Czynniki warunkujące sukces menedżera

advertisement
Czynniki warunkujące sukces menedżera
Warunki konkurencji na dynamicznie rozwijających się i coraz bardziej globalizujących się
rynkach wymagają od przedsiębiorstw określonych działań, które umożliwią im uzyskanie i
utrzymanie przewagi konkurencyjnej. Szczególne znaczenie ma tutaj szybkość w zakresie:

identyfikacji potrzeb klientów i sposobów ich zaspokojenia przez produkty lub usługi
danego przedsiębiorstwa

badania, rozwoju i wdrażania nowych produktów lub usług

budowy kanałów dystrybucji umożliwiających ich sprzedaż na globalnych rynkach

dostosowywania przedsiębiorstwa i jego relacji z innymi firmami do zmieniających się
warunków rynkowych
Ważne miejsce w dążeniu do osiągnięcia sukcesu na globalizujących się rynkach przypada
kadrze zarządzającej każdego przedsiębiorstwa. Dlatego też istotne jest zidentyfikowanie
czynników warunkujących skuteczność i sprawność działania tej grupy pracowników.
ISTOTA PRACY MENEDŻERA
Praca kadry zarządzającej różni się znacznie od pracy wykonywanej przez innych
pracowników każdej organizacji. ‘Menedżerowie kierują raczej pracą innych niż wykonują
samą pracę. Nie oznacza to, że menedżerowie nie przykładają ręki do pracy, kiedy instruują,
nauczają czy udzielają wskazówek. Nie jest to jednak wysiłek produkcyjny menedżerów, lecz
rozwijanie umiejętności pracowników’. (L.R. Bittel – ‘Krótki kurs zarządzania)
Bez względu na szczebel zajmowany przez menedżera w hierarchii przedsiębiorstwa i obszar
merytoryczny wykonywanej przez niego pracy, według Henry’ego Mintzberga do
podstawowych ról każdego menedżera należą:
(1) role interpersonalne

reprezentant

przywódca
 łącznik
(2) role informacyjne

monitor

rozdzielający informacji
 rzecznik
(3) role decyzyjne

przedsiębiorca

kierujący zaburzeniami

rozdzielający zasoby

negocjator
Oczekuje się, że w wyniku kreowania powyższych ról menedżer będzie realizował określone
zadania:
Rola:
Zakres działania:
reprezentant
tworzenie właściwego klimatu kontaktów
wewnątrz i na zewnątrz organizacji,
promowanie pozytywnego obrazu firmy
wytyczanie celów i stwarzanie pracownikom
warunków do działania umożliwiającego ich
osiągnięcie, motywowanie pracowników
utrzymywanie kontaktów z otoczeniem
zewnętrznym organizacji, zapewniającym
prawidłowe jej funkcjonowanie
uzyskiwanie ważnych w danej sytuacji
informacji wewnątrz i na zewnątrz organizacji
zapewnienie dostępu do zasobów
informacyjnych innym pracownikom
budowanie wizerunku organizacji w jej
otoczeniu (public relations)
wprowadzanie innowacji i podejmowanie
ryzyka na zoptymalizowanym poziomie
przeciwdziałanie zaburzeniom,
przekształcanie zagrożeń w szanse dla
organizacji
tworzenie organizacyjnych i materialnych
warunków działania w celu osiągnięcia
określonych korzyści
Rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych
i konfliktów interesów
przywódca
łącznik
monitor
rozdzielający informacje
rzecznik
przedsiębiorca
kierujący zaburzeniami
rozdzielający zasoby
negocjator
Menedżer ustala cele – określa zadania na pewien okres czasu i oczekiwane rezultaty,
organizuje zasoby, aby umożliwić osiągnięcie celów, motywuje pracowników i udziela im
potrzebnych informacji, ustala mierniki i kryteria oceny pracy swoich podwładnych.
Jego praca oceniana jest na podstawie rezultatów osiągniętych z dostępnych zasobów.
CZYNNIKI WARUNKUJĄCE SUKCES MENEDŻERA
O jakości pracy menedżera decydują jego skuteczność i sprawność, przy czym skuteczność
odnosi się do realizowania w organizacji procesu zarządzania z powodzeniem, a sprawność
zakłada uzyskiwanie rozwiązań optymalnych przy mądrym wykorzystywaniu danych
zasobów.
Ze względu na specyfikę pracy menedżera na jego sukces lub porażkę wpływ mają różne
czynniki. Wśród nich wyróżnić można:
(1) cechy samego menedżera, jego osobowość i umiejętności
(2) sytuację wewnątrz przedsiębiorstwa, którego całością lub częścią zarządza
(3) otoczenie organizacji i zmiany w nim następujące
Osobowość i umiejętności menedżera
Według Petera Druckera należy dążyć do tego, aby coraz większa część kadry zarządzającej
na każdym szczeblu organizacji miała charakter ogólny, zarządzała całością biznesu i była
odpowiedzialna za wyniki. Fachowość tej grupy jest zapewniona, dzięki:

rzetelnemu podstawowemu wykształceniu

ustawicznie uzupełnianej wiedzy

doświadczeniu wyjściowemu i nabytemu podczas pracy na różnych stanowiskach
Duże znaczenie w tej grupie czynników ma także nabycie, wykorzystywanie i ciągłe
rozwijanie umiejętności kierowniczych:
(1) umiejętności interpersonalnych
(2) umiejętności konceptualnych
(3) umiejętności technicznych
Umiejętności interpersonalne menedżera określają sposób traktowania podwładnych w
organizacji, decydują o sposobie komunikowania się, motywowania i negocjowania.
Umiejętności komunikowania się dotyczą:
- prowadzenia rozmów
- słuchanie, nawiązywanie do wypowiedzi, zwalczanie
lęku partnera rozmowy, zapewnienie odpowiednich warunków (miejsce, czas) dla
rozmowy, tworzenie odpowiedniej atmosfery, opanowanie, cierpliwość, itp.
- rozumienia podwładnych
- sposób odnoszenia się do nich przez menedżera
- radzenia sobie z plotkami
- zapobieganie plotkom i / lub skuteczne neutralizowanie
ich
-
stwarzanie dobrej atmosfery podczas spotkań w organizacji - traktowanie ich nie tylko
jako możliwości udzielania lub otrzymywania informacji, ale również jako okazji do
tworzenia dobrego wyobrażenia o organizacji w otoczeniu
Aby wzmocnić efektywność działań podwładnych, menedżer powinien w dostateczny sposób
motywować ich i podtrzymywać zaangażowanie pracowników na poziomie adekwatnym do
realizowanych przez nich działań, delegować zadania, uprawnienia i odpowiedzialność oraz
zapewnić właściwy sposób oceny pracownika i efektów jego pracy.
Umiejętności negocjowania dotyczą komunikowania się w celu osiągnięcia porozumienia,
gdy niektóre przynajmniej interesy zaangażowanych stron są konfliktowe. Menedżer może
być tutaj partnerem negocjacji z podwładnym, przedstawicielami innych komórek
organ zacji, przełożonymi, przedstawicielami dostawców, odbiorców i innymi partnerami
organizacji.
Warunkiem koniecznym do umacniania i rozwijania pozycji organizacji na rynku mają
zdolności menedżera do tworzenia nowych pomysłów lub spojrzenia na stare pomysły w
zupełnie nowy sposób. W grupie umiejętności konceptualnych należy zwrócić uwagę na
zdolność do:
- dostrzegania funkcjonowania organizacji jako systemu
- opracowywania strategii organizacji
- rozwiązywania problemów przy zastosowaniu różnych metod
Na skuteczność i sprawność menedżera wpływają również pewne umiejętności techniczne, a
wśród nich:
- planowanie i organizacja pracy własnej i swoich podwładnych
- marketingowe myślenie
- zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji
- zarządzanie kosztami
- zarządzanie finansami w zarządzanej jednostce organizacyjnej
W zależności od zajmowanego szczebla w hierarchii organizacji, różny jest poziom
poszczególnych umiejętności menedżerskich wymagany od zarządzających organizacją.
Zależność ta prezentuje się w następujący sposób:
Szczebel hierarchiczny
najwyższy
średni
operacyjny
Rodzaj umiejętności menedżerskich
konceptualne
interpersonalne
techniczne
Podobnie jak umiejętności interpersonalne, na każdym szczeblu w hierarchii organizacji duże
znaczenie mają umiejętności menedżera związane z wykorzystywaniem przez niego
możliwości poprawy skuteczności własnego działania na podstawie dostrzeganych
narastających problemów w kontaktach z zespołem i innymi reprezentantami organizacji i jej
otoczenia oraz trudności w uzyskiwaniu zamierzonych celów zawodowych. Równie ważne są
umiejętności oceny przekraczania własnego poziomu niekompetencji oraz samooceny
skuteczności i sprawności własnej pracy. Umiejętności te mają jednak moim zdaniem
charakter wtórny, ponieważ zdobywa się je wraz z doświadczeniem.
Sytuacja wewnątrz przedsiębiorstwa
Funkcjonując w ramach przedsiębiorstwa, menedżer powinien dostrzegać go jako spójną
całość. Na system ten składają się:
(1) cele i zadania organizacji
(2) jej struktura formalna
(3) ludzie
(4) wyposażenie i technika
Cele organizacji określają funkcje, jakie pełni ona na rzecz otoczenia oraz efekty działań
podejmowanych w ramach tych funkcji i dla ich realizacji. Cele organizacji stanowią wiązkę
dążeń, aspiracji i zamierzonych efektów.
Organizacja składa się z różnych elementów oraz łączących je powiązań i zależności.
Struktura formalna organizacji jest próbą znalezienia właściwych proporcji pomiędzy
stabilnością i elastycznością, powtarzalnością działań i ich zmianą, rutyną i innowacyjnością.
Struktura jest określana poprzez hierarchię, schemat organizacyjny, zakresy czynności i
obowiązujące instrukcje.
Najważniejszym podsystemem organizacji są ludzie. Są oni najmniej przewidywalnym
składnikiem organizacji, a jednocześnie - mają decydujący wpływ na nią poprzez swoje
postawy, kwalifikacje, umiejętności, predyspozycje i motywacje.
Podsystem techniczny organizacji obejmuje natomiast ogólne i szczegółowe sposoby i
narzędzia, które służą do realizacji wyznaczonych celów i zadań.
W tak rozumianej organizacji znaczący wpływ na pracę menedżera mają:
- kultura organizacyjna
- obejmująca podzielane znaczenia, symbole, rytuały i schematy
poznawcze; dostarczająca pracownikom sposoby rozumienia i interpretowania zdarzeń,
sytuacji organizacyjnych, reakcji i symboli; określająca:

stopień akceptacji władzy i możliwość wpływania przez innych
pracowników (dystans władzy)

wrażliwość pracowników na rzeczy nowe i nieprzewidywalne (stopień
unikania niepewności)

-
powiązania pomiędzy pracownikami w ramach zespołu (relacje pomiędzy
indywidualizmem i kolektywizmem)
 preferowane tempo i formy pracy, natężenie wysiłku w dążeniu do awansu,
stopie akceptacji konkurencji, sposób naboru i kryteria doboru nowych
pracowników, itp. (relacje pomiędzy męskością a kobiecością)
strategia organizacji
- misja, cele i plany określające kierunek działań wszystkich
pracowników w celu wzmocnienia zdolności organizacji do przetrwania i rozwoju
system informacyjny
- zasady komunikowania się i zainteresowanie wykorzystaniem
posiadanych informacji
podział pracy w ramach organizacji
- specjalizacja zadań, normalizacja czynności,
stopień scentralizowania, liczebność i lokalizacja zespołów pracowników, itp.
osobowość, kwalifikacje i oczekiwania podwładnych
Zmiany zachodzące w organizacji w powyższych zakresach spowodowane są zmieniającymi
się warunkami w jej otoczeniu. Globalizujący się rynek, obecność nowych
wyspecjalizowanych organizacji i klientów o specjalnych potrzebach, silniejsza konkurencja i
coraz krótszy cykl życia produktów powodują, że kadra zarządzająca musi ciągle i wnikliwie
obserwować zmiany następujące w jej otoczeniu i reagować na nie szybciej niż jej
konkurenci. Dopiero bowiem na styku organizacji i jej otoczenia pojawia się zysk jako efekt
działań organizacji i jej menedżerów, jako czynnik umożliwiający jej dalsze funkcjonowanie.
Otoczenie
Istotnymi składnikami otoczenia każdej organizacji są:
(1) państwo
(2) środowisko ekologiczne
(3) środowisko kulturowe
(4) rynek
Państwo jako prawodawca określa zasady prowadzenia działalności gospodarczej, zasady
opodatkowania, dotowania i subwencjonowania, reguluje stosunki pomiędzy pracodawcami i
pracownikami. Występuje również w roli inwestora przeznaczającego środki budżetowe na
realizację wybranych przedsięwzięć i w roli nabywcy dóbr i usług.
Zmiany zachodzące w środowisku ekologicznym utrudniają niektórym organizacjom
prowadzenie ich dotychczasowej działalności (np. zanieczyszczenie gleb w niektórych
regionach kraju ogranicza uprawę roślin).
Na funkcjonowanie organizacji duży wpływ ma również środowisko kulturowe rozumiane
jako społeczność wyznająca pewien system wartości, ideały, wzorce zachowań, postawy i
dążenia.
Na rynku natomiast każde z przedsiębiorstw występuje jako oferent swoich produktów lub
usług, a także – jako nabywca w stosunku do innych.
Prowadząc swoją działalność, organizacja nie może ignorować globalnych trendów
rynkowych, przyrody, procesów demograficznych, przemian kulturowych i zmian w
świadomości społeczeństwa. Nie może funkcjonować poza obowiązującymi przepisami
prawa. Musi realizować własne cele, uwzględniając również interesy swoich klientów,
dostawców, firm usługowych, doradczych i ubezpieczeniowych oraz innych organizacji
będących jej partnerami. Nie może też zapominać o swoich konkurentach i przeciwnikach
rynkowych.
Otoczenie umożliwia organizacji przetrwanie i stwarza szanse na rozwój. Może być dla niej
również źródłem zagrożeń. Dlatego też kadra zarządzająca powinna nieustannie obserwować
zmiany w nim następujące, ponieważ to one warunkują ewentualny sukces lub porażkę całej
organizacji.
PODSUMOWANIE
Tylko sukces osiągnięty przez organizację czy jednostkę organizacyjną jest podstawą do
pozytywnej oceny pracy menedżera nią zarządzającego. Realizacja procesu zarządzania
skutecznie i sprawnie – z powodzeniem i przy wykorzystywaniu zasobów organizacji bez
zbytniego marnotrawstwa, jest jednak uzależniona od wielu czynników. Dlatego też
konieczne jest:
- posiadanie przez menedżerów odpowiedniego wykształcenia, umiejętności i
doświadczenia
- znajomość warunków panujących w ramach organizacji i świadomość możliwości i
ograniczeń wpływania na nie
- świadomość złożoności otoczenia organizacji oraz umiejętność szybkiego i
odpowiedniego reagowania na zmiany w nim następujące
Bibliografia:
L.R. Bittel – ‘Krótki kurs zarządzania’, PWN, McGraw-Hill Book Company Europe,
Warszawa – Londyn 1989
P.F. Drucker – ‘Menedżer skuteczny’, Nowoczesność, Akademia Ekonomiczna w Krakowie,
Czytelnik, Kraków 1994
Red. A. Koźmiński i W. Piotrowski – ‘Zarządzanie – teoria i praktyka’, PWN, Warszawa
1998
S. Smoleński – ‘Menedżer skuteczny i sprawny’, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu
Organizacyjnego, Bydgoszcz 1997
Download