Opieka nad osobami starszymi

Opieka nad osobami
starszymi
(wstępne wyniki badań)
ElŜbieta Bojanowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ekspert
Instytutu Spraw Publicznych
Pełne wyniki badań zostaną zamieszczone w raporcie Instytutu Spraw
Publicznych przygotowywanym dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Rys. Odpowiedzialność za opiekę nad osobami starszymi
60
50
Zdecydowanie się zgadzam
40
Zgadzam się
Brak zdania
30
Nie zgadzam się
20
Zdecydowanie się nie
zgadzam
10
0
Obowiązek
społeczeństwa
Obowiązek
gminy
Obowiązek
dzieci
Obowiązek
rodziny
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Odpowiedzialność za opiekę nad osobami starszymi:
• Według badanych odpowiedzialność za opiekę nad osobami
starszymi ponoszą przede wszystkim dzieci, potem rodzina.
WiąŜe się to ze szczególnym rodzajem więzi społecznej, jaką
jest więź między pokoleniami w rodzinie oraz relacją rodzice dzieci.
• Opinia na temat odpowiedzialności całego społeczeństwa,
instytucji społecznych i samorządowych za opiekę nad osobami
starszymi znajduje znacznie mniejsze poparcie wśród
respondentów.
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Opieka nad osobami starszymi – wnioski:
• Opieka instytucjonalna traktowana jest w duŜym stopniu jako
reakcja na deficyt pomocy rodzinnej w sytuacji róŜnego rodzaju
potrzeb.
• Dzieci i rodzina, jako podstawowe podmioty sprawujące opiekę
powinny być wspierane w wypełnianiu swych funkcji przez róŜnego
rodzaju sieci wsparcia
• Polacy, licząc na wsparcie ze strony najbliŜszych nie uświadamiają
sobie problemu demograficznego i związanej z nim zmiany proporcji
między liczebnością młodszego i starszego pokolenia.
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Rys. Preferowane przez respondentów formy pomocy na strość
1. Mieszkać we własnym
mieszkaniu - pomoc doraźna osób
bliskich
2. Dzielić mieszkanie z dziećmi,
wnukami lub dalszą rodziną
0,5
1,70,6
7,2
8,5
3. Mieszkać we własnym
mieszkaniu, mając prywatnie
opłaconą pomoc
4. Mieszkać we własnym mieszkaniu
mając bezpłatną stałą pomoc, np. z
pomocy społecznej, PCK, Caritas, itp.
55,5
5. Zamieszkać w prywatnym
d.p.s.
25,5
6. Zamieszkać wspólnie z innymi
starszymi ludźmi w celu
wzajemnego wspomagania się
7. Zamieszkać w państwowym
(samorządowym) d.p.s.
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Tab. Stopień zgadzania się z opiniami o sposobie opieki nad osobami starszymi – osoby
starsze powinny mieszkać w domach pomocy społecznej tylko w sytuacji, gdy nikt z
rodziny nie moŜe się o nie zatroszczyć
Lp.
Osoby starsze powinny mieszkać w domach
pomocy społecznej tylko w sytuacji, gdy nikt z
rodziny nie moŜe się o nie zatroszczyć
1.
zdecydowanie się zgadzam
33,4
2.
zgadzam się
37,3
3.
ani się zgadzam ani się nie zgadzam
20,3
4.
nie zgadzam się
5,3
5
zdecydowanie się nie zgadzam
3,4
6.
brak odpowiedzi
0,3
Razem
Częstotliwość (w%)
N=1 500
100,0
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Preferowana pomoc na starość - wnioski:
•
Uznaniem badanych cieszą się wyłącznie te rozwiązania w zakresie opieki
nad osobami starszymi, które stwarzają moŜliwość pozostania tych osób w
ich naturalnym środowisku.
•
Za wyborem tym kryje się z jednej strony potrzeba niezaleŜności,
samodzielności, z drugiej zaś oczekiwanie, Ŝe w razie potrzeby znajdą się
osoby bliskie, które udzielą wsparcia.
•
Przyzwolenie na zamieszkanie w domach pomocy społecznej ograniczone
jest do sytuacji, gdy rodzina rzeczywiście nie jest w stanie zapewnić opieki
osobom starszym lub rodziny tej po prostu brak.
•
Jednocześnie badania pokazują, iŜ przyszli seniorzy nie uczestniczą obecnie
w budowaniu sieci wsparcia, od której pomocy oczekują w przyszłości – ich
aktywność społeczna sprowadza się do podejmowania indywidualnych
działań na rzecz społeczności lokalnej, sąsiadów (22%) i we wspólnotach
mieszkańców (17%).
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Rys. Podmioty zapewniające stałą pomoc w Ŝyciu codziennym:
1. Podmioty pozainstytucjonalne
70
60
zdecydowanie się
zgadzam
64
62,2
zgadzam się
50
40
30
35,5
25,1
30,4
30,3
27,3
25,7
22,7
20
10
0
14,8
6,7
2,33,1
1. Ŝona/mąŜ
6,2
8 8,1
nie zgadzam się
13,3
10,2
0,41,6
2. dzieci
3. inni krewni
ani się zgadzam,
ani się nie zgadzam
4. przy jaciele lub
sąsiedzi
zdecydowanie się
nie zgadzam
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Rys. Podmioty zapewniające stałą pomoc w Ŝyciu codziennym:
2. Podmioty instytucjonalne:
40
35,9
35
34,9
34,6
31,9
30
30,1
29,1
27,7
zdecydowanie się
zgadzam
27,9
26,2
26,7
25
zgadzam się
20
15
10
ani się zgadzam, ani
się nie zgadzam
15,6
14,9
10,1
8,3
12
9,8
7,8
5
7,8
2,7
2,1
0
1. organizacje
społeczne
2. gmina
3. organizacje
kościelne
4. państw o
nie zgadzam się
zdecydowanie się
nie zgadzam
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Rys. Podmioty zapewniające stałą pomoc w Ŝyciu codziennym:
3. Inne – osoby lub organizacje, które otrzymują za to pieniądze
40
zdecydowanie się
zgadzam
zgadzam się
32,1
30
20
21
ani się zgadzam, ani się
nie zgadzam
nie zgadzam się
10
6,3
0
4
zdecydowanie się nie
zgadzam
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Rys. NajwaŜniejszy rodzaj wsparcia, jaki będzie potrzebny
respondentowi za 15-20 lat
5,5 0,4
1. pomoc materialna
5,7
11,3
41,5
12,8
2. wykonywanie cięŜszych prac
domowych
3. usługi opiekuńczopielęgnacyjne
4. doradztwo i załatwianie spraw
urzędowych
5. wykonywanie wszytkich prac
domowych
6. wsparcie emocjonalne
7. brak odpowiedzi
22,8
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008
Wnioski:
• PowyŜszy wybór związany jest z wiekiem respondentów – im młodsi
respondenci, tym częściej wskazują, iŜ będzie im potrzebna pomoc
materialna. Wraz z wiekiem maleje poparcie tej formy wsparcia na
rzecz usług opiekuńczo – pielęgnacyjnych.
• Troska o przyszłą sytuację finansową wynika z obecnej sytuacji
(w tym finansowej), która nie pozwala im mieć poczucia
bezpieczeństwa w przyszłości.
• To jak, wyobraŜana jest przyszłość przez respondentów zaleŜy od
ich dzisiejszej sytuacji.
ElŜbieta Bojanowska, konferencja ZUS i ISP „To idzie starość – polityka społeczna wobec procesu starzenia się
ludności w Polsce”, Warszawa, 4 lipca 2008