euroatlantyckiej Jednostki Pomocy w Klęskach Żywiołowych ( ang. Euro Atlantic Disaster Response Unit - EADRU)26. W celu ujednolicenia i uporządkowania zasad współpracy w czasie klęsk i katastrof opracowano Stałe Procedury Operacyjne ( SOP). 2.1. Stany Zjednoczone Ameryki Północnej Przez wiele lat Departament Obrony USA podejmował decyzje o udziale sił i środków wojskowych w celu wsparcia działań ratowniczych władz i organizacji cywilnych. Zasady i formy tego wsparcia ulegały zmianom wraz ze zmianą środowiska bezpieczeństwa. Pojawianie się nowej skali zagrożeń bezpieczeństwa narodowego spowodowało, że zagadnieniom wsparcia władz cywilnych nadano w środowisku wojskowym szczególną rolę27. Siły zbrojne podejmują działania w zakresie wojskowego wsparcia dla władz cywilnych równolegle z realizacją swojego podstawowego zadania, tj. obroną kraju 28. Tamże, s. 18 i dalsze MB.M.Lawlor, Military Suport of Civil authorities – a New Focus for a New Millennium – 2000, w http://www.homelandsecurity.org/journal/Articles/Lawlor.htm 28 W. Kitler, Siły zbrojne a obrona cywilna (niemilitarna). Wybrane aspekty wojskowego wsparcia dla władz cywilnych, AON, Warszawa 1999 r., s. 83 26 27 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Departament Obrony roku definiuje pojęcie wojskowego wsparcia dla władz cywilnych (ang. Military Support to Civil Authorities – MSCA) jako działania i środki podjęte przez Departament Obrony w celu wzmocnienia wzajemnej współpracy pomiędzy Departamentem Obrony i agencjami rządowymi w dziedzinie planowania, przygotowania oraz użycia niezbędnych sił w procesie reagowania na skutki zaistniałych zagrożeń, ataków, włącznie z zagrożeniami bezpieczeństwa narodowego29. Tak więc w ramach wsparcia zdefiniowanego powyżej siły zbrojne USA wykonują zadania w zakresie : – przeciwdziałania i usuwania skutków katastrof i klęsk żywiołowych; – operacji wymuszenia przestrzegania prawa; – pomocy społecznej; – ochrony środowiska naturalnego; 29 Dyrektywa Military Support to Civil Authorities, nr 3025.1, DoD USA, w http://www.dtic.mil/whs/directives/corres/html/30251.htm, str. 22 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl – inne, wynikające z potrzeby udzielenia wojskowego wsparcia, np. zabezpieczenie szczególnych wydarzeń, czy zapewnienia funkcjonowania służb użyteczności publicznej30. W przypadku wystąpienia katastrof i klęsk żywiołowych, których skutki przekraczają możliwości skutecznego działania władz i organizacji cywilnych, pododdziały Gwardii Narodowej lub Armii przystępują do realizacji swoich zadań. Działania te skierowane są na wsparcie władz cywilnych w następujących dziedzinach: 1) prowadzenie akcji ratowniczo – poszukiwawczych; 2) ewakuacja ludności z terenów zagrożonych lub objętych katastrofą; 3) zabezpieczenie logistyczne pobytu osób poszkodowanych w tymczasowych obozach i przygotowanie takich obozów; 30 4) udzielanie pomocy medycznej, organizowanie szpitali polowych 5) dystrybucja żywności; 6) testowanie wody pitnej, uzdatnianie wody; 7) budowa i konserwacja schronów; W. Kitler, Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństw,a część I, AON, Warszawa 2003 s.162 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 8) transport lądowy i powietrzny; 9) dostarczeni awaryjnych źródeł zasilania w energię elektryczną; 10) organizowanie łączności w rejonach objętych katastrofą lub klęską żywiołową31. Istotną rolę w systemie wojskowego wsparcia władz cywilnych w USA spełnia Gwardia Narodowa, która jest kluczową siłą samoobrony społeczeństwa amerykańskiego32. Zgodnie z Konstytucją USA33 cześć Gwardii Narodowej podlega gubernatorom stanów i stanowi istotny element zdolności reagowania kryzysowego. Oddziały Gwardii Narodowej są angażowane do wsparcia władz cywilnych tylko na ich zapotrzebowanie, kiedy ich możliwości skutecznego przeciwdziałania skutkom kryzysu są niewystarczające. Zarządzanie i kierowanie użyciem sił i środków, w tym również wojskowych, w akcjach ratowniczych realizowane jest przez władze cywilne – gubernatora. Gdy możliwości reagowania gubernatora są niewystarczające może zwrócić się o pomoc do Prezydenta. M.P. Fleming, National Security Roles for the Natoional Guard “Journal of homeland security” http://www.homelandsecurity.org/journal/articles.asp 20.05.2002, s.2 32 H. Szafran Wojskowe wsparcie władz cywilnych w ramach amerykańskiego „bezpieczeństwa Ojczyzny w W. Kitler, A.Skrabacz Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa AON, Warszawa 2003. s.???? 33 Konstytucja USA art. 32??????????????????????????? 31 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Siły wojskowe używane dotychczas do wsparcia działań cywilnych w reagowaniu kryzysowym prowadziły działania pod kierownictwem Federalnej Agencji Zarządzania w Sytuacjach Nadzwzcyajnzch (Federal Emergency Managment Agency – FEMA), lub jej odpowiedników w terenie- Terytorialnej Agencji Zarządzania Kryzysowego (TEMA)34. Po atakach terrorystycznych na USA w 2001 roku siły i środki systemu reagowania kryzysowego zostały ukierunkowane na przygotowania do działań antyterrorystycznych oraz do usuwania skutków ewentualnych zamachów. Zadania wsparcia władz cywilnych tym zakresie przez siły zbrojne realizowane są pod kierownictwem Homeland Security Department który koordynuje całą akcją. Wymienione powyżej agencje, departamenty cywilne sprawują rolę koordynacyjną, zarządzającą w procesie reagowania kryzysowego. Należy jednak podkreślić, że pododdziały wojskowe skierowane do wsparcia władz cywilnych podlegają swoim dowódcom wojskowym. W celu zapewnienia właściwej koordynacji udziału sił wojskowych razem z cywilnymi w strukturach agencji rządowych na szczeblu stanowym, federalnym i krajowym pracują oficerowie koordynujący (Coordinating Officer). Ponadto czasie 34 W. Kitler, Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa część I, AON, Warszawa 2003 s.163 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl akcji ratowniczych organizowane jest wspólne cywilno – wojskowe stanowisko kierowania. Departament Obrony w przypadku zaistnienia zagrożenia, lub wystąpienia klęski żywiołowej czy katastrofy, powoływał ad hoc zespół roboczy - Joint Task Force Civil Support i wyznaczał często przypadkowych oficerów, bez odpowiedniego przygotowania i doświadczenia do kierowania tym zespołem. Taki sposób nie sprawdził się. W 1999 roku w Norfolk w Virginii został utworzony przez Departament Obrony USA Joint Task force – Civil Support ( JFT-CS) – etatowy wojskowy zespół roboczy będący koordynatorem wsparcia władz cywilnych w przypadku użycia broni masowego rażenia lub wystąpienia klęsk żywiołowych na terytorium USA. Jest zespół koordynujący – nie posiada więc do swojej dyspozycji pododdziałów wojskowych. Na podstawie potrzeb zgłoszonych przez Federalną Agencję Zarządzania Kryzysowego (FEMA) Departament Obrony wydziela odpowiednie siły i środki do wsparcia działań władz cywilnych, a zadaniem JTF-CS w tej sytuacji jest planowanie, uruchomienie oraz koordynowanie i kontrola działania sił wojskowych. Struktura funkcjonalna JTF-CS nie jest stała, zależy od sytuacji i istniejącego zagrożenia. W przypadku zagrożeń atakami terrorystycznymi z użyciem broni masowego rażenia, spośród wszystkich jednostek armijnych oraz Gwardii Narodowej formowane są specjalne zespoły zadaniowe Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl przeznaczone do przeciwdziałania powstałym zagrożeniom. Są to Zespoły Wsparcia Cywilnego – Obrony przed Bronią Masowego Rażenia. ( WMD Civil Support Team – CST) dysponujący specjalistycznym sprzętem oraz odpowiednio wyszkolonym personelem właściwym do wsparcia stanowego lub regionalnego reagowania na atak terrorystyczny z użyciem broni masowego rażenia. Przedstawiony powyżej zarys amerykańskiego modelu wsparcia władz cywilnych przeze siły wojskowe pokazuje że jest to system bardzo rozwinięty, elastyczny, potrafiący dostosowywać się do nowych wyzwań i zagrożeń. Inne państwa tworzące lub zmieniające swoje systemy reagowania kryzysowego w ramach cywilno – wojskowej współpracy przejmują wiele rozwiązań z systemu amerykańskiego, dostosowując je do specyfiki własnych państw. 2.2 Republika Federalna Niemiec Podejście do zagrożeń bezpieczeństwa w Niemczech ostatnich latach uległo pewnym przewartościowaniom. Dotychczasowe zadania obrony kraju zostało zastąpione nowym, szerszym pojęciem ochrony Niemiec i ich mieszkańców.35 35 Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl To zadanie ma realizować Bundeswerhra, której również przydzielono zadania z zakresu ratownictwa i ewakuacji ludności. Przygotowanie armii niemieckiej do obrony przed militarną agresją z zewnątrz straciło swoje dotychczasowe znaczenie. Obecnie na pierwszy plan wysuwa się zdolność do zapobiegania konfliktom międzynarodowym, przeciwdziałanie kryzysom, oraz walka przeciw międzynarodowemu terroryzmowi. To właśnie te wyzwania wpływają obecnie na organizację i wyposażenie Bundeswehry. Identyfikacja oraz określenie zagrożeń o charakterze militarnym i niemilitarnym wpływa bezpośrednio na określenie misji i zadań sił Zbrojnych Niemiec. W obronnej Niemiec Siły Zbrojne traktowane są jako narzędzie obrony powszechnej, wykorzystywane do przeciwdziałania niemal wszystkim zagrożeniom. Zgodnie z art. 87a ust. 1 Niemieckiej Konstytucji, użycie sił zbrojnych jest możliwe tylko w sytuacjach określonych Ustawą Zasadniczą, do celów obrony 36 Niemcy przywiązują wielką wagę do powiązań sojuszniczych. Tak więc należy się spodziewać, że podobnie jak w przeszłości każde możliwe użycie sił zbrojnych Niemiec w celach militarnych będzie miało miejsce wspólnie w ramach NATO, UE, OBWE lub ONZ. 36 P. Bożyk Konstytucje Świata – Niemcy Warszawa 1993 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ustawa Zasadnicza dopuszcza także użycie sił Bundeswehry poza obroną w następujących przypadkach37: 1) W stanie napięcia i obrony. Siły Zbrojne wykorzystane mogą być do ochrony cywilnych obiektów, oraz do zadań związanych z regulacją ruchu. Wymienia się także zadania wspierania akcji policyjnych we współdziałaniu z władzami cywilnymi. W razie zaistnienia wewnątrz państwa ostrego stanu wyższej konieczności, do wspierania akcji Policji i Federalnej Straży Granicznej, jeżeli ich możliwości są niewystarczające. W takiej sytuacji Armia realizuje zadania wsparcia w ochronie obiektów cywilnych, oraz w zwalczaniu zorganizowanych, uzbrojonych grup. 2) W stanie katastrofy zwykłym lub ciężkim. Decyzje o użyciu sił zbrojnych leży w gestii Rządu Federalnego, za wyjątkiem stanu katastrofy lekkiej, ograniczającej się do terytorium jednego kraju związkowego, gdzie decyzję taką podejmuje Rząd danego Kraju Związkowego. Należy zauważyć ,że niemieckie prawo konstytucyjne dopuszcza użycie sił wojskowych do likwidacji skutków już zaistniałych klęsk czy katastrof. Nie istnieje więc prawna możliwości stosowania działań zapobiegawczych, prewencyjnych. 37 P. Bożyk Konstytucje Świata – Niemcy Warszawa Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Nowe wyzwania przed jakimi stoi armia niemiecka wymuszają zmiany w jej strukturze organizacyjnej. Wskazuje się na konieczność zwiększenia jej mobilności, zdolności rozpoznawczych, oraz tworzeniu jednostek specjalistycznych, zdolnych do reagowania na nowe zagrożenia i wyzwania przed jakimi stoją współcześnie państwa europejskie, w tym również i Niemcy. W przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych lub katastrof kraje związkowe (landy) mogą występować z wnioskiem o udzielenie wsparcia wojskowego. Decyzja o skierowaniu sił wojskowych w rejon prowadzenia akcji ratowniczych dla wsparcia działania władz cywilnych podejmowana jest przez właściwe dowództwo terytorialne lub przez dowódców jednostek. Dowódca jednostki może samodzielnie podjąć decyzję o skierowaniu swoich pododdziałów w celu udzielenia natychmiastowej pomocy., jeżeli otrzyma taki wniosek od władz cywilnych. Jeżeli rozmiar katastrofy przekracza obszar jednego landu, to rząd federalny decyduje o skierowaniu wojska. W tym przypadku ściśle przestrzegany jest zapis konstytucyjny dopuszczający takie wsparcie jeżeli siły wojskowe są konieczne dla skutecznego pokonania kryzysu.38 38 Bożyk Konstytucje Świata – Niemcy Warszawa 1993 Art. 87a Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W celu utrzymania koordynacji i współdziałania władz cywilnych i wojskowych na wysokim poziomie organizacyjnym dowództwa współpracujące z organami cywilnymi przygotowują odpowiedni plany alarmowania, powiadamiania, oraz udziału sił wojskowych w akcjach ratowniczych. Praktyczne zastosowanie opracowanych planów weryfikowane jest w czasie ćwiczeń organizowanych przez władze cywilne. Od roku 2000 wsparcie wojska rozpatrywane jest przez pryzmat współpracy cywilno – wojskowej (ang. Civil – Military Cooperation - CIMIC) 39. Obok współpracy cywilno wojskowej w ramach NATO zaczęto rozpatrywać problematykę współpracy cywilno wojskowej realizowanej pomiędzy władzami wojskowymi a władzami cywilnymi, w ramach pomocy w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Opracowana w 2003 r. koncepcja „Nowa strategia ochrony ludności w Niemczech”40 zwraca uwagę, że restrukturyzacja i zmniejszanie liczebności Bundeswehry, zwiększające się zaangażowanie sił zbrojnych w misjach zagranicznych poza granicami kraju zmienia praktyczne możliwości zaangażowania sił zbrojnych we wsparciu władz cywilnych. Jest to zbieżne z tym, co w ramach planowania cywilnego 39 40 Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa str. 179 Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa str. 179 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl na sytuacje nadzwyczajne w NATO postanowiono jeżeli chodzi o współpracę cywilno – wojskową, a mianowicie zwiększenie nacisku na korzystanie z zasobów cywilnych w ramach wsparcia logistycznego. Nowe wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa, zagrożenie terroryzmem, sprawia, że nieostra staje się granica pomiędzy bezpieczeństwem wewnętrznym a zewnętrznym. W warunkach aktualnego stanu prawnego dotyczącego możliwości użycia sił zbrojnych poza obroną, użycie wojska do zapobiegania i reagowania na zagrożenia atakami terrorystycznymi nie jest jednoznaczne. Stąd wiele dyskutuje się na temat stworzenia nowego, zintegrowanego systemu ochrony ludności, rozwiązań prawnych i organizacyjnych które nadadzą nowy wymiar współpracy cywilno – wojskowej. Upowszechnia się również przekonanie o konieczności stworzenia ruchomych sił reagowania kryzysowego 41 które powinny być rozmieszczone stosownie do rozmieszczenia infrastruktury krytycznej Niemiec, gęstości zaludnienia, itd. Siły takie odpowiednio wyposażone i przeszkolone miałyby otrzymać zadania kompleksowego reagowania na zagrożenia i kryzys w zakresie: dowodzenia i łączności, ochrony przeciwpożarowej, medyczne, obrony przed bronią masowego rażenia, 41 ratownictwa technicznego, naprawy infrastruktury komunalnej, Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa str. 182 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl poszukiwania i ewakuacji, budowy mostów, usuwania skażenia środowiska, zaopatrzenia w wodę pitną. Będą one częściowo wspierane siłami i środkami wojskowymi. Konkludując należy stwierdzić, że pojawienie się nowych zagrożeń w tym głównie terrorystycznych, mają decydujący wpływ na zmiany ,które w zakresie reagowania kryzysowego i udziału w tym procesie Bundeswehry zachodzą aktualnie w RFN. Dotychczasowe rozwiązania obciążone częściowo uwarunkowaniami „zimnowojennymi” które aktualnie obowiązują okazały się nie wystarczające. 2.3. Kanada W historii Kanady niejednokrotnie władze prowincji korzystały ze wsparcia wojskowego dla przywrócenia prawa i porządku, w sytuacjach, gdy przekraczało to możliwości władz cywilnych. Zgodnie z sekcją 275 Narodowego Aktu Obrony ( National Defence Act) Siły Zbrojne Kanady mogą zostać wezwane do udzielenia pomocy władzom cywilnym w każdym przypadku zaistnienia niepokojów lub zagrożenia pokoju, które przekracza możliwości reagowania sił cywilnych. Rola Sił Zbrojnych Kanady w tym przypadku jest dość precyzyjnie określona. Prokurator Generalny Prowincji podejmuje decyzje o wezwaniu wojska do wparcia działania władz cywilnych. W tej sytuacji Szef Sztabu Obrony Kanady określa zakres udzielanej Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl pomocy. Przestrzegana jest przy tym zasada, iż wojsko nie zastępuje sił cywilnych, lecz pełni rolę pomocniczą, asystującą w procesie przywracania prawa i porządku. W ostatnich latach wykorzystywanie sił zbrojnych w tym celu nie występowało dość sporadycznie. Jednak kiedy już do zaangażowania wojska w tej roli dochodziło, Siły Zbrojne zawsze potwierdzały stałą gotowość wsparcia władz cywilnych zdyscyplinowanymi, właściwie wyszkolonymi i wyposażonymi oraz efektywnie dowodzonymi pododdziałami. Siły Zbrojne Kanady mogą zostać wezwane do wsparcia władz cywilnych nie tylko do pomocy w przywracaniu prawa i porządku. Mogą one być na przykład do reagowania w przypadku aktów terrorystycznych, jeżeli ich skutki przekraczają możliwości reagowania sił policyjnych. W Armii Kanadyjskiej utrzymywane są specjalne Task siły (ang. Force) posiadające odpowiednie zdolności natychmiastowego reagowania w przypadku ataków terrorystycznych. Odpowiedzialność za rządowe zadania w zakresie nadzoru i kontroli terytorium lądowego, powietrznego i morskiego Kanady spoczywa na agencjach cywilnych, takich jak na przykład Departament Transportu. Jednak Siły Zbrojne Kanady mają swój wkład w realizacji powyższych zadań, które często wymagają wysokiej gotowości do działania i rozwinięcia często przekraczające możliwości władz cywilnych w tym Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zakresie. Zdolność do rozwinięcia wysoko wyszkolonych sił wojskowych wraz ze specjalistycznym sprzętem w dowolnym miejscu w kraju, w krótkim czasie stanowi istotny element reagowania kryzysowego w takich głównych dziedzinach jak ochrona środowiska, poszukiwania i ratownictwa, pomoc w likwidacji skutków klęsk i katastrof, działania antynarkotykowe, czy ochrona kanadyjskich strategicznych stref połowu ryb. Jednym z zidentyfikowanych zagrożeń bezpieczeństwa jest możliwość penetracji ogromnego obszaru państwa oraz nielegalnego przemytu i handlu narkotykami, czy przemycanie nielegalnych imigrantów do Kanady. Siły Zbrojne są istotnym elementem wspierającym działania sił niemilitarnych. Rząd Kanadyjski kładzie silny nacisk na problematykę ochrony środowiska naturalnego Kanady. Departament Obrony i Departament Ochrony Środowiska podpisały porozumienie, na mocy którego Siły Zbrojne Kanady realizują program wspierania władz cywilnych w działaniach w tym zakresie. W przypadku klęsk żywiołowych lub katastrof których skutki negatywnie oddziaływają na środowisko naturalne władze cywilne zawsze mogą liczyć na pomoc ze strony armii. Poza tym odpowiednie służby w Siłach Zbrojnych prowadzą bieżącą działalność badania stanu środowiska, gotowe do natychmiastowego reagowania w przypadku jego zagrożenia. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Departament Obrony Kanady pełni istotną rolę w systemie ochrony ludności. Kanadyjski urząd ds. Przygotowań na Sytuacje Nadzwyczajne ( Emergency Preparedness Canada – EPC) ulokowany jest właśnie w departamencie obrony i podporządkowany jest bezpośrednio zastępcy szefa sztabu obrony. Zapewnia bezpośrednie wsparcie dla Ministra ds. Przygotowań na Sytuacje Nadzwyczajne 42. W systemie ochrony ludności istnieją obszary gdzie siły zbrojne są istotnie zaangażowane w konkretne przedsięwzięcia. W czasie akcji poszukiwania i ratownictwa Siły Zbrojne obok sił i środków cywilnych odpowiadają za: - poszukiwania i ratownictwo lotnicze ( z powietrza) - dostarczają wsparcia ludźmi i sprzętem dla Ochrony Wybrzeża w przypadku akcji prowadzonej na morzu; - wspomagają sił cywilne w akcji prowadzonej na lądzie; - prowadzą trzy Centra Koordynacji Ratunkowej ( Resceu Coordination Center) które każdego roku odbierają tysiące sygnałów alarmowych Akcje poszukiwania i ratownictwa stanowią duże wyzwanie dla Kanadyjskich Sił Zbrojnych, angażują personel i sprzęt wojskowy. Niejednokrotnie siły wojskowe 42 w. Kitler Obrona cywilna ( nielmilitarna ) w Polsce str.179. AON W-wa 2002 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl działają na ogromnym obszarze w trudnych warunkach. Bez względu na to ochrona ludności jest absolutnym priorytetem i Siły Zbrojne będą utrzymywać wysoką gotowość do działania w tym zakresie. Podsumowując należy stwierdzić że siły zbrojne Kanady obok zadań realizowanych w dziedzinie obronności kraju są gotowe do realizacji wielu zadań wsparcie władz cywilnych w sytuacjach kryzysowych. W tym zakresie realizują następujące zadania: - monitorują i kontrolują terytoriom kraju na lądzie, w powietrzu i wodzie; - wspomagają departamenty rządowe i agencje cywilne w takich obszarach jak ochrona terytorium połowu ryb, walka z przemytem narkotyków, ochrona środowiska naturalnego; - zachowują gotowość do wsparcia władz cywilnych w pomocy humanitarnej, zwalczania skutków klęsk i katastrof w 24 godzinnej gotowości do działania; - utrzymują siły i środki do prowadzenia akcji poszukiwania i ratownictwa; - zachowują gotowość do natychmiastowego reagowania na incydenty i ataki terrorystyczne; - utrzymują siły i środki w celu wsparcia władz cywilnych prze cały czas trwania akcji ratunkowych Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 2.4. Inne państwa Europejskie Zadania obrony terytorialnej Belgii mieszczą się w dwóch obszarach: - wsparcie sił zbrojnych - pomoc dla kraju Działania OT Belgii w ramach pomocy dla kraju obejmują: usuwanie skutków klęsk żywiołowych, prace inżynieryjne, budowlane, wypożyczanie materiałów i urządzeń, kierowanie ruchem ludności, utrzymanie porządku publicznego, usuwanie min i niewybuchów, ochrona środowiska, udostępnienie infrastruktury wojskowej Szwajcarska Ustawa o Siłach Zbrojnych z 1995 roku dopuszcza wsparcie władz cywilnych, których siły nie są w stanie dłużej realizować obrony w razie poważnych zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego; oraz w sytuacji kiedy siły cywilne nie są w stanie dłużej radzić sobie z innymi szczególnymi sytuacjami, zwłaszcza w razie katastrof zarówno w kraju jak i za granicą. Wsparcie władz cywilnych obejmuje: ochronę ważnych instalacji, ochronę osób, z uczestnikami konferencji międzynarodowych włącznie, pomoc w czasie klęsk i Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl katastrof, Pomoc w realizacji innych zadań ważnych dla celów narodowych (np. wsparcie Straży Granicznej 2.5. NATO Każde państwo demokratyczne użyje wszystkich swoich dostępnych sił i środków dla zapewnienia bezpieczeństwa swoim obywatelom. Za zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego odpowiedzialne są władze cywilne. W przypadku eskalacji zagrożeń , gdy siły i środki cywilne są niewystarczające, na wniosek władz cywilnych, siły zbrojne udzielają im wsparcia. W państwach NATO wyróżnia się dwie kategorie wsparcia : wojskową pomoc dla innych ministerstw oraz wojskowe wsparcie dla siły prawa cywilnego43. Wojskowe wsparcie dla innych ministerstw ma miejsce w czasie gdy prowadzone są działania ratownicze podczas likwidacji skutków klęsk żywiołowych i katastrof, lub w czasie niepokojów społecznych zagrażających bezpieczeństwu publicznemu. W latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych wielokrotnie NATO koordynowało pomocą wojskową dostarczaną do krajów dotkniętych klęskami żywiołowymi. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte to czas w którym znacznie rozwinięto narodowe możliwości reagowania kryzysowego. Państwa 43 Wojskowe wsparcie włądz cywilnych i społeczeństwa str. 184 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl NATO wykształciły systemy bezpieczeństwa zdolne skutecznie przeciwstawiać się zagrożeniom oraz likwidować skutki klęsk i katastrof. Zaangażowanie NATO tym obszarze znacznie zmalało. Doświadczenia z prowadzonych operacji wsparcia przez NATO władz cywilnych wskazują jak istotna jest właściwa koordynacja działań ratowniczych, dostarczania materialnej pomocy humanitarnej. Cywilne przygotowanie planów reagowania, oraz niezbędnych zasobów sił i środków w poszczególnych państwach jak w samym NATO realizowane jest przez organy planowania cywilnego na sytuacje nadzwyczajnych zagrożeń (ang. Civil Emergency Planning- CEP). Istotny jest cały proces koordynacji tych planów pomiędzy państwami członkowskimi NATO realizowany w procesie spotkań roboczych odpowiednich ekspertów cywilnych i wojskowych. CEP zostało początkowo powołane dla zabezpieczenia ciągłości działania rządów i społeczeństw w czasie wojny. Dopiero w latach dziewięć dziesiątych rozszerzono jej rolę jako organu udzielającego pomocy w zarządzaniu sytuacją kryzysową. Współpraca cywilno – wojskowa w obszarze CEP realizowana jest w kierunku rozwoju struktur zintegrowanego zarządzania kryzysowego realizowanego przez władze cywilne przy wsparciu sił zbrojnych. Obecnie CEP rozwija procedury wsparcia władz narodowych w cywilnych sytuacjach nadzwyczajnego zagrożenia, w tym ochrony ludności przed skutkami użycia broni masowego rażenia. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Wojskowe wsparcie dla siły prawa cywilnego ma na celu pomoc władzom cywilnym w przeciwstawianiu się zagrożeniem bezpieczeństwa wewnętrznego państwa ( niepokoje społeczne, handel narkotykami, ochrona granicy, itp.) Wydarzenia z 11 września 2001 r. wpłynęły również na funkcjonujące rozwiązania w tym obszarze. Wsparcie przestrzegania prawa nabrało charakteru międzynarodowego a pomoc wojskowa związana z zagrożeniem terroryzmem wysunęła się na plan pierwszy. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ROZDZIAŁ III Wojskowe wsparcie władz cywilnych 3.1. Doświadczenia historyczna współpracy cywilno – wojskowej Rozwój terytorialnych organów dowodzenia w Polsce został zapoczątkowany wprowadzeniem w wojsku polskim w XVIII wieku systemu uzupełniania wojsk z tzw. poboru oraz zastosowanie powszechnego obowiązku wojskowego. W tym czasie również na potrzeby mobilizacji obywateli w szeregi wojska dokonano podziału kraju na okręgi wojskowe i utworzono dowództwa terytorialne. Prekursorem tworzenia okręgów wojskowych był Fryderyk Wilhelm, który w roku 1733 podzielił państwo na szereg kantonów. Obowiązkiem wojskowych władz kantonalnych było uzupełnianie stanów osobowych i aprowizacji jednostek wojskowych stacjonujących na obszarze kantonu. Można uznać, że rozwiązanie to stanowiło podstawę nowoczesnego systemu tworzenia i uzupełniania wojsk44. W okresie Księstwa Warszawskiego utworzone okręgi wojskowe dostosowano do podziału administracyjnego państwa i obejmowały swym zasięgiem 2-3 departamenty. K. Gąsiorek Współdziałanie terenowych organów administracji wojskowej z organami administracji rządowej i samorządowej w realizacji zadań operacyjno – obronnych. Str 7 44 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Podobne perspektywa rozwiązanie wybuchu funkcjonowało powstania w styczniowego Królestwie Polskim. spowodowała Jednak konieczność zabezpieczenia i przygotowania pod względem wojskowym zachodniej części imperium carskiego, a w konsekwencji – zmiany organizacji wojsk rosyjskich. W miejsce 1 Armii utworzono cztery okręgi wojskowe: wileński, warszawski, kijowski i odeski. Oznaczało to wprowadzenie zmian w kierowaniu i dowodzeniu wojskami. U podstaw nowych rozwiązań leżała idea terytorialnego systemu wojskowego. Podzielono w ten sposób obszar Rosji na okręgi pogranicza i okręgi wewnętrzne. W pierwszych stacjonowały wojska operacyjne, w drugich formowano jednostki rezerwowe.45 Obowiązkiem dowódców okręgów była współpraca z władzami cywilnymi w razie konieczności użycia wojsk do obrony porządku. Dynamiczny rozwój terytorialnych organów dowodzenia na przełomie XIX i XX w. spowodował, że przed pierwszą wojną światową we wszystkich państwach, obok dowództw wojskowych (operacyjnych) istniały dowództwa terytorialne, czasami funkcje tych organów łączono. Np. w Austrii dowództwo korpusu było jednocześnie komendą okręgu wojskowego. Natomiast w ówczesnej Francji było 13 dowódców 45 Ytamże str. 7 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl korpusów i 7 komendantów okręgów, którzy nie byli dowódcami korpusów oraz 3 dowódców, którzy nie byli komendantami okręgów.46 Terytorialne organy dowodzenia spełniały rolę pośrednika między wojskami a władzami cywilnymi. Odpowiadały za bezpieczeństwo publiczne i wojska na terytorium całego państwa, organizację obrony ważnych obiektów oraz organizację i prowadzenie ewakuacji ludności z zagrożonych terenów. W Polsce, po pierwszej wojnie światowej w wyniku wojskowego podziału kraju w latach 1921 – 1939, obszar państwa podzielony był na 10 okręgów korpusów (OK), przy czym nie pokrywały się one z podziałem administracyjnym kraju. W 1926 r. wprowadzono istotne zmiany w systemie dowodzenia. Rozdzielono wyraźnie funkcje tzw. „ toru wojennego” i „ toru pokojowego”. W rezultacie dowództwa OK utraciły uprawnienia operacyjne, a ich kompetencje ograniczono jedynie do spraw administracyjno-gospodarczych, mobilizacyjnych i porządkowych. Dopiero w 1937 r. dowódcom OK przyznano uprawnienia w zakresie koordynacji wyszkolenia jednostek i wykorzystania obozów ćwiczebnych, kierowania K. Gąsiorek Współdziałanie terenowych organów administracji wojskowej z organami administracji rządowej i samorządowej w realizacji zadań operacyjno – obronnych. Str 9 46 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl obroną przeciwlotniczą i obroną przeciwgazową oraz podporządkowano brygady i półbrygady Obrony Narodowej jako jednostki terytorialne.47 W okresie międzywojennym wojskowe wsparcie władz cywilnych określano mianem asystencja. Była ona rozumiana jako: „pomoc udzielana przez wojsko władzom administracyjnym, gdy pomimo użycia wszelkich rozporządzalnych sił i środków, nie są w stanie zapewnić i bezpieczeństwa publicznego, a mianowicie: do uprzedzenia porządku lub stłumienia zbiorowych aktów gwałtu publicznego, zbrojnych wystąpień przeciwko państwu lub bezpieczeństwu życia i całości mienia obywateli; w celach zapobiegawczych, i ratunkowych podczas klęsk żywiołowych, oraz we wszystkich innych wypadkach przewidzianych ustawami.48 Pomoc ta mogła być udzielana tylko w przypadku wezwania o nią upoważnionych z mocy prawa przedstawicieli władzy publicznej. Żądanie pomocy kierowane było do komendanta najbliższego garnizonu który z kolei przedstawiał je dowódcy właściwego korpusu. Dowódca Korpusu podejmował decyzję i wydawał rozkaz o użyciu sił wojskowych. Dowódca garnizonu w sytuacjach Tamże K. Gąsioorek Aspekty prawne wojskowego wsparcia władz cywilnych w II Rzzeczypospolite w „Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa – materiały z seminariumprzeprowadzonego w dniu 9 kwietnia 320903 r. na Wydziale Strategiczno – Obronym pod redaqkcją W Kitler 47 48 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl nie cierpiących zwłoki mógł decyzję podjąć samodzielnie bez zgody przełożonego. Musiał jednak niezwłocznie zameldować dowódcy okręgu korpusu o podjętych decyzjach. Obowiązujące w tym czasie rozwiązania prawne określały że wojsko może być użyte do pomocy władzom cywilnym tylko w ostateczności, gdy siły i środki władzy cywilnej okażą się niewystarczające. Możliwość użycia sił wojskowych ograniczona było do trzech przypadków: - zapobiegania lub prowadzenie akcji ratowniczej podczas klęski żywiołowej; - działania uprzedzające lub pomoc w tłumieniu zbiorowych aktów gwałtu publicznego, zbrojnych wystąpień przeciwko Państwu, bezpieczeństwu życia i całości mienia obywateli; - we wszystkich innych przypadkach przewidzianych w szczegółowych ustawach administracyjnych lub sądowych49 Jednostki wojskowe funkcjonowały w stanie stałej gotowości do udzielenia pomocy władzom cywilnym. Znamiennie jest że władze cywilne mogły wezwać na pomoc armię nie tylko w przypadku naruszenia bezpieczeństwa, ale również wtedy, gdy pojawiało się prawdopodobieństwo ich zaistnienia. Dowódca pododdziału K. Gąsiorek Aspekty prawne wojskowego wsparcia władz cywilnych w II Rzeczypospolitej w „Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa – materiały z seminarium przeprowadzonego w dniu 9 kwietnia 320903 r. na Wydziale Strategiczno – Obronnym pod redakcją W Kitler Str. 148 49 49 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl skierowanego do akcji zobowiązany był dostosować sposoby i środki interwencji do panujących warunków tak, aby nie naruszało to autorytetu wojska. Nie było zadaniem wojska pełnić rolę służb policyjnych, celem wojskowej pomocy było zapewnienie ochrony władzom publicznym i respektowanie zarządzeń. W akcji przywracania porządku publicznego możliwe było użycie przez wojsko broni przeciwko sprawcom. Funkcjonujące w tym czasie prawo nie dopuszczało do bezpośredniego użycia wojska do akcji ratowniczych. Wojsko mogło być użyte tylko wówczas gdy siły cywilne były niewystarczające dla celów zapobiegawczych i ratowniczych 50 Inną istotną dziedziną wojskowego wsparcia władz cywilnych były akcje przeciwstrajkowe. Pomoc wojskowa w tym zakresie obejmowała: ochronę ważnych obiektów państwowych, zapewnienie ciągłości ruchu i funkcjonowania instytucji cywilnych a także zapewnienie łączności pomiędzy poszczególnymi władzami. Podczas okupacji konspiracyjna organizacje terenowa AK oparta była na przedwojennym podziale administracyjnym państwa. Okręg wojskowy obejmował terytorium przedwojennego województwa, natomiast Obwodowi odpowiadał powiat. W razie potrzeby tworzono Obszary obejmujące 2-3 Okręgi. Komendant Okręgu . Gąsiorek Aspekty prawne wojskowego wsparcia władz cywilnych w II Rzeczypospolitejj w „Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa – materiały z seminarium przeprowadzonego w dniu 9 kwietnia 320903 r. na Wydziale Strategiczno – Obrotnym pod redakcją W Kitler Str. 148 50 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl dowodził całością sił przy pomocy sztabu i odpowiadał za całość spraw organizacyjnych na swym terenie. Natomiast Komendantowi Obwodu podlegali bezpośrednio komendanci placówek, które obejmowały jedną lub kilka gmin. Podstawową jednostką organizacyjną i taktyczną były plutony ( liczące ok. 50 żołnierzy ) przywiązane do poszczególnych gmin. W okresie okupacji wojsko było fundamentem państwa polskiego. Obejmowało swoją działalnością każdą sferę życia. Podziemne władze cywilne nie były na tyle zorganizowane aby mogły funkcjonować i zapewnić ciągłość funkcjonowania państwa polskiego bez wsparcia wojskowego. W okresie powojennym obszar kraju podzielono początkowo na 7, a później na 3 OW : Pomorski, Śląski i Warszawski. W 1993 roku utworzono czwarty – Krakowski Okręg Wojskowy. Od początku funkcjonowania dowództwa OW ( powstałe w miejsce dawnych dowództw OK ) miały charakter nie tylko administracyjny, ale były rzeczywistymi dowództwami, które posiadały pełną władzę nad wojskami, związkami taktycznymi, garnizonami i instytucjami wojskowymi stacjonującymi na podległych im terenach. W istocie OW stawały się wyższymi związkami operacyjno – administracyjnymi. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Do głównych zadań OW należały następujące przedsięwzięcia51: zabezpieczenie procesu organizacyjno – mobilizacyjnego rozwinięcia wojsk i sił pozamilitarnych, szkolenie rezerw osobowych dla sił zbrojnych, uzupełnianie wojsk w wyniku poniesionych strat; zabezpieczenie przegrupowania własnych i sojuszniczych wojsk przez obszar okręgu; zwalczanie desantów powietrznych i morskich oraz udział w zwalczaniu sił dywersyjnych; obrona obiektów wojskowych i gospodarki narodowej uznanych za ważne z obronnego punktu widzenia; likwidacja skutków uderzeń na wojska i udział sił wojskowych w przedsięwzięciach OC; utrzymywanie współpracy z wojewódzkimi komitetami obrony i organami administracji państwowej w realizacji zadań na rzecz obronności kraju. K Gąsiorek „Współdziałanie terenowych oranżów administracji wojskowej z organami administracji rządowej i samorządowej w realizacji zadań operacyjno – obronnych. W-wa AON 1998 51 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Wojewódzkie Sztaby Wojskowe współpracowały z organami OC w sprawach wzajemnych świadczeń wojsk i sił OC, rozśrodkowania ludności, wykrywania skażeń itp. Ponadto przygotowywały i przekazywały do WIOC szczegółowe informacje niezbędne do opracowania planów obrony cywilnej województwa. W okresie powojennym państwo wykorzystywało wszelkie dostępne siły i środki do odbudowy ze zniszczeń wojennych. Wojsko również brało czynny udział w odbudowie kraju realizując zadania w trzech głównych obszarach: rozminowanie terytorium kraju, odbudowa miast i infrastruktury oraz odbudowa produkcji rolnej.52 Po drugiej wojnie światowej władze cywilne utworzyły system ochrony ludności, jednak administracja państwowa nawet mając do dyspozycji specjalistyczne służby nie była w stanie zgromadzić potencjału mogącego stanowić skuteczne przeciwstawienie się potencjałowi zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego. To nadal wojsko stanowiło trzon systemu niosąc bezpośrednią pomoc w przypadku wystąpienia klęsk i katastrof, podczas gdy pozostałe służby wspierały działania wojskowych. Takie kataklizmy jak powodzie, likwidacja zatorów lodowych, katastrofalne śnieżyce itp. było wyłącznie domeną wojska. Wojsko odbudowywało zniszczone mosty, naprawiało uszkodzone drogi i obwałowania. Sprzęt techniczny jakim dysponowało 52 Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa W Kitler str. 125 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wojsko a który nie występował w gospodarce narodowej (śmigłowce, amfibie, łodzie desantowe, ciągniki pancerne, polowe szpitale i inne), pozostawał w ciągłej gotowości do działania – i zawsze był wykorzystywany do udziału w akcjach ratunkowych. Podczas likwidacji skutków rozległych zdarzeń wojsko odgrywało główną rolę, natomiast działania innych służb: straży pożarnych, milicji, WOP – miały charakter uzupełniający. Przyczyna tego był fakt, że siły i środki Obrony Cywilnej przygotowywane były do wojny. W myśl przyjętych założeń formacje OC rozwijane byłyby dopiero w okresie zagrożenia wojennego. Zatem do przeciwdziałania i likwidacji skutków klęsk żywiołowych kierowane były te siły, którymi dysponowały władze centralne i lokalne a wobec ich ograniczonych możliwości – jednostki wojskowe, które ze względu na wysoki stopień gotowości wprowadzano do działań w bardzo krótkim czasie, niekiedy w ciągu godziny. Niewątpliwe działania wojsk i innych służb ratowniczych miały charakter w pełni połączony. Koordynacja działań była zapewniana m.in. przez organizację kierowania, w której ważną – często pierwszoplanową rolę odgrywały terytorialne organy dowodzenia. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Wojsko, niezależnie do sytuacji politycznej wspierało władze cywilne w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego. Władze państwowe wykorzystywały wojsko w roku 1956 dla powstrzymania demonstrantów przed atakami na obiekty władz państwowych, więzienia, placówki milicji. W roku 1970 skierowano pododdziały wojskowe do ochrony ważnych obiektów użyteczności publicznej, obiektów infrastruktury krytycznej państwa. W późniejszym okresie wojsko zostało skierowane do działań o charakterze porządkowym, wspierając działania służb porządkowych. Udział wojska w tych akcjach miał charakter doraźny. Pododdziały wojskowe kierowane były do realizacji konkretnych zadań, po czym wracały do koszar. Interwencje służb porządkowych, których działania wspierane były przez wojsko spowodowały niestety ofiary wśród ludności cywilnej. W roku 1981, kiedy wojsko również zostało wezwane do wsparcia władz cywilnych, ofiar wśród ludności nie było. Wydaje się, że wszyscy wyciągnęli właściwe wnioski z poprzednich lat. Wojsko wraz ze swoim ciężkim sprzętem i wyposażeniem, czołgami, wozami opancerzonymi kierowane było w rejon demonstracji, strajków, niepokojów społecznych pełniąc funkcję oddziaływania psychologicznego na strajkujących poprzez demonstrację siły. Współdziałając z Milicją Obywatelską pododdziały Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wojskowe wykonywały uderzenia pozorne, torowały drogę nacierającym milicjantom poprzez wykonywanie wyłomów w murze i płocie okalającym jednostki a także przejść w barykadach53. Zawirowania powstałe wokół systemu bezpieczeństwa i ochrony ludności naszego kraju w latach 60- tych i 70- tych doprowadziły do jego pewnych ułomności. Zaowocowały one niedoskonałą organizacją oraz nieudolnym prowadzeniem działań ochronno - ratowniczych w okresie klęsk żywiołowych jakie nawiedziły Polskę (powodzie i pożary w 1992, 1997 i 2001). Włączenie Sił Zbrojnych RP do tych działań przyczyniło się do znacznego zmniejszenia liczby ofiar wśród ludności cywilnej oraz strat materialnych. Wydarzenia te spowodowały ostrą krytykę społeczną systemu reagowania kryzysowego w RP . Dostrzeżono w nim liczne wady, nie w pełni bowiem zapewniał on ochronę ludności przed możliwymi zagrożeniami. Okazuje się ,że nasz system reagowania kryzysowego - ze względu na rozproszenie organizacyjne - był mało wydolny i niedostatecznie przygotowany do działania w sytuacji zagrożeń o dużej skali. 53 „Co robiło wojsko w Wujku?”w Polska Zbrojna z dnia 1 grudnia 200r .pod redakcją Zygmunta PYTKO Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Rozpoczęty w 1989 r. proces przemian ustrojowych nie ominął również sfery ochrony ludności i ratownictwa. Zasadnicze zmiany polegały na „odmilitaryzowaniu” struktur obrony cywilnej i przeniesieniu punktu ciężkości na cywilne służby ratownicze, w tym przede wszystkim – na rozszerzeniu zakresu zadań jednostek straży pożarnych i przypisaniu im roli głównej instytucji ratowniczej. Wraz z rozpoczęciem przemian ustrojowych w naszym kraju, nastąpiły również zmiany w systemie bezpieczeństwa powszechnego. Rozszerzono zakres odpowiedzialności Straży Pożarnej, oraz zwiększono zadania ratownicze służb cywilnych. W roku 1997 system ratownictwa znalazł się w okresie przejściowym. Charakteryzował się on brakiem nowych rozwiązań w dziedzinie organizacji i koordynacji akcji ratowniczej wszystkich służb, w tym również współpracy cywilno – wojskowej. Powódź, która nawiedziła nasz kraj w roku 1997 pokazała cały bezład organizacyjny, brak koordynacji działań oraz ogólnie brak przygotowania władz cywilnych do przeciwdziałania skutkom klęsk i katastrof. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego opublikowało „Raport o stanie systemu przeciwdziałania, zwalczania i usuwania skutków nadzwyczajnych zagrożeń dla ludności i środowiska” po wydarzeniach związanych z powodzią 1997 roku. Działalność wojska została oceniona bardzo dobrze. W lipcu 1997 roku po 2 godzinach od podjęcia decyzji przez Ministra Obrony Narodowej skierowano pierwsze pododdziały do wsparcia władz cywilnych w Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl akcji przeciwpowodziowej. Wojsko realizowało zadania ochrony obiektów ludzi i mienia, ochronę wałów przeciwpowodziowych, doraźną naprawę dróg i mostów, ewakuację ludności i mienia z terenów zalanych i zagrożonych, dowozu wody pitnej, żywności, lekarstw, pomocy medycznej przy wykorzystaniu wojskowej służby medycznej. Wojsko wspiera władze cywilne w czasie imprez masowych i zgromadzeń publicznych o dużej skali. Zapewnienie bezpieczeństwa w takich przypadkach wymaga realizacji szeregu zadań zarówno o charakterze porządkowym jak i logistycznym. Działania te można określać mianem połączonych – integrują bowiem wysiłki władz i służb cywilnych oraz wydzielonych pododdziałów wojskowych. Przykładem działań tego rodzaju mogą być przedsięwzięcia związane z zabezpieczeniem pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny lub wizyty innych ważnych osób w Polsce. Papieska IX Pielgrzymka w Polsce trwała od 16 do 19 sierpnia 2002 r. i tym razem ograniczyła się do terenu jednego województwa. O rozmiarach przedsięwzięć zabezpieczających spokój i ochronę niech świadczy fakt, że w zgromadzeniu religijnym na krakowskich Błoniach wzięło udział 2,5 mln wiernych. Nad bezpieczeństwem pielgrzymów i Ojca Świętego czuwało tysiące osób. W etapie Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl przygotowawczym do pielgrzymki sprawdzono wszystkie trasy przejazdu papieża i każde mieszkanie w domach wzdłuż ulic, którymi planowano przejazd. Przed przejazdem papieskiego orszaku sprawdzono pod względem pirotechnicznym każdy zakamarek, nie wyłączając studzienek kanalizacyjnych i śmietników oraz przykryto osłoną snajperską teren pobytu papieża. W działania te zaangażowano również siły Żandarmerii Wojskowej liczące ok. 1500 żołnierzy. Pododdziały Wojska Polskiego przygotowywały również pola namiotowe, punkty medyczne i sanitarne oraz doraźne punkty żywienia. Podsumowując należy stwierdzić, że wspólne działania wojska i władz cywilnych były w historii Polski naturalną i konieczną formą organizacji i wykorzystania potencjału obronnego kraju do przeciwstawienia się różnego typu zagrożeniom. .Należy zauważyć, że w każdym przypadku niezbędnym warunkiem skuteczności wspólnych działań był zawczasu przygotowany, funkcjonujący już w czasie pokoju system prawnych, organizacyjnych i szkoleniowych podstaw zapewniających podjęcie takich działań przy pierwszych oznakach „powstawania” sytuacji kryzysowej, a nie improwizacja takich działań (jak np. po klęsce 1939 r., czy w czasie powodzi 1997 r.) Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl We wspólnych cywilno wojskowych akcjach obowiązywała zasada partnerstwa. W sytuacjach kryzysowych, których źródłem są zagrożenia niemilitarne następuje nagłe i gwałtowne spiętrzenie potrzeb ratowniczych, ochronno-porządkowych, logistycznych i innych , którym władze cywilne nie są w stanie samodzielnie podołać. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 2.1. Podstawy prawne organizacji współpracy cywilno -wojskowej Zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego obywateli, czyli zapobieganie i przeciwdziałanie każdemu z potencjalnych i rzeczywistych zagrożeń wymaga podjęcia różnorodnych i złożonych działań. Żadna ze służb, formacji nie jest w stanie utrzymać samodzielnie takiego potencjału, żeby skutecznie zapewnić bezpieczeństwo w czasie wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa. Udział Sił Zbrojnych w ratowaniu zdrowia, życia i mienia ludności, wykorzystywanie wojska w akcjach ratunkowych równolegle z innymi służbami, formacjami jest powszechne we współczesnym świecie. To, co kiedyś stanowiło wąski margines działalności wojska dziś jest przedmiotem planów, przygotowań i ćwiczeń. Współdziałanie wielu podmiotów podczas wspólnej akcji przeciwdziałania skutkom powstałego kryzysu wymaga koordynacji, a przede wszystkim wyraźnego i jednoznacznie sprecyzowanego prawa. Zasady i możliwości wykorzystania sił zbrojnych w różnego rodzaju sytuacjach kryzysowych muszą być wyraźnie określone dla tych którzy potencjalnie mogą potrzebować wsparcia wojskowego. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Zasadniczym dokumentem normatywnym, który obliguje siły Zbrojne RP do realizacji zadań wsparcia w sytuacjach kryzysowych jest ustawa z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, która w art. 3 ust.1a stanowi, że „Siły Zbrojne Rzeczypospolite Polskiej mogą brać udział ponadto w zwalczaniu klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidacji ich skutków oraz w akcjach poszukiwania i ratowania życia” Powyższy zapis określa ogólne zasady użycia sił zbrojnych RP do przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom i stanowi podstawę do ich użycia w warunkach kiedy stan nadzwyczajny nie został ogłoszony. Propozycja nowelizacji tego zapisu opracowana przez Sztab Generalny WP miała na celu uregulowanie prawne działania minerskich patroli oczyszczania terenu. Do tej pory tylko resortowe dokumenty normatywne określały zasady funkcjonowania takich patroli. Wydaje się to słuszna idea służąca umożliwieniu pełnej realizacji zadań w przypadku wykrycia materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego. Tak więc zaproponowano rozszerzenie art. 3 ust. 1 o zapis ”...a także w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu” Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Zmiana artykułu w treści proponowanej przez SG WP znalazła się w Ustawie z dnia 29 października 2003 w sprawie zmiany ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz o zmieni niektórych innych ustaw. Artykuł 14 znowelizowanej ustawy określa, że „terenowymi organami wykonawczymi Ministra Obrony Narodowej w sprawach operacyjno – obronnych i rządowej administracji niezespolonej są: - dowódcy okręgów wojskowych - szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych - wojskowi komendanci uzupełnień W punkcie 2 i 3 powyższego artykułu został określony zakres zadań dowódcy okręgu i szefa WSzW. I tak dowódca okręgu wojskowego wykonuje zadania z zakresu udziału oddziałów i pododdziałów wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego a także w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Szef WSzW natomiast realizuje zadania z zakresu koordynacji użycia oddziałów i pododdziałów wojskowych zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego. Aktualnie obowiązujące Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej określa, że „Podstawową misją sił Zbrojnych RP w czasie pokoju jest utrzymanie sił i zdolności potrzebnych do realizacji zadań w zakresie ochrony i zapewnienia bezpieczeństwa Polski oraz udzielanie władzom cywilnym niezbędnej pomocy wojskowej, głównie w wypadku zagrożeń niemilitarnych ( klęsk żywiołowych i katastrof) Kolejnym dokumentem prawnym regulującym współdziałanie wojska z władzami cywilnymi jest Ustawa o stanie wyjątkowym z dnia 21 czerwca 2002 r. w Art. 11 ust. 1 ustawy zapisano „ W czasie stanu wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane” Siły Zbrojne RP w wykonaniu „Ustawy o stanie klęski żywiołowej z dnia 18 kwietnia 2002 r, w art.18 ust. 1, stanowi, iż „ W czasie stanu klęski żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające, Minister Obrony Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Narodowej może przekazać do dyspozycji wojewody, na którego obszarze działania występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, wraz ze skierowaniem ich do wykonywania zadań związanych z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciem” W artykule tym również zwarta jest delegacja do opracowania rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad udziału wojska w zapobieganiu skutkom klęsk żywiołowych. W Dzienniku Ustaw nr 41 z 2003 roku zostało opublikowane „Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu” . W powyższym rozporządzeniu wyszczególniono poszczególne rodzaje działań ratowniczych i prewencyjnych, w których mogą brać udział oddziału sił zbrojnych RP, oraz sposób koordynacji i dowodzenia ich działaniami, a także sposób zapewnienia zabezpieczenia logistycznego. Dokument powyższy wyznacza również standardy, które mogą być stosowane w procedurach współpracy wojska z podmiotami niemilitarnymi. 20 listopada 1989 r. zostało wydane Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie świadczeń na rzecz ruchu kolei w okresie trudnych warunków zimowych. Na Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl mocy art. 3 powyższego rozporządzenia w dniu 20 lipca 1990 zostało podpisane porozumienie pomiędzy Ministrem Obrony Narodowej a Dyrekcją Generalną PKP, w którym określono, iż w przypadku gwałtownych lub długotrwałych opadów śniegu, przybi9erająychznamionaklęskizywiołowej w danym rejonie, siły i środki wojskowe mogą być kierowane do odśnieżania węzłów i stacji kolejowych o istotnym znaczeniu dla działania transportu kolejowego. W porozumieniu zapisano również, że oddziały wojskowe mogą być użyte wtedy, gdy siły i środki PKP zostały w całości wykorzystane, a pomoc wojska jest niezbędna. Jeżeli chodzi o wsparcie władz cywilnych w czasie klęsk żywiołowych, to również Żandarmeria Wojskowa, zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych ma za zadanie „zwalczanie klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidowanie ich skutków oraz uczestniczenie w akcjach poszukiwawczych, ratowniczych i humanitarnych, mających na celu ochronę życia i zdrowia oraz mienia. W celu wypełnienia misji wsparcia władz cywilnych przez siły zbrojne w sytuacjach zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego a także dla zapewnienia efektywności reagowania Sił Zbrojnych na różnego rodzaju sytuacje kryzysowe, w resorcie Obrony Narodowej rozwinięto System Reagowania Kryzysowego. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Podstawę prawną funkcjonowania tego systemu stanowią: Decyzja Nr Z-7/MON z dnia 10 września 2002 r. MINISTRA Obrony Narodowej w sprawie Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym MON; Rozkaz Nr Z-100/DOW/P3 z dnia 27 marca 2003 Szefa Sztabu Generalnego WP w wprawie funkcjonowania Systemu Kierowania Reagowaniem Kryzysowym resortu Obrony Narodowej; Decyzja Ministra Obrony Narodowej Nr-Z-3 z dnia 25 stycznia 2002 r. wprowadzająca w życie Regulamin Sztabu Kryzysowego MON. Na szczeblu Sztabu Generalnego WP opracowano w roku 2003 „Plan udziału oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych. Stanowi on podstawę do wdrożenia jednolitej metodyki opracowywania planów związanych z reagowaniem sił zbrojnych na sytuacje kryzysowe. Załącznikiem powyższego dokumentu jest „Rejestr zagrożeń oraz procedury podejmowane przez Siły Zbrojne RP w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych”, oraz plany szczegółowe: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - „Plan udziału SZ RP w obronie przed terroryzmem”; - Plan udziału SZ RP w zwalczaniu powodzi i zjawisk lodowych; - Plan udziału SZ RP w akcji odśnieżania; - Plan udziału SZ RP w akcjach ratowniczo – gaśniczych i usuwaniu skutków pożarów przestrzennych; - Plan udziału SZ RP w likwidacji skutków awarii technicznych z TŚP i wypadków radiacyjnych - Plan udziału SZ RP w oczyszczaniu terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych - Plan udziału SZ RP w Akcjach poszukiwawczo – ratowniczych - „Plan działań przeciw epidemicznych” We wspomnianym powyżej dokumencie „Rejestr zagrożeń oraz procedury podejmowane przez Siły Zbrojne RP w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych” przedstawiono trzy podstawowe grupy zagrożeń: - 1 grupa – zagrożenia terroryzmem ( terroryzm siłowy, biologiczny, chemiczny oraz radiologiczny; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - 2 grupa – zagrożenia spowodowane działaniem sił przyrody oraz katastrofy techniczne; - 3 grupa zagrożenia związane z niepokojami społecznymi oraz negatywną sytuacją polityczną. Ze względu na charakter zagrożenia oraz czas wymaganej reakcji w celu podjęcia wsparcia władz cywilnych funkcjonują trzy tryby procesu decyzyjnego użycia sił wojskowych w działaniach ratowniczych: 1) Tryb podstawowy – organ administracji samorządowej na którego terenie wystąpiło zagrożenie zwraca się do organu nadrzędnego ( poprzez starostę do wojewody) o wsparcie wojskowe. Wojewoda za pośrednictwem Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego powiadamia odpowiedni właściwe dowództw rodzaju sił zbrojnych, okręg wojskowy, korpus, który z kolei podejmuje decyzje o przystąpieniu wydzielonych jednostek wojskowych do akcji kryzysowej 2) Tryb alarmowy – organ administracji samorządowej ( gmina, powiat) na obszarze którego wystąpiło zagrożenie, zwraca się bezpośrednio do dowódcy jednostki wojskowej z prośbą o wsparcie Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 3) Tryb nakazowy – decyzję o włączeniu się wojska do działań kryzysowych podejmuje Minister Obrony Narodowej lub Szef Sztabu Generalnego WP, albo odpowiednio dowódca rodzaju sił zbrojnych, okręgu wojskowego, korpusu, itd. W czasie powodzi w 1997 roku , mając na celu pełne prawne usankcjonowanie udziału wojska w akcjach likwidacji skutków powodzi, a także innych zdarzeń nadzwyczajnych, Sejm RP dokonał poprawek do cytowanej powyżej ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Oprócz cytowanej powyżej delegacji prawnej zezwalającej na użycie wojska w zwalczaniu klęsk żywiołowych, zmieniając brzmienie art. 60, ust. 8 zezwolono na powołanie do odbycia ćwiczeń wojskowych żołnierzy rezerwy w celu: „udziału jednostek wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych, nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i likwidacji ich skutków.” W punkcie 8a zapisano również że: „ ... do odbycia ćwiczeń wojskowych powołuje się żołnierzy rezerwy przede wszystkim spoza obszaru objętego klęską żywiołową, nadzwyczajnym zagrożeniem środowiska i likwidacji ich skutków” W artykule 108 Ustawy z dnia 29 października 2003 w sprawie zmiany ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz o zmieni niektórych innych ustaw dodano ustęp 1c w brzmieniu „Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zarządzić wprowadzenie okresowej służby wojskowej w przypadkach uzasadnionych potrzebami obrony państwa lub potrzebami Sił Zbrojnych albo potrzebami zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków...” Tak więc w przypadku szczególnych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego pododdziały wydzielone do działań ratowniczych mogą być wzmocnione żołnierzami rezerwy powołanymi do służby wojskowej w ramach ćwiczeń lub powołania do służby okresowej. Dodatkowo istnieje możliwość nałożenia obowiązku świadczeń osobistych, które polegają na wykonywaniu różnych prac między innymi na rzecz zwalczania klęsk żywiołowych lub likwidacji ich skutków, na mocy art. 200 ust. 3 cytowanej ustawy. W przypadku zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r. zezwala na użycie sił zbrojnych dla wsparcia działań Policji : Art. 18. 1. W razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub niebezpiecznego zakłócenia porządku publicznego, zwłaszcza poprzez sprowadzenie: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 1) niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub wolności obywateli, 2)bezpośredniego zagrożenia dla mienia w znacznych rozmiarach, 3)bezpośredniego zagrożenia obiektów lub urządzeń..., Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, w celu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego lub przywrócenia porządku publicznego, może zarządzić użycie uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji. 3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, gdy użycie uzbrojonych oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające, mogą być użyte do pomocy, na podstawie decyzji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wydanej na wniosek Prezesa Rady Ministrów, oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 3.3. Wojskowe Wsparcie Władz Cywilnych i Społeczeństwa Władze cywilne wykonując swoje ustawowe zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa powszechnego wykorzystają do tego celu wszystkie dostępne siły i środki. Reagowanie na klęski żywiołowe i katastrofy, może spowodować deficyt potencjału bezpieczeństwa gminy, powiatu, województwa. Niezbędna wtedy okazać się może pomoc wojska. Tak więc wojskowe wsparcie władz cywilnych zdefiniować można jako54: „pomoc udzielaną ludności cywilnej w razie niebezpiecznych sytuacji, takich jak katastrofy naturalne spowodowane przez człowieka.( przestępczość, terroryzm i inna zagrożenia)” Amerykanie definiują Wojskową pomoc dla władz cywilnych jako „przedsięwzięcia oraz przeciwdziałania stosowane przez resort obrony do niesienia pomocy władzom cywilnym w przypadku przeciwdziałania lub likwidacji konsekwencji cywilnych (niemilitarnych) zagrożeń, zarówno naturalnych, jak i spowodowanych przez człowieka oraz stanów zagrożenia bezpieczeństwa państwa.55 „Reagowanie na katastrofy, cywilne i humanitarne aspekty wsparcia operacji pokojowych oraz działania redukujące wrażliwość ludności cywilnej na użycie broni masowego rażenia znajdują się pośród dziedzin, w których cywilny wysiłek może być 54 55 Wojskowe Wsparcie władz cywilych i społeczeństwa W-wa 2003 Wojskowe wsparcie - małe Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wsparty i uzupełniony zdolnościami wojskowymi, na poziomie narodowym i natowskim”56 Wojskowe Wsparcie Władz Cywilnych i Społeczeństwa to jedna z form powszechnej obrony narodowej a zarazem jedna z głównych misji sił zbrojnych polegająca na przygotowaniu i wykorzystaniu systemu wojskowego do udzielania wsparcia władzy i społeczeństwu wszechstronnej pomocy w sytuacjach szczególnych zagrożeń i potrzeb, w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Stanowi ono element współpracy sił zbrojnych i sektora cywilnego polegającej na udzielaniu sobie wzajemnego wsparcia (pomocy) w osiąganiu celów działalności w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, w tym obrony narodowej.57 Główne dziedziny wsparcia władz cywilnych przez wojsko: - ochrona ludności, środowiska i dóbr kultury, pomoc humanitarna - bezpieczeństwo i porządek publiczny - zabezpieczenie funkcjonowania organów władz i ważnych instytucji publicznych 56 Ministerial Guidance for Civil Emergency Planning 1999-2000, NATO, CEPD (IN V) (98) 24, 19 August 1998, s. 6. W. Kitler materiały z wykładów ZUSM BN przedmiot Obrona Cywilna i Terytorialna – biblioteka elektorniczna 57 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - edukacja i wychowanie - pomoc humanitarna - zintegrowane zarządzanie granicą państwową, w tym ochrona granicy państwowej - zapewnienie funkcjonowania służb użyteczności publicznej, mediów komunalnych - wsparcie działań służb specjalnych Podstawowe wyzwania w zakresie Wojskowego Wsparcia Władz Cywilnych i Społeczeństwa polegają na zmianie świadomości elit politycznych, władz wojskowych i cywilnych w tym obszarze oraz naprawienie wypaczeń w pojmowaniu roli sił zbrojnych w naszym kraju. To również dążenie do naprawy i ujednolicenia „rozproszonego” prawa regulującego te zagadnienia, a także: zmiana istoty i asymetria zagrożeń, internacjonalizacja działań w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, weryfikacja treści kształcenia i szkolenia, doskonalenie organizacyjne SZ. Użycie wojsk - wg wcześniejszych planów lub w trybie doraźnym odbywa się na wezwanie o pomoc - wg decyzji dowódcy każdego szczebla Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl . O użyciu sił wojskowych decyduje pilna potrzeba, w przypadkach gdy działanie przekracza możliwości władz cywilnych, gdy życie ludzkie jest zagrożone, gdy sytuacja ma charakter kryzysowy Doraźne użycia pododdziałów wojska jest uzasadnione w przypadku wystąpienia zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego, środowiska, praw człowieka lub dóbr kultury i ważnych dokumentów Działanie wojska w ramach wsparcia nie może być organizowane pochopnie i narażać go na negatywną ocenę społeczeństwa Potrzeby użycia wojska w akcjach ratowniczych wynikają z konieczności wsparcia ogniw niemilitarnych, których możliwości reagowania na określone zagrożenia , klęski , katastrofy i awarie oraz likwidację skutków są ograniczone. Funkcja ta obejmuje przygotowanie i współudział sił wojskowych w ratowaniu ludzi, dobytku i środowiska naturalnego w tym likwidacji skutków klęsk żywiołowych oraz innych zagrożeń. Wojsko realizuje zadania wsparcia władz cywilnych zarówno w okresie pokoju jak i wojny, wspierając zasadnicze siły ogniw niemilitarnych. Wypełniając zadania pomocnicze, jednostki wojskowe posiadanymi siłami i środkami w znaczny sposób Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl powinny ograniczać skutki klęsk, katastrof, awarii oraz działań wojennych wśród ludności, mienia i środowiska oraz wspierać ogniwa niemilitarne w likwidacji skutków. Tak przyjęte założenie pozwala wskazanie tych zadań, które wydzielone siły i środki wojskowe mogą realizować: - współdziałać z ogniwami niemilitarnymi w działalności planistycznoorganizacyjnej; - uczestniczyć w określaniu, prognozowaniu i przewidywaniu zagrożeń; - uczestniczyć w systemie ostrzegania i alarmowania; - brać udział w akcjach ratunkowych, przeciwpowodziowych i przeciwlodowych; - uczestniczyć w akcjach ratunkowych po wystąpieniu awarii lub katastrofie np. drogowej lub kolejowej wynikiem, której było uwolnienie się TŚP; - współdziałać w organizowaniu i prowadzeniu ewakuacji ludności; - uczestniczyć w akcjach gaszenia pożarów; - współdziałać z Policją, Strażą Miejską, Strażą Kolei, Strażą Graniczną i ŻW w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach klęsk; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - wspierać ludność w przedsięwzięciach związanych z zaciemnieniem i wygaszaniem oświetlenia; - pomagać ogniwom niemilitarnym i ludności cywilnej w budowie ukryć lub przystosowaniu pomieszczeń na ukrycia (piwnice, przejścia podziemne, metro itp.); Dużym atutem pododdziałów wojskowych jest bieżąca i ścisła współpraca z ogniwami niemilitarnymi w czasie pokoju oraz bardzo dobra znajomość terenu, infrastruktury, a także ludności. Jednak możliwości wojska są również ograniczone. Główne czynniki ograniczające możliwości wojska w realizacji wsparcia władz cywilnych są związane z: otrzymanym zadaniem bojowym, aktualnie realizowanymi zadaniami szkoleniowymi i bojowymi, posiadanymi siłami i środkami (stopień ukompletowania jednostek stanami osobowymi i sprzętem oraz środkami materiałowymi). Wszystkie działania podejmowane będą zgodnie z aktualnie obowiązującymi uregulowaniami prawnymi. Priorytetem kolejności realizowania zadań jest wykonywanie głównych zadań przez wojsko związanych z utrzymaniem stałej gotowości bojowej.. Niemniej jednak w ramach współdziałania np. w systemie ostrzegania i alarmowania ludności o Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zagrożeniach realizowane zadania nie powinny być przeszkodą w poinformowaniu władz cywilnych i ludności o zagrożeniu. . Zadania pomocy władzom cywilnym o zasięgu lokalnym powinny być realizowane na wniosek władz samorządowych do dowódcy jednostki, a realizowane za zgodą dowódcy OW (szefa WSzW). W przypadku zdarzeń regionalnych, wojewoda winien złożyć pisemny wniosek do dowódcy OW o wsparcie sił ratowniczych przez wojska. Decyzję o użyciu podejmuje dowódca Okręgu Wojskowego (w stosunku do podległych jednostek), szef WSzW (w stosunku do podporządkowanych jednostek). Wszelkie klęski o zasięgu ponad regionalnym (obszar dwóch i więcej województw) są w kompetencjach Szefa Sztabu Generalnego (Dowódcy Wojsk Lądowych). W przypadku wystąpienia klęski, katastrofy lub awarii najważniejszymi przedsięwzięciami są: określenie skutków; określenie potrzeb w zakresie sił i środków; skierowanie w rejon klęski, katastrofy lub awarii wydzielonych pododdziałów. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 3.4. Zakres współpracy cywilno wojskowej na poziomie gminy, powiatu województwa w dziedzinie bezpieczeństwa powszechnego. Zgodnie ze swoimi kompetencjami dowódca okręgu wojskowego jest odpowiedzialny za organizację współdziałania z wojewodami na terenie przez siei administrowanym. Jest on ponadto organem reprezentującym Ministra Obrony Narodowej i szefa sztabu Generalnego WP do określenia zasad takiej współpracy. Dowódca okręgu wykorzystuje do tego celu Szefów Wojewódzkich Sztabów Wojskowych i wojskowych komendantów uzupełnień do realizowania współpracy z administracją publiczną odpowiednio na szczeblu województwa i powiatu. W zakresie wojskowego wsparcia władz cywilnych celem takiej współpracy jest wykorzystanie wszystkich cywilnych i wojskowych zasobów państwa, województwa, powiatu do stworzenia warunków do przeciwstawienia się zagrożeniom, zapewnienia ochrony ludności, dóbr materialnych i dorobku kulturalnego narodu. Celem dalszym jest zagwarantowanie ciągłości funkcjonowania państwa i jego instytucji, a także organów administracji publicznej. Ponadto obowiązkiem Szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w tym zakresie jest utrzymywanie współpracy z terenowymi organami administracji publicznej i organami samorządu terytorialnego oraz organami instytucjami Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl państwowymi, podmiotami gospodarczymi i innymi instytucjami organizacyjnymi, a także ze stowarzyszeniami społecznymi bezpośrednio związanymi z obronnością państwa. 58 Szef WSzW w zakresie swoich obowiązków służbowych współpracuje z wojewódzkim wydziałem zarządzania kryzysowego w zakresie planowania przedsięwzięć obronnych i ochrony ludności województwa, oraz w czasie prowadzenia akcji ratowniczych wypadkach katastrof i klęsk żywiołowych. Zadania współpracy cywilno wojskowej są realizowane na szczeblu gmin, powiatów i województwa jak wspomniano powyżej w Wojewódzkim sztabie Wojskowym i Wojskowych Komendach Uzupełnień we wszystkich czterech fazach reagowania kryzysowego: zapobieganiu, przygotowaniu, reagowaniu i odbudowie. Zapobieganie, inaczej profilaktyka, odnosi się do działań, które likwidują lub redukują prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń oraz ograniczają ich skutki. Należą do nich: analiza możliwości powstania zagrożeń w poszczególnych miejscach i czasie na terenie województwa, egzekwowanie prawa, przygotowanie odpowiednich zabezpieczeń zmniejszających ryzyko wystąpienia zagrożeń, a w przypadku ich Modelowy zakres obowiązków osób funkcyjnych Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego , SG WP, opracowanie Generalnego Zarządu Zasobów Osobowych P-1 Warszawa 2002 r. 58 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl powstania – ich minimalizacja. W tych działaniach bierze udział szef WSzW i podlegli mu wojskowi komendanci uzupełnień. Obejmują one analizę infrastruktury województwa, opiniowanie wszystkich obiektów budowlanych, produkcyjnych, oraz wojskowych, analizę rozmieszczenia niebezpiecznych materiałów, zabezpieczenia ująć wody, źródeł energii. Faza przygotowania odnosi się do planowania, jak reagować w razie wystąpienia zagrożeń, jak zwiększyć efektywność reakcji, jak wyposażyć siły i jak je przygotować. Faza ta obejmuje określenie rodzajów i skali potencjalnych zagrożeń, opracowanie planów reagowania, w kilku wariantach na różne zagrożenia. W tym czasie należy zorganizować monitoring zmian potencjalnych zagrożeń oraz system alarmowania planowanych do użycia sił oraz organizację ich zmianowości w czasie działania. Ważnym jest także przygotowanie i wprowadzanie uregulowań prawnych pozwalających na użycie sił i środków oraz zasobów publicznych i prywatnych. Do tej fazy należy zaliczyć szkolenie przygotowawcze sił. Planowane przedsięwzięcia szkoleniowe są ujęte w planach szkolenia wojewody, w rocznych planach zamierzeń wojewódzkich wydziałów zarządzania kryzysowego, w planach zasadniczych zamierzeń WSzW na poszczególne lata. Za pośrednictwem Szefa WSzW dowódca okręgu wojskowego informuje wojewodę, które obiekty i rejony w razie powodzi Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl będą chronione przez wojsko oraz jaki rodzaj ochrony będzie stosowany. Szef WSzW jest koordynatorem działania sił wojskowych na terenie województwa. Fazę reagowania należy podzielić na trzy etapy. Pierwszy to wzywanie jednostek wojskowych do akcji ratunkowej. Drugi etap to wyprowadzenie jednostek wojskowych. Może to nastąpić w sposób zwany podstawowym, czyli wojewódzki zespół zarządzenia kryzysowego pośrednictwem(wojewoda) za pośrednictwem Szefa WSzW powiadamia okręg wojskowy, którego dowódca zarządza przystąpienie do akcji ratowniczych. Drugi sposób, alarmowy – to dowódca jednostki wojskowej w wypadkach szczególnych lub na żądanie z terenu (gmina, powiat) samodzielnie podejmuje decyzję o przystąpieniu do akcji a następnie melduje o tym fakcie dowódcy Okręgu Wojskowego. Ostatni etap tej fazy to działanie. Wykonywanie zadań przez wojska biorące udział w akcji ratowniczej Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Fazą końcową jest odbudowa., która rozpoczyna się już w fazie reagowania. Wiele przedsięwzięć w tej fazie przebiega równolegle , Chodzi o to, aby poszkodowanej ludności zapewnić minimalne warunki życia. W tej fazie wojsko może być wyprowadzane i brać udział w utrzymywaniu porządku i przywracania prawa. 3.4.1. Udział wojska w systemie ostrzegania i alarmowania ludności. Organy dowodzenia wojska bazują głównie na systemie ostrzegania i alarmowania funkcjonującym w siłach zbrojnych. Informacje o zagrożeniach w czasie pokoju wojska mogą otrzymywać w sieci powiadamiania i alarmowania służb dyżurnych okręgu wojskowego, dyżurnej służby operacyjnej Wojewódzkich Sztabów Wojskowych i Wojskowych Komend Uzupełnień oraz z sieci radiowej ostrzegania i alarmowania korpusu obrony powietrznej; Ważnym źródłem informacji o zagrożeniach są również własne źródła informacji takie jak: służby dyżurne jednostek wojskowych, okresowe pomiary prowadzone przez posterunki obserwacji skażeń, pododdziały realizujące zadania w rejonach ćwiczeń. Współdziałanie wojska z władzami cywilnymi w ramach ostrzegania i alarmowania polegać głównie będzie na uzgodnieniu sposobów przekazywania informacji (łączność przewodowa Telekomunikacji Polskiej SA, Garnizonowych Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Węzłów Łączności, radiotelefoniczna, CB, telefonii komórkowej lub poprzez łączników), wykorzystaniu wojskowych systemów alarmowania takich jak np. syreny w obiektach koszarowych, wykorzystaniu żołnierzy – łączników do informowania ludności poprzez kontakt osobisty lub pomoc w rozplakatowaniu ogłoszeń. Przy współczesnym rozwoju środków łączności, nie należy zapominać o najprostszych sposobach dotarcia z informacją do ludności cywilnej. Łączność ostrzegania i alarmowania winna być zawsze dublowana. Należy wykorzystywać wszelkie możliwe nośniki informacji. Wybór sposobu i środków przekazywania informacji będzie zależał od możliwości wojsk, sztabów oraz rodzaju i zakresu przyjętego współdziałania z lokalnymi władzami. Szczególne znaczenie system ostrzegania i alarmowania będzie miał w okresie wojny. Jeżeli w okresie pokoju pododdziały wojska będą w systemie ostrzegania i alarmowania pełnić rolę pomocniczą, to w czasie wojny w zakresie ostrzegania i alarmowania o zagrożeniach działaniami wojennymi będą spełniać jedną z zasadniczych ról. Wojsko w okresie wojny będzie ostrzegać i alarmować ludność o: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - spodziewanych uderzeniach lotnictwa i rakiet przeciwnika na obiekty przemysłowe, węzły komunikacyjne, a przede wszystkim obiekty wojskowe położone w rejonach zurbanizowanych; - uderzeniach wojsk lądowych; - działaniach grup dywersyjnych w zakresie prowadzenia działań psychologicznych, w tym dezinformacyjnych; - o zagrożeniach skażeniami i skażeniach powstałych w wyniku uderzeń BMR; - działalności przeciwnika wobec ludności cywilnej na obszarach okupowanych i ewentualnej potrzebie przeprowadzenia ewakuacji. 3.4. 3. Udział wojsk w akcjach ratunkowych. Wojska Obrony Terytorialnej, w tym pododdziały ratownictwa, a w pewnym zakresie również wojska operacyjne i pododdziały wsparcia logistycznego są przygotowane do wsparcia działań ratowniczych organizowanych przez władze lokalne. Sprzęt będący na ich wyposażeniu umożliwia wykonanie przewidywanych zadań oraz możliwość współdziałania z cywilnymi formacjami ratowniczymi. Wojsko, gdy użycie innych sił i środków może okazać się niewystarczające ze względu na rozmiary i charakter klęski lub po wyczerpaniu sił i środków innych podmiotów realizujące zadania ratownicze, będzie uczestniczyć w zapobieganiu skutkom klęski Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl żywiołowej, awarii technicznej i ich usuwaniu. Użycie jednostek wojskowych w akcjach ratowniczych będzie realizowane zgodnie z wcześniej opracowanymi planami i przyjętymi ustaleniami lub w systemie nakazowo-alarmowym na rozkaz właściwych dowódców. Każdorazowe użycie sił powinno być uprzedzone prośbą o pomoc złożoną przez stosowne organy władzy administracji państwowej lub samorządowej. Pododdziały wojskowe skierowane w rejon operacji ratunkowej, realizują wspólnie misje ochrony ludności. W ramach tego zadania będą wspierać jednostki straży pożarnej , w akcji gaszenia pożarów. Wykorzystując posiadany sprzęt i specjalistów będą prowadzić rozpoznanie rejonu klęski, katastrofy lub awarii: inżynieryjno – techniczne, medyczno – sanitarne,, skażeń i zakażeń oraz pożarowe. W czasie trwania akcji ratunkowych żołnierze mogą stworzyć warunki do umożliwienia siłom ratunkowym bezpiecznego dojścia do miejsc pożaru, oraz prowadzić akcję ratunkową w zburzonych budynkach (wyszukiwanie poszkodowanych, odgruzowanie);wydobywać poszkodowanych; oświetlać rejony zniszczeń za pomocą (wojskowych agregatów prądotwórczych). W zakresie pomocy medycznej pododdziały medyczne mogą brać udział w ewakuowaniu rannych do doraźnie zorganizowanych punktów medycznych lub bezpośrednio do karetek pogotowia, organizować własne punkty medyczne lub wspólnie z placówkami cywilnymi, udzielać pomocy medycznej i sprawować opiekę nad poszkodowanymi. W końcowym etapie akcji ratowniczej wojsko może wspierać środkami transportu wojskowego akcję wywozu gruzu, zniszczonych drzew itp. Bardzo ważnym elementem jest zdolność pododdziałów wojskowych do realizacji zadań w ramach przywracania funkcjonowania niezbędnych świadczeń użyteczności publicznej np. doraźne dostarczanie energii elektrycznej (wojskowe agregaty prądotwórcze), czasowe wsparcie transportu lokalnego, zaopatrywania w wodę, żywność itp.. Organy porządkowe ,w tym Żandarmeria Wojskowa może wspierać cywilne służby porządkowo – ochronne i Policję w izolowaniu rejonu klęski, ochronie wybranych obiektów przed ewentualną kradzieżą i dewastacją, patrolowanie i dozorowanie rejonu akcji ratunkowej. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Wojska inżynieryjne, w tym głównie pododdziały ratownictwa inżynieryjnego, w ramach zabezpieczenia warunków bezpiecznej pracy dla sił i środków likwidujących skutki klęsk, katastrof czy też awarii w rejonach zurbanizowanych mogą prowadzić prace minerskie. Prace minerskie mają za zadanie wyburzać fragmenty konstrukcji budynków grożących zawaleniem się podczas prac rozbiórkowych. Warunkiem wyburzania budynków jest upewnienie się, że w gruzach, piwnicach nie ma ludzi w tym ofiar. Wyburzanie części budynków będzie prowadzone w czasie akcji ratunkowej, natomiast całkowita w okresie likwidacji skutków lub odbudowy. Wyburzanie wojska OT będą prowadzić sposobem: ręcznym, mechanicznym lub przy użyciu materiałów wybuchowych. 3.4.4. Udział wojsk w akcjach przeciwpowodziowych i przeciwlodowych. Udział wojska w akcjach przeciwpowodziowych i przeciwlodowych wymaga wyodrębnienia grupy zadań, które ze względu na możliwości mogą być przez nie realizowane. W ramach akcji przeciwpowodziowych wojsko jest gotowe do realizacji zadań w zakresie informowanie ludności o zagrożeniach, wsparcia przygotowania procesu ewakuacji, pomocy w prowadzeniu ewakuacji ludności (organizowanie punktów zbiórek, pomoc w punktach załadowczych, przydzielenie środków transportowych dla ewakuowanej ludności itd.) a także może organizować polowe, tymczasowe rejony rozmieszczenia ewakuowanej ludności”. Pododdziały inżynieryjne współuczestnicząc w dozorowaniu i obserwowaniu zagrożonych rejonów wzdłuż wałów przeciwpowodziowych, będą także pomagać siłom cywilnym w umacnianiu wałów, budowie doraźnych zapór wodnych, zamykaniu powstałych wyrw i przecieków w wałach przeciwpowodziowych. Ważnym elementem jest udział wojska w pełnieniu służby porządkowo – ochronnej w tym szczególnie regulacji ruchu oraz wsparcie ochrony konwojów humanitarnych, a następnie pomoc organizacjom humanitarnym w rozdysponowaniu darów wśród ludności dotkniętej skutkami powodzi. W przypadku czasowego braku Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl energii, wody, czy problemów transportowych wojsko może doraźnie wspierać władze cywilne w tym zakresie. W czasie akcji przeciwlodowych oprócz zadań wymienionych powyżej pododdziały saperskie są niezbędne w kruszeniu zapór lodowych przy wykorzystaniu materiałów wybuchowych. 3.4.5 Udział wojsk OT w akcjach ratunkowych po uwolnieniu się TŚP w wyniku katastrofy drogowej, kolejowej lub awarii przemysłowej. Akcje ratunkowe na terenie zakładów przemysłowych są prowadzone przez siły ratunkowe zakładów pracy oraz przy wsparciu państwowego systemu ratowniczo – gaśniczego. Udział wojsk w tego typu akcjach może być uzasadniony jedynie w przypadku posiadania środków ochrony indywidualnej przez TŚP. Akcją ratunkową kieruje dyrektor zakładu. Jest on również odpowiedzialny za bezpieczeństwo ludności, mienia i środowiska w obrębie 500m od zakładu pracy. W powyższej akcji ratunkowej wojska mogłyby wspierać siły główne w następujących zadaniach: - informowaniu ludności zamieszkałej w pobliżu zakładu o zagrożeniu (konieczności ewakuacji); - niesieniu pomocy ludności przy ewakuacji; - wydzieleniu środków transportowych na potrzeby ewakuacji; - izolowaniu wraz z funkcjonariuszami Policji, Straży Miejskiej oraz ŻW rejonu zagrożonego skażeniem. Katastrofy drogowe i kolejowe w wyniku, których nastąpiło uszkodzenie cystern TŚP są bardzo niebezpieczne z racji ich nieprzewidywalności oraz możliwości wystąpienia w każdym miejscu na drogach (kołowych, kolejowych) przewozu. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ważnym z tego powodu jest czas reakcji i zgromadzenie w szybkim czasie sił ratunkowych oraz pomocniczych do działania poza strefą skażeń (odizolowanie rejonu skażenia, przeprowadzenie ograniczonej ewakuacji na kierunku przesunięcia się skażonego obłoku itp.). . Wojska mogą w ramach wyżej wymienionych akcji pełnić służby porządkowo – ochronne (izolowanie rejonu skażeń, regulację ruchu, ochrony budynków opuszczonych przez ewakuację ludności itp.), a także rozpoznawać strefy skażeń oraz je odpowiednio oznakowywać. We współdziałaniu z państwową Strażą pożarną organizować punkty zabiegów specjalnych. Ważnym zadaniem na rzecz ogniw niemilitarnych może być organizowanie polowych stanowisk kierowania akcją ratunkową dla sztabu (zespołu) kryzysowego. W tym celu istnieje możliwość rozwijania polowych miejsc pracy (namioty), wyposażenia w polowy sprzęt kwaterunkowy, oświetlenie stanowiska kierowania, organizacja miejsc odpoczynku dla sił ratunkowych (zmian, zastępów, pododdziałów)oraz zorganizowania polowego punktu żywienia dla kierownictwa akcji oraz sił ratunkowych. 3.4.6. Udział wojsk OT w organizowaniu i prowadzeniu ewakuacji ludności. Ewakuację ludności prowadzi się, gdy inne środki i sposoby ochrony ludności nie zapewniają jej bezpieczeństwa w rejonie zamieszkania (przebywania). Głównym organizatorem ewakuacji są władze cywilne wojewoda, starosta, burmistrz. Ewakuacja ma zastosowanie zarówno w czasie pokoju jak i wojny. Jest procesem złożonym i trudnym do przeprowadzenia ze względu na nie zawsze pozytywne nastawienie ludności. W ramach wsparcia władz cywilnych w przeprowadzaniu ewakuacji wojska mogą współdziałać z Policją i Strażą Miejską w informowaniu ludności o zagrożeniu i przygotowaniu się do ewakuacji np: poprzez wydzielenie wojskowego mobilnego radiowęzła lub żołnierzy łączników do informowania przez kontakt osoby lub rozplakatowanie ogłoszeń . W kolejnej fazie działania można kierujący akcją mogą Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wykorzystać siły wojskowe do pomocy w ewakuacji ludności (informowanie, załadunek na środki transportowe, ewakuowanie osób niepełnosprawnych i chorych). Po opuszczeniu budynków z zagrożonego terenu pododdziały ochrony mogą uczestniczyć w ochranianiu obiektów szczególnie narażonych na dewastację, kradzież (sklepy, magazyny, hurtownie, szkoły) poprzez ich patrolowanie, organizowanie stałych posterunków ochronnych - samodzielne lub z funkcjonariuszami Policji, Straży Miejskiej i żołnierzami ŻW. 3.4.7. Udział wojsk OT w gaszeniu pożarów. Wojska OT pomimo braku specjalistycznych środków takich jak bojowe wozy strażackie mogą bardzo efektywnie wpierać Państwową Straż Pożarną i jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej w gaszeniu pożarów. Pełniąc funkcje pomocnicze skierowane do akcji pododdział będą udzielać pomocy siłom gaśniczym w zaopatrywaniu w środki gaśnicze (wodę, piasek itp.)a także w bezpośrednim gaszeniu pożaru, wygaszaniu pogorzelisk oraz ich nadzorowaniu. Jednym z podstawowych zadań realizowanych przez wojska w czasie gaszenia pożarów będzie wykonywanie przerw ogniowych oraz pasów izolacyjnych.. Zależnie od warunków i możliwości wojska będą wykonywać powyższe zadania przy pomocy sprzęty okopowego, pił mechanicznych, maszyn do prac ziemnych oraz wykorzystując materiały wybuchowe. 3.4.8 Udział wojsk OT w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach klęsk. Przywracaniem porządku w rejonach klęsk, katastrof, awarii głównie będzie zajmować się Policja, Straż Miejska, Straż Kolei oraz Żandarmeria Wojskowa. Wojsko może w ramach przywracania porządku wykonywać zadania pomocnicze nie związane bezpośrednio z oddziaływaniem na ludność. Niewątpliwie większy udział wojsk będzie w utrzymaniu porządku w ramach, którego mogą realizować następujące zadania: - organizowanie posterunków regulacji ruchu; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - organizowanie blokad – izolowanie rejonów prowadzonych akcji ratunkowych, ewakuacji itp.; - ochrona samodzielnie lub wspólnie z funkcjonariuszami Policji, Straży Miejskiej lub żołnierzami ŻW obiektów narażonych na dewastację lub kradzież; - utrzymywanie porządku w rejonach stanowisk kierowania; - wspieranie ochroną konwojów humanitarnych organizowanych przez ŻW lub Policję. Udział wojsk w realizacji powyższych zadań nastąpi w przypadku braku odpowiedniej ilości sił i środków policyjnych, Straży Miejskiej oraz ŻW, eskalacji działań grup przestępczych w rejonach klęsk i katastrof, wystąpienia paniki wśród zagrożonej ludności lub konieczności natychmiastowego podjęcia działań porządkowych do czasu przekazania ich oddziałom prewencji, Straży Miejskiej lub ŻW; Współdziałanie wojsk z organami niemilitarnymi organizuje się w celu pomyślnego wykonania zadań w ramach misji ochrony ludności zarówno w czasie pokoju jak i wojny. Współdziałanie jest istotą i warunkiem koniecznym wszelkich zorganizowanych działań zespołowych (działań zorganizowanych) nastawionych na realizację wspólnego celu. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Współdziałanie osiąga się poprzez uzgodnienie potrzeb i możliwości oraz skupianiu wysiłku i działań zarówno zasadniczych ogniw niemilitarnych jak: i militarnych co do zadań, czasu, miejsca, zgodnie z przyjętą koncepcją osiągnięcia celu misji. Organy dowodzenia wojskami OT w zakresie współdziałania z organami niemilitarnymi na rzecz ochrony ludności będą pełnić rolę koordynatora. . Współdziałanie administracji wojskowej z ogniwami niemilitarnymi ma charakter ciągły i realizowane jest w czasie pokoju oraz intensyfikowane w okresie zagrożenia i wojny. Współdziałanie realizowane jest zarówno w okresie planowania, organizowania jak i podczas wykonywania zadań. Głównym koordynatorem przedsięwzięć planistyczno – organizacyjnych są władze cywilne. One również określą i wyznaczą kierującego misją, któremu na czas wykonywania zadań winny być podporządkowane min. wydzielone siły i środki wojskowe. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Podstawą działania jest opracowany wcześniej plan działania. Plany zagrożeń, ewakuacji w oraz dyspozycji działań Wydziałów ratunkowych, Zarządzania likwidacji Kryzysowego, skutków Ochrony są Ludności i Spraw Obronnych. Natomiast dowódcy OW, szefowie WSzW i dowódcy jednostek OT winny posiadać wyciągi z tych planów w zakresie treści obejmującej zadania wojsk OT i płaszczyzny współdziałania z ogniwami niemilitarnymi. Plany należy systematycznie uaktualniać i weryfikować w zależności od sytuacji. Zagrożenia powodowane siłami natury oraz rozwoju cywilizacyjnego mogą powodować klęski, katastrofy i awarie o charakterze nieprzewidywalnym. Wówczas opracowane plany mogą w znaczny sposób odbiegać od przyjętych sytuacji. Umiejętność reagowania na tego typu zagrożenia będzie miała zasadnicze znaczenie. Dlatego też w okresie pokoju należy dążyć do ścisłej współpracy wszystkich sił na rzecz ochrony ludności. Współdziałanie w tym zakresie powinno obejmować: - prognozowanie, rozpoznawanie i ocenianie zagrożeń; - wymianę doświadczeń; - wspólne szkolenia zespołów kryzysowych; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - organizowanie ćwiczeń zarówno o charakterze teoretycznym jak również praktycznym; - kształtowanie określonych postaw wśród społeczeństwa. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ROZDZIAŁ IV Koncepcja zmian w zakresie organizacji współpracy władz i administracji wojskowej w systemie bezpieczeństwa powszechnego cywilnych 4.1 Ocena stanu obecnego Siły zbrojne RP uczestniczą w działaniach ratowniczych lub prewencyjnych w przypadku, gdy użycie innych cywilnych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające np. ze względu na rozmiar klęski lub wyczerpanie sił i środków cywilnych. Takie zasady użycia sił wojskowych jako elementu wsparcia cywilnych służb ratowniczych są charakterystyczne dla wszystkich systemów państw demokratycznych. Wynikają one z roli wojska w demokratycznym państwie i jego możliwości oraz potrzeb i oczekiwań sfery cywilnej. Wojskowe Wsparcie Władz Cywilnych i Społeczeństwa realizowane jest we wszystkich stanach funkcjonowania państwa: pokój, kryzys, wojna, a jego zakres determinowany jest koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa w warunkach deficytu zdolności władz i sił cywilnych. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku bagatelizowano w SZ RP problem właściwego przygotowania wojsk do prowadzenia działań wsparcia władz cywilnych w Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl prowadzeniu akcji ratowniczych. Niestety, w roku 1992 w czasie pożaru Kuźni Raciborskiej, oraz w 1997 w czasie powodzi brak zorganizowanego i sprawnego wsparcia władz cywilnych przez wojsko przyczyniło się do powstania znacznych strat wśród ludności cywilnej, jak i strat materialnych, które osiągnęły poziom 3,5 mld złotych59 . Koordynacja i kierowanie działaniami ratowniczymi lub prewencyjnymi realizowane jest w zależności od obszaru działania oraz wielkości zaangażowanych sił i środków wojskowych przez odpowiednie szczeble dowodzenia, tj. Sztab Generalny, Rodzaje Sił Zbrojnych, Okręgi Wojskowe, Wojewódzkie Sztaby Wojskowe. Użycie jednostek wojskowych wspierających działanie cywilnych służb ratowniczych realizowane są zgodnie z wcześniej opracowanymi planami reagowania kryzysowego lub w systemie alarmowo – nakazowym tj. na rozkaz właściwych dowódców. Każdorazowe użycie wojska jest poprzedzone wnioskiem pomoc złożonym przez stosowne organy administracji rządowej i samorządowej. Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego powinien pełnić funkcje doradcze dla Wojewody co do zasadności, ilości i sposobu użycia sił wojskowych, a Jalubczak Ryszard „Wojska Obrony Terytorialnej we wsparciu władz cywilnych i społeczeństwa” w” Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa” – materiały z seminarium przeprowadzonego w dniu 9 kwietnia 2003 r. na Wydziale Strategiczno – Obronnym 59 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl jednocześnie powinien określać właściwym dowódcom wojskowym zadania do wykonania i pełnić rolę koordynatora pomiędzy sektorem wojskowym a cywilnym. Jednocześnie należy zauważyć, że w regulacjach dotyczących powoływania i funkcjonowania zespołów reagowania kryzysowego nie przewidziano udziału przedstawiciela wojskowego, który reprezentowałby stronę wojskową w sytuacji klęski żywiołowej. Jedynie w Rządowym Zespole Koordynacji Kryzysowej zasiada przedstawiciel Ministra Obrony Narodowej. W terenowych zespołach, na szczeblu gminy, powiatu i województwa brak jest takiego przedstawiciela. Jednak tam, gdzie do problemów bezpieczeństwa podchodzi się w należyty sposób szef wojewódzkiego sztabu wojskowego jest członkiem WCZK i pełni swoją funkcję doradczą i koordynującą, a wojskowi komendanci uzupełnień pełnią podobną rolę odpowiedni w powiatach. Innym problemem, który nie znalazł swojego rozwiązania w odpowiednich dokumentach prawnych jest sprawa ponoszenia kosztów udziału wojska w akcjach ratowniczych. Po zakończeniu akcji ratunkowej lub prewencyjnej koszty poniesione przez siły zbrojne powinny być refundowane przez odpowiednie szczeble administracji publicznej. Obecne rozwiązania prawne nie regulują zasad Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl refundowania poniesionych kosztów. Skłania to dowódców do minimalizowania działań własnych mających na celu odpowiednie wyszkolenie żołnierzy oraz przygotowanie sprzętu wydzielanego do akcji ratowniczych. Kluczowe znaczenie dla skuteczności działań wojskowych na rzecz WWWCiS miała decentralizacja niektórych uprawnień decyzyjnych oraz przekazanie ich terytorialnym organom dowodzenia właściwym dla struktur administracji publicznej. Jednak uważam ,że uprawnienia szefa terytorialnego organu dowodzenia, jakim jest szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, a także uzupełnień i dowódców jednostek wojskowych okręgów wojskowych corocznie wojskowych komendantów nie są wystarczające. Dowódcy podejmują decyzje o ilości i składzie pododdziałów wydzielonych do wsparcia władz cywilnych w działaniach ratowniczych. Wojewódzkie Sztaby Wojskowe otrzymują te informacje w postaci „Planów użycia oddziałów i pododdziałów w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych”. Wojewoda zgłaszając potrzebę użycia sił wojskowych w celu wsparcia działań ratowniczych powinien kierować odpowiedni wniosek do dowódcy okręgu wojskowego poprzez szefa WSzW. Dowódca okręgu wojskowego który określił wcześniej jakie siły i sprzęt wojskowy może brać udział w takich akcjach, musi w takim przypadku powtórnie zatwierdzić udział wojska w działaniach ratowniczych. Nie posiada on przy tym informacji o skali zagrożeń, które przecież nie są stabilne, a Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wręcz przeciwnie są zmienne w czasie. Trudno więc sobie wyobrazić sytuację, w której dowódca okręgu podejmuje decyzję o nie udzieleniu pomocy władzom cywilnym. Większość działań ratowniczych realizowanych jest na szczeblu powiatu, lub województwa, a jedynym przedstawicielem wojska mającym pełną informację o sytuacji, skali zagrożeń, który jest w stanie ocenić czy wszystkie możliwości władz cywilnych zostały już wykorzystane, oraz czy pomoc wojska jest niezbędna, jest szef WSzW na szczeblu województwa lub wojskowy komendant uzupełnień na szczeblu powiatu. Szczególnie rażący jest brak przedstawicieli wojska jako stałych organów doradczych o kompetencjach dowódczych na szczeblu powiatów i gmin, w których występują częste zagrożenia powodziowe, duże prawdopodobieństwo pożarów lasów, oraz inne zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Skuteczność prowadzenia działań wojskowego wsparcia władz cywilnych jest uwarunkowana funkcjonowaniem jednolitego systemu powiadamiania i kierowania na okres przeciwdziałania zagrożeniom i ich skutkom. Powinien być on sprzężony w obszarze wojska, cywilnych służb ratowniczych i bezpieczeństwa oraz służb komunalnych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Wojsko w działaniach wsparcia władz cywilnych powinno charakteryzować się krótkim czasem mobilizacji określonych (wydzielonych) pododdziałów oraz sprzętu do przeciwdziałania zagrożeniom niemilitarnym i ich skutkom. Siły i środki wydzielone do działania ze składu wojsk operacyjnych nigdy nie będą tak skuteczne i odpowiednio dyspozycyjne jak wojska obrony terytorialnej. Lokalne struktury wojskowe obrony terytorialnej, które na co dzień ściśle współdziałają z lokalną administracją w różnych obszarach są gotowe niemal do natychmiastowego prowadzenia działań ratowniczych. Istotnym elementem właściwego przygotowania wydzielonych sił wojskowych do działań ratowniczych jest odpowiednio zaplanowany i realizowany plan szkolenia. W przypadku jednostek operacyjnych brak jest w procesie szkolenia elementów współpracy z władzami cywilnymi, wspólnych ćwiczeń i treningów z różnego rodzaju służbami ratowniczymi. Brak jest również takiego szkolenia w pododdziałach obrony terytorialnej. Odczuwalny jest brak ćwiczeń z udziałem wszystkich zainteresowanych stron prowadzonych w miejscach największego zagrożenia. Skierowanie sił wojskowych w celu wsparcia działań ratowniczych służb cywilnych realizowane jest tylko w przypadku zgłoszenia takiego zapotrzebowania przez władze cywilne, w sytuacji gdy zasoby będące w dyspozycji tych władz są niewystarczające. Na szczeblu wojewódzkich sztabów wojskowych powołuje się do pełnienia dyżurów grupy operacyjne, których zadaniem jest uruchomienie odpowiednich sił, oraz koordynowanie ich udziału w akcji. W tej sytuacji wydaje się celowym rozwiązanie które polega na tym, że grupy takie są powoływane zaraz po tym, jak działanie rozpoczynają wojewódzkie centra reagowania kryzysowego. W fazie zapobiegania i przygotowania, współdziałanie władz cywilnych i wojskowych powinno dotyczyć planowania wspólnych działań, organizacji monitoringu, łączności i alarmowania wymiany danych organizacyjnych oraz rzetelnej oceny zagrożenia Pośród tych zadań analiza i ocena zagrożenia wydaje się być najważniejszym zadaniem. Stanowi ona punkt wyjścia realizacji pozostałych przedsięwzięć. Doświadczenia wskazują, że nie zawsze tak jest. Mankamentem jest okresowe powoływanie do pełnienia stałych dyżurów grup operacyjnych przez Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl przełożonych szczebla centralnego, którzy dokonując oceny zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego stwierdzają konieczność podniesienia gotowości do działania sił wojskowych. Dochodzi wówczas do sytuacji gdzie władze cywilne po dokonaniu własnej oceny zagrożenia nie podnoszą gotowości swoich sił do działania, wydziały kryzysowe urzędów wojewódzkich pracują w normalnym codziennym trybie, a grupy operacyjne jednostek wojskowych, wojewódzkich sztabów wojskowych pełnią dyżury 24 godzinne w natychmiastowej gotowości do działania. Taka sytuacja wynika między innymi z tego, że brak jest odpowiedniej współpracy władz cywilnych i wojskowych w fazie zapobiegania ( profilaktyki). Wspólna analiza możliwości powstania zagrożeń i czasie powinna przyczyniać się do w poszczególnych miejscach eliminowania, lub redukowania prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń oraz ograniczenia ich skutków. Wynikiem takiej analizy powinno być wspólne określenie w jakim stanie gotowości powinny znajdować się służby ratownicze oraz siły i środki przewidywane do ewentualnego wsparcia ich działania. Dokonując analizy literatury przedmiotu w zakresie stanu prawno – organizacyjnego WWWCiS stwierdziłem , iż w zakresie omawianej problematyki brak jest opracowań, które poruszałyby ten problem w sposób kompleksowy. Dokonując krytycznej oceny stanu faktycznego opierałem się przede wszystkim na źródłach prawa, w tym ustawach, rozporządzeniach oraz innych dokumentach normatywnych, oraz doświadczeniach własnych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 4.2 Propozycje założeń nowych rozwiązań Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Przyjmując za podstawę powyższe wnioski oraz biorąc pod uwagę fakt, iż zaangażowanie sił wojskowych w przeciwdziałanie i likwidację zagrożeń niemilitarnych stale wzrasta, , celowe jest określenie kierunków zmian w procesie Wojskowego Wsparcia Władz Cywilnych i Społeczeństwa. Należy podjąć działania prawne i organizacyjne mające na celu przygotowanie wydzielonych pododdziałów Sił Zbrojnych do działań w zakresie wsparcia władz cywilnych, w takich dziedzinach jak klęski żywiołowe, katastrofy, zwalczanie terroryzmu, przestępczości zorganizowanej i ochrony granicy. Pododdziały, które otrzymały zadanie podjęcia takich działań w razie potrzeby powinny być objęte cyklem szkolenia specjalistycznego. Dowódcy tych pododdziałów powinni zostać przeszkoleni w zakresie realizacji procedur współdziałania z władzami cywilnymi, kompetencji własnych oraz kierujących akcją ratowniczą w miejscu prowadzenia działań. Żołnierze wykonujący działania bezpośrednie muszą w ramach zajęć teoretycznych oraz praktycznych ćwiczeń przynajmniej jeden raz na kwartał doskonalić swoje umiejętności. Doktryna działań i wyszkolenie SZ powinno odpowiadać nowym,. parapolicyjnym i ratowniczym działaniom. Niezwykle istotne jest zapewnienie integracji szkolenia wydzielonych jednostek organizacyjnych Sił Zbrojnych z cywilnymi podmiotami bezpieczeństwa co warunkuje osiąganie wspólnych celów w zakresie WWWCiS. Znowelizowana ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP dopuszcza możliwość powołania żołnierzy rezerwy na ćwiczenia wojskowe w ramach uzupełnienia pododdziałów biorących udział w zwalczaniu skutków klęsk żywiołowych i katastrof60. Żołnierze rezerwy w ramach krótkotrwałych ćwiczeń wojskowych powinni być okresowo szkoleni wspólnie z żołnierzami służby stałej również z zakresu działań humanitarnych. Ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP Dz. U. 2002 r. Nr 21 poz. 205 „Niezależnie od ćwiczeń wojskowych, żołnierzy rezerwy można powołać do okresowej służby wojskowej w przypadkach uzasadnionych potrzebami obrony państwa lub potrzebami Sił Zbrojnych, albo potrzebami zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków” 60 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Należy przy tym zrezygnować z angażowania sił wojsk operacyjnych. Wymaga to oczywiście konkretnych działań w dziedzinie organizacji wojsk obrony terytorialnej. Wojska Obrony Terytorialnej są zasadniczym elementem systemu Obrony Terytorialnej, który jak mawiał A. Beaufre najmniejszym kosztem potrafi przystosować się do nieskończonej liczby różnych okoliczności, których nie można przewidzieć61 Wojska Obrony Terytorialnej są komponentem sił zbrojnych który jest niezbędny do zabezpieczenia funkcjonowania państwa w czasie pokoju. Obok przygotowania do prowadzenia działań obrony terytorium kraju w czasie wojny, pododdziały OT są w pełni przygotowane do działań humanitarnych. Pod pojęciem działań humanitarnych wojsk należy rozumieć „systemowe przedsięwzięcia z ich udziałem, których celem jest zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa, ochrony przed zorganizowaną przestępczością, terroryzmem i skutkami działań militarnych oraz katastrof i kataklizmów, a także naruszaniem godności i wolności obywateli”.62 Działania takie realizowane przez wojska OT wykonywane są po dowództwem terytorialnych organów dowodzenia. R. Jakubczak „Wojska Obrony Terytorialnej we wsparciu władz cywilnych i społeczeństwa” w Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa” – materiały z seminarium przeprowadzonego w dniu 9 kwietnia 2003 r. na Wydziale Strategiczno – Obronnym 61 62 L.Łukaszuk, Studiom o rozszerzeniu NATO, Warszawa 1995 Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Aktualne zmiany strukturalne w armii nie sprzyjają rozwojowi jednostek obrony terytorialnej. Istniejące Brygady Obrony Terytorialnej są stopniowo zmniejszane, część z nich w najbliższym czasie zostanie przekształcona do poziomu batalionów. Tworzenie kolejnych batalionów ratownictwa inżynieryjnego przebiega bardzo powoli, a plany objęcia zasięgiem ich działania całego terytorium kraju są odkładane na kolejne lata. Konieczne są zmiany strukturalne i ilościowe pododdziałów OT. Zamiast dużych brygad obrony terytorialnej bardziej zasadne wydaje się być tworzenie takich jednostek o strukturze batalionu. Ich wyposażenie i wyszkolenie powinno być dostosowane do działań związanych z likwidacją zagrożeń niemilitarnych. Powinny być wyposażone w sprzęt inżynieryjny, medyczny, rozpoznania i likwidacji skażeń. Jednostki wojskowe dysponują bazą koszarową, przygotowaną do przyjęcia uzupełnienia żołnierzami rezerwy. Należałoby dokonać takich regulacji wewnątrz resortowych, aby działając w warunkach pokojowych jednostki te mogły udostępnić swoją bazę koszarową dla poszkodowanej ludności cywilnej. Istniejące obecnie Brygady obrony terytorialnej posiadają możliwości zakwaterowania .około 4000.osób. Działania humanitarne w czasie pokoju powinny być podstawowym rodzajem działania wojsk OT Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Niezbędne jest uregulowanie prawne sprawy ponoszenia kosztów udziału wojska w akcjach ratowniczych. Po zakończeniu akcji ratunkowej koszty poniesione przez siły zbrojne powinny być ponoszone przez organ administracji publicznej, który wystąpił z wnioskiem o użycie wojska. Reguły finansowania działań wojskowych na rzecz władz cywilnych powinny być jasne i jednoznaczne. Pozwoli to na odtworzenie gotowości do działania używanego sprzętu, jego konserwacje i naprawy, a także na wpłynie pozytywnie na podejście dowódców wydzielających swoje pododdziały do wyszkolenia żołnierzy oraz przygotowanie sprzęta wykorzystywanego do akcji ratowniczych. Wojewódzkie sztaby wojskowe spełniają bardzo ważną rolę polegającą na koordynacji współdziałania wojska z organami administracji rządowej i samorządowej. Zasadne jest skrócenie i uproszczenie procesu decyzyjnego dotyczącego skierowania sił wojskowych do działań w czasie akcji ratowniczych. W przypadku działań prowadzonych przez zespół reagowania kryzysowego szczebla gminy lub powiatu, wójt, burmistrz lub starosta powinien kierować wniosek o udzielenie wsparcia wojskowego do właściwego wojewody, który z kolei może zdecydować o skierowaniu w rejon działań dodatkowych sił cywilnych, lub w przypadku potrzeby użycia specjalistycznego sprzętu pozostającego w dyspozycji wojska zwrócić się z takim wnioskiem do szefa WSzW. Szef WSzW jako koordynator i doradca wojewody powinien podejmować ostateczną decyzję o użyciu wojska. W ramach obowiązującego systemu meldunkowego dowódca okręgu wojskowego powinien otrzymywać meldunki o rodzaju i zakresie udzielonego Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wsparcia, który musi być zgodny z wcześniej opracowanymi przesłanymi przeze okręg wojskowy do WSzW „Planami użycia oddziałów i pododdziałów w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych”. W celu właściwej koordynacji udziału wojska w akcjach prowadzonych przez gminę, powiat szef WSzW powinien skierować do odpowiedniego zespołu reagowania kryzysowego swojego przedstawiciela. Mógłby to być wojskowy komendant uzupełnień na terenie administrowania którego znajduje się organ administracji samorządowej prowadzący akcję ratowniczą. W celu zapewnienia pełnej możliwości koordynowania wsparcia wojskowego WSzW powinny dysponować odpowiednimi środkami łączności kompatybilnymi z tymi używanymi przez władze cywilne, policję straż pożarną i innymi służbami. Niezbędne jest również dysponowanie środkami transportowymi, którymi w razie potrzeby przedstawiciele WSzW lub WKU mogliby udać się w miejsce wystąpienia klęski lub katastrofy. Jednym z funkcjonowanie warunków szybkiego i jednolitego systemu sprawnego podjęcia działań jest alarmowania i powiadamiania zorganizowanego na potrzeby reagowania kryzysowego. System taki musi być sprzężony z odpowiednimi organami władz cywilnych, Policją, Strażą Pożarną, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl służbami ratowniczymi oraz innymi formacjami przewidzianymi do udziału w akcji. Występowaniu klęsk żywiołowych, katastrof lub innych zdarzeń oraz związanym z tymi wydarzeniami akcjom ratowniczym towarzyszy duże zainteresowanie mediów. Istnieje duże zapotrzebowanie na informacje o skutkach zaistniałego zdarzenia, a działanie służb ratowniczych jest obserwowane przez społeczeństwo dzięki przekazom telewizyjnym, radiowym lub artykułom prasowym. Również w przypadku użycia sił wojskowych należy liczyć się z tym, że reporterzy i dziennikarze będą poszukiwali informacji na temat udziału wojska w tych akcjach. W celu przedstawienia właściwego wizerunku wojska, oraz fachowego i rzetelnego przekazywania informacji w Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego powinien wyznaczyć i zapewnić właściwe przygotowanie merytoryczne swojego przedstawiciela ( oficera prasowego), który w ramach przyjętych form ( wywiady, konferencje prasowe, oświadczenia, komunikaty) informowałby opinię publiczną na temat udziału wojska w akcjach ratowniczych. Sposób i zakres przekazywanych informacji powinien być ukierunkowany na pozyskiwanie poparcia i aprobaty społecznej. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ZAKOŃCZENIE. Badania podejmowane podczas pisania pracy służyły określeniu stanu wiedzy oraz analizie obecnych rozwiązań w zakresie współdziałania władz cywilnych i administracji wojskowej w systemie bezpieczeństwa powszechnego. Badaniu i ocenie podlegały rozwiązania prawne i organizacyjne współpracy władz cywilnych i Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wojskowych. Współpraca ta ma duże znaczenie w okresach zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego na wszystkich poziomach reagowania kryzysowego. Badania dotyczyły Polski, zarówno rozwiązań najnowszych jak i doświadczeń lat międzywojennych i powojennych, oraz państw NATO ,w tym USA i państw europejskich. Zarówno doświadczenia historyczne jak i współczesne rozwiązania stosowane w Polsce i innych państwach wskazują na wzrastającą rolę wojska w zmieniających się uwarunkowaniach bezpieczeństwa powszechnego. Ze względu na potencjał ludzki, wysoki stopień zorganizowania, hierarchiczną strukturę ułatwiającą kierowanie zespołami ludzkimi w praktycznym działaniu, szybkość reakcji, posiadany sprzęt, itp. udział pododdziałów Sił Zbrojnych w systemie bezpieczeństwa powszechnego jest niezbędny. Biorąc pod uwagę posiadane doświadczenie oraz wiedzę z zakresu wojskowego wsparcia władz cywilnych w czasie klęsk żywiołowych i katastrof, przyjąłem hipotezę, że aktualny stan rozwiązań w dziedzinie współpracy administracji wojskowej i władz cywilnych dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego jest niezadowalający. W toku prowadzonych badań stwierdziłem iż istotnie rozwiązania prawne i organizacyjne w naszym kraju w tej dziedzinie wymagają modyfikacji i udoskonaleń. Konieczne jest zastosowanie podejścia interdyscyplinarnego ponieważ nie jest możliwe zinterpretowanie wszystkich zdarzeń wpływających negatywnie na bezpieczeństwo powszechne. Powoduje konieczność opracowania procedur bardziej uniwersalnych. Rozwiązania organizacyjne, szczególnie w kwestii procedur Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl podejmowania decyzji w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa w Siłach Zbrojnych RP są zbyt skomplikowane i opóźniają moment rozpoczęcia konkretnych działań. W pracy dokonałem analizy kilku problemów badawczych Aby dokonać wnikliwej analizy problemu badawczego, w czasie badań podjąłem próbę odpowiedzi na szereg szczegółowych problemów badawczych. W wyniku prowadzonych działań udzieliłem odpowiedzi na pytanie dotyczące doświadczeń w zakresie współpracy administracji wojskowej i władz cywilnych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego. Następnie przedstawiłem aktualne rozwiązania problematyki współpracy administracji wojskowej i władz cywilnych dla zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego obowiązujące w innych państwach. W kolejnej fazie badań określiłem zadania realizowane przez władze cywilne oraz wojskowe w omawianym systemie bezpieczeństwa powszechnego, oraz ich wzajemne relacje i organizację współpracy. Następnie dokonałem krytycznej oceny aktualnych rozwiązań wraz ze wskazaniem kierunków ewentualnych zmian sprzyjających doskonaleniu omawianej problematyki. Doświadczenia dowodzą , że główne zadania współpracy władz cywilnych i administracji wojskowej w dziedzinie bezpieczeństwa powszechnego dotyczą działań ratowniczych, ochrony ludności i środowiska. Należy jednak zwrócić uwagę na występowanie szeregu niebezpiecznych sytuacji, trudnych do przewidzenia, nie związanych z klęskami żywiołowymi lub awariami technicznymi, gdzie jednocześnie wsparcie wojskowe jest niezbędne. Skuteczność wsparcia władz cywilnych, właściwa jego koordynacja i efektywność są zależne w znacznej mierze od przeniesienia zasadniczych uprawnień decyzyjnych na terytorialne organy dowodzenia: w województwach na szefów wojewódzkich sztabów wojskowych, natomiast na szczebli powiatów, w pewnym ograniczonym zakresie na wojskowych komendantów uzupełnień. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Propozycje nowych rozwiązań ,które przedstawiłem w ostatnim rozdziale pracy wymagają zmiany systemu szkolenia oraz rozwiązań organizacyjnych. Nie może to oczywiście wpływać negatywnie na poziom gotowości bojowej oraz zdolności do realizacji zadań czasu wojennego jednostek wojskowych zaangażowanych w wysiłku wsparcia władz cywilnych. Zdaję sobie sprawę z niedoskonałości wyników moich badań które zostały przedstawione w niniejszej pracy. Liczę na rzetelne opinie czytelników, które będą niezwykle pomocne w dalszym zgłębianiu przeze mnie poruszanych zagadnień, oraz dokonaniu korekt merytorycznych i metodologicznych w dotychczasowych wynikach mojej pracy. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 1. MODEL ZARZĄDZANIA PERSONELEM Organizacje gospodarcze i społeczne, zarówno te dążące do zysku, jak i wolne od przymusu pomnażania kapitału, mają wiele wspólnych cech. Najważniejsza z nich to naturalna dążność do wzrostu efektywności działania. Warunkiem tego wzrostu jest doskonalenie organizacji pracy. W szerokim uogólnieniu ujmuje się ją w aspekcie trzech najważniejszych czynników - surowców, kapitału i pracy. W procesie doskonalenia organizacji pracy owe czynniki są przedmiotem celowych przedsięwzięć zatrudnionych w firmie osób. Każdy z wymienionych czynników jest ważny, gdyż bezpośrednio wpływa na ilość i jakość produktu czy usługi. Jednak tylko czynnikowi pracy przypisać można nie tylko rolę przedmiotu, ale przede wszystkim rolę podmiotu w procesie wytwarzania. Właśnie owa rola decyduje o tym, iż w kombinacji wspomnianych czynników produkcji praca stanowi czynnik najważniejszy, gdyż jest efektem określonych zachowań człowieka. On bowiem decyduje zarówno o efektywności wykorzystania surowców i kapitału, jak i o skuteczności wspomnianych działań zwanych pracą. Człowiek, gdyż on jest najważniejszym reprezentantem czynnika pracy, w procesie produkcji dobrowolnie wchodzi w obręb społeczności firmy, i w kooperacji ze współpracownikami decyduje o sukcesie czy niepowodzeniu swojego zakładu pracy. Równocześnie ów proces i kooperacja wpływają na człowieka, kształtują jego osobowość, mentalność i zachowanie zarówno w pracy, jak i poza nią. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ważnym czynnikiem zwiększającym znaczenie roli personelu w procesie produkcji jest postępujący podział pracy. Dotyczy on nie tylko specjalizowania się pracowników, ale także utrwalania się tendencji do ograniczania rodzajów produkcji finalnej i wydłużania serii produkowanych wyrobów. Tendencje te wywołują wzrost potrzeb w sferze usług, które również stają się wyłącznym celem działania specjalistycznych firm, co eliminuje z przedsiębiorstw rozwijane kiedyś działy przygotowywania produkcji. Obraz tych tendencji przedstawić można w graficznym układzie zmieniającego się udziału pracowników specjalistów, pracowników nadzoru (menedżerów) i pracowników pomocniczych. Jak wynika z rysunku 1, na początku XX w. pracownicy specjaliści, a więc wysoko wykwalifikowany personel przedsiębiorstwa, stanowili najmniej liczną część załogi. Natomiast u schyłku tego wieku w krajach rozwiniętych specjaliści stanowią w niektórych przedsiębiorstwach nawet 90% ogółu zatrudnionych. Wzrost znaczenia wysoko kwalifikowanego personelu w gospodarce wynika zarówno z pogłębiania się podziału pracy, jak i z postępu technicznego. Dziś nawet taki rodzaj pracy jak sprzątanie często wymaga obsługi dość skomplikowanych narzędzi pracy. Natomiast w złożonych procesach produkcji postęp techniczny osiąga takie formy, że zastępuje człowieka nawet w bardzo skomplikowanych pracach. Zawsze jednak o zastosowaniu tego postępu decyduje człowiek. Wzrastającą rolę człowieka w procesach produkcji można przedstawić choćby na przykładzie ewoluowania stylów zarządzania, rozpiętości kierowania czy zwiększającej się samodzielności pracownika. Jeszcze w początkach XX w. bezpośredni wykonawcy, robotnicy, otrzymywali wraz z zadaniami szczegółowe instrukcje o sposobie wykonywania nawet prostych zadań. W nauce organizacji i zarządzania znane są instrukcje pouczające robotnika, jak ma trzymać łopatę, w jakim tempie ma pracować, aby był wydajny w ciągu całego dnia roboczego. W miarę wzrostu poziomu wykształcenia pracowników zmniejsza się udział bezpośredniego nadzoru na rzecz samokontroli i umiejętności organizacyjnych pracownika. Przedstawione zmiany łączyć należy głównie z poziomem wykształcenia pracowników i rozumieniem ich roli jako czynnika wzrostu społecznej wydajności pracy. Jeszcze na początku XX w. wśród robotników analfabetyzm był zjawiskiem powszechnym. Utrzymująca się tendencja do podnoszenia poziomu wykształcenia pracowników ulega wzmocnieniu nie tylko dzięki zrozumieniu przez pracodawców roli kwalifikacji we wzroście wydajności pracy, ale również dzięki temu, że pracownicy uświadamiają sobie korzyści wynikające z inwestowania w swoje kwalifikacje jako składnika kapitału ludzkiego. Owe korzyści zobrazować można za pomocą relacji między nakładem czasu i kosztów poświęconych na kształcenie a poziomem uzyskiwanych przez pracowników dochodów. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Rysunek 2 ukazuje omawiane zależności w kraju, w którym kształcenie na poziomie ponadpodstawowym jest płatne. Największe różnice w zarobkach występują między tymi pracownikami, którzy kształcili się 12 i 16 lat. Owe 16 lat kształcenia wiąże się już ze studiami. Rysunek 3 wskazuje nie tylko na pomnażane zarobki pracowników z wyższym wykształceniem, lecz na ich związek z kosztami poniesionymi na to kształcenie. W grę wchodzą tu zarówno bezpośrednie koszty dotyczące opłat wpisowych na uczelnię, kosztów egzaminów i książek, jak i koszty pośrednie, np. potencjalne zarobki utracone w czasie studiów. Okazuje się jednak, że już zaraz po podjęciu pracy absolwent wyższej uczelni uzyskuje płacę przekraczającą wynagrodzenie pracownika, swojego rówieśnika, ale bez wykształcenia wyższego. Korzyści inwestowania w kapitał ludzki są niepodważalne w ujęciu makro ekonomicznym i w odniesieniu do interesu pracownika. Są one dostrzegane również w obrębie przedsiębiorstwa. Ono jednak, inwestując bezpośrednio we wzrost np. kwalifikacji pracowników, czyni ich zarazem bardziej konkurencyjnymi na rynku pracy. Pojawia się wówczas problem zapewnienia równowagi między interesem pracownika a interesem przedsiębiorstwa. Gdy włączamy do przedstawionych rozważań kwestie rozwoju organizacji pracy i społeczno-ekonomicznego otoczenia przedsiębiorstwa, wyłania się problem racjonalnego (efektywnego) wykorzystania potencjału ludzkiego w procesach gospodarczych. Ta racjonalność zawiera w sobie kompleks zagadnień określanych jako zarządzanie personelem (personnel management), bądź też jako zarządzanie zasobami ludzkimi przedsiębiorstwa (personnel/human resource management). Nie wchodząc w szczegóły istniejących różnic pomiędzy tymi określeniami przyjmuje się, że pojęcie zarządzania zasobami ludzkimi jest szersze od zarządzania personelem. Za takim właśnie posługiwaniem się przemawiają treści anglosaskich podręczników akademickich. W jednym z nich zarządzanie personelem określano jako „szereg działań, które po pierwsze umożliwiają ludziom pracującym i zatrudniającym ich organizacjom uzgodnienia w obszarze spraw i natury pracowniczych stosunków, po drugie zapewniają, iż te uzgodnienia będą realizowane”. Z kolei zarządzanie zasobami ludzkimi interpretuje się jako „szereg decyzji”, które oddziałują na stosunki pomiędzy zatrudnionymi a zatrudniającymi; to oddziaływanie wielu czynników zmierzających do wpływania na efektywność zarówno pracowników, jak i pracodawców”. W innym znaczącym opracowaniu stwierdza się, że omawiane zarządzanie to funkcje realizowane w organizacji, które ułatwiają najbardziej efektywne wykorzystanie ludzi do osiągania celów organizacji i pracowników. Autor tej definicji podkreśla, że termin „zarządzanie zasobami Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ludzkimi” używany jest w kontekście takich pojęć jak „personel”, „rozwój zatrudnionych”, „stosunki pracy”. 2. WPROWADZENIE DO ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI 2.1. EWOLUCJA FUNKCJI PERSONALNEJ W każdej organizacji można wyróżnić pewien zestaw podstawowych funkcji, które są niezbędne do osiągania jej celów. Jedną z nich jest funkcja personalna dotycząca efektywnego pozyskiwania i wykorzystania zasobów ludzkich firmy. Funkcja ta, określana współcześnie najczęściej terminem „zarządzanie zasobami ludzkimi”, spełniana jest zarówno przez specjalistyczne służby, jak i przez menedżerów operacyjnych, przy coraz częstszym włączaniu się konsultantów zewnętrznych. Konkretne rozwiązania organizacyjne zależą od wielkości i specyfiki firmy, jak również jej kultury organizacyjnej. Poglądy na temat znaczenia zasobów ludzkich w organizacji oraz podejście do rozwiązywania problemów związanych z ich efektywnym spożytkowaniem przeszły zasadniczą ewolucję. Kolejny okres w ewolucji na temat podejścia do rozwiązywania problemów związanych z zarządzaniem ludźmi w przedsiębiorstwie przypada na lata 1885-1920, czyli w okresie dominacji szkoły naukowego zarządzania. W polu zainteresowania wybitnych reprezentantów tej szkoły, wśród których najbardziej znanymi są F. Taylor, L. i F. Gilbreths, H. L. Gantt, K. Adamiecki, znalazły się m.in. problemy wzrostu wydajności pracy. Poprzez analizę pracy i jej mierzenie starano się eliminować zbędne czynności, dążność do usprawnienia pracy. Za szczególnie istotną dla rozwoju myśli teoretycznej w kontekście omawianej problematyki należy uznać zmianę podejścia do pobudzania ludzi do wydatniejszej pracy. W miejsce wspomnianego wcześniej mechanizmu zagrożenia utratą pracy postulowano stosowanie bodźców finansowych i nagradzanie wyróżniających się robotników. Za kluczowy element teorii naukowego zarządzania w odniesieniu do problemów personalnych można uznać postulowaną zasadę, w myśl której pracownicy produkujący więcej, powinni być lepiej nagradzani. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl O ile przedstawiciele szkoły naukowego zarządzania kierowali swoją uwagę głównie na podniesienie wydajności pracy wykonawczej, o tyle w centrum uwagi reprezentantów klasycznej szkoły zarządzania, zwanej także szkołą administrowania, znalazły się kwestie wzrostu efektywności organizacji jako całości. W okresie rozkwitu tego kierunku teoretycznego, przypadającego na lata 1920-1950, wybitni jej przedstawiciele, tacy jak H. Faylor, M. Weber oraz Ch. Barnard, zajmowali się opracowaniem zasad, które pomagałyby osobom zarządzającym podnosić efektywność ich działań. Bezpośrednie nawiązanie do postępowych myśli R. Owena w odniesieniu do problematyki zasobów ludzkich nastąpiło w szkole stosunków międzyludzkich, dominujących w latach 1930-1950. Do wybitnych przedstawicieli szkoły stosunków międzyludzkich należą E. Mayo i F.J. Roethlisberger. Powszechnie znane są badania E. Mayo w Western Electric’ s Hawthorne, w wyniku których okazało się, że odpowiednia organizacja pracy oraz odpowiednia płaca nie zawsze prowadzą do wzrostu wydajności pracy. Zwrócono uwagę na znaczenie takich czynników, jak interakcje między pracownikami czy nacisk grupy, które mogą mocniej oddziaływać na pracowników niż np. bodźce finansowe. Postulowano w związku z tym działania podnoszące zadowolenie z pracy, które prowadzi do wzrostu jej wydajności. Rozwinięciem i jednocześnie modyfikacją niektórych twierdzeń szkoły stosunków międzyludzkich jest powstała w latach pięćdziesiątych szkoła behawioralna. Istotny wpływ na jej powstanie i rozwój miały postęp techniczny w dziedzinie psychologii i socjologii oraz rozwój nowych technik badań po II wojnie światowej. Do najbardziej znanych przedstawicieli tej szkoły należą Ch. Argiris, R. Likert, D. McGregor. Przedmiotem prowadzonych przez nich badań była analiza napięć, powstających na styku tradycyjnych struktur organizacyjnych i indywidualnych potrzeb pracowników, wynikiem których jest m.in. marnotrawstwo zasobów ludzkich. Tymczasem rozwój zasobów ludzkich, prowadzący do wzrostu ich efektywności, uważano za sposób na podniesienie efektywności całej organizacji. Starano się w związku z tym konstruować modelowe rozwiązania strukturalne, które harmonizowałyby indywidualne cele pracowników z ekonomicznymi elementami przedsiębiorstwa, dążąc tym samym do rozwiązania wielkiego dylematu organizacyjnego, tj. stworzenia organizacji efektywnej i humanistycznej zarazem. Dalszy rozwój w dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi nastąpił po II wojnie światowej. Obok już tradycyjnych problemów, takich jak: organizowanie pracy, nagradzanie pracowników, prawne aspekty pracy, wydajność pracy, w centrum Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zainteresowania znalazły się m.in. problemy ochrony pracy, partycypacji pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem, humanizacja pracy, rozwój kwalifikacji pracowniczych, organizacja czasu pracy, rachunek zasobów ludzkich. Zagadnienia te stały się przedmiotem badań szeregu nauk, w tym ogólnej nauki o przedsiębiorstwie, nauki organizacji i zarządzania, nauk społecznych: - biurokratyzację, dominującą do lat sześćdziesiątych, kładącą główny nacisk na administrowanie dokumentacją personalną; - instytucjonalizację, w ramach której począwszy od 1960 r. dążono do centralizacji i specjalizacji w zakresie głównych tradycyjnych zagadnień personalnych, takich jak: zatrudnienie pracowników, wynagrodzenie, sprawy socjalne, aspekty prawne; - humanizację, w ramach której począwszy od lat siedemdziesiątych, w centrum uwagi znalazły się kwestie humanizowania pracy, rozwijania partycypacji pracowników w zarządzaniu, rozwijaniu nowych zadań, np. w zakresie doskonalenia kwalifikacji pracowniczych, kierowania pracownikami, stosunków międzyludzkich; - ekonomizację: od około 1980 roku punktem ciężkości w zarządzaniu zasobami ludzkimi stały się przede wszystkim problemy związane z uelastycznianiem i racjonalizowaniem pracy, substytucją pracy przez kapitał oraz odbiurokratyzowaniem funkcji personalnej; - entre- i intrapreneuring: począwszy od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych kładzie się coraz większy nacisk na włączanie pracowników w kształtowanie przedsiębiorstwa oraz umożliwienie im współdziałania i współodpowiadania za podejmowane decyzje.U podstaw tego podejścia leży założenie, że pracownicy są najważniejszym, najwartościowszym i najbardziej subtelnym zasobem w przedsiębiorstwie. Aktualny stan funkcji personalnej w polskich przedsiębiorstwach jest wynikiem sposobu jej pojmowania i sprawowania w minionym okresie gospodarki scentralizowanej. Charakteryzowała się ona brakiem systemowych rozwiązań w dziedzinie zasobów ludzkich firmy oraz prowadzonych działań. Zdominowana była przez kryteria polityczne i ideologiczne, a nie merytoryczne oraz znajdowała się pod wpływem instytucji zewnętrznych. Dokonujące się od 1989 roku zmiany systemowe w Polsce zaznaczają się również w podejściu do funkcji personalnej przedsiębiorstwa. Dotyczy to zarówno przedsiębiorstw państwowych, jak i prywatnych. Te pierwsze, modyfikując system zarządzania, zmuszone Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zostaną prędzej czy później do wprowadzenia systemowych rozwiązań w sferze zasobów ludzkich. Także firmy prywatne, których historia jest względnie krótka, stają przed kwestią ujęcia spraw personalnych w pewne ramy określające cele, zadania i techniki zarządzania posiadanymi zasobami ludzkimi. Mimo dostrzegalnych już zmian w podejściu do sprawowania funkcji personalnej, trudno byłoby dzisiaj mówić o przełamaniu nie najlepszych tradycji w tej dziedzinie. Ranga funkcji personalnej ciągle nie jest wysoka, a firmy strategiczne znaczenie zasobów ludzkich stanowią jak na razie mniejszość. Uwzględniając polskie i zagraniczne doświadczenia w zakresie sprawowania funkcji personalnej oraz antycypując przyszłe potrzeby w tym obszarze zarządzania firmą można oczekiwać, iż dalszy jej rozwój będzie polegał na doskonaleniu instytucjonalnych, funkcjonalnych i instrumentalnych aspektów zarządzania zasobami ludzkimi oraz ujmowania go w kontekście misji, celów i strategii organizacji. KONTEKST ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI Zarządzanie zasobami ludzkimi odbywa się zawsze w konkretnych warunkach, tworzonych przez wiele czynników, oddziałujących zarówno: na treść formułowanych zadań szczegółowych, podstawowe procesy, jak i na stosowane techniki. Ogół tych czynników można podzielić: na te, które występują wewnątrz firmy, tworząc otoczenie wewnętrzne systemu zarządzania zasobami ludzkimi oraz te, które znajdują się na zewnątrz organizacji, tworząc jej bliższe (podmiotowe) i dalsze otoczenie (makrootoczenie). Otoczenie wewnętrzne funkcji personalnej tworzą funkcje, realizowane w danym przedsiębiorstwie. Należą do nich m.in.: funkcja produkcyjna (fp), funkcja logistyczna (fl), funkcja marketingowa (fm), funkcja informacyjna (fi), funkcja finansowa (ff). Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Osoby realizujące powyższe funkcje, zgrupowani w określone komórki i jednostki organizacyjne są klientami, tworzącymi popyt na wewnętrznym rynku pracy na usługi świadczone przez system zarządzania zasobami ludzkimi. Wewnętrzny kontekst zarządzania zasobami ludzkimi tworzą trzy główne wyznaczniki, a mianowicie: strategia organizacji, struktura organizacyjna oraz kultura organizacyjna. Oznacza to, że wszelkie działania odnoszące się do funkcjonalnych, instytucjonalnych i instrumentalnych aspektów zarządzania zasobami ludzkimi powinny uwzględniać: strategię firmy, jej rozwiązanie strukturalne oraz specyficzną dla niej kulturę organizacyjną. Wśród czynników zewnętrznych, które są nieobojętne dla praktyki zarządzania zasobami ludzkimi można wyróżnić instytucje tworzące bliższe otoczenie firmy, w szczególności zaś te, których działalność dotyczy spraw związanych z zatrudnieniem oraz funkcjonowaniem rynku pracy. Do najważniejszych spośród nich należą: firmy konkurencyjne, związki zawodowe, organizacje pracodawców, urzędy pracy, firmy doradztwa personalnego, szkoły i uczelnie wyższe. W otoczeniu zewnętrznym dalszym również można wiele czynników istotnych dla zarządzania ludźmi w organizacji, które dają się ująć w pięć grup, tworzących uwarunkowania: techniczne, ekonomiczne, prawne, społeczno-kulturowe i ekologiczne. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Uwarunkowania techniczne Dokonujące się w coraz szybszym tempie zmiany w sferze techniki i technologii produkcji wynikają z obiektywnych praw rozwoju i wpływając pozytywnie na wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa, stanowią jedną z głównych podstaw jego sukcesu ekonomicznego. Wpływ czynników technicznych wyraża się w postępujących procesach mechanizacji i automatyzacji produkcji, doskonaleniu istniejących i rozwijaniu nowych technologii produkcji. Również w sferze pracy biurowej zaznacza się w ostatnich latach wyraźny wpływ czynników technicznych, przede wszystkim przez coraz szersze stosowanie komputerów i innych maszyn biurowych, usprawniających przebieg wykonywanych tam prac i podnoszących ich wydajność. Można więc stwierdzić, iż postęp naukowo-techniczny jest koniecznym warunkiem rozwoju praktycznie każdego przedsiębiorstwa. Innowacje techniczne są oczywiście nieobojętne dla pracowników zatrudnionych w poszczególnych przedsiębiorstwach. Prowadzą one, z jednej strony, do wzrostu wydajności pracy, co jest warunkiem sine quanon coraz pełniejszego zaspokajania indywidualnych i socjalnych potrzeb danego społeczeństwa. Przyczyniają się do likwidacji uciążliwych, niebezpiecznych, wykonywanych w nieodpowiednich warunkach prac, wychodząc tym samym naprzeciw postulatom humanizacji pracy. Procesy te związane są więc z pewnymi reperkusjami dla zatrudnionego personelu i prowadzonej w przedsiębiorstwie polityki personalnej. Przykładem może tu być np. obserwowany spadek zatrudnienia na tradycyjnie rozumianych stanowiskach robotniczych, co prowadzi do zmniejszenia się warstwy robotników przemysłowych (blue-collar) i kształtowania się robotnika nowego typu, którego dominującą cechą jest wysoki poziom wiedzy. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Zmieniające się wymogi stanowisk pracy wobec pracowników powodują potrzebę rozwijania poszczególnych elementów ich potencjału pracy. Znaczenie rozwoju potencjału pracy nie sprowadza się tylko i wyłącznie do roli łagodzenia skutków zmian technicznych, ale przyczynia się przede wszystkim do skutecznego wprowadzania tych zmian w przedsiębiorstwie. Jednym z warunków efektywnego wprowadzania innowacji technicznych jest istnienie personelu dysponującego odpowiednimi kwalifikacjami i motywacją pracy. Oznacza to potrzebę co najmniej równoległego planowania i realizowania przedsięwzięć w sferze zarządzania zasobami ludzkimi z działaniami w zakresie kreowania i wprowadzania zmian technicznych. Uwarunkowania ekonomiczne Do uwarunkowań ekonomicznych wpływających na realizację poszczególnych zadań zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie zaliczyć należy: istniejący w danym kraju system gospodarczy, sytuację ekonomiczną, koniunkturę, konkurencję na rynku, sytuację na rynku pracy, branżę, w której przedsiębiorstwo funkcjonuje, wielkość i sytuację finansową przedsiębiorstwa, poziom wydajności pracy. Przedsiębiorstwa funkcjonujące w systemie gospodarki rynkowej prowadzą swoją działalność w warunkach: większej lub mniejszej, a z reguły rosnącej, konkurencji oraz w warunkach zmieniającej się koniunktury na produkowane przez nich wyroby lub świadczone usługi. Aby przetrwać i móc się rozwijać w tych warunkach, przedsiębiorstwo musi, z jednej strony, prowadzić aktywną i przyszłościową politykę w zakresie doskonalenia swoich świadczonych usług, z drugiej zaś optymalizować koszty produkcji. Realizacja wymienionych powyżej zadań wymaga m.in. dysponowania odpowiednim, pod względem ilości i jakości, personelem. Z doświadczeń krajów o ustabilizowanej gospodarce Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl rynkowej wynika, że mimo iż utrzymuje się w nich pewien margines bezrobocia, trudno jest znaleźć na rynku pracy - szczególnie w okresach wzrastającej koniunktury pracowników o wysokim potencjale kwalifikacyjnym i motywacyjnym. Wiadomo również, iż wyposażenie personelu w wymagane elementy potencjału pracy wymaga określonego czasu i nakładów finansowych. Rośnie w związku z tym rola aktywnej polityki personalnej, której kierunki określane są m.in. przez wymienione uprzednio czynniki ekonomiczne. Uwarunkowania prawne Uwarunkowania prawne obejmują ogół regulacji prawnych nieobojętnych dla zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie oraz sposób ich egzekwowania przez upoważnione podmioty. Zaliczyć do nich należy, w pierwszej kolejności: przepisy prawa pracy, ustawy o związkach zawodowych, samorządzie, ustawy o zatrudnieniu, regulacje prawne w zakresie polityki społecznej i polityki kształcenia. Istotne znaczenie mają także kompetencje prawne funkcjonujących w przedsiębiorstwie organizacji. Określają one bowiem zakres ich współudziału w podejmowaniu decyzji m.in. w zakresie ilościowych, jakościowych, czasowych i przestrzennych aspektów zatrudniania ludzi. Szczególne znaczenie wśród uwarunkowań prawnych zarządzania zasobami ludzkimi miała nowelizacja kodeksu pracy, dokonana ustawą z dnia 2 lutego 1996 roku. Wprowadziła ona szereg zmian, mających na celu dostosowanie prawa pracy do nowej rzeczywistości gospodarczej, która istnieje w Polsce po 1989 roku. Wśród wprowadzonych modyfikacji można wymienić m.in.: objęcie przepisami kodeksu pracy wszystkich pracodawców, podniesienie do rangi zasady prawnej godności pracownika poprzez wprowadzenie kodeksu artykułów antydyskryminacyjnych, potwierdzenie prawa pracowników i pracodawców do zrzeszenia się w organizacjach, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wprowadzenie obowiązku opracowania przez pracodawcę regulaminu pracy, jeśli zatrudnia co najmniej 5 osób i nie jest objęty układem zbiorowym,, regulacje dotyczące czasu pracy i urlopów. Warto w tym miejscu wspomnieć o ustawie o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 roku, która określa zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych, które są gromadzone i przechowywane w zbiorach danych osobowych. Kodeks pracy oraz inne regulacje prawne, do których należą: uchwały, rozporządzenia, układy zbiorowe, statuty i regulaminu, tworzą warunki ograniczające w procesie formułowania celów i wyboru metod ich realizacji we wszystkich obszarach funkcjonalnych zarządzania zasobami ludzkimi. Uwarunkowania społeczno-kulturowe Do czynników społeczno-kulturowych, rzutujących na postawy i zachowania ludzi w procesie pracy zaliczyć należy w pierwszej kolejności dominującą w danym społeczeństwie filozofię życia, a w niej miejsce i znaczenie pracy. Stanowi ona podstawę systemów wartości poszczególnych osób i grup społecznych, określających ich stosunek do takich aspektów pracy jak: kariera zawodowa, status społeczny, ruchliwość pracownicza, adaptacja do zmian technicznych i organizacyjnych. Do istotnych czynników w kontekście decyzji podejmowanych w dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi należą preferencje ludności w zakresie dokonywania wyboru między: zwiększonym wymiarem czasu wolnego, a gotowością zwiększenia aktywności zawodowej celem osiągnięcia określonych zamierzeń zawodowych. Wpływają one bowiem na rozmiary podaży zasobów pracy w danym społeczeństwie, a co za tym idzie, na sposób podejścia do zarządzania nim w makro- i mikroskali. Do czynników społeczno-kulturowych należy również tzw. kultura organizacyjna, obejmująca: ogół wartości, norm zasad, wzorców zachowań Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl charakterystycznych dla zatrudnionych w danej organizacji i oddziałujących na ich działania i zachowania. E. Schein wyróżnia trzy poziomy kultury organizacyjnej, a mianowicie: podstawowe założenia, okazywanie wartości i artefakty. Podstawowe założenia obejmują nieświadome, oczywiste poglądy, odczucia myśli, stanowiące podstawę dla wartości i działań. Okazywane wartości to wyznawana filozofia, strategie i cele, to sposoby uzasadniania określonych działań. Anterfakty kulturowe to widoczne w danej organizacji struktury i procesy, które nie zawsze dają się łatwo rozszyfrować. Mogą się one przejawiać w sposobie ubierania i komunikowania, wystroju wnętrz, czy określonych ceremoniach. Kultura organizacji stanowi podłoże dla stosowanego podejścia w rozwiązywaniu problemów powstających w poszczególnych obszarach zarządzania przedsiębiorstwem, w tym także w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Uwarunkowania ekologiczne Pod pojęciem uwarunkowań ekologicznych należy rozumieć ogół czynników fizycznego środowiska pracy oraz warunków życia ludzi. Zaliczamy do nich m.in.: stan powietrza, wody, ziemi, warunki klimatyczne, urządzenia infrastruktury w zakresie ochrony środowiska naturalnego oraz środowiska pracy, przepisy prawne dotyczące zasad ochrony środowiska. Czynniki te oddziałują na formułowanie celów o dobór metod m.in. w dziedzinie zarządzania zasobami ludzkimi. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Jako przykład można tu podać sytuację, w której ze względów ekologicznych dochodzi do redukcji pewnych stanowisk pracy, a co za tym idzie redukcji personalnych. Zadaniem zarządzania zasobami ludzkimi jest w takim przypadku podjęcie określonych działań minimalizujących uboczne skutki likwidacji tych stanowisk pracy, tzn. stworzenie zainteresowanym pracownikom nowych możliwości wykonywania pracy. Uwarunkowania ekologiczne mogą poza tym wpływać pośrednio na kierunki rozwoju potencjału pracy w określonych grupach zawodowych. Rozwój nowych produktów i technologii, uwzględniających wymogi ochrony środowiska naturalnego, jak ich stosowanie w praktyce wymagają m.in. istnienia i rozwijania nowych kwalifikacji zawodowych pracowników oraz kształtowania odpowiednich postaw i zachowań w miejscu pracy i poza nim. 3. ISTOTA ANALIZY PRACY Jednym z warunków efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi, na które składa się ogół problemów związanych z funkcjonowaniem ludzi w organizacji, jest stosowanie analizy pracy. Analiza pracy jest procesem polegającym na gromadzeniu informacji o pracy jako szczególnym zachowaniu organizacyjnym pracownika. Istota owej analizy sprowadza się do zbierania kompleksowych informacji, charakteryzujących: konkretne prace wchodzące w zakres wykonywanych czynności, bądź pełnionych funkcji zawodowych. Na podstawie tych informacji dokonuje się opisu pracy, przy czym stopień szczegółowości tego opisu zależy od celu, jakiemu ma on służyć. Nadrzędny cel analizy pracy sprowadza się do takiego zorganizowania pracy, aby była ona: lżejsza, jakościowo bogatsza, i efektywniejsza, z drugiej zaś strony aby: przysparzała pracownikom zadowolenia, oraz przyczyniała się do rozwoju ich osobowości i kwalifikacji zawodowych. Analizując pracę człowieka: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl z jednej strony mamy do czynienia z nim samym, z jego możliwościami wykonawczymi, z drugiej zaś z: pracą stawiającą określone wymagania przed pracownikiem. Dlatego całościowe i interdyscyplinarne ujmowanie analizy pracy jest zasadniczym warunkiem uzyskania pełnej i obiektywnej oceny nie tylko samego procesu, lecz przede wszystkim oceny podmiotu tego procesu, to jest człowieka. 3.1. Procedura analityczna Przygotowując program analizy pracy należy określić: 1) rodzaj informacji, którą chcemy uzyskać, 2) formę, w której informacja ma być otrzymana lub przedstawiona, 3) źródła, z których czerpiemy informacje, 4) osoby odpowiedzialne za przeprowadzenie analizy oraz 5) metody (sposób prowadzenia) analizy. Rozstrzygnięcie pięciu wymienionych kwestii wiąże się z wyborem określonej procedury analizy pracy. W wyniku przeprowadzonej analizy uzyskujemy wiele różnorodnych informacji o badanej pracy. Spośród nich za najważniejsze uznaje się informacje o: wykonywaniu pracy, używanym sprzęcie, warunkach i środowisku pracy, oraz wymaganiach wobec wykonawców. W opisie w y k o n y w a n i a p r a c y dominują dwa zasadnicze podejścia, ukierunkowane na samą pracę lub na jej wykonawcę. W pierwszym przypadku interesują nas zazwyczaj efekty końcowe pracy lub rodzaj produkcji i usług, np. galwanizowanie metali czy pranie i czyszczenie odzieży. Natomiast w drugim podejściu opisujemy typy ludzkich zachowań w toku wykonywanej pracy, takie jak odczuwanie, podejmowanie decyzji, wydatkowanie sił fizycznych, komunikowanie się itp. Informacje o u ż y w a n y m s p r z ę c i e dotyczą maszyn, narzędzi, rodzaju oprzyrządowania i pomocy warsztatowych, niezbędnych do wykonywania danej pracy. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W opisie w y m a g a ń stawianych wykonawcom określa się szereg cech psychofizycznych potrzebnych do wykonywania konkretnej pracy. Cechy te obejmują: typ osobowości, poziom inteligencji, możliwości fizyczne wykonawcy, jego cechy osobiste, takie jak: wiek, płeć, stan zdrowia, zainteresowania, poziom wykształcenia, stopień wyszkolenia i doświadczenia zawodowego oraz wiedza o wykonywanej pracy. Informacje o analizowanej pracy mogą być ujmowane w formie j a k o ś c i o -w e j i i l o ś c i o w e j. Dane jakościowe są stosowane głównie w opisie pracy oraz wówczas, gdy w sposób ogólny określamy warunki pracy, jej tło społeczne i wymagania stawiane wykonawcom. Informacje ilościowe uzyskujemy dzięki posługiwaniu się odpowiednimi wskaźnikami liczbowymi - w postaci danych numerycznych, charakteryzujących analizowaną pracę i jej wyniki. Jako przykłady mierzalnych cech pracy można wymienić czas niezbędny do wykonania pracy i zużycie tlenu przez wykonawcę. Obiektywna ocena istniejącego stanu oraz przydatność wniosków z analizy w zarządzaniu firmą w dużej mierze zależą od źródeł informacji, z których korzystamy opracowując charakterystykę określonej pracy. Za najważniejsze źródło informacji niezbędnych do przeprowadzenia analizy pracy należy uznać: a) obserwację procesu pracy, b) wywiady z pracownikami wykonawczymi i kierownikami liniowymi oraz z tzw. ekspertami, c) kwestionariusze analityczne, d) instrukcje stanowiskowe i zakresy obowiązków, e) uczestnictwo w badanym procesie, f) dokumentację techniczną i technologiczną, g) opisy i sprawozdania dotyczące wypadków przy pracy. Materiał niezbędny do przeprowadzenia dokładnego opisu pracy uzyskuje się: - od bezpośrednich wykonawców, - od kierowników liniowych - oraz działów organizacji i działów personalnych, - niekiedy również od specjalistów z zakresu psychologii i socjologii. Gromadzenie materiału informacyjnego odbywa się zgodnie z metodyką badania pracy, która posługuje się określonym zespołem środków i instrumentów Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl badawczych, np. arkuszami obserwacyjnymi, chronometrami, makietami, aparatami filmowymi, ankietami, wykresami itp. Najbardziej rozpowszechnionym źródłem informacji potrzebnych do przeprowadzenia analizy są kwestionariusze. Dają one możliwość sporządzenia bardzo dokładnego opisu badanej pracy na podstawie odpowiednio zestawionego formularza. Kwestionariusze analityczne dotyczą opisu: - wymaganych kwalifikacji, - warunków pracy, - wykonywanych zadań, - cech fizycznych i psychicznych pracownika. Kwestionariusze te są zwykle znormalizowane. Służą do budowy profilu wymagań każdego stanowiska i rangowania stanowisk. Adresowane są do badanych z równoczesną prośbą o udzielenie odpowiedzi na zawarte w nich pytania. 3.2. Metody i techniki analizy pracy Analiza pracy dotyczy tych aspektów organizacji, których korzenie tkwią w pracy świadczonej przez ludzi. Stąd też w kompleksowej analizie pracy znajdują zastosowanie głównie te metody badawcze, które dotyczą bezpośrednio podmiotu owego procesu. W szczególności chodzi tu o metody badań: - fizjologii, - psychologii, - i socjologii pracy, - ergonomii - oraz inne wchodzące w zakres nauk o pracującym człowieku. W literaturze przedmiotu wyróżnia się i bliżej charakteryzuje następujące metody i techniki gromadzenia (uzyskiwania) informacji o pracy: tradycyjną (konwencjonalną) analizę pracy, strukturalne kwestionariusze analizy pracy z ich odmianami, spisem zadań, kwestionariuszem analizy stanowiska i funkcjonalną analizą pracy, listy kontrolne, oraz 4. .technikę zdarzeń krytycznych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl T r a d y c y j n a (konwencjonalna) a n a l i z a p r a c y jest metodą o charakterze jakościowym. W wyniku zastosowania tej metody otrzymujemy opis wykonywanej pracy oraz szereg informacji jakościowych dotyczących badanej pracy. Analiza pracy dokonywana tą metodą polega na obserwacji przebiegu pracy i/lub przeprowadzeniu wywiadów z wykonawcami pracy oraz na sporządzeniu na ich podstawie pisemnej charakterystyki pracy, obejmującej: - treść badanej pracy - oraz szczegółowy opis wszystkich wykonywanych zadań. Rosnące zapotrzebowanie na skwantyfikowane informacje o pracy sprzyjało rozwojowi bardziej precyzyjnych i systematycznych metod analizy pracy. Jedną z nich są s t r u k turalne kwestionariusze analizy p r a c y. W przeciwieństwie do poprzedniej, metoda ta pozwala na przedstawienie wyników analizy pracy w formie ilościowej. Podstawowym narzędziem analizy jest tutaj kwestionariusz, który umożliwia sprowadzenie badanego procesu do postaci wieloelementowej struktury, składającej się z przyjętych wcześniej „jednostek” lub „pozycji” (kolejnych punktów). Wyszczególnione w kwestionariuszu pozycje mogą dawać obraz różnych cech pracy. Jednakże w większości przypadków pozycje te dotyczą wykonywania pracy, tj. samej pracy bądź jej wykonawcy. W zależności od tego, czy dany kwestionariusz obrazuje cechy samej pracy czy zachowania organizacyjne pracowników, rozróżnia się kilka technik omawianej metody badawczej. Pierwszą z nich jest s p i s (i n w e n t a r z) z a d a ń. Spis zadań, który można nazwać zakresem obowiązków związanych z danym stanowiskiem, zawiera wykaz zadań odnoszących się do określonego obszaru zawodowego, np. służby zdrowia czy mechaniki samochodowej. Sporządzając ów spis dla każdego stanowiska w ramach określonego obszaru zawodowego, wszystkie zadania sprawdza się bądź ocenia pod względem możliwości zastosowania ich do charakterystyki badanego stanowiska pracy. Ocena ta może być zgodna w zakresie któregokolwiek z kilku możliwych kryteriów, jakimi są: - częstotliwość, z jaką zadanie jest wykonywane, - czas przeznaczony na zadanie, - jego określona ważność lub znaczenie, - stopień jego trudności, - stopień powiązania z innymi zadaniami, - czas potrzebny na jego nauczenie się. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W przypadku spisu zadań, podstawowe dane charakteryzujące prace indywidualne są wyrażone za pomocą wskaźników ilościowych. Stąd też wyniki analizy pracy mogą być przedmiotem badań statystycznych, przeprowadzanych za pomocą technik komputerowych. Inną kwestionariuszową techniką analizy pracy jest k w e s t i o n a r i u s z analizy stanowiska p r a -c y (position analysis questionnaire PAQ). W przeciwieństwie do poprzedniej techniki, kwestionariusz ten jest bardziej ukierunkowany na wykonawcę pracy. Zawiera on pozycje odnoszące się do zachowań pracowników. Owe zachowania określone są w sposób bardzo ogólny i to decyduje o znacznie szerszym zastosowaniu omawianej techniki analizy pracy. Kwestionariusz analizy stanowiska pracy (PAQ), opracowany przez McCormicka, Jeannereta i Mechana, zawiera 187 elementów pracy ujętych w sześć grup. Owe grupy, wraz z przykładami elementów pracy, przedstawia następujące zestawienie: Grupy 1. 2. 3. 4. 5. 6. Przykłady elementów pracy Uzyskiwanie informacji Proces myślowy Wykonywanie czynności Stosunek do innych Warunki pracy Inne cechy pracy Użycie materiałów pisanych Kodowanie/dekodowanie Użycie klawiatury maszyn Komunikowanie Praca w wysokich temperaturach Powtarzalność czynności Pierwsze trzy grupy ujęte w PAQ odpowiadają klasyczn9emu modelowi zachowania, zgodnie z którym bodziec (S), działając na organizm (O), wywołuje odpowiedź - reakcję (R). Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W odniesieniu do pracy jako jednego z rodzajów zachowania człowieka można to wyrazić następująco: Informacja na wejściu (S) Działanie na odpowiedź (R) Przetwarzanie inf. i decyzji (O) Poszczególne elementy pracy w przypadku każdej z sześciu grup (klas) mogą być sprawdzane co do tego: czy występują w przypadku analizowanego stanowiska, lub szacowane według odpowiedniej skali z uwzględnieniem ich ważności, czasu trwania lub stopnia trudności. Trzecim przykładem technik strukturalnych kwestionariuszy jest f unkcjonaln a analiza p r a c y (functional job analysis - FJA). U podstaw stosowania tej techniki leży założenie, że funkcje pracownika (wykonawcy) są działaniami, które odzwierciedlają jego powiązania z danymi (informacjami), ludźmi i rzeczami. Technika list kontrolnych opiera się na założeniu, że występuje wiele wspólnych zadań na podobnych stanowiskach, można je zatem znormalizować. Funkcje wykonawcy w systemie FJA, stosowanym w odniesieniu do zatrudnionych w usługach Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Dane Kod Ludzie Opis Kod Rzeczy Opis Kod Opis 0 Syntetyzowanie 0 Przemawianie 0 Ustawianie 1 Koordynowanie 1 Negocjonowanie 1 Dokładne obrabianie 2 Analizowanie 2 Instruowanie 2 Kontrolowanie 3 Kompilowanie 3 Kierowanie 3 Uruchamianie 4 Obliczanie 4 Nakłanianie 4 Manipulowanie 5 Przepisywanie 5 Przekonywanie 5 Nadzorowanie 6 Porównywanie 6 Mówieniesygnalizowanie 6 Zasilanie 7 Obsługiwanie 7 Sterowanie ręczne 8 Dawanie instrukcji pomocniczych Wykaz zadań adresowany jest zarówno do wykonawcy, jak i do oceniającego (na ogół do bezpośredniego przełożonego) z prośbą o zaznaczenie, które z wymienionych zadań występują na badanym stanowisku pracy. Rozbieżności notowań wykonawcy oceniającego są następnie wyjaśniane i uzgadniane na drodze dyskusji. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ani oceniający, ani wykonawca nie określają wag punktowych. Względne wagi punktowe ustalane są później na podstawie statystycznej analizy zadań występujących na badanych stanowiskach. Suma wag poszczególnych czynników składa się na łączną notę punktową stanowiska pracy. Technika z d a r z e ń k r y-t y c z n y c h (critical incident technique CIT), rozwinięta przez J.C. Flanagana, polega na gromadzeniu informacji o wszelkich zdarzeniach i na opisie zachowań w pracy, które najogólniej charakteryzowałyby przede wszystkim efektywne lub nieefektywne wykonywanie pracy przez poszczególnych pracowników, którym przydzielono zadanie lub grupę zadań. Stosując tę metodę, informacje o dużej liczbie zdarzeń krytycznych uzyskuje się od: bezpośrednich wykonawców pracy, ich współpracowników, byłych wykonawców, kierowników i specjalistów, za pomocą: indywidualnych lub grupowych wywiadów, kwestionariuszy, pamiętników, bądź w inny sposób. Zgromadzone zdarzenia krytyczne są następnie krótko charakteryzowane co do ich istoty i klasyfikowane w odpowiednie kategorie. W rezultacie, owe kategorie zdarzeń przedstawiają złożony obraz podstawowych właściwości analizowanej pracy. 3.3. ANALIZA STANOWISKA PRACY Miejscem procesu pracy jest określone stanowisko. Z tego względu praktyka zarządzania odwołuje się najczęściej do analizy konkretnych stanowisk pracy - wykonawczych bądź kierowniczych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Cel nadrzędny tej analizy wymaga rozpatrywania stanowiska pracy jako systemu, który: - cechuje uporządkowany zbiór elementów, - z wewnętrzną i zewnętrzną siecią powiązań. Kompleksowe poznanie zagadnień związanych z celowym działaniem człowieka wymaga podziału badanego systemu na elementy mające wpływ na przebieg procesu pracy. Krytyczna ocena wyodrębnionych elementów powinna zmierzać do utworzenia doskonalszej – z punktu widzenia organizacyjnego i efektów działania - całości. Dobrym punktem wyjścia do analizy konkretnego stanowiska pracy jest: modelowe ujęcie sprzężonych układów „człowiek - praca”, z wyodrębnieniem podkładów zarówno w układzie nazwanym „człowiek”, jak i w układzie „praca”. W tym modelu cybernetycznym uwzględnia się również otoczenie fizyczne i społeczne analizowanego stanowiska pracy. Najogólniej rzecz biorąc, analiza pracy na danym stanowisku obejmuje: 1) opis wykonywanych czynności oraz, 2) opis cech wymaganych od pracownika. Niezwykle trudne jest ustalenie jednolitego uniwersalnego schematu przeprowadzania analizy pracy, według którego można by opisywać zebrane informacje. Niemniej procedura analityczna dotycząca każdego stanowiska pracy obejmuje ściśle określony zakres tematyczny, do którego należy zaliczyć: - ustalenie, jakie czynności pracownik wykonuje faktycznie na stanowisku pracy, - w jaki sposób je wykonuje, - dlaczego je wykonuje, - jakich umiejętności czynności te wymagają. Schemat analizy pracy wykorzystywanej np. w celu wartościowania pracy przedstawia załączona „Karta opisu pracy na stanowisku”. Natomiast próbę uogólnienia schematu (procedury) analizy stanowiska pracy obrazuje rysunek. 3.4. ZASTOSOWANIE ANALIZY PRACY Wyniki analizy pracy mają szerokie zastosowanie. Powszechnie uważa się, że są one podstawą do: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - projektowania i usprawniania organizacji pracy, określania wymogów kwalifikacyjnych stanowisk pracy i racjonalnego doboru pracowników, - wartościowania i oceny efektów pracy, - programowania szkolenia i doskonalenia pracowników, - budowy systemów motywacyjnych, w tym przede wszystkim skutecznych systemów wynagradzania pracowników, - poprawy warunków pracy, likwidacji zagrożeń i dostosowania maszyn do człowieka zgodnie z zasadami ergonomii, - prowadzenia działalności profilaktycznej i leczniczej. Zarządzający personelem powinni być zainteresowani przede wszystkim tymi wnioskami płynącymi z analizy pracy, które wskazują na realne możliwości efektywniejszego pozyskiwania i spożytkowania zasobów ludzkich w przedsiębiorstwie. Główne kierunki zastosowania wyników analizy pracy Korzyści dla jednostki organizacyjnej Inne korzyści Podejmowanie decyzji Projektowanie pracy Zarządzanie zasobami organizacyjnych i wyposażenia ludzkimi Struktura organizacyjna Projekty techniczne Rekrutacja, selekcja Planowanie Projektowanie metod i rozmieszczenie Projektowanie zakresu pracowników profilu zawodowego czynności Szkolenie i rozwój Projektowanie warunków bhp osobowy pracowników Planowanie organizacyjne Procedury organizacyjne Poradnictwo zawodowe Mierzenie efektów pracy i ocenianie pracowników Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Wartościowanie pracy Wynagradzanie pracowników Stosunki pracy KARTA OPISU PRACY NA STANOWISKU I. Nazwa stanowiska ........................................................................................................... II.Charakterystyka czynności (operacji) wykonywanych na stanowisku III. Szczegółowy opis pracy na stanowisku Kryteria wyceny pracy Szczegółowy opis pracy Liczba punktów A.1. Wymagane wykształcenie zawodowe A.2. Wymagane doświadczenie zawodowe A.3. Myślenie twórcze A.4. Zręczność Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl A 5. Współdziałanie B.1. Odpowiedzialność za przebieg i skutki pracy B.2. Odpowiedzialność za decyzje B.3. Odpowiedzialność za kierowanie ludźmi B.4. Odpowiedzialnośc za kontakty zewnętrzne B.5. Odpowiedzialność za środki i przedmioty pracy B.6. Odpowiedzialność za bezpieczeństwo innych osób C.1. Wysiłek fizyczny C.2. Wysiłek psychonerwowy C.3. Wysiłek umysłowy C.4. Monotonia C.5. Obciążenie psychiczne z tytułu niskiego prestiżu pracy D.1. Materialne środowisko pracy D.2. Niebezpieczeństwo wypadków Łączna liczba punktów Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Uwaga: Kolumnę 3 „Liczba punktów” wypełnia Komisja ds. wartości Opis pracy sporządził: ...................................................... ............................. (Nazwisko i imię, stanowisko) data Analiza pracy pozwala również na dokonanie wyboru obiektywnych kryteriów potrzebnych do oceny i awansu pracowników. Dostarcza ona wskazówek w zakresie CEL PRZEDSIĘBIORSTWA Przetrwanie i rozwój przedsiębiorstwa na rynku Maksymalizacja zysku w dłuższym okresie CELE ZARZĄDZANIA PERSONELEM Efektywne pozyskiwanie i wykorzystanie personelu Dyspozycyjność i funkcjonalność personelu ZADANIA W SFERZE ZARZĄDZANIA Planowanie zasobów ludzkich PERSONELEM Rekrutacja i dobór personelu Rozwój i trening personelu Wynagradzanie personelu Kształtowanie warunków i stosunków pracy Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA Analiza pracy PERSONELEM Techniki werbunku Procedury doboru Techniki oceniania Programy adaptacji Systemy wynagradzania Techniki szkolenia Planowanie karier Formy organizacji czasu pracy Systemy komunikowania SKUTKI ZARZĄDZANIA PERSONELEM STOPIEŃ REALIZACJI CELÓW dokonywania zmian i wzbogacania treści pracy, racjonalnego przemieszczania pracowników bądź działań zmierzających do ich stabilizacji, właściwego przeprowadzania ewentualnych redukcji lub zwolnień w przypadku nieprzydatności pracowników w firmie. Omawiając zastosowanie analizy pracy, nie można pominąć jej wpływu na ustalanie właściwych norm pracy. Również problem racjonalnego podziału pracy między poszczególnych wykonawców rozwiązywany jest zgodnie z wnioskami wynikającymi z analizy pracy. Powszechnie wiadomo, jak duże znaczenie ma system wynagrodzeń odpowiadający poczuciu społecznej sprawiedliwości. Podstawę jego stanowi wartościowanie pracy, które nie jest możliwe bez przeprowadzenia kompleksowej analizy poszczególnych prac. Im dokładniejszymi i pełniejszymi informacjami rozporządza się, tym słuszniej można Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl oceniać dane prace pod względem ich złożoności, uciążliwości i odpowiedzialności, a zarazem skuteczniej motywować pracowników. Analiza pracy, poprzez opis warunków poszczególnych prac, dostarcza jednocześnie danych o uciążliwości i ewentualnym niebezpieczeństwie związanym z wykonywanymi czynnościami. Pozwala tym samym na podjęcie odpowiednich kroków w celu poprawy fizycznych warunków pracy. Zapewnienie pracownikom bezpiecznych i nieuciążliwych warunków pracy powinno być stawiane na pierwszym miejscu w każdym przedsiębiorstwie. 3.5. PRZESŁANKI, CELE I KRYTERIA OCENIANIA Ocenianie pracowników zajmuje szczególne miejsce w systemie zarządzania zasobami ludzkimi, ponieważ może być wykorzystywane przy wykonywaniu pozostałych funkcji w tym procesie. Oceniać pracownika lub kierownika - to wyrażać w formie ustnej lub pisemnej swój osą o nim lub inaczej mówiąc, wartościować jego zachowania, postawy, cechy osobowości i efekty pracy. Można wymienić szereg celów szczegółowych, którym służy ocenianie. Pierwszym z nich jest cel organizacyjny, drugim zaś cel psychospołeczny. Organizacyjny cel oceniania sprowadza się do uzyskania informacji niezbędnych do podejmowania decyzji personalnych, dotyczących: zatrudnienia pracownika, przemieszczenia pracownika wewnątrz firmy, zwolnienia pracownika, ustalenia potrzeb szkoleniowych, planowania kariery zawodowej określonych pracowników, przyznania premii, nagrody lub innych wyróżnień, nałożenia kar. Istota celu psychospołecznego polega na kształtowaniu postaw i zachowań pracowników przez regularne dostarczanie im informacji o: Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl ich osiągnięciach i niepowodzeniach, o szansach ich rozwoju zawodowego. Oceniając, a następnie wzmacniając pozytywne i wygaszając niepożądane zachowania przyczyniamy się do kształtowania pozytywnych stosunków międzyludzkich w firmie, do propagowania pożądanych wartości, norm postępowania, lub inaczej mówiąc, do budowania proefektywnościowej kultury organizacyjnej. Ocenianie może skutecznie spełniać wymienione wyżej cele, jeżeli nie będzie odbywać się przypadkowo, lecz stanowić pewien system. W skład systemu oceniania wchodzą następujące elementy: cele oceniania, kryteria oceniania, podmiot oceniania, przedmiot oceniania, techniki oceniania, częstotliwość oceniania. Chcąc wprowadzić w firmie praktykę oceniania pracowników należy odpowiedzieć na następujące pytania: dlaczego oceniamy? co oceniamy? kogo oceniamy? kto ocenia? jak oceniamy? kiedy oceniamy? Dobór kryteriów oceniania pracowników wynika w pierwszej kolejności z celu, któremu ocenianie ma służyć, oraz momentu, w którym się odbywa. Ogół możliwych do zastosowania kryteriów oceniania można podzielić na cztery główne grupy: - kryteria kwalifikacyjne, - kryteria efektywnościowe, - kryteria behawioralne (zachowań), - kryteria osobowościowe. Kryteria kwalifikacyjne obejmują ogół wiedzy i umiejętności nabytych w szkole, uczelni, na kursach, w ramach samokształcenia oraz w toku wykonywanej wcześniej pracy, umożliwiających prawidłowe wykonywanie czynności na danym stanowisku pracy. Należą do nich m.in. : wykształcenie, doświadczenie, wprawa w wykonywaniu określonych czynności, zdrowie, znajomość języków obcych, umiejętność pisania na maszynie,, umiejętność posługiwania się komputerem lub innymi urządzeniami technicznymi , Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl znajomość przepisów prawa, wygląd zewnętrzny, znajomość technik zarządzania, umiejętność pracy z ludźmi, umiejętność negocjowania. Powyższą listę można dalej rozwijać, uzupełniając ją o szereg kryteriów odpowiadających specyficznym wymogom kwalifikacyjnym na poszczególnych stanowiskach pracy. Kryteria kwalifikacyjne mają szczególne znaczenie w systemach oceniania, wykorzystywanych przy przyjmowaniu kandydatów do pracy, przemieszczeniach wewnątrz firmy, szkoleniach i awansowaniu pracowników. Kryteria efektywnościowe obejmują wyniki pracy w ujęciu rzeczowym i wartościowym, osiągane przez indywidualnego pracownika lub zespół pracowniczy. Mogą one odnosić się do całego przedsiębiorstwa i w takim przypadku służą ocenie menedżerów najwyższego szczebla zarządzania. Precyzyjne określenie kryteriów efektywnościowych możliwe jest tylko w konkretnych warunkach danego stanowiska pracy lub określonej komórki organizacyjnej, wymaga bowiem uwzględnienia występującej tam specyfiki pracy. Do najczęściej stosowanych kryteriów efektywnościowych oceniania należą: ilość wykonywanej pracy w wymiarze rzeczowym lub wartościowym oraz jakość i terminowość wykonywanych czynności. Ponadto do tej grupy kryteriów oceniania zaliczyć należy m. in. :koszty realizacji powierzonych zadań, uzyskanie nowych klientów, wynegocjowanie korzystnych warunków kontraktu, skrócenie czasu realizacji określonego przedsięwzięcia. Najważniejszą i najtrudniejszą zarazem sprawą jest w przypadku kryteriów efektywnościowych ustalenie sposobu pomiaru efektywności pracy indywidualnych pracowników lub zespołów. Pamiętać należy przy tym o potrzebie uzgodnienia z zainteresowanymi pracownikami lub zespołami ustalonych kryteriów oceniania i odpowiadających im mierników. Kryteria efektywnościowe powinny być stosowane, jeżeli ocenianie ma służyć sprawdzeniu przydatności pracownika na zajmowanym przez niego stanowisku pracy, nagradzaniu i premiowaniu pracowników, jak również zwalnianiu. Kryteria behawioralne służą do oceniania zachowań pracowników lub zespołów. Uzasadnienie ich stosowanie wynika przede wszystkim z faktu, iż na wielu stanowiskach pracy trudne lub wręcz niemożliwe jest mierzenie efektów pracy. Dlatego dąży się do określenia specyficznych dla takich stanowisk pracy wzorców zachowań, które powinny sprzyjać efektywności pracy. Jako przykładowe kryteria behawioralne można podać następujące cechy zachowań pracowników: wytrwałość i systematyczność w działaniu, staranność w wykonywaniu powierzonych zadań, profesjonalizm w działaniu, uczciwość, lojalność, gotowość doskonalenia zawodowego, przestrzeganie dyscypliny pracy i technologicznej, stosunek do klientów, przełożonych i współpracowników. Bardzo ważną sprawą jest wyważony sposób stosowania kryteriów zachowań w praktyce oceniania Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl pracowników. Oznacza to, że tam gdzie możliwe jest wykorzystanie kryteriów efektywnościowych, kryteria zachowań powinny spełniać rolę uzupełniającą. Jeżeli natomiast zdani jesteśmy na to, by ocenianie pracowników opierało się na kryteriach behawioralnych, należy precyzyjnie określić pożądane wzorce zachowań dla poszczególnych stanowisk pracy. Kryteria osobowościowe w ocenianiu obejmują względnie stałe cechy psychiki człowieka, istotne z punktu widzenia wymogów stanowisk pracy. Uwzględnienie cech osobowości w systemach oceniania pracowników wynika z przekonania o istnieniu zależności między stopniem rozpoznania predyspozycji psychicznych pracowników i ich dopasowaniem do wymogów konkretnych stanowisk pracy e efektywnością wykonywanej przez nich pracy. Znaczenie cech osobowości jako kryteriów oceniania jest różne na różnych stanowiskach pracy czy w różnych zawodach. Tam gdzie typ osobowości rzutuje na sposób wykonywania pracy, np. w pracy menedżerów, należy te kryteria uwzględnić przy ich ocenianiu. Jako przykłady kryteriów osobowościowych można wymienić: energię, rzetelność, odpowiedzialność, kreatywność, wyobraźnię, opanowanie, asertywność, dynamizm działania, zrównoważenie, temperament, odporność na stresy. Do tej grupy kryteriów oceniania można zaliczyć również inteligencję oraz zdolności, mimo iż nie należą one do składników psychiki człowieka. Ocena cech osobowości może być dokonana przy pomocy odpowiednich testów, wywiadów lub analizy grafologicznej, i powinna być powierzona specjaliście. Kryteria osobowościowe wykorzystuje się w ocenie, której celem jest dobór kandydatów do pracy wymagającej specjalnych predyspozycji psychicznych lub zdolności. 3.6. TECHNIKI OCENIANIA Ocenianie pracowników może odbywać się w sposób bardziej lub mniej sformalizowany. Sposób, w jaki dokonujemy oceny pracowników, zgodnie z ustalonym wcześniej celem oceniania oraz w ramach przyjętych kryteriów, określa się techniką oceniania. Decyduje ona m. in. o tym: jak będziemy zbierać informacje, które są potrzebne do dokonania oceny, w jakich formie zebrane informacje zostaną przedstawione, jak będziemy porównywać otrzymane wyniki oceniania oraz jak należy te wynik interpretować. Poniżej zestawiono różne techniki oceniania pracowników: - zwykły zapis, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - technika wydarzeń krytycznych, - porównanie ze standardami, - ranking, - porównanie parami, - technika wymuszonego rozkładu, - portofiolo personalne, - listy kontrolne, - skale kwalifikacyjne, - arkusze oceniania, - zarządzanie przez cele, - assessment center. Technika oceniania jako zwykły zapis, polega na udzieleniu przez przełożonego odpowiedzi na pytania : jak pracuje podwładny? , jakie są przyczyny osiągania przez niego zadowalających lub niezadowalających wyników w pracy?, jakie są mocne i słabe strony osoby ocenianej?, czy pracownik posiada wymagane kwalifikacje?, czy i gdzie występują luki w jego potencjale pracy? Tego typu ocenianie może być stosowane przez bezpośredniego przełożonego na bieżącą w dogodnym dla niego czasie oraz formie, jaką uzna za stosowną. Zaletą takiego swobodnego opisu pracownika jest możliwość wszechstronnego oceniania oraz uzasadnienie oceny. Mankamentem jest natomiast ograniczone możliwość dokonywania porównań. Warunkiem prawidłowości ocen opisowych jest posiadanie przez osobę dokonującej oceny niezbędnej wiedzy na temat oceniania oraz pewnej wprawy w sporządzaniu opisów. Technika wydarzeń krytycznych polega na sporządzaniu przez przełożonego zapisów „na gorąco” o zachowaniu ocenianych pracowników, które odbiegają od tzw. zachowań normalnych na plus i minus. Notuje się wiec zarówno osiągnięcia, jak i potknięcia podwładnych. Konsekwentne dokonywanie takich zapisów prowadzi do powstanie rejestru sukcesów i niepowodzeń ocenianych pracowników, które następnie mogą stanowić podstawę dla sformułowania opinii o pracowniku. Zaletą tej techniki oceniania pracowników jest to, iż przeciwdziała ona, występującej u wielu kierowników, skłonności do uśredniania ocen swoich podwładnych dla tzw. „świętego spokoju”. Stosując technikę wydarzeń krytycznych systematycznie, otrzymujemy solidne informacje o zachowaniach ocenianych pracowników, na podstawie których można wzmacniać pożądane przejawy zachowań i wygaszać te niepożądane. Pamiętać należy jednak, by technika oceniania nie zmieniła się w rejestr obejmujący tylko potknięcia pracowników nie zawierający ich osiągnięć. Takie niebezpieczeństwo należy uznać za zasadniczy mankament techniki wydarzeń krytycznych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ocenianie pracowników techniką porównania ze standardami polega na dokonywaniu porównań rezultatów pracy ocenianych pracowników z ustalonymi wcześniej standardami, które mogą odnosić się do ilości pracy, jakości pracy, czasy pracy, oszczędności narzędzi i materiałów, terminowości wykonywania określonych zadań. Zaletą takiego sposobu oceniania pracowników jest możliwość obiektywizacji oceny, którą odnosimy do ustalonego wcześniej wzorca, ograniczaniem natomiast jest zakres jej stosowania do pracowników wykonujących prace, których efekty dają się kwantyfikować i jednoznacznie przyporządkować poszczególnym osobom ocenianym. Ponadto uzyskane za pomocą tej techniki informacje odnoszą się wyłącznie do przeszłości, tj. określają przydatność pracownika na dotychczas zajmowanym przez niego stanowisku pracy, nie mówiąc natomiast o innych jego potencjalnych możliwościach. Ranking jest techniką oceniania polegającą na szeregowaniu pracowników przez kierownika według kolejności od najlepszego na najsłabszego. Tworzenie list rankingowych odbywa się ze względu na ustalone wcześniej kryterium, którym może być np. wydajność pracy, jakość pracy, niezawodność pracownika. W praktyce szeregowanie pracowników danego zespołu lub komórki organizacyjnej odbywa się jednocześnie od przodu i od tyłu, tzn. wybieramy najlepszego i najsłabszego pracownika, następnie drugiego w kolejności i przedostatniego, i tak dalej , aż otrzymamy cały szereg. Technika rankingu jest mało skomplikowana i może być stosowana bez specjalnego przygotowania. Pamiętać należy jednak, iż najlepiej nadaję się do oceniania w małych grupach pracowniczych. Wraz ze wzrostem liczebności ocenianego zespołu, rośnie również czasochłonność związana z tworzeniem list rankingowych. Inna techniką oceniania, umożliwiającą porównanie pracowników danej komórki organizacyjnej, jest technika porównywania parami. Polega ona na dokonywaniu, w ramach wcześniej ustalonego kryterium, porównania każdego pracownika z każdym. Temu pracownikowi, na korzyść którego wypada porównanie, przyznaje się punkt. Po dokonaniu porównania parami wszystkich ze wszystkimi, oblicza się dla każdego pracownika liczbę pozytywnych wyborów, które następnie się sumuje i na tej podstawie tworzy listę rankingową. Jest to technika łatwa w zastosowaniu, ale zaleca się jej wykorzystanie w ocenianiu małych grup pracowniczych. Wraz ze wzrostem liczby ocenianych pracowników rośnie bowiem czasochłonność tej techniki. Liczbę koniecznym porównań można wyliczyć na podstawie formuły: N(N–1):2 gdzie: N oznacza liczbę ocenianych pracowników. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Uszeregowanie pracowników w ramach ustalonych kryteriów umożliwia również technika wymuszonego rozkładu. Polega ona na ustawieniu ocenianych pracowników w sposób odpowiadający określonemu rozkładowi, często jest to rozkład normalny. Oceniający przyporządkowuje każdego z ocenianych pracowników do określonego przedziału rozkładu normalnego. Otrzymujemy wtedy listę kwalifikacyjną pracowników, na której np. 10% spośród wszystkich ocenianych znajduje się w przedziale osób ocenianych najwyżej i 10% w przedziale osób ocenionych najniżej, po 20% klasyfikuje się w przedziałach pracowników ocenionych powyżej i poniżej średniej oceny uzyskanej w danej grupie, 40% wypełnia natomiast przedział osób, które uzyskały średnią ocenę. Stosowanie techniki wymuszonego rozkładu przy ocenianiu pracowników zmuszą osobę dokonującą oceny do zróżnicowania, co jest główną zaletą tej techniki. Umożliwia ona identyfikację grup skrajnych w ogóle ocenianych pracowników, co niewątpliwie ułatwia podejmowanie decyzji personalnych. Stosując tę technikę oceniania pamiętać należy jednak, iż nie wszystkie grupy pracowników są reprezentywnymi próbkami całości, w których w równym stopniu występują pracownicy wybitni, średni i mierni. Oznacza to, że pracownik w silnej grupie, oceniony na tle innych jako średni, może być lepszy od pracownika słabej grupy, który oceniony został najwyżej w tej grupie. Ranking, porównywanie parami oraz technika wymuszonego rozkładu umożliwiają szeregowanie pracowników w ramach jednego ustalonego wcześniej kryterium. Inną techniką, umożliwiającą nie tyle szeregowanie, co grupowanie ocenianych pracowników, jest portofolio personalne. Jego istota sprowadza się do zestawienia w układzie dwuwymiarowym ocenianych pracowników, ze względu na osiągane przez nich rezultaty pracy ich możliwości rozwojowe, które można określić mianem potencjału pracy. Zaletą portofolio personalnego jest z jednaj strony uproszczenie oceniania poprzez skoncentrowanie się na dwóch zasadniczych kryteriach, których dobór wynikać powinien z celu oceniania, z drugiej – możliwość równoczesnego uwzględniania w ocenie aspektów dotychczasowej aktywności pracowników, jak również ich potencjalnych możliwości rozwoju. Stosowanie tej techniki oceniania pracowników powinno być połączone z innymi technikami, umożliwiającymi określenie zarówno efektów, jak i potencjału pracy. Przykład portofolio personalnego i jego wykorzystanie przedstawiono w rozdziale VI, 2, poświęconym strategicznemu zarządzaniu zasobami ludzkimi. Ocenianie na podstawie list kontrolnych polega na wyborze – przez osobę oceniającą – tego zachowania z określonej liczby opisów możliwych zachowań pracowników, które najlepiej odpowiada zachowaniu osoby ocenianej. Uzyskane w ten Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl sposób informacje są następnie analizowane przez eksperta lub zespół oceniający i na tej podstawie formułuje się ocenę pracownika. Poszczególnym opisom zachowań mogą być przyporządkowane określone liczby punktów, co umożliwia przenoszenie wyników oceny na skale i profile sylwetek pracownika. Oczywiście wartości punktowe odpowiadające poszczególnym typom zachowań nie są znane osobie dokonującej wyboru, przez co zagwarantowane są w dużej mierze obiektywizm i rzetelność oceny, które uważa się za główne zalety techniki list kontrolnych. Do ograniczeń tej techniki należy natomiast przede wszystkim wysoka czasochłonność, na którą składa się przygotowanie opisów zakresów czynności ocenianych pracowników i odpowiadających im możliwych wariantów zachowań. Do najbardziej rozpowszechnionych technik oceniania należą skale kwalifikacyjne. Umożliwiają one identyfikację natężenia określonych cech pracowników na podstawie kilkustopniowej skali. Najczęściej stosowane są skale pięciostopniowe, jakkolwiek spotkać można również kale bardziej rozbudowane, np. siedmio- lub dziesięciostopniowe. Różne są także poglądy na temat, czy liczba stopni na skali powinna być parzysta, czy nieparzysta. Przy skalach nieparzystych może występować u niektórych oceniających skłonność do uśredniania oceny, unikania zróżnicowania ocenianych pracowników. Można temu jednak przeciwdziałać poprzez stosowanie skal mieszanych lub unikanie używania terminów typu „średnio”, lub „przeciętnie”. Można wyróżnić następujące odmiany skal stosowanych w ocenianiu pracowników: - skale przymiotnikowe uporządkowane i mieszane, - skale punktowe lub liczbowe, - skale graficzne, - skale behawioralne (zachowań oczekiwanych lub obserwowanych), - skale mieszane. Jeżeli arkusz oceny ma służyć kompleksowej, okresowej ocenie pracownika, powinien zawierać następujące części: - - część wypełnianą przez komórkę do spraw personalnych, zawierającą dane o pracowniku, takie jak :imię i nazwisko, wiek, płeć, stan cywilny, adres zamieszkania, wykształcenie, staż pracy, dotychczasowy przebieg kariery zawodowej, aktualnie zajmowane stanowisko pracy; część wypełnianą przez pracownika, której celem jest poznanie poglądów osoby ocenianej w takich sprawach jak : ocena rezultatów własnej pracy, postawa wobec firmy, przełożonych i współpracowników, chęć doskonalenia kwalifikacji, zadowolenie z wykonywanej pracy, problemy i trudności występujące w pracy, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl oraz w innych, specyficznych dla danej firmy kwestiach, które tworzą podstawę do samooceny pracownika; - część wypełnianą przez przełożonego osoby ocenianej, na podstawie której dąży się do uzyskania informacji na temat efektów pracy w wymiarze ilościowym i jakościowym, terminowość wykonywanych zadań, stosunków z innymi pracownikami, odpowiedzialności, zaangażowania, samodzielności i innych przejawów zachowania ocenianego pracownika; - arkusz oceny może zawierać również część wypełnianą przez współpracowników osoby ocenianej, celem uzyskania dodatkowych informacji na temat kwalifikacji, zachowań i efektów pracy, jeżeli jest to podyktowane określonymi celami oceniania, np. doborem pracowników grupowych form organizacji pracy; - arkusz oceny może być uzupełniony ponadto o opinie klientów i innych kontrahentów, z którymi oceniany pracownik ma kontakt w ramach zakresu wypełnianych zadań. W tabeli 6 przedstawiono przykładowy i uproszczony arkusz oceny pracowników, zawierający kilka kryteriów oceniania i siedmiopunktową skalę. Tabela 6. Przykładowy arkusz oceny pracownika Kryterium oceny Skala ocen 1 6 Ocena 2 3 Wiedza fachowa przeciętna, liczne luki Organizacja pracy własne poważne Na ogół trudności w trudności, organiacji pracy czasem własnej problemy Ilościowe 4 5 7 wyniki Przeciętne, czasem Przeciętna, wystarczająca Pełna systematycznie uzupełniana bez Bardzo dobra organizacja pracy ma własnej Zgodne oczekiwaniami z Ponadprzeciętne, i Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl pracy niezadowalające Jakość pracy Przeciętna, Zadowalająca czasem poniżej zgodna normy normamo Terminowość Nie zawsze Z reguły Zawsze terminowe wykonuje pracę dotrzymuje wykonywanie w terminie terminów zadań Współpraca innymi Stosunek klientów normami z Ma problemy w ułozżeniu sobie współpracy z innymi do Mało aktywny Poprawny lub narzucający się Brak świadomości kosztów Sposób myślenia Niezbyt jasny, Dostatecznie niepewny jasny konsekwentny Stosunek zmian i Bardzo wysoka i z utrzymana na stałym poziomie Chętnie i bez Bardzo dobre problemów kontakty z współpracuje z innymi, innymi pozytywny wpływ na innych Świadomość kosztów Motywacja pracy bardzo wysokie Rozumie znaczenie kosztów do Bodźce zewnętrzne: nagroda, kara, kontrola do Niechętny nieufny Aktywny, wzbudzający zaufanie Pełna świadomość kosztów Logiczny i konstruktywny Angażuje się w sprawy firmy, czasem wymaga stymulacji przełożonego i Elastycznie nastawiony Sukces wartością Źródłem satysfakcji pracy Otwarty do zmiany pozytywnie i jest i z na i do Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zmian Postawa firmy nich nastawiony wobec Nie wykazuje Poprawnie W pełni inicjatyw ponad realizuje swoej utożsamia się z wymagane zadania firmą Ocenianie pracowników może odbywać się również w sposób mniej tradycyjny, a mianowicie przez wspólne wytyczanie celów przez pracownika i jego przełożonego, a następnie wspólne analizowanie osiągniętych rezultatów pracy, czyli stopnia realizacji ustalonych wcześniej celów. Cały ten proces, począwszy od dyskusji na temat celów na danym stanowisku pracy, poprzez sposób ich realizacji przez pracownika, a skończywszy na analizie przyczyn takiego a nie innego stopnia ich wykonania, dostarcza informacji na temat szeroko rozumianych kompetencji osoby ocenianej do wykonywania innych prac, stanowiąc tym samym podstawę oceny. Ten sposób oceniania pracownika nawiązuje do znanej techniki zarządzania przez określanie celów, także omawiany sposób oceniania ukierunkowany jest na umożliwienie pracownikom partycypowania w formułowaniu określonych celów w firmie, a konkretniej mówiąc, w obszarze ich działania, na wzmacnianie zaangażowania w sprawy firmy poprzez nastawianie ich na osiąganie celów, i nagradzanie ich za skuteczną realizację ustalonych zadań. Umożliwia on ponadto ujawnienie problemów utrudniających efektywne wykonanie pracy, a co za tym idzie obniżających sprawności całej firmy. Stosowanie techniki zarządzania przez cele jako narzędzia oceniania pracowników odbywa się w trzech etapach: - w pierwszym etapie następuje wspólne wytyczanie celów dla pracownika przez niego i jego bezpośredniego przełożonego; - w drugim etapie oceniany pracownik samodzielnie opracowuje sposoby wykonania uzgodnionych wcześniej zadań, przy czym możliwy tu jest różny stopień swobody; - w trzecim etapie następuje kontrola osiągniętych rezultatów pracy w kontekście ustalonych wcześniej celów, połączona z analizą czynników wpływających na osiągnięty stopień realizacji celu. Otrzymane w ten sposób informacje są podstawą zarówno do oceny samego pracownika, jak również do podjęcia działań korekcyjnych, odnoszących się do sposobów Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wykonywania przez niego pracy. Stanowią one również punkt wyjścia do ewentualnej korekty celów działania. Głównymi zaletami oceniania techniką zarządzania przez cele jest aktywizowanie pracowników przez włączanie ich w proces podejmowania decyzji oraz stwarzanie im określonych możliwości samodzielnego wyboru sposobów realizowania zadań. Ten element pracy jest bardzo ważny, szczególnie dla pracowników wykwalifikowanych i ambitnych, których coraz więcej na rynku pracy. Pewnym ograniczeniem w stosowaniu techniki zarządzania przez cele jest jej czasochłonność, szczególnie w początkowym okresie stosowania, co wiąże się opanowaniem umiejętności precyzyjnego określania celów oraz przełamywaniem możliwych oporów psychicznych ze strony kierownika i pracownika. Do istotnych warunków stosowania tej techniki oceniania zaliczyć należy kompetencje i odpowiedzialność zarówno kierownika, jak i pracownika. Przegląd technik oceniania pracowników kończymy krótkim przedstawieniem najbardziej kompleksowego sposobu oceniania, określanego angielskojęzycznym terminem assessment center, który oznacza zarówno metodę, jak i miejsce oceniania. Assessment center nie jest metodą całkowicie nową. Stanowi on raczej systematyczne zestawienie i rozwinięcie znanych, lecz oddzielnie stosowanych technik badania uzdolnień, osobowości i zachowań pracowników lub kandydatów do objęcia określonych stanowisk pracy, najczęsciej kierowniczych. Istotą assessment center jest dokonywanie porównawczej oceny małej grupy osób (6-12) przez zespół ekspertów, w celu rozpoznania ich zdolności, cech osobowości, zachowań, oraz stymulowanie pożądanych kierunków ich rozwojów. Obserwacje poprzedzone są ustaleniem charakterystycznych cech zachowań pracowników, pożądanych na określonych stanowiskach pracy. Stanowi to punkt odniesieniaw obserwacji i ocenianie pracowaników, wykonujących określone zestawy ćwiczeń typu: testy, dyskusje, wywiady, analizy przypadku, inscenizacje, „koszyk”, gry kierownicze. Wyższość tej metody oceniania w stosunku do technik tradycyjnych polega głównie na wkomponowaniu w procedurę oceniania wymogów stanowisk pracy, wielości stosowanych technik oceniania, symulowaniu w procesie oceniania sytuacji z praktyki biznesu oraz istnieniu sprzężenia zwrotnego w postaci rozmowy końcowej, poświęconej wynikom oceny i ewentualnym deficytom w zakresie kwalifikacji i zachowań ocenianych osób. W procedurze assessment cenetr można wyróżnić następujące etapy: - wybór kandydatów, którzy mają być oceniani, ekspertów, którzy będą oceniać, ustalenie wymogów i cech zachowań, przygotowanie sesji; Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - trening oceniających, informacja dla ocenianych oraz przygotowanie zestawów ćwiczeń; - analizę wyników oceniania, dokonywaną przez zespół ekspertów; - omówienie wyników oceniania z uczestnikami; - rozmowę poświęconą dalszej karierze zawodowej, podjęcie odpowiednich decyzji personalnych. Metoda assessment center dostarcza, w porównaniu z innymi technikami oceniania, najpełniejszych informacji o ocenianych osobach. Jest ona jednak skomplikowana i kosztowna, co z kolei bywa wynagradzanie korzyściami płynącymi z trafnego doboru pracowników na określone stanowiska pracy, w szczególności zaś menedżerskie. Na zakończenie warto raz jeszcze podkreślić, iż oceniania będzie wtedy skutecznym instrumentem zarządzania personelem, gdy odbędzie się według kilku jasnych i przestrzeganych w praktyce zasad. Należą do nich: - zasada systematyczności, zgodnie z którą ocenianie powinno mieć stały cykliczny charakter; - zasada powszechności, oznaczająca, że ocenie podlegają wszyscy pracownicy danej firmy; - zasada elastyczności, zakładająca dostosowywanie kryteriów i technik oceniania do konkretnej sytuacji i celów oceniania; - zasada prostoty, w myśl której stosowany system oceniania powinien być zrozumiały dla osób ocenianych i łatwy w posługiwaniu się nim przez oceniającego. Przestrzeganie powyższych zasad oznacza spełnienie podanych wcześniej warunków, cechujących skuteczny system oceniania. Pozwala on ograniczyć prawdopodobieństwo popełnienia błędów, związanych z ocenianiem pracowników, które ujemnie wpływają na jakość dokonanej oceny oraz stan stosunków pracowniczych w firmie. Warto więc na zakończeni przytoczyć najbardziej znane spośród nich. Do najczęstszych niedociągnięć, występujących w procesie oceniania, należy tzw. efekt halo, zwany również błędem oślepienia. Polega ona na zasugerowaniu KIEROWANIE PERSONELEM Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl 4.1. SPRAWOWANIE WŁADZY KIEROWNICZEJ Pod podjęciem kierowania ludźmi w organizacji, które można również określić mianem kierowania personelem, rozumie się specyficzny, interpersonalny stosunek członków organizacji, legitymizujący jednych z nich (kierujących) do zamierzonego oddziaływania na zachowania innych (kierowanych), tak by osiągać cele organizacji. Tak rozumiane kierowanie ludźmi stanowi integralną część (funkcję) zarządzania zasobami ludzkimi i ukierunkowane jest głównie na realizację drugiego z dwóch głównych celów w tym obszarze zarządzania, tj. zapewnienia oczekiwanej produktywności pracy poprzez celowe kształtowanie zachowań indywidualnych pracowników i całych ich zespołów. Kierowanie personelem charakteryzuje się następującymi cechami wyróżniającymi je spośród innych rodzajów kierowania ludźmi: - odnosi się do organizacji biznesowych i typu non profit, - obejmuje relacje zachodzące w ramach organizacji formalnej, - osoby wywierające wpływ na zachowanie innych członków organizacji posiadają do tego odpowiednią legitymację, - podejmowanie przez kierującego działania są zamierzone i ukierunkowane na osiąganie określonych celów organizacji. Kierowanie ludźmi wiąże się z posiadaniem przez kierującego: - władzy tradycyjnej, opartej na ugruntowanym przez tradycję przekonaniu, że przełożony posiada legitymację do sprawowania władzy, - władzę biurokratyczną lub racjonalną z cech osobistych kierującego. Kwestia legitymizacji władzy posiada w kierowaniu personelem bardzo istotne, praktyczne znaczenie. Przekonanie kierowanych o uprawnionym stosowaniu władzy przez kierującego zmniejsza czynny i bierny opór z ich strony przy egzekwowaniu określonych decyzji oraz zmniejsza niezadowolenie. Również w warunkach przejściowych, w których zmieniają się podstawy i zasady sprawowania władzy, jej legitymizacja ułatwia oddziaływanie na innych. Lagitymizacja władzy prowadzić może ponadto do internalizacji przez kierowanych wartości i norm kierującego Z kierowaniem ludźmi, legitymizacją władzy wiąże się sprawa autorytetu osoby kierującego. Na rzeczywisty autorytet kierownika składają się: - autorytet formalny, wynikający z zajmowanego przez niego stanowiska i legitymujący go do wydawania, kontrolowania i egzekwowania poleceń, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - autorytet funkcjonalny lub merytoryczny, u źródeł którego znajduje się wiedza fachowa kierującego, - autorytet osobisty, związany z określonymi cechami kierującego. W trakcie rozwoju myśli teoretycznej o kierowaniu ludźmi w organizacji oraz z zebranych doświadczeń praktycznych sformułowanych zostało szereg koncepcji kierowania personelem, określanych w literaturze przedmiotu również mianem technik zarządzania. Chodzi tu o pewne zalecenia, których przestrzeganie przez kierujących powinno im pomóc odnieść sukces w kierowaniu pracą innych członków organizacji. Większość tych koncepcji ujmuje jednak kwestie kierowania personelem w sposób uproszczony lub koncentruje się na wybranych aspektach kierowania ludźmi. Wielu spośród tych koncepcji brakuje też często operacjonalizacji, tj. podania zasad stosowania ich w praktyce jak również sformułowania warunków ich stosowania. Wśród opisanych w literaturze technik kierowania ludźmi na wyróżnienie za względu na kompleksowe ujęcie tego zagadnienia zasługują koncepcja zarządzania przez cele oraz tzw. model barzburski. Technika zarządzania przez cele polega na umożliwieniu pracownikom partycypowania w ustalaniu celów w ich obszarze działania i stworzeniu im określonej swobody w doborze sposobów i środków realizacji tych celów, których stopień osiągnięcia stanowi podstawę oceny ich rezultatów pracy. Rys. 1. Proces zarządzania przez określanie celów Opracowanie celów Określenie celów szczegółowych Ustalenie celów indywidualnych strategicznych Ocena i analiza Opracowanie Podjęcie Cudza praca skopiowanaosiągniętych z internetu oznacza plagiat oraz planów działań poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. korekcyjny celów ch działania Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Do głównych celów techniki zarządzania przez określenie celów należą: - osiąganie celów organizacji poprzez umożliwienie pracownikom współudziału w określaniu spełnianych przez nich zadań, - ukierunkowywanie pracowników na osiąganie przyjętych celów oraz ich nagradzanie w zależności od stopnia osiągnięcia celów, - mierzenie efektów pracy, - identyfikacja problemów obniżających sprawność organizacji. Technika zarządzania przez cele może w praktyce przybierać różne formy, mniej lub bardziej rozbudowane i uwzględniające specyfikę danej firmy. Na rys. 1 przedstawiono główne elementy, składające się na proces zarządzania przez określanie celów. Punktem wyjścia w procesie zarządzania przez cele jest opracowanie planów strategicznych organizacji, określających m. in. misję firmy oraz główne cele strategiczne. Następnym etapem jest sformułowanie szczegółowych celów organizacyjnych, które powinny być funkcjonalne względem celów strategicznych i wspierać ich osiągania, oraz rozłożone na cele dla poszczególnych komórek organizacyjnych firmy. Zasadniczym elementem procesu zarządzania przez cele jest ustalanie celów indywidualnych, które muszą być zgodne z celami danej komórki organizacyjnej i nadrzędnymi celami organizacji. Na tym etapie pracownicy lub zespoły pracownicze mogą zgłaszać swoje propozycje dotyczące ich rozwoju zawodowego lub innych aspektów wykonywanej pracy. Ustalanie celów indywidualnych następuje w drodze negocjacji między pracownikiem i przełożonym. Po uzgodnieniu celów następuje opracowywanie planów działania, zawierających sposoby i środki osiągnięcia uzgodnionych wcześniej celów, przy czym pracownikowi pozostawia się tu względnie duży zakres swobody. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ocenianie stopnia realizacji uzgodnionych celów odbywa się systematycznie, w z góry ustalonych okresach, najczęściej kwartalnie lub półrocznie. Ocena połączona jest z analizą przyczyn określonego stopnia osiągnięcia celów. Na podstawie wspólnej analizy problemu przez przełożonego i podwładnego ustala się plany działań korekcyjnych. Bardzo ważną sprawą w technice zarządzania przez określanie celów jest umiejętne formułowanie celów, czyli przyszłych stanów rzeczy, na których osiągnięcie ukierunkowane jest odpowiednie działanie pracownika. Cele (zadania) powinny mieć dla wykonującej je osoby wartość, być realnymi do osiągnięcia i precyzyjnie sformułowanymi, oraz dawać poczucie współautorstwa. Korzystnym jest stosowanie mieszanki celów rutynowych i innowacyjnych, a koniecznym ich aktualizacja, w zależności od zmieniających się warunków ich realizacji. Model harzburski uważany jest za uniwersalną technikę kierowania ludźmi, przewidzianą do wykorzystania we wszystkich typach organizacji posiadających zhierarchizowane struktury, u której podstaw znajduje się obraz człowieka samodzielnego w myśleniu i w działaniu. Za główną zasadę w tym modelu przyjmuje się delegowanie odpowiedzialności, co w praktyce oznacza, że określone obszary zadaniowe powinny być wraz z kompetencjami i osobistą odpowiedzialnością przekazywane na niższe szczeble w hierarchii. Przełożony, który jest odpowiedzialny za określony obszar zadaniowy, ponosi odpowiedzialność kierowniczą, a pracownik – odpowiedzialność za podejmowane przez siebie działanie. Ogólne zalecenia kierownicze ujęte zostają w formie księgi organizacyjnej i obejmują w szczególności: - wyjaśnienie istoty kierowania współuczestniczącego, określenie delegowania odpowiedzialności jako istoty kierowania, obowiązki pracownika wobec przełożonego, obowiązki przełożonego wobec pracownika, odpowiedzialność kierowniczą i wykonawczą, drogę służbową, nadzór i kontrolę, stosowanie krytyki i uznania, zasady informowania, zasady współpracy komórek liniowych i sztabowych, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - tworzenie grup i ich funkcjonowanie, - zasady konsultacji, - regulacja skarg i zażaleń, - zasady stosowania środków dyscyplinujących. Spośród innych technik kierowania lub zarządzania ludźmi wymienia się m. in.: - zarządzanie przez inspirację, czyli przez przekazywanie wzorców zachowań, inspirowanie podwładnych, - zarządzanie przez wyjątki, polegające na odciążeniu wyższych szczebli zarządzania z zadań rutynowych. Niższe szczeble zajmują się „normalnymi” zadaniami, wyższe koncentrują się głównie na sytuacjach nietypowych, - zarządzanie przez motywację, polegające na pobudzaniu pracowników, ich angażowaniu w sprawy firmy, - zarządzanie przez współudział, czyli przez przekazywanie podejmowania decyzji w dół hierarchii, przez informowanie personelu, przez wzmacnianie identyfikacji z firmą, - zarządzanie przez wyniki osiągane w poszczególnych obszarach funkcjonalnych firmy, które to wyniki stanowią kryterium podejmowanych działań w procesie zarządzania. Dobór określonych technik kierowania ludźmi zależy od oceny ich skuteczności przez kierującego. U podstaw tej oceny znajdują się z kolei jego wyobrażenia i przekonania na temat: natury ludzkiej, potrzeb pracowników, ich postaw wobec pracy, firmy, przełożonego i współpracowników. W ten sposób powstają określone wzorce pracownika, które kierujący mniej lub bardziej świadomie uwzględnia w praktyce kierowania. W literaturze przedmiotu można spotkać różne sposoby ujęcia typowych wzorców pracowników. W związku z tym można przedstawić trzy główne sposoby modelowego ujęcia istoty i roli człowieka w organizacji, stanowiące podstawę do odpowiednich zachowań kierownika. Ilustruje to poniższe zestawienie (por. tab. 1). Tabela 1. Koncepcje pracownika w modelach kierowania ludźmi Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Model tradycyjny Model zasobów Model stosunków międzyludzkich ludzkich Założenia 1. Większość ludzi odczuwa niechęć do pracy. 2. Płaca jest ważniejsza od samej pracy. 1. Ludzie chcą się czuć ważnymi i potrzebnymi. 1. Ludzie chcą przyczyniać się do realizacji celów, w tworzeniu których partycypowali. 2. Oczekują oni uznania, które jest 3. Tylko niektórzy mogą przyjąć ważniejszym zadania wymagające czynnikiem twórczego myślenia, motywacyjnym niż samookreślenia i pieniądze. samokontroli Zalecenia 2. Większość z nich może wykonywać pracę bardziej twórczą i odpowiedzialną od tej, którą obecnie wykonują Kierownicy powinni swoich podwładnych ściśle nadzorować i kontrolować, dzielić zadania na proste, łatwe do wyuczenia składniki oraz opracowywać i realizować szczegółowe instrukcje Kierownicy powinni wyzwalać ukryte możliwości pracowników, tworzyć atmosferę, w której mogą się oni rozwijać, popierać partycypację i rozwijać zdolności do samookreślenia i samokontroli Kierownicy powinni dawać odczuć podwładnym, że są potrzebni i ważni, informować ich wysłuchując ich zastrzeżeń, a ponadto stwarzać im warunki do samokontroli Oczekiwania Ludzie znoszą pracę, gdy płaca jest odpowiednia, a przełożony fair. Informacja i dialog zaspokajają potrzebę uznania i dowartościowują ludzi. Jeżeli zadania są proste, a pracownicy kontrolowani, Zaspokojenie tych potrzeb prowadzi do zadowolenia i eliminuje opory wobec Pertycypacja, samookreślanie się i samokontrola prowadzą do wzrostu produktywności. Jako efekt dodatkowy wzrasta zadowolenie z pracy, gdyż Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl to osiągają oni postawione im cele autorytetu formalnego pracownicy mogą wykorzystywać swoje umiejętności Współczesne poglądy na temat istoty ludzi w organizacji, uwzględniając istniejący dorobek w tej dziedzinie, podlegają ciągłym modyfikacjom na skutek zmian zachodzących w technicznym, organizacyjnym i kulturowo-społecznym otoczeniu funkcji personalnej. Zmieniające się z kolei wzorce pracownika odzwierciedlają się w doborze narzędzi stosowanych przez kierujących, którzy powinni ponadto wiedzieć: co motywuje ludzi do pracy, jakie potrzeby chcą oni zaspokajać oraz jakie są ich oczekiwania wobec przełożonego. Uogólniając można przyjąć, iż przeciętny współczesny pracownik ma następujące oczekiwania wobec swojego przełożonego: - chce znać oczekiwania kierownika wobec niego, - oczekuje, że zostaną mu stworzone warunki, w których będzie się mógł wykazać swoimi możliwościami, - liczy, że otrzyma od kierownika wsparcie merytoryczne, tam gdzie jest ono niezbędne, - oczekuje, że osiągane przez niego wyniki pracy będą ocenianie, - spodziewa się, że będzie nagradzany odpowiednio do jego wkładu i osiąganych rezultatów pracy. Skuteczne kierowanie personelem wymaga, obok uwzględniania wspomnianych powyżej uwarunkowań, opanowania przez kierującego trzech zasadniczych umiejętności, a mianowicie: - komunikowania się, - motywowania, - i przewodzenia. KOMUNIKOWANIE SIĘ Komunikowanie się jest zjawiskiem występującym na co dzień w kontaktach rodzinnych, towarzyskich i oczywiście w środowisku pracy. Równocześnie, obserwując w praktyce funkcjonowanie ludzi w organizacji, nierzadko dostrzega się deficyt w sposobie mówienia i słuchania, czyli w sztuce komunikowania się. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Tak więc komunikowanie się jest ważne dla sprawnego funkcjonowania członków organizacji. Należy się zgodzić z poglądem, że umiejętność porozumiewania się jest jednym z warunków osiągnięcia sukcesu przez indywidualne osoby, jak również warunkiem sprawnego przebiegu wielu procesów w każdej organizacji, takich jak np.: kontakty z klientami i kooperantami, formułowanie celów, podejmowanie i implementowanie decyzji, kontrolowanie przebiegu określonych procesów oraz ich skutków. Szczególne znaczenie posiada komunikowanie się w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Dotyczy to praktycznie wszystkich obszarów zadaniowych tego zarządzania, począwszy od kształtowania stosunków między organizacjami przedstawicielskimi załogi a kierownictwem firmy, poprzez zatrudnianie, ocenianie, zwalnianie, na bieżącym kierowaniu pracą zespołów pracowniczych kończąc. Wiele znanych na świecie firm stara się kreować warunki stymulujące nieskrępowaną wymianę myśli w środowisku pracy w przekonaniu, że to pozytywny wpływ na produktywność poszczególnych osób i grup oraz organizacji jako całości. Przykładem może być firma Steelcase, największy producent mebli biurowych w Stanach Zjednoczonych. W nowo zbudowanym budynku tej firmy wprowadzono szereg rozwiązań konstrukcyjnych, których celem, jest stworzenie warunków sprzyjających nieskrępowanej i łatwej wymianie poglądów między pracownikami. I tak np. zrezygnowano z instalacji wind, zastępując je schodami ruchomymi. Z wcześniejszych obserwacji wynikało bowiem, że ludzie chętniej rozmawiają ze sobą stojąc na schodach niż w windzie. Ponadto urządzono szereg miejsc, gdzie pracownicy mogą usiąść i swobodnie przedyskutować nurtujące ich kwestie, po czym bezzwłocznie dalej pracować nad na swoich stanowiskach pracy. Odpowiednio wyprofilowane stoły konferencyjne, biurka i całe pomieszczenia zaprojektowane zostały z myślą o ograniczeniu do minimum barier swobodnej wymiany myśli. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Przytoczone powyżej rozwiązania, mające ułatwić komunikowanie się członków organizacji, nie są przejawem pewnego rodzaju luksusu, na który firma może, ale musi sobie pozwolić. Są one usankcjonowaniem faktu, iż praktycznie każdy pracownik, niezależnie od stanowiska pracy, które zajmuje i funkcji, którą spełnia w firmie, połowę swojego czasu poświęca na komunikowanie się z innymi pracownikami. A jeżeli uwzględniamy jeszcze fakt, iż porozumiewanie się ludzi następuje także za pomocą gestów, mimiki oraz mowy ciała, to można powiedzieć, iż praktycznie komunikujemy się bez przerwy, zarówno zgodnie ze swoją wolą, jak i niezależnie od niej, zarówno webalnie jak i niewerbalnie, czy też oficjalnie lub nieoficjalnie. Komunikowanie się jest procesem wymiany informacji za pomocą słowa mówionego i pisanego, symboli oraz mowy ciała. Jego celem w organizacji jest wyzwalanie i prowadzenie działań pracowników we wspólnym kierunku, zgodnym z jej celami. Jest ono więc instrumentem wysyłania i otrzymywania informacji różnymi kanałami formalnymi i nieformalnymi i może odbywać się w różnych kierunkach w hierarchii organizacyjnej: z dołu, z góry, na dół, w poziomie, poprzecznie. Proces ten można wyrazić w następując sposób: NADAWCA KODOWANIE INFORMACJA KANAŁ ODKODOWANIE ODBIORCA EFEKT Nadawcą informacji może być każdy pracownik zatrudniony w danej organizacji, jak również osoby spoza niej. Kodowanie polega na ujęciu treści, które chce się przekazać, w odpowiednią formę. Informacja jest wynikiem procesu kodowania i może przybierać formę werbalną lub niewerbalną, czasem może odbywać się mimowolnie, np. milczenie może być formą komunikowania się. Kanał jest to środek, za pomocą którego następuje przekazywanie informacji. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Najczęściej stosowanymi kanałami przekazywania informacji są: indywidualne rozmowy dwóch osób, rozmowy w grupie osób, telefon, telefax, pisma, raporty, poczta elektroniczna. Odkodowanie informacji w procesie komunikowania się polega na interpretacji otrzymanej informacji przez jej odbiorcę. Efektem komunikowania się jest konkretna postać informacji u odbiorcy. Bardzo ważną sprawą w tym procesie jest sprzężenie zwrotne, umożliwiające odbiorcy reagowanie na przekazywaną informację celem wyjaśnienia związanych z nią niejasności, a nadawcy – zorientowanie się, czy informacja dotarła w spodziewanej przez niego formie i jaką wywołała reakcję u odbiorcy. Tego typu efekt zapewnia dwukierunkowe komunikowanie się. Przedstawiony poniżej schematycznie proces komunikowania się może być zakłócany tzw. szumem, wywołanym różnymi czynnikami związanymi z cechami: zarówno osoby przekazującej informację, jak i osoby odbierającej, a ponadto z treścią samej informacji, kanałem jej przekazu, oraz warunkami, w których ten przekaz się odbywa. Identyfikacja tych czynników, które można również określić jako bariery komunikowani, jest pierwszym krokiem w usprawnianiu sposobu, w jaki porozumiewamy się z innymi ludźmi. Poniżej przedstawiono bariery efektywnego komunikowania się: W literaturze można znaleźć wiele praktycznych rad, jak należy prawidłowo komunikować się i czego należy unikać. , J. Nęcki przedstawia np. 15 zasad poprawnego komunikowania się, szczególnie w odniesieniu do sytuacji negocjacji. Brzmią one następująco: - poznaj samego siebie, - zwracaj uwagę na drobiazgi, - uwzględniaj chwiejność uwagi każdego rozmówcy, - nie formułuj przedwczesnych ocen, - bądź gotów przyznać się do pomyłki, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl - zwracaj uwagę na sens, a nie formę wypowiedzi, licz się z uczuciami rozmówcy, nie lekceważ żadnego pytania, różnica może być korzystna, spróbuj przyjąć punkt widzenia twych oponentów, uważaj na sposoby wyrażania niezgody, unikaj udzielania rad, bądź uważnym obserwatorem, wyrażaj się jasno i rzeczowo, okazuj szacunek rozmówcy. Obok wymienionych powyżej zasad prawidłowego komunikowania się można sformułować kilka praktycznych zaleceń, których przestrzeganie powinno podnieść efektywność porozumiewania się w codziennych kontaktach interpersonalnych. I tak menedżer, który chce usprawnić sposób komunikowania się, powinien dążyć do osiągnięcia dwóch celów. Pierwszym z nich jest doskonalenie przekazywanych informacji. Drugim doskonalenie własnego sposobu rozmienia treści przekazywanych przez innych ludzi. Inaczej mówiąc, należy dążyć do tego, by samemu być rozumianym przez innych, ale również by rozumieć innych. Warto także pamiętać o tym, że każdy człowiek posiada określony sposób przekazywania informacji, w którym można znaleźć zarówno mocne, jak i słabe strony. Najważniejszą sprawą w kontekście usprawniania komunikowania jest uzmysłowienie sobie, jakim jest styl, którym porozumiewamy się na co dzień. Drugą, nie mniej ważną sprawą jest poznanie stylu osób, z którymi najczęściej się komunikujemy, pamiętając o tym, że im więcej wspólnych elementów mają style komunikowania się poszczególnych osób, tym łatwiej będzie im się porozumieć. Diagnozując własny styl oraz osób, z którymi porozumiewamy się w ramach wykonywanych przez nas zadań lub pełnionych funkcji, a następnie przestrzegając określonych wskazań i unikając pewnych zachowań można liczyć na skuteczną wymianę informacji W usprawnieniu procesu komunikowania się pomaga także znajomość: po pierwsze, obyczajów kulturowych w danej organizacji oraz, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl po drugie, niewerbalnych form porozumiewania się, takich jak gestykulacja, mimika, spojrzenie, pozycja ciała, dystans między osobami rozmawiającymi, ton głosu, wygląd zewnętrzny. PRZYWÓDZTWO Skuteczność kierowania ludźmi zależy w dużej mierze od tego, czy osoba odpowiedzialna za wyniki pracy danego zespołu potrafi stworzyć warunki zachęcające członków tego zespołu do aktywnego angażowania się w osiąganie wspólnych celów. Przegląd najbardziej znanych ujęć przywództwa w organizacji rozpoczniemy od przypomnienia głównych założeń teorii cech (trait approach), która dominowała do końca lat czterdziestych naszego stulecia. Punktem wyjścia są tu założenia, że przywódcą nie można się stać, ale należy się ni urodzić, ż lider musi mieć charyzmę, inaczej mówiąc, zdolność przewodzenia wynika z cech charakteru danej osoby. Dla praktyki zarządzania oznaczało to poszukiwanie cech idealnego przywódcy, i koncentrowało się w trzech obszarach: cechy fizyczne, jak wzrost, waga, aparycja, wiek, płeć, zdolności i umiejętności, takie jak: inteligencja, wiedz, sposób komunikowania się i przekonywania, analizowanie i rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, cechy osobowości, takie jak: konserwatyzm, introwertyzm, ekstraweryzm, wrażliwość, asertywność, stabilność emocjonalna, wiara w siebie. Idealny lider według teorii cech to osoba: - odznaczająca się silną osobowością i nastawieniem na zadania, - aktywnością i wytrwałością w osiąganiu celów - oryginalnością w rozwiązywaniu problemów, - wykazywaniem inicjatywy, - pewnością siebie, - wolą akceptowania konsekwencji własnych decyzji i działań, - zdolnością do tolerowania i absorbowania sytuacji frustrujących, - zdolnością wpływania na innych. Następny etap rozwoju badań nad przywództwem w organizacji charakteryzuje się poszukiwaniem idealnego stylu kierowania lub przewodzenia Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl i przypada na okres między końcem lat czterdziestych a końcem lat sześćdziesiątych. W literaturze można znaleźć wiele typologii stylów kierowania. Jedną z najbardziej znanych klasyfikacji stylów kierowania jest ich ujęcie na kontinuum, wyznaczonym przez zakres wpływu przełożonego z jednej strony, z drugiej zaś przez zakres swobody podwładnych. Z lewej strony kontinuum opisane są trzy warianty podejmowania i egzekwowania decyzji przez lidera. W każdym z tych trzech przypadków przełożony podejmuje decyzje samodzielnie. w różny sposób natomiast egzekwuje jej wykonanie, od skrajnego przypadku, przewidującego stosowanie nawet przymusu, poprze przekonywanie, kończą na zrozumieniu. Środkowa część kontinuum stanowi styl przewodzenia, zakładający partycypację w zakresie prezentowania przez członków zespołu swojego stanowiska w danej sprawie. Po prawej stronie kontinuum znajdują się style przewodzenia, charakteryzujące się rosnącym zakresem swobody zespołu i ograniczaniem ingerencji lidera. Możliwe warianty przewidują: - w pierwszym przypadku - określanie problemu, formułowanie propozycji jego rozwiązania przez podwładnych i podjęcie decyzji przez lidera, - w drugim przypadku - określenie przez lidera warunków ramowych, w których podwładni podejmują odpowiednie decyzje, - w trzecim - skrajnym przypadku - z prawej strony kontinuum, zakłada się autonomiczne działanie zespołu w ramach określonych nadrzędnymi celami danej jednostki organizacyjnej. Innym podejściem do analizowanie stylów kierowania jest koncepcja siatki kierowniczej (managerial gird) autorstwa R. Blake'a i J. Mouton. Koncepcja siatki kierowniczej zawiera nie tylko opis możliwych sposobów zachowań liderów, ale również sugestie dotyczące idealnego stylu kierowania, którym jest równoczesne akcentowanie orientacji na ludzi i orientacji na zadania. Siatka kierownicza składa się z trzech wymiarów. Na osi poziomej jest zaznaczona orientacja lidera na zadania lub produkcję. Na osi pionowej orientacja na ludzi lub stosunki międzyludzkie. Na przecięciu tych dwóch osi powstaje trzeci wymiar siatki kierowniczej, ukazujący trzeci wymiar siatki kierowniczej, ukazujący motywację, odpowiadający na pytanie "dlaczego robię to co robię?". Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Na rys. 3 przedstawiono siatkę kierowniczą z zaznaczeniem pięciu stylów kierowania, oznaczonych następującymi symbolami: (1,1) niska orientacja na zadania i na ludzi - styl pasywny, (9,1) wysoka orientacja na zadania i niska orientacja na ludzi - styl autokratyczny, (1,9) niska orientacja na zadania i wysoka orientacja na ludzi - styl klubowy, (5,5) średnia orientacja na zadania i na ludzi - styl kompromisowy, (9,9) wysoka orientacja na zadania i na ludzi - styl zaangażowany. Dodatkowe dwa warianty stylów kierowania są kombinacją wymienionych powyżej stylów. Pierwszy z nich określa się mianem stylu paternalistycznego o symbolu (9,9), co oznacz że jest kombinacją wysokiej orientacji na zadania ze stylu (9,1) i wysokiej orientacji na ludzi ze stylu (9,1), Drugim wariantem stylu kierowania, powstającym jako kombinacja pozostałych, jest styl oportunistyczny, stanowiący swego rodzaju system wymiany wkładu pracy i otrzymywanego za ten wkład ekwiwalentu. REKRUTACJA I DEREKRUTACJA PERSONELU 1. PLANOWANIE ZASOBÓW LUDZKICH Planowanie zasobów ludzkich można rozumieć szeroko i wąsko. W pierwszym z tych ujęć istotą planowania zasobów ludzkich będzie przewidywanie przyszłych działań w poszczególnych obszarach zadaniowych zarządzania zasobami ludzkimi, przy uwzględnieniu występujących tu uwarunkowań i związków między planowaniem zasobów ludzkich a planowaniem w pozostałych obszarach funkcjonalnych organizacji (rys. 8). Zasadnicze znaczenie dla planowania w sferze zarządzania zasobami ludzkimi mają plany sprzedaży, produkcji, inwestycji, finansowe i organizacyjne (struktura organizacyjna). Skuteczność planowania zasobów ludzkich wymaga, by było ono zintegrowane z wymienionymi powyżej obszarami zarządzania i praktykowane na poziomie operacyjnym, taktycznym i strategicznym. Planowanie zasobów ludzkich w węższym znaczeniu oznacza przewidywanie niezbędnej w określonym czasie i miejscu liczby pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, zmian w Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl stanie i strukturze zatrudnienia oraz wzajemnego przyporządkowania zatrudnionych pracowników do poszczególnych komórek organizacyjnych i stanowisk pracy. Jest ona więc punktem wyjścia w działaniach podejmowanych w ramach procesu pozyskiwania i zwalniania pracowników. Swoim zakresem obejmuje trzy główne dziedziny planowania: - planowanie potrzeb personalnych, - planowanie wyposażenia personalnego, - planowanie obsad personalnych. Planowanie zasobów ludzkich w organizacji może być ponadto rozpatrywane jako planowanie indywidualnych karier zawodowych określonych członków organizacji albo jako planowanie odnoszące się do wszystkich zatrudnionych lub wybranych ich grup. Zagadnienia karier zawodowych zostało omówione w rozdziale IV, poświęconym problematyce rozwoje potencjału zatrudnionego personelu. W tym miejscu skoncentrujemy się na bliższym przedstawieniu trzech głównych obszarów planowania zasobów ludzkich w odniesieniu do większych grup zatrudnionych pracowników. Planowanie Planowanie Planowanie Planowanie sprzedaży produkcji inwestycji finansowe Planowanie zasobów ludzkich Planowanie potrzeb personalnych Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz Planowanie rekrutacji Planowanie systemów poważne warto. i derekrutacji personelukłopoty. Nie ryzykuj – nieWynagradznia Planowanie warunków Planowanie rozwoju i stosunków pracy personelu Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Planowanie kosztów Dyplomowe, Zaliczeniowe. pracy www.PracePro.pl Rys 8. Elementy planowania zasobów ludzkich w szerszym ujęciu Pierwszym z trzech głównych obszarów planowania zasobów ludzkich jest planowanie potrzeb personalnych, czyli określanie popytu na wewnętrznym rynku pracy danej organizacji. Stanowi ono punkt wyjścia w procesie planowania zasobów ludzkich i ukierunkowane jest na ustalenie pożądanej liczby pracowników o określonych kwalifikacjach, niezbędnych do realizacji zaplanowanego programu działania danej organizacji. Planowanie potrzeb personalnych posiada swój wymiar jakościowy i ilościowy. Celem planowania potrzeb personalnych w wymiarze jakościowym jest ustalenie kwalifikacji i wzorców zachowań, którymi powinien wykazywać się personel w określonym punkcie w przyszłości, żeby móc wykonywać przewidywane czynności. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Metodyka planowania potrzeb personalnych w wymiarze jakościowym obejmuje ustalenie programu działania firmy w przyszłości, następnie ustalenie koniecznych zadań do realizacji programu i na tej podstawie określenie wymogów pod adresem kwalifikacji i zachowań. Instrumentem służącym do realizacji tego zadania jest analiza stanowiska pracy (analiza pracy), która zostanie omówiona w dalszej części tego rozdziału. Sposób podejścia do określenia jakościowych potrzeb personalnych zależy od warunków otoczenia organizacji, jej struktury wewnętrznej i horyzontu planowania. W zależności od kształtowania się tych zmiennych, można tu wyróżnić trzy możliwe podejścia: - przy relatywnie stałym otoczeniu i stałej strukturze firmy korzystne jest krótkoterminowe planowanie poprzez uaktualnianie opisów stanowisk pracy i związanych z nimi wymogów kwalifikacyjnych; - przy stale zmieniającym się otoczeniu firmy i jej zmieniającej się strukturze, a równocześnie niewystępowaniu załamań strukturalnych lub przy załamaniach dających się łatwo prognozować, korzystne lub wręcz konieczne jest planowanie średniookresowe, poprzez uaktualnianie kluczowych zadań na stanowiskach pracy i związanych z nimi wymagań kwalifikacyjnych. Zadania te mogą być ustalane dla poszczególnych stanowisk pracy, grup pracowniczych lub całych obszarów funkcjonalnych przedsiębiorstwa; - przy występujących przełomowych zamianach strukturalnych w otoczeniu firmy i w jej wnetrzu, których wyrazem mogą być zmiany techniczne, koniunkturalne, prawne, polityczne, konieczne jest długookresowe planowanie, łącznie z planowaniem średnio- i krótkookresowym. Obok ustalenia opisów pracy tradycyjną metodą, konieczne stają się również prognozy scenariuszowe. Wykorzystywanie metody scenariuszowej jako instrumentu planowania w organizacji polega na prognozowaniu przyszłej konfiguracji otoczenia firmy oraz wynikających stąd konsekwencji m. in. dla planowania zasobów ludzkich. W układaniu scenariuszy należy uwzględnić następujące czynniki: postęp techniczny, zaopatrzenie w energie i surowce, popyt i podaż na rynkach Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zaopatrzeniowych i rynkach zbytu, konkurencję, rynek kapitałowy, ingerencję, państwa w rynek, zmiany kulturowe, systemy wartości, rozwój demograficzny, system edukacji. Na podstawie analizy środowiska, co z kolei stanowi punkt wyjścia dla sformułowania misji, celów, strategii, taktyki i konkretnych operacji w sferze zarządzania zasobami ludzkimi. Planowanie jakościowych potrzeb personalnych prognoz scenariuszowych obejmuje następujące etapy: dla otoczenia ustalenie scenariuszy strategicznych, - ustalenie scenariuszy dla poszczególnych obszarów działania firmy, - określenie zadań, które muszą być wykonane poszczególnych obszarach aktywności organizcji, - ustalenie wymogów kwalifikacyjnych i podstawie analizy zakresów zadaniowych, - wykreślenie profili wymagań dla poszczególnych stanowisk pracy lub grup stanowisk pracy, - oszacowanie potrzeb stanowisk pracy, - kontrola założeń planowania. dla oraz wykorzystaniu - ilościowych firmy przy celów w wzorców i planów przyszłości zachowań poszczególnych w na rodzajów Po określeniu profili kwalifikacji dla poszczególnych kategorii personelu należy oszacować potrzeby ilościowe. Celem planowania potrzeb personalnych w wymiarze ilościowym jest ustalenie liczby pracowników w wyodrębnionych kategoriach stanowisk pracy lub zakresu prac w określonym punkcie przyszłości, niezbędnych do wykonania założonego programu działania firmy. Przedmiotem planowania potrzeb ilościowych jest więc określenie ilości pracy (czasu pracy) niezbędnej do wykonania przyjętych zadań. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Do czynników wpływających na liczbę zatrudnionych pracowników, czyli potrzeby personalne organizacji, zaliczyć należy: - program działania (np. sprzedaży) firmy według ilości i rodzaju, - oczekiwaną produktywność pracy, - poziom organizacji (iloraz istniejących i optymalnych procesów), - stopień mechanizacji i automatyzacji, - przewidywany stopień wykorzystania zdolności produkcyjnych, - przepisy prawne. Również w przypadku ilościowego określania potrzeb personalnych należy uwzględnić warunki otoczenia firmy, jej strukturę wewnętrzną oraz horyzont planowania: - przy stabilnym otoczeniu i strukturze firmy ilościowe potrzeby personalne dają się względnie dobrze określać poprzez uaktualnianie liczby pracowników w poszczególnych kategoriach stanowisk pracy; - przy stałych zmianach otoczenia przedsiębiorstwa i jego struktury ilościowe potrzeby personalne dają się również relatywnie dobrze planować. Jeżeli natomiast występują zmiany trudno przewidywalne, planowanie potrzeb personalnych musi uwzględniać związane z tym ryzyko. W atkiej sytuacji należy sięgać do podejścia charakterystycznego dla procesu podejmowania decyzji, funkcji produkcji, nakładów czasu pracy; - jeżeli otoczenie firmy charakteryzuje się głębokimi załamaniami strukturalnymi, które prowadzą do zasadniczych zmian programu działania firmy i jej struktur wewnętrznych, ilościowe określenie potrzeb personalnych jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe, można w takiej sytuacji ewentualnie wykorzystać podejście nawiązujące do funkcji produkcji, jeżeli znany jest rodzaj zmian strukturalnych. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Przy ustalaniu niezbędnej liczby pracowników można wykorzystywać szereg metod, ułatwiających precyzyjne szacowanie przyszłych potrzeb personalnych. Należą do nich zarówno intuicyjne sposoby ustalania potrzeb personalnych, takie jak plan etatyzacji, szacunki ekspertów, diagram funkcji, blokada etapów, jak również metody opierające się na pomiarze nakładu pracy (czasu pracy) oraz metody matematyczno-statystyczne, m. in. ekstrapolacja trendu, rachunek korelacji i regresji, modele decyzyjne; potrzeby personalne mogą być ponadto planowane metodą przez analogie, jak również matodą wskaźnikową. Podstawą tworzenia różnych sposobów planowania potrzeb personalnych może być następujące równanie wyjściowe: możliwy czas pracy personelu w danym okresie = czas konieczny do wykonania zadań organizacji w danym okresie [91]. Jeżeli potrzeby personalne oznaczymy jako PP, czas pracy jako CP, pracownika jako P, okres jako O, jednostkę pracy jako JP, to powyższe równanie przybierze następującą postać: PP CP : P O JP : O CP : JP Z powyższego równania można wyprowadzić następujące wzory na obliczanie potrzeb personalnych: PP JP : O CP : JP CP : P OCzas Potrzeb y 1) personalne Jednostki pracy na okres pracy na Czas pracy na pracownika jednostkę pracy i okres Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl PP JP : O JP : P O 2) Jeżeli przyjmiemy, że jednostka pracy JP oznacza liczbę stanowisk pracy do obsługi, to wyrównanie wyjściowe przyjmie następującą formę: Z równania tego dają się wyprowadzić kolejne wzory na obliczanie PP CP : P O CP : JP O JP Jednostka pracy, cy nCzas praa jednostkę Pracy i okres np. stanowiska do obsługi potrzeb personalnych: PP JP CP : JP O CP : P O PP JP P : JP gdzie JP PP JP : P 3) 4) gdzie [P : JP] oznacza wskaźnik obsady 5) [JP : P] oznacza wskaźnik obsługi. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Jeżeli istnieje tylko ogólne wyobrażenie o wielkości czasu pracy potrzebnego do wykonania określonego programu działania, to równanie wyjściowe przyjmie następującą postać: PP x [CP : (P x 0) = JP x [CP : JP x o)] gdzie: JP - jednostka pracy JP x 0 - czas pracy na jednostkę pracy i okres z której personalnych: 6) można wyprowadzić PP kolejny , wzór na obliczanie potrzeb CP : O CP : P O Drugim obszarem planowania zasobów ludzkich w organizacji jest planowanie jej wyposażenia personalnego lub inaczej mówiąc, podaży na wewnętrznym rynku pracy. Polega ono na przewidywaniu przyszłych zmian w stanie i strukturze istniejącego zatrudnienia, które można określić również jako wyposażenie personalne firmy. Podobnie jak w przypadku planowania potrzeb personalnych, także w odniesieniu do planowania wyposażenia personalnego można mówić o jego wymiarze ilościowym i jakościowym. Celem jakościowego planowania wyposażenia personalnego jest ustalenie i klasyfikacja struktury zatrudnienia na początek okresu planowania, prognoza zmian w przyjętym horyzoncie czasowym oraz ustalenie pożądanego stanu i struktury w danym punkcie przyszłości. Przedmiotem planowania podaży pracy w wymiarze jakościowym są więc aktualne i przyszłe struktury zatrudnienia według wykształcenia, wieku, płci, innych cech potencjału pracy oraz klasyfikacja personelu w pewne grupy. W praktyce może się to odbywać poprzez wykreślenie profilów kwalifikacyjno-behawioralnych zatrudnionego personelu w początkowym okresie planowania, a następnie dokonanie oceny, które z elementów istniejących profili ulegną w końcu okresu planowania zmianom i jakim stopniu. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Ilościowe planowanie podaży pracy ma na celu ustalenie liczby pracowników w poszczególnych kategoriach personelu na początek okresu planowania, i sformułowanie prognozy na koniec okresu planowania. Można to wyrazić w sposób ogólny za pomocą poniższego zestawienia: Wyposażenie organizacji w personel kategorii r na początek okresu planowania – zwolnienia pracowników kategorii r w planowanym okresie, – przyjęcia pracowników kategorii r w planowanym okresie. Wyposażenie planowania. organizacji w personel kategorii r na koniec okresu Najprostszym sposobem określania ilościowych zmian w stanie i strukturze zatrudnienia jest analiza posiadanego wyposażenia personalnego pod kątem przewidywanych zwolnień z różnych przyczyn, jak i przewidywanych przyjęć, uzupełniona o analizę absencji i uwzględniająca współczynnik płynności, który można przyjąć na podstawie dotychczasowych doświadczeń oraz oceny sytuacji na rynku pracy. Prowadzenie tego typu statystyki umożliwia dokonywanie ekstrapolacji istniejącego stanu i struktury zatrudnienia. Skuteczną, acz bardziej skomplikowaną metodą symulacji i prognozy zmian w wyposażeniu personalnym organizacji jest analiza Markova, bazująca na wykorzystaniu prawdopodobieństwa przyjęć, zwolnień, przemieszczeń pionowych i poziomych w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach pracy do antycypowania zmian w stanie i strukturze zatrudnienia. Prawdopodobieństwo poszczególnych rodzajów wewnętrznej i zewnętrznej ruchliwości pracowników na określonych stanowiskach pracy oblicza się na podstawie danych statystycznych z kilku poprzedzających lat. Planowanie podaży pracy wspólnie z planowaniem potrzeb personalnych stanowi podstawę informacyjną dla planowania pozyskiwania, zwalniania, przemieszczania i rozwoju personelu oraz podstawę do planowania obsad personalnych dla poszczególnych stanowisk pracy w określonych komórkach organizacyjnych ściśle określonym czasie. Planowanie obsad personalnych jest Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl trzecim obszarem planowania zasobów ludzkich, jakkolwiek często pomijanym lub nie nazywanym w wielu publikacjach traktujących o omawianym tu zagadnieniu planowania zasobów ludzkich w organizacji. Zasadność wyodrębniania planowania obsad personalnych w ramach planowania zasobów ludzkich wynika z różnicy między potrzebami personalnymi, będącymi wielkością normatywną, wynikającą z wymaganej liczby i kwalifikacji personelu a wyposażeniem personalnym, będącym wielkością rzeczywistą, określającą istniejący stan i strukturę zatrudnienia. Oznacza to, że w praktyce powstaje problem obsady konkretnego stanowiska pracy, o ściśle określonym wymogach kwalifikacyjnych, pracownikami posiadającymi szersze kwalifikacje, lub też problem wyboru odpowiedniego kandydata na dane stanowisko pracy spośród kilku spełniających wymogi formalne. Potrzeba planowania obsad personalnych wynika również bezpośrednio z celów zarządzania zasobami ludzkimi, zakładających nie tylko zapewnienie organizacji personelu o odpowiedniej liczbie i jakości, ale również jego produktywne zastosowanie w procesie pracy. Na rys. 9 przedstawiono główne elementy systemu planowania zasobów ludzkich w węższym ujęciu. Celem planowania obsad personalnych jest rozdysponowanie zadań do wykonania między pracowników danej organizacji lub określonej jej komórki organizacyjnej. Polega ono na przyporządkowaniu zatrudnionego personelu do istniejących komórek organizacyjnych, stanowisk pracy i czynności. Jako dodatkowe możliwości planowania wykorzystania zatrudnionego personelu mogą być rozpatrywane: udział pracownika w przedsięwzięciu szkoleniowym oraz wypożyczenie go do innej firmy. W planowaniu obsad personalnych należy dążyć do ich optymalizacji, czyli wzajemnego przyporządkowania stanowisk pracy i pracowników na podstawie ustalonego wcześniej kryterium, którym jest najczęściej minimalizacja kosztów. Celem planowania obsad personalnych jest oczywiście nie tylko minimalizacja kosztów pracy, ale również maksymalizacja przydatności pracownika do wykonywania zadań na określonym stanowisku pracy. Przydatność pracownika określa się przez porównanie profilu wymagań stanowiska pracy z profilem kwalifikacyjnym pracownika. Zarówno ograniczenie kosztów pracy, jak i precyzyjne przyporządkowanie wymagań i istniejących profili potencjału pracy przyczyniają się do produktywnego wykonywania nadrzędnych celów firmy. Do optymalizacji obsad personalnych mogą być wykorzystane, obok wspomnianej już metody porównywania profili, także metody ilościowe i heurytyczne. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Rys. 9. Element planowania zasobów ludzkich w organizacji Spośród ilościowych metod planowania obsad personalnych najczęściej wykorzystuje się programowanie liniowe. Jego istota sprawdza się do optymalizacji określonej funkcji celu, którą może być np. maksymalizacja wskaźnika potencjału kwalifikacyjnego, będącego wyrazem użyteczności pracownika. Stosowanie tej metody wymaga bardzo ścisłego przestrzegania warunków ograniczających, takich jak: - każdy pracownik może być zatrudniony na jednym stanowisku pracy, a każde stanowisko pracy może być tylko raz obsadzone, - funkcja celu musi się dać ująć ilościowo, np. stopień przydatności pracownika mierzony wymogami stanowiska pracy, - kwalifikacje i efekty pracy pracownika muszą być mierzalne, - w okresie obowiązywania danej obsady personalnej nie mogą następować zmiany techniczne, organizacyjne, jak również przedsięwzięcia szkoleniowe. Wymienione powyżej warunki, konieczne dla stosowania matematycznych metod planowania obsad personalnych, w znacznym stopniu ograniczają możliwości ich praktycznego stosowania. Heurystyczne metody planowania obsad personalnych zmierzają do optymalizacji przyporządkowania pracowników i stanowisk na podstawie stopnia przydatności pracowników do zatrudnienia na określonych stanowiskach pracy. W tym celu koniecznym jest ustalenie współczynników przydatności personelu, odzwierciedlających stopień zgodności między wymogami stanowisk pracy a kwalifikacjami pracowników. Stopnie przydatności pracowników branych pod uwagę do obsady określonych stanowisk pracy, tworzą macierz oceny przydatności pracowników. W poniższym przykładzie założono, że liczba pracowników (wyposażenie personalne) odpowiada liczbie stanowisk pracy (potrzeby personalne). Przykładowe zadanie polega na przyporządkowaniu czterech pracowników i Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl czterech stanowisk pracy. Na podstawie ustalonych wcześniej współczynników przydatności pracowników powstaje następująca macierz oceny: Pracown ik i i=1 i=2 i=3 i=4 j=1 Stanowisko pracy j j=2 j=3 j=4 78 34 98 74 95 27 36 69 92 66 47 56 83 92 25 84 Rys. Macierz oceny przydatności pracowników Jeżeli każdemu stanowisku pracy przyporządkujemy najbardziej przydatnego pracownika, czyli tego o najwyższym współczynniku przydatności, otrzymamy następującą macierz obsady czterech stanowisk pracy czterema pracownikami: Pracown ik i i=1 i=2 i=3 i=4 j=1 0 0 1 0 Stanowisko pracy j j=2 j=3 1 0 0 0 0 1 0 0 j=4 0 0 0 1 Rys. 11. Macierz obsady personalnej według kryterium najwyższej przydatności Sumując wartości współczynników przydatności pracowników, którymi zostały obsadzone stanowiska pracy, oryzmujemy ogólną wartość przydatności dokonanej obsady personalnej. W powyższym przykładzie wynosi ona: 98 + 95 + 92 + 56 = 341. Zaletą przedstawionej metody planowania obsad personalnych jest jej prostota oraz zapewnienie optymalnego wykorzystania w pierwszej kolejności Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl wysoko wykwalifikowanych pracowników. Ujemną stroną natomist jest przede wszystkim przyporządkowanie pracowników o niższych kwalifikacjach do stanowisk, na których współczynnik ich przydatności jest relatywnie niski. W przytoczonym powyżej przykładzie dotyczy to pracownika i=4, któremu przyporządkowano stanowisko j=4, ponieważ pozostałe stanowiska zostały już wcześniej obsadzone innymi pracownikami. Przedstawiony sposób obsady stanowisk pracy nie uwzględnia ponadto dostatecznie specjalnych uzdolnień pracowników, preferując tych mających najwyższą wartość współczynnika przydatności, który uwzględnia cały zestaw cech składających się na profil pracownika. Można temu przeciwdziałać poprzez modyfikację sposobu przyporządkowania pracowników i stanowisk pracy, celem lepszego uwzględnienia specjalnych kwalifikacji pracownika. Przykład takiego przyporządkowania przedstawiono poniżej: Pracown ik i i=1 i=2 i=3 i=4 j=1 0 0 1 0 Stanowisko pracy j j=2 j=3 0 0 0 1 Rys. 11. Macierz obsady personalnej umiejętności pracownika 0 1 0 0 z uwzględnieniem j=4 1 0 0 0 specjalnych Powyższą macierz obsady otrzymano w następujący sposób: dla każdego pracownika obliczono różnicę między najwyższym i najniższym współczynnikiem przydatności. Pozwoliło to ustalić kolejność przyporządkowania stanowisk pracy i pracowników, poczynając od pracownika odznaczającego się najwyższą różnicą. Otrzymana w ten sposób obsada personalna charakteryzuje się wyższą ogólną wartością przydatności pracowników, wynoszącą w naszym przykładzie: 92 + 92 + 98 + 69 = 351. Ponadto pozwala w większym stopniu uwzględnić specjalistyczne kwalifikacje pracowników. Kosztem będzie natomiast tylko częściowo optymalizacja wykorzystania pracowników o wysokich uniwersalnych kwalifikacjach. Wybór określonego sposobu przyporządkowania pracowników i stanowisk pracy zależy Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl od konkretnych warunków w danej organizacji, rodzajun obsadzanych stanowisk pracy oraz preferowanej polityki w sferze zasobów ludzkich. 2. POZYSKIWANIE PRACOWNIKÓW Jedną z podstawowych funkcji zarządzania zasobami ludzkimi, wykonywaną we wszystkich organizacjach, jest rekrutacja personelu. Pozyskiwanie pracowników nie zawsze jes sprawą łatwą, zależy bowiem od szeregu czynników, wymaga i pochłania środki finansowe. Nakłady finansowe oraz koszty związane pośrednio lub bezpośrednio z rekrutacją nie zawsze są w pełni uświadamiane przez osoby odpowiedzialne za sprawy personalne w firmie. Obejmują one wydatki związane z ogłoszeniami w prasie, czas pracy specjalistów zajmujących się przyjmowaniem ludzi do pracy, ewentualnie honoraria doradcy do spraw personalnych z zewnątrz, zwykle niższą wydajność nowo przyjętego pracownika Sposób prowadzenia rekrutacji pracowników do firmy przejawia się również w tzw. kosztach odroczonych, powstających w wyniku zatrudnienia nieodpowiednich pracowników na określonych stanowiskach pracy, może w przyszłości prowadzić do np. słabych efektów sprzedaży, gorszej jakości produkcji, marnotrawstwa materiałów i narzędzi, niepełenego wykorzystania czasu pracy, absencji i płynności pracowniczej. 1. Marketing kadrowy 1.1. Idee i założenia Wyrażenie ''marketing personalny'' wzbudza w ostatnich latach żywą dyskusję w kręgach osób zajmujących się gospodarką kadrową. Treści i metody wyznaczające zakres marketingu personalnego otwierają przed zakładami pracy nowe perspektywy pracy kadrowej, konkurencyjności, sprawę pozyskiwania nowych pracowników przez przedsiębiorstwa na rynku pracy a pośrednio także doskonalenia różnych form biznesu. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Marketing personalny stanowi system sposobów postępowania i zachowania przedsiębiorstwa zorientowanego na interesy i oczekiwania potencjalnych i zatrudnionych pracowników. Konsekwencją tej myśli w praktyce zakładu pracy jest postrzeganie i traktowanie potencjalnych - na rynku pracy- jak i już zatrudnionych pracowników jako ''klientów''. ''Marketingu personalny'' w przeszłości zamiast solidnej pracy kadrowej i solidnego zarządzania zasobami ludzkimi, wysuwał na pierwszy plan, praktykowana przy każdej nadarzającej się okazji, politykę hire and fire (zatrudnianie ad hoc ), do jakiej chętnie uciekały się kiedyś duże zakłady pracy. Marketing personalny wykracza poza zakres pojęcia tradycyjnie rozumianego marketingu i zawiera orientację etyczną, wedle której założenia polityki kadrowej nie mogą być budowane na manipulacji pracownikami. Pracownik powinien znaleźć na swoim stanowisku: Takie po pierwsze, techniczne środki pracy, po drugie, jasno sprecyzowane zadania, cele i wizje przedsiębiorstwa, po trzecie, odpowiednie, przyjazne mu otoczenie. przygotowanie środowiska pracy umożliwi mu: samookreślenie się, podnoszenie kwalifikacji i motywacji przy optymalnej realizacji powierzonych zadań. W ramach danych przez zakład możliwości, winien znajdować on zadowolenie i korzyści z wykonywanej pracy. Dzięki tak prowadzonej gospodarce kadrowej zarówno zakład jak i pracownik osiągają tu pokaźne korzyści. Redukcji ulegają: straty czasu, fluktuacja, wewnętrzna emigracja, procent braków, wahania procesu produkcji itp. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Dobrze poinformowani i umotywowani pracownicy podnoszą konkurencyjność która wykracza również poza rynek pracy. firmy, Preferują w swym zachowaniu, uznawaną za własną, poczucie przynależności zakładu i wiele innych istotnych spraw. do Zadowolenie z pracy i wydajność mają dla nich wówczas jednakowo duże znaczenie. Za koniecznością realizacji strategii tego marketingu Ujawniają się już one w: przemawia wiele przesłanek. zbyt fragmentarycznej czy wręcz mało praktycznej wiedzy uzyskiwanej w szkołach, zmianach systemów wartości pracowników, braku dobrych specjalistów i menedżerów w gospodarce, błędnych decyzjach dotyczących wyboru studiów i zawodu, konieczności wprowadzania systemów zabezpieczających jakość pracy itp. Skuteczny marketing kadrowy nie jest wyłączną własnością wielkich przedsiębiorstw. Może on być atrakcyjny dla średnich i małych zakładów, jak również stymulujących wydajność nowo przyjętych oraz od dawna zatrudnionych pracowników. Wewnętrzny rynek pracy, który jest szczególnym obszarem zainteresowania marketingu personalnego, kształtują m.in. następujące czynniki: treść zadań, regulacje płacowe, możliwości kształcenia i doskonalenia zawodowego, możliwości robienia kariery i rozwoju, klimat w zakładzie na stanowisku pracy, zachowanie kadry kierowniczej, kształtowanie zachęt i bodźców (motywacja, unikanie demotywacji), atrakcyjnie kształtowany czas pracy, regulacje czasu pracy, cele i wizje przedsiębiorstwa. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Z punktu widzenia strategii marketingu kadrowego zewnętrzny rynek pracy jest coraz ważniejszy i wymagający. Musi on być traktowany przez przedsiębiorstwa jako miejsce twardej konkurencji. Poprzez pryzmat tego właśnie rynku, bardziej niż rynku zbytu, powinny być ocenianie efekty przedsiębiorstwa. Skuteczny marketing kadrowy, jako narzędzie dostarczające pracowników, nie da się opisać bez uwzględniania danych z przedsiębiorstwa i jego otoczenia. Dane te można uzyskać poprzez „włączenie się” do systemu informacyjnego przedsiębiorstwa. Służą temu odpowiednie kanały i sposoby informowania. Praktycy, którzy zajmują się rekrutacją personelu w ramach funkcji marketingu kadrowego, dysponują możliwościami, które można ująć następująco. Na wiarygodnie prowadzony marketing kadrowy składają się – między innymi – takie działania elementarne, jak: prezentacja wizualna firmy, informowanie otoczenia, optymalne wykorzystanie wyników rozmów z kandydatami do pracy, odpowiednia rekrutacja kandydatów, otwarte i zorientowane na potrzeby kontakty z pracownikami, powiązania z placówkami kształcenia celem pozyskania młodej kadry, podejmowanie decyzji personalnych. Marketing personalny dostarcza nowych perspektyw strategicznych dla aktywnej polityki kadrowej, jak również konkretnych metod pozyskiwania pracowników. Otwiera się niektóre obszary problemów i napięć – w większości związanych z pozytywnymi skutkami zmian. Zobrazowane powyżej pole problemowe oznacza, że organizacja i kierownictwo przedsiębiorstwa winno się dostosować do zmiennych wymogów, jakie stawiane są w obszarze gospodarki kadrowej. MARKETING KADROWY W POLU Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl PROBLEMÓW I NAPIĘĆ Marketing kadrowy w polu problemów i napięć Zadanie profilowania Opieka nad personelem Redukcje personelu MARKETING dokładniejszego PERSONALNY przedstawienia podstawowych Jedną z możliwości treści gospodarki kadrowej z punktu widzenia marketingu personalnego daje porównanie założeń marketingu ogólnego z założeniami marketingu personalnego, lub porównanie odpowiednich ich instrumentów. MARKETING Problemy Problemy motywowania PERSONALNY motywowania Problemy akwizycji Pozycja PORÓWNANIE MARKETINGU rynkowa firmy Pozycja rynkowa firmy OGÓLNEGO Z MARKETINGIEM Problemy akwizycji PERSONALNYM Marketing ogólny Produkt, asortyment, ogólna oferta Marketing personalny Stawianie zadań, praca kadrowa i kierowanie Cena, warunki Wydajność pracowników Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Popyt Materialne i pozamaterialne potrzeby pracowników Klienci (konsumenci) Pracownicy Badania rynku Rozmowy z pracownikami, badania empiryczne, wskaźniki, liczby Image produktu, stopień znajomości, reputacja Image pracodawcy Service posprzedażny Mix – marketingu ogólnego 1.2. Wprowadzenie na stanowisko, wdrożenie do zadań i doskonalenie kwalifikacji pracownika Mix – marketingu personalnego Czynniki marketingu personalnego CZYNNIKI WEWNĘTRZNEGO RYNKU KADROWEGO Czynniki kooperacji Czynniki partycypacji Marketing personalny Pracownicy jako centralny czynnik Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz sukcesu przedsiębiorstwa poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Czynniki Czynniki kwalifikacji usprawniania Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Marketing personalny stanowi system pracy kadrowej w zakładzie, która jest zbiorem określonych środków. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Środki te i czynniki powinny przenikać wszystkie obszary przedsiębiorstwa, w którym pracownik jest centralnym punktem zainteresowania. Istnieje podział na wewnętrzne i zewnętrzne czynniki marketingu personalnego. Podział ten służy jedynie lepszemu planowaniu i wykorzystaniu tych środków. Kompleksowe podejście marketingu personalnego wymaga kojarzenia wewnętrznej i zewnętrznej pracy kadrowej. Do czynników kooperacji zalicza się te, które uwarunkowane są kulturą zarządzania przedsiębiorstwem. Obejmują one aspekty delegowania uprawnień, pracy zespołowej oraz aktywnego komunikowania się. Zagadnienia partycypacji dotyczą zaś aktywnego porozumiewania się, uzgadniania i przez to także współodpowiedzialności pracowników za sprawy przedsiębiorstwa. Czynniki z obszaru doskonalenia kwalifikacji to z kolei warunki, jakie zakład stwarza pracownikom do szkolenia i doskonalenia, w rezultacie czego są oni zdolni spełniać wymogi tego zakładu. Wreszcie do czynników oznaczonych terminem „usprawnianie” zalicza się sprawy wynagradzania i planowania karier zawodowych. Spośród czynników rynku kadrowego na szczególną uwagę zasługują: 1. Czynniki marketingu przedsiębiorstwa: dane liczbowe i wskaźniki przedsiębiorstwa (obroty, liczba zatrudnionych itp.), forma prawna przedsiębiorstwa (warunki własności, przepisy obowiązujące itp.), usytuowanie geograficzne i otoczenie przedsiębiorstwa, struktura finansów przedsiębiorstwa, założenie strategiczne przedsiębiorstwa, image przedsiębiorstwa w otoczeniu, kondycja rynkowa przedsiębiorstwa, rodzaje wytwarzanych i sprzedawanych produktów, infrastruktura w otoczeniu przedsiębiorstw (szkoły, komunikacja, środowisko kulturalne itp.). 2. Czynniki marketingu miejsca pracy Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl zadania i opisy zakresów czynności, stosunki służbowe, kompetencje, odpowiedzialność, zakresy władzy, struktura przekazywania informacji międzywydziałowa i na zewnątrz, oczekiwania kierownictwa przedsiębiorstwa i osób na stanowiskach funkcyjnych, liczba i jakość pracowników, schemat organizacyjny przedsiębiorstwa, system ocen i możliwości rozwoju, wynagrodzenie podstawowe, dywidendy i świadczenia socjalne, informowanie o osobach wcześniej zajmujących stanowiska, inne zagadnienia kluczowe (z przeszłości, teraźniejszości i w przyszłości), kanały informacyjne w przedsiębiorstwie, treści i okresy obowiązywania umów o pracę. 3. Czynniki marketingu kultury przedsiębiorstwa klimat sprzyjający innowacjom, atmosfera w przedsiębiorstwie, poziom identyfikowania się z przedsiębiorstwem i jego kultura, zasady zastępowania na stanowiskach, zachowanie w sytuacjach kryzysowych, humanizacja stanowisk pracy. Wymienione wyżej czynniki mają dla zewnętrznego rynku pracy znaczenie rozstrzygające. Określają one nie tylko konkurencyjność polityki rekrutacji dobrych pracowników, ale mają również duże znaczenie dla rozwoju organizacji i przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia gospodarki kadrowej zgodność wewnętrznych i zewnętrznych działań marketingu personalnego oraz związanych z nimi aktywnych przepływów informacji, stanowi sedno sukcesu przedsiębiorstwa. 1.3. Marketing personalny i zarządzanie Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Jeśli pomiędzy pojęciami „słowo” i „czyn” w marketingu personalnym zakładu istnieją ogromne różnice, to również istnieją luki pomiędzy deklarowanymi zasadami oraz działaniami marketingu personalnego i zarządzaniem. Oznacza to, że podejmuje się zbyt mało starań usunięcia tych rozbieżności, co prowadzi do negatywnego sprzężenia zwrotnego, które fatalnie wpływa na zaufanie w stosunkach międzyludzkich. Szwankuje również wiarygodność idei marketingu personalnego w przedsiębiorstwie. Gdy kierownictwo zakładu dostrzega korzyści płynące z tego marketingu, wówczas samo daje gwarancje skuteczności i wiarygodności jego zasadniczych idei. Istnieje kilka modeli kierowania, które odpowiadają sensowi takiego myślenia, a kadra kierownicza postępując zgodnie z nimi może wspierać kształtowanie się korzystnej orientacji. Podstawowe założenia tych modeli są proste. Pracownik wraz ze swoimi potrzebami i życzeniami znajduje się w centrum zainteresowania. Na taki właśnie założeniu budowana jest praca kadrowa i zarządzanie. Nie zapobiega to w pełni wszystkim konfliktom w gospodarce kadrowej, a tym samym i sprzecznościom interesów. Życzenia pracowników dotyczące podwyżki wynagrodzeń wywołują presję na koszty osobowe zakładu. Wewnętrzny dobór personelu poprzez przenoszenie na nowe stanowiska. Istotną odpowiedzialność kadra kierownicza ponosi za powtórną selekcję pracowników, którzy otrzymali już „wewnętrzne” wymówienia stosunków pracy. Problem wypowiedzeń wewnętrznych wykracza poza administrację publiczną.Dotyczy w takim stopniu gospodarki prywatnej. Zjawiska tego typu mogą towarzyszyć stosunkowo błahym problemom, których następstwa są pustoszące dla zdolności wytwórczych przedsiębiorstw. Pracownik staje się coraz bardziej bierny i izoluje się z własnymi problemami, które postrzega jednostronnie. Jego orientacja na wysoką wydajność, gotowość do działania i kreatywność są obniżone. Zmniejszona wydajność, która może się z tym łączyć, musi być kompensowana zatrudnianiem nowego personelu, co wpływa na wzrost kosztów. 1.4 Rekrutacja personelu a funkcje przełożonych Funkcje kierownicze – odpowiedzialność wobec pracowników Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl W wielu przedsiębiorstwach panuje jeszcze przestarzały pogląd, że tylko szefom kadr lub ich przedstawicielom należy powierzać fachowe lub kierownicze zadania z zakresu gospodarki kadrowej. Tymczasem każdy kierownik, mistrz czy czeladnik jest w pełni odpowiedzialny za sprawy kadrowe i dlatego także powinien mieć wpływ na ich realizację. Odpowiedzialność za dobór personelu powinna tu opierać się na: postawach nowoczesnego gospodarowania personelem, określaniu zadań, ustalaniu profilów wymagań, aktywnym poszukiwaniu kandydatów do zatrudnienia, przeprowadzaniu rozmów z tymi kandydatami, wpływaniu na zawieranie umów o zatrudnieniu, kształtowaniu optymalnego klimatu w zakładzie, który nie będzie sprzyjać fluktuacji i marnotrastwu czasu pracy, wprowadzaniu nowych pracowników na stanowiska i wdrażaniu ich do zadań, kształtowaniu warunków dla doskonalenia kwalifikacji i innowacji, okresowym delegowaniu funkcji, kompetencjach w zakresie dysponowania informacjami, it. Wymagania stawiane przełożonym w nowoczesnych zakładach pracy zostały wyraźnie podwyższone i poszerzone. Obok czysto profesjonalnych kwalifikacji (umiejętności technicznych), o wiele ważniejsze stają czynniki interpersonalne (umiejętności miękkie), np. predyspozycje kierownicze lub sama osobowość. Wielostronność funkcji przełożonych ilustruje tabela 1.5. W kompleksowym ujęciu funkcje te są znamionami i składowymi osobowości zarówno kierownika, jak i pracownika: Funkcje Treści Planowanie Określanie celów krótko-, średnioi długookresowych Kierowanie Udzielanie wskazówek, motywowanie, opieka Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl Podejmowanie decyzji Wybory między alternatywnymi celami Informowanie Pozyskiwanie, gromadzenie i przekazywanie informacji Podejmowanie inicjatywy Określanie celów, organizowanie Delegowanie uprawnień Transmisja zadań, kompetencji i odpowiedzialności Koordynowanie Dosotosowywanie obszaru działania pracownika do innych obszarów przedsiębiorstw Tab. 1.5 :Funkcje i treści kierowania Do sprawowania tych funkcji przełożony musi posiadać odpowiednie kwalifikacje wybiegające daleko poza czysto profesjonalną wiedzę. Środki służące rozwojowi kadry kierowniczej mogą częściowo ułatwić pozyskiwanie tych szczególnych kwalifikacji. Sposoby postrzegania i wypełniania ich przez kierownictwo współdecydują o sukcesie wprowadzania marketingu personalnego do przedsiębiorstw. Sukcesy i wymaganie kierownicze Zarysowane wyżej myśli wskazują na wyraźnie podwyższone i w swej istocie kompleksowe wymagania stawiane przed kierownictwem. Profesjonalne umiejętności powinny być uzupełniane wiedzą humanistyczną. Fakt ten potwierdzają badanie kady kierowniczej przeprowadzone przez G. Wurtele (Lernende Elite, Frankfurt/Main 1993). Ankietowani dostrzegają te potrzeby w następujących obszarach działania: kompetencje etyczne, zdolności do wychodzenia naprzeciw wielokulturowym potrzebom pracowników, umiejętności kierowania zmianami i opanowywania chaosu, Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl kompetencje w zakresie komunikowania się, umiejętności podejmowania i realizacji działań strategicznych, umiejętności nawiązywania kontaktów i zawierania porozumień z pracowniczymi zaspołami i grupami nieformalnymi, a także kompetencje zawodowe. Fantazja zamiast rutyny Wykorzystywanie powszechne uznawanych metod pozyskiwania personelu w niszach rynku pracy w celu zaspokojenia potrzeb kadrowych, wymaga – podobnie jak w przypadku rynku zbytu – mądrych i pomysłowych strategii. Ma tu znaczenie odejście od utartych ścieżek i przestawnienie się na zmienione wyzwania. Konieczne jest szukanie nowych dróg do rynków pracy, na który można znaleźć kandydatów do zatrudnienia. Stawia to konieczność stosowania aktywnego badania rynku oraz opracowania o nim danych. W przypadku średnich i małych zakładów zaleca się tu wiele możliwości. Proponuje się im korzystanie z tradycyjnych, mocnych powiązań regionalnych, jak również z licznych formalnych i nieformanych kontaktów, jakie charakterystyczne są dla tej wielkości zakładó. Cudza praca skopiowana z internetu oznacza plagiat oraz poważne kłopoty. Nie ryzykuj – nie warto. Piszemy profesjonalnie i bez plagiatu Prace Inżynierskie, Magisterske, Licencjackie, Dyplomowe, Zaliczeniowe. www.PracePro.pl
