Projekt edukacyjny „HIV/AIDS- prawda i mity

GIMNAZJUM NR 2 W SOCHACZEWIE
Mirosława Jalowska, Dorota Dziekanowska
AIDS nie wybiera, ty możesz program edukacyjny
Sochaczew 2002/2003
1
SPIS STREŚCI
Wstęp.............................................................................................3
Cele projektu................................................................................ 3
Procedury osiągania celów...........................................................3
Scenariusze zajęć ......................................................................... 7
Spotkanie 1. „Choroby przenoszone drogą płciową: AIDS i STD”
7
Spotkanie 2. „Poznajemy wroga, czyli w jaki sposób można zarazić
się wirusem HIV?”
Spotkanie 3. „ Co koniecznie trzeba wiedzieć o AIDS?”
Spotkanie 4. „Ważne decyzje – inicjacja seksualna”
Spotkanie 5. „ Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o
prezerwatywie, ale wstydzicie się zapytać?”
Spotkanie 6. „Postawy wobec chorych na AIDS i żyjących z
z wirusem HIV”
Scenariusz do warsztatów dotyczących profilaktyki AIDS wraz
z załącznikami
Ankieta ewaluacyjna
Literatura
2
Projekt edukacyjny „AIDS nie wybiera, ty możesz”
Wstęp
Projekt edukacyjny „AIDS nie wybiera, ty możesz” jest propozycją działań
edukacyjno-wychowawczych przeznaczonych dla uczniów klasy II i III gimnazjum.
Projekt realizuje treści edukacyjne zawarte w ścieżkach edukacyjnych.
Celem projektu jest:
- dostarczenie rzetelnej, poprawnej pod względem merytorycznym wiedzy na temat
wirusa HIV i choroby AIDS,
- promowanie wśród młodzieży postaw i zachowań sprzyjających unikaniu
zachowań ryzykownych,
- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych,
- promowanie postawy akceptacji i tolerancji wobec osób zarażonych wirusem HIV i
chorych na AIDS,
- wskazanie miejsc, w których można szukać informacji na temat HIV/AIDS oraz
pomocy w przypadku zarażenia wirusem HIV.
Projekt obejmuje cykl zajęć, składający się z sześciu spotkań realizowanych raz w
tygodniu. W przypadku gdy nauczyciel nie może poświęcić problematyce HIV/AIDS tak
dużej ilości czasu, autorzy programu proponują przeprowadzenie warsztatów (2 godziny
lekcyjne), które są tak skonstruowane, aby uczniowie zdobyli jak najwięcej praktycznych
informacji i umiejętności na temat HIV/AIDS. Główną formą pracy z młodzieżą są
ćwiczenia z zastosowaniem różnorodnych metod aktywizujących. Ćwiczenia zaplanowane
są, tak aby stworzyć okazję do dyskusji oraz wyrażania własnych odczuć i opinii.
Problematyka zachowań seksualnych została potraktowana ze szczególną uwagą jako
główna droga zakażeń AIDS na świecie.
Projekt edukacyjny realizowany jest przez nauczyciela biologii oraz nauczyciela
wychowania do życia w rodzinie.
Program „AIDS nie wybiera, ty możesz” został opracowany i napisany w roku
szkolnym 2002/2003. Autorki zdecydowały się jednak dokonać korekty programu po
zapoznaniu się z materiałami udostępnionymi na stronach www.undp.org.pl. Głównej
modyfikacji uległ rozdział załączniki, w którym wykorzystujemy ćwiczenia
zaproponowane w publikacji „Zapobieganie HIV i AIDS i chorobom przenoszonym drogą
płciową” oraz w „Ćwiczeniach dla uczniów cz. 1, 2, 3, 4” autorstwa WHO, UNESCO,
UNDP, Społecznego Komitetu ds. AIDS oraz Krajowego Centrum ds. AIDS.
CELE PROJEKTU
Cele ogólne:
- zapoznanie uczniów z przyczynami i przebiegiem AIDS,
- promowanie profilaktyki AIDS,
- obalenie mitów związanych z AIDS,
- promowanie postawy akceptacji i tolerancji wobec osób zarażonych wirusem HIV i
chorych na AIDS.
3
UWAGA! Celem autorów projektu nie jest wyposażenie uczniów w szeroką i szczegółową
wiedzę dotyczącą HIV/AIDS. Chcemy również uniknąć straszenia uczniów i wywołania
atmosfery paniki wokół problemów związanych z HIV/AIDS. Pragniemy raczej pokazać
młodzieży, jakie zagrożenia niesie za sobą ta choroba, przy jednoczesnym uświadomieniu,
że każdy człowiek przy minimalnym zastosowaniu się do pewnych procedur, może
praktycznie do „zera” zredukować prawdopodobieństwo zarażenia się wirusem HIV.
Chcemy raczej pokazać uczniom, jak poszczególne zachowania narażają ich na ryzyko
zarażenia się wirusem HIV i uczulić ich, że to wyłącznie od nich zależy, czy będą
prowokowali sytuacje sprzyjające rozprzestrzenianiu się AIDS, czy też będą ich
konsekwentnie unikali. Zależy nam też szczególnie na obaleniu bariery niechęci, która
wykształciła się wokół osób zrażonych wirusem HIV lub cierpiących już na AIDS.
Mottem przewodnim tego projektu jest hasło, które pojawiło się przy okazji obchodzenia
Światowego Dnia AIDS 1 grudnia 2002 roku: „AIDS nie wybiera, ty możesz”.
Cele szczegółowe:
Po zrealizowaniu projektu uczeń powinien:
a) wiedzieć:
- jaka jest różnica między osobą zarażoną wirusem HIV a osobą chorą na AIDS,
- jakimi drogami można zarazić się wirusem HIV,
- jakimi drogami nie można się zarazić wirusem HIV,
- dlaczego w codziennych, typowych sytuacjach nie ma ryzyka zarażenia się
wirusem HIV,
- jak zmniejszyć ryzyko zarażenia wirusem HIV, w przypadku gdy znajdziemy się w
sytuacji zwiększonego ryzyka,
- dlaczego AIDS jest chorobą śmiertelną i nieuleczalną,
- jakie są pierwsze objawy AIDS (choroby oportunistyczne),
- gdzie można szukać porady, jeżeli podejrzewamy, że jesteśmy zarażeni wirusem
HIV,
- w jaki sposób działa test na wykrywanie wirusa HIV,
- że osoby zarażone wirusem HIV mogą normalnie funkcjonować w społeczeństwie,
nie stanowiąc zagrożenia dla zdrowych osób, pod warunkiem zachowania
podstawowych zasad ostrożności,
- że osoby zarażone wirusem HIV mają potrzebę akceptacji i tolerancji;
b) umieć:
- ocenić konkretną sytuację życiową pod kątem możliwości zarażenia się wirusem
HIV,
- zmniejszyć ryzyko zarażenia się wirusem HIV, w przypadku wystąpienia sytuacji
zwiększonego ryzyka,
- wyjaśnić, dlaczego każdego roku przybywa ilość osób zakażonych wirusem
HIV/AIDS,
- wyjaśnić, dlaczego AIDS jest chorobą śmiertelną,
- podać przykłady chorób oportunistycznych,
- wyjaśnić, dlaczego test na wykrywanie wirusa HIV jest wiarygodny dopiero po
upływie sześciu miesięcy od zachowania ryzykownego,
- wskazać miejsca, gdzie można zasięgnąć porady dotyczącej HIV/AIDS,
- przekonać słuchacza, że osoba zarażona wirusem HIV nie stanowi zagrożenia dla
osób zdrowych w normalnych i codziennych warunkach;
4
c) wykazywać postawę:
- szczególnej ostrożności w okresie poprzedzającym uzyskanie wiarygodnego
wyniku na obecność przeciwciał anty-HIV,
- człowieka świadomego, że wirusem HIV może zarazić się każdy, niezależnie od
płci, wieku i narodowości,
- człowieka świadomego skutków zarażenia się wirusem HIV,
- osoby świadomej dróg, jakimi rozprzestrzenia się HIV/AIDS,
- osoby przyjmującej odpowiedzialność za swoje czyny i świadomej skutków swoich
zachowań,
- człowieka rozumiejącego potrzeby zarażonych wirusem HIV i chorych na AIDS,
- człowieka, który akceptuje obecność osoby zarażonej wirusem HIV, nie stwarzając
przy tym atmosfery lęku i paniki.
Procedury osiągania celów
W trakcie realizowania projektu edukacyjnego pozostawia się prowadzącym
swobodny wybór środków dydaktycznych, w zależności od poziomu i zaangażowania
grupy. Autorzy projektu zwracają jednak uwagę, że najlepsze efekty daje
wykorzystanie metod aktywizujących, np.
- dyskusja,
- burza mózgów,
- analiza i ocena przykładów opisujących zachowania o różnym stopniu ryzyka,
- projekcja i dyskusja nad filmami wideo,
- analiza wierszy napisanych przez osoby zarażone wirusem HIV,
- analiza stron internetowych poruszających problemy HIV/AIDS,
- przedstawianie scen zwiększających lub zmniejszających ryzyko zakażenia się
wirusem HIV np. przy pomocy schematycznych rysunków,
- gry i zabawy edukacyjne.
W przypadku możliwości korzystania z internetu poleca się następujące strony
WWW:
- www.pck.org.pl
- www.aids.pl
- www.undp.org.pl
Wspomniane strony zawierają bardzo ciekawie i rzeczowo opracowane zagadnienia
związane z HIV/AIDS, a także są źródłem cennych danych statystycznych np. liczby
zarażonych wirusem HIV w Polsce, liczby osób zmarłych na AIDS itp.
Ponadto można na nich znaleźć przykłady ciekawych ćwiczeń, które można
wykorzystać podczas zajęć na temat HIV/AIDS. Wymienione strony WWW dysponują
również adresami placówek i organizacji zajmujących pomaganiem osobom, które są
seropozytywne.
Dodatkowymi metodami, które ułatwiają rozpowszechnianie wiedzy na temat
HIV/AIDS, są:
- szkolne konkursy wiedzy o HIV/AIDS,
- szkolne konkursy plastyczne np. Plakat promujący hasło „AIDS nie wybiera, ty
możesz”,
- przygotowanie okolicznościowej broszury, ulotki, dodatku do gazetki szkolnej,
5
-
nawiązanie współpracy z kołem biologicznym, przyrodniczym, ekologicznym,
wycieczka do stacji krwiodawstwa, sanepidu.
Po zakończeniu projektu proponuje się również przeprowadzenie ankiety
sprawdzającej ogólną wiedzę na temat HIV/AIDS. Wyniki ankiety pozwolą
prowadzącym zajęcia zorientować się, które treści zostały przez uczniów najlepiej
zrozumiane, a na które należy położyć w przyszłości większy nacisk.
Uwaga!
W projekcie edukacyjnym poruszane są problemy, które u niektórych osób mogą
wywoływać zawstydzenie lub niepokój, dlatego nie powinno się żadnego ucznia
zmuszać do brania udziału we wszystkich ćwiczeniach.
6
Scenariusze zajęć
Uwaga!
Podczas wszystkich zajęć uczniowie dzieleni są na grupy. Każda grupa ma swojego
lidera, która referuje wyniki pracy.
Spotkanie nr 1
Temat: Choroby przenoszone drogą płciową - AIDS i STD
Cele zajęć:
Po przeprowadzonej lekcji uczeń powinien:
- znać znaczenie skrótów HIV, AIDS, STD,
- rozumieć różnicę między HIV a AIDS,
- umieć wyjaśnić, dlaczego AIDS jest chorobą śmiertelną,
- znać drogi przenoszenia wirusa HIV,
- dążyć do bycia odpowiedzialnym za zdrowie swoje i innych.
Metody pracy:
- łańcuch skojarzeń,
- miniwykład,
- praca w małych grupach,
- rozmowa kierowana.
Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, materiały przygotowane przez nauczyciela.
1.
-
Wprowadzenie do cyklu zajęć, podczas których nauczyciel informuje uczniów o:
celu najbliższych spotkań,
tematyce zajęć,
ustala zasady współpracy,
uprzedza, że udział w zajęciach jest dobrowolny i jeżeli uczeń uzna za stosowne
może odmówić udziału w niektórych ćwiczeniach.
2. Uczniowie piszą łańcuch skojarzeń do słowa AIDS, HIV.
3. Odczytanie wyników pracy.
4. Korygowanie wiedzy uczniów na temat HIV, AIDS i STD.
a) Uczniowie wykonują ćwiczenie „Co wiesz na temat HIV, AIDS, STD? załącznik 2a. Przygotowując to ćwiczenie, uczniowie korzystają z
materiałów dostarczonych przez prowadzącego – załącznik 1.
b) Uczniowie otrzymują historyjkę obrazkową z „chmurkami” i ich zadaniem
będzie uzupełnienie brakujących miejsc w „chmurkach” – załącznik nr 3.
c) Odczytywanie historyjek i sprawdzanie ich poprawności.
5. To też jest ważne, czyli miniwykład nauczyciela o historii AIDS.
7
6. Dlaczego wirus HIV zabija? - działanie wirusa HIV na układ immunologiczny
człowieka.
a) Na podstawie dodatku okolicznościowego do szkolnej „GIMZETY”, którą
zredagowali uczniowie koła przyrodniczego (załącznik 4), zespoły mają za
zadanie zdobyć następujące informacje:
b) Dlaczego AIDS jest chorobą śmiertelną?
c) Czy można nie wiedzieć, że jest się zarażonym wirusem HIV?
d) Jak można się zarazić wirusem HIV? (wybrane przykłady, szczegóły będą
omawiane na późniejszych zajęciach)
7. Drugie wtajemniczenie, czyli w jaki sposób wirus HIV dostaje się do naszego
organizmu?
a) Prowadzący wyjaśnia, że wirus HIV znajduje się we wszystkich płynach
ciała, oraz informuje uczniów, w których płynach stężenie wirusa osiąga
taką wielkość, że kontakt z tymi wydzielinami jest niebezpieczny.
b) Uczniowie zdobywają informacje na temat potencjalnych sposobów
zarażenia się lub nie zarażenia się wirusem HIV, poprzez analizę rysunków,
które przedstawiają sytuacje „bezpieczne i niebezpieczne” – załącznik 5 i 6.
8. Praca w grupach - uczniowie dostają historie z życia młodych ludzi (załącznik nr
7). Ich zadaniem jest odgadnięcie i uzasadnienie, która z osób miała możliwości do
zakażenia się wirusem HIV.
9. Podsumowanie i zakończenie zajęć
8
Spotkanie nr 2
Temat: Poznajemy wroga, czyli w jaki sposób można zarazić się wirusem HIV?
Cele zajęć:
Po przeprowadzonej lekcji uczeń powinien:
- znać drogi rozprzestrzeniania się wirusa HIV,
- rozumieć istotę przekazywania wirusa HIV drogą kontaktów seksualnych,
- odróżniać zachowania ryzykowne od mniej ryzykownych i bezpiecznych,
- wiedzieć, jak można uniknąć lub zmniejszyć ryzyko zarażenia się wirusem HIV,
- być odpowiedzialnym za siebie i innych w sferze kontaktów
seksualnych,
- znać skuteczność prezerwatywy w zapobieganiu zakażeniu HIV.
Metody pracy:
- burza mózgów,
- praca z materiałami dydaktycznymi dostarczonymi przez nauczyciela.
Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, ulotki informacyjne.
1. Przypomnienie wiadomości z ostatnich zajęć:
a) Nauczyciel rozdaje grupom uczniów materiały, które informują, w jaki
sposób można lub nie można zarazić się wirusem HIV – załącznik 5 i 6.
b) Uczniowie otrzymują do rozwiązania test sprawdzający
opanowania wiadomości na temat HIV/AIDS - załącznik 2b.
poziom
2. Ćwiczenie umiejętności oceniania ryzyka zarażenia się wirusem HIV.
a) Nauczyciel rozdaje uczniom kartki z zapisanymi różnymi sytuacjami, z
którymi można spotkać się w życiu codziennym. – załącznik 8a, 8b.
Zadaniem uczniów jest ocenienie ryzyka zakażenia się wirusem HIV w
skali: brak ryzyka, małe ryzyko, duże ryzyko.
b) Nauczyciel rozdaje uczniom kartki z opisem trybu życia czterech osób.
Zadaniem uczniów jest ocenić, jakie zachowania tych osób są bezpieczne, a
jakie stwarzają ryzyko zarażenia się wirusem HIV – załącznik 9.
c) Nauczyciel rozdaje uczniom „Listy do doktor Ewy”. Zadaniem uczniów jest
odpisać na listy i dać wskazówki autorom, jak mają się zachować w
konkretnych sytuacjach życiowych, aby uniknąć zarażenia wirusem HIV lub
sprawdzić, czy jest się osobą seropozytywną – załącznik 10.
3. Podsumowanie zajęć i pożegnanie
9
Spotkanie nr 3
Temat: Co koniecznie trzeba wiedzieć o AIDS?
Cele zajęć:
Po przeprowadzonej lekcji uczeń powinien:
- znać objawy zakażenia wirusem HIV,
- wiedzieć, co to są infekcje oportunistyczne,
- znać objawy AIDS,
- znać sposoby wykrywania zakażenia,
- rozumieć znaczenie „okienka serologicznego”,
- umieć poradzić osobie zainteresowanej problemami HIV/AIDS, gdzie szukać
informacji,
- potrafić rozpoznać zachowania bezpieczne i ryzykowne.
Metody pracy:
-
miniwykład,
-
praca w grupach,
-
analiza przypadków,
-
dyskusja.
Środki dydaktyczne: materiały przygotowane przez nauczyciela.
1. Co się dzieje po zakażeniu wirusem HIV?
a) Miniwykład nauczyciela objaśniający, co się dzieje w organizmie od momentu
zakażenia wirusem HIV do śmierci – załącznik 11.
b) Na podstawie rysunków i materiałów (załącznik 1, 11) dostarczonych przez nauczyciela
uczniowie zdobywają wiadomości na temat:
- Jakie są objawy AIDS?
- Czy HIV i AIDS oznacza to samo?
- Co to jest „okienko serologiczne” i jakie ma ono znaczenie?
2. Rozpoznawanie objawów HIV/AIDS
a) Uczniowie otrzymują historie rysunkowe trzech osób, które przedstawiają ich tryb życia
oraz zmiany w organizmie. Na podstawie tych historii uczniowie mają oszacować, czy
osoby zaprezentowane w historiach mogły w przeszłości zarazić się wirusem HIV oraz
mają ocenić, czy wystąpiły u nich objawy AIDS? – załącznik 12a, 12b.
4. Poradnictwo i pomoc związana z HIV/AIDS
a) Uczniowie mają za zadanie znaleźć informacje dotyczące tematu:
- Gdzie można zrobić badania na obecność wirusa HIV?
10
- Gdzie można znaleźć pomoc, jeżeli okaże się, że jest się zarażonym wirusem HIV?
Jeżeli zajęcia odbywają się w pracowni internetowej, uczniowie szukają informacji na
następujących stronach internetowych:
- www.aids.org.pl
- www.pck.org.pl
- www.undp.org.pl
Jeżeli uczniowie nie mają możliwości korzystania z internetu, otrzymują od nauczyciela
materiały i ulotki dotyczące poradnictwa HIV/AIDS.
5. Podsumowanie zajęć i pożegnanie
11
Spotkanie nr 4
Temat: Ważne decyzje - inicjacja seksualna
Cele zajęć:
Po przeprowadzonej lekcji uczeń powinien:
- znać konsekwencje fizyczne i psychiczne wczesnej inicjacji seksualnej,
- wiedzieć, czym kierują się młodzi ludzie rozpoczynający zbyt wcześnie współżycie
seksualne,
- być świadomym, że współżycie seksualne = odpowiedzialność,
- umieć unikać sytuacji, w których może dojść do presji seksualnej,
- umieć odmówić współżycia seksualnego,
- wiedzieć, że monogamia jest jedynym sposobem na uniknięcie zakażenia wirusem
- HIV.
Metody pracy:
- praca w grupach,
- praca indywidualna,
- rozmowa kierowana,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne: arkusze papieru, mazaki, karty pracy, materiały dostarczone przez
nauczyciela.
1. Dyskusja na temat „Co to jest inicjacja seksualna?”
2. Czym kierujemy się opóźniając lub zbyt wcześnie rozpoczynając współżycie
seksualne?
a) Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Grupy z numerem parzystym zastanawiają się
nad problemem, czym kierują się młodzi ludzie podejmując decyzję o wczesnej
inicjacji. Grupy nieparzyste zastanawiają się nad problemem, czym kierują się młodzi
ludzie podejmując decyzję o późnej inicjacji. Każdy zespół wypisuje swoje argumenty
na arkuszu papieru, po czym następuje ich prezentacja i wspólna analiza.
3. Uświadomienie uczniom, że rozpoczęcie współżycia jest ważną decyzją życiową,
która wiąże się z konkretnymi konsekwencjami.
a) Uczniowie otrzymują arkusze papieru i mają za zadanie dokończyć zdanie: „Jeżeli
rozpoczynam współżycie seksualne muszę być świadomy tego, że ....”
Po kilku minutach rozpoczyna się prezentacja wyników pracy połączona z dyskusją.
4. Dyskusja „Co to jest presja seksualna?”
5. Trenowanie umiejętności mówienia NIE, jeżeli nie chce się rozpoczynać
współżycia seksualnego.
12
a) Uczniowie otrzymują historyjki z chmurkami. Ich zadaniem jest
uzupełnienie chmurek, tak żeby odmówić współżycia seksualnego –
załącznik 13.
b) Wspólne odczytywanie wyników pracy, które mogą być dyskutowane w
sytuacjach spornych.
c) Uczniowie wypełniają karty pracy „Jak postąpić?”. Celem ćwiczenia jest
wykształcenie umiejętności unikania sytuacji, w których mogłoby dojść do
presji seksualnej lub wykształcenie umiejętności asertywnego mówienia
NIE - załącznik nr 14a, 14b.
d) Omówienie wyników pracy
6. Podsumowanie zajęć i pożegnanie
13
Spotkanie nr 5
Temat: Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o prezerwatywie, a wstydzicie się
zapytać.
1. Na początek uczniowie przypominają sobie, co to jest presja seksualna?
2. Ćwiczenie asertywnego mówienia NIE!
Grypy uczniów otrzymują dwie historie, w których zaprezentowano różne sposoby
wywierania presji seksualnej. Zadaniem grup jest ocenienie zachowań, bohaterów
historyjek – załącznik 15.
3. Przypomnienie informacji, że podczas stosunków seksualnych zdecydowanie
wzrasta ryzyko zarażenia się wirusem HIV.
3. Dyskusja „W jaki sposób można uniknąć zarażenia wirusem HIV?”. Podczas
dyskusji nauczyciel powinien tak sterować rozmową, aby podkreślić, że najlepszą
metodą na uniknięcie zarażenia wirusem HIV jest:
- abstynencja seksualna,
- dochowywanie wierności partnerowi (przy założeniu, że obie osoby są sobie
wierne),
- opóźnianie inicjacji seksualnej i świadome rozpoczęcie współżycia seksualnego,
- prezerwatywa zmniejsza ryzyko zarażenia wirusem HIV.
4. Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o prezerwatywie, a wstydzicie się zapytać
Nauczyciel rozdaje materiały na temat prezerwatyw, z którymi zapoznają się
uczniowie – załącznik 16.
5. Na podstawie przeczytanych informacji uczniowie odpowiadają na pytanie „Czy
prezerwatywa daje 100% zabezpieczenie przed wirusem HIV?”
6. Jeżeli seks, to tylko bezpieczny, czyli ...
a) Uczniowie rozważają sytuacje, w których dochodzi do zbliżenia, ale partner(-ka)
nie chcą zaakceptować użycia prezerwatywy – załącznik 17.
b) Trochę teorii, czyli jak używać prezerwatywy – załącznik 18.
Na podstawie informacji zawartej w ulotce uczniowie odpowiadają na pytania:
- Dlaczego podczas rozpakowywania prezerwatywy trzeba zachować szczególną
ostrożność?
- Dlaczego podczas zakładania prezerwatywy należy zacisnąć czubek?
- Dlaczego po wytrysku należy wyjąć penisa jeszcze przed ustaniem erekcji?
- Czego nie należy robić ze zużytą prezerwatywą?
7. Podsumowanie spotkania i pożegnanie.
14
Spotkanie nr 6
Temat: Postawy wobec chorych na AIDS i żyjących z HIV
Cele zajęć:
Po przeprowadzonej lekcji uczeń powinien:
- wykazywać postawę tolerancji i akceptacji dla chorych i zakażonych,
- chcieć nieść pomoc chorym i zakażonym.
Metody pracy:
- praca w grupach,
- praca indywidualna,
- burza mózgów.
Środki dydaktyczne: chusta, arkusze szarego papieru, mazaki, kolorowe kartki
1. Zabawa „Gesty sympatii”
Uczestnicy siadają w kręgu. Jedna chętna osoba wychodzi z sali. Po powrocie zostaje
posadzony na krześle, pośrodku kręgu, zawiązujemy mu oczy. Uczniowie kolejno
podchodzą do niej w milczeniu i gestem przekazują wyrazy sympatii np. pogłaskanie
po włosach, poklepanie po ramieniu... Sytuację powtarzamy trzy razy. Gdy za drzwi
wychodzi czwarty ochotnik, polecenie zostaje zmienione; gdy wróci i usiądzie na
środku, nikt do niej niego podejdzie - wszyscy siedzą w absolutnej ciszy. Po dwóch
minutach prowadzący mówi „koniec ćwiczenia” i wtedy wszyscy podchodzą do
siedzącego na środku z wyrazami sympatii. Gdy wszyscy usiądą na miejsca,
prowadzący pyta osoby, które siedziały w środku, jak się czuły podczas ćwiczenia.
Osoba, będąca w środku jako ostatnia, ma opisać, jak się czuła oczekując na dowody
sympatii. Pozostali świadkowie ćwiczenia opowiadają, jak czuli się jako świadkowie
daremnego oczekiwania na gesty sympatii.
2. Podsumowanie
Tak czuje się człowiek zakażony HIV lub chory na AIDS, odrzucony przez swoje
środowisko.
3. Praca w grupach
Grupa dostaje arkusz papieru i pisak, metodą „burzy mózgów” ma odpowiedzieć na
pytanie, jakie uczucia wzbudzają żyjący z HIV i chorzy na AIDS.
4. Po omówieniu wyników pracy grupach uczniowie zastanawiają się wspólnie, jakie
jest źródło uczuć negatywnych.
Nauczyciel powinien tak kierować dyskusją, aby wynikiem rozmowy był wniosek
ŹRÓDŁO UCZUĆ NEGATYWNYCH - LĘK I NIEWIEDZA.
5. Z jaką społecznością się utożsamiasz?
Nauczyciel daje uczniom historyjki obrazkowe, w których zaprezentowano dwa
skrajne zachowania wobec osób zarażonych wirusem HIV. Zadaniem uczniów jest
15
przeanalizowanie tych zachowań i wyszukanie zachowań najbardziej
krzywdzących lub najbardziej pomocnych – załącznik 19a i 19b.
Uwaga! Jeżeli szkoła dysponuje nagraniami archiwalnymi, które przedstawiają
reakcję mieszkańców osiedli, w pobliżu których powstawały ośrodki dla
zarażonych wirusem HIV lub chorych na AIDS, to warto je wykorzystać i poddać
wnikliwej analizie.
6. Jak dbać o własne bezpieczeństwo?
Nauczyciel rozdaje uczniom karty z rysunkami, przedstawiającymi zachowania,
które redukują możliwość przypadkowego zarażenia wirusem HIV w życiu
codziennym (rysunki dotyczą sytuacji nie związanych z seksualnością) – załącznik
20.
7. Chrześcijanie wobec AIDS - stanowisko papieża Jana Pawła II - załącznik 21.
8. Praca indywidualna – pisanie krótkich wierszy i haseł do osób żyjących z AIDS
9. Wystawa prac
10. Ankieta podsumowująca cykl zajęć na temat HIV/AIDS
16
Scenariusz warsztatów dotyczących profilaktyki AIDS
Cele warsztatów:
A) Wiadomości
Uczeń:
- zna ogólny przebieg AIDS,
- wie, dlaczego AIDS jest chorobą śmiertelną,
- wie, dlaczego między zakażeniem wirusem HIV a pojawieniem się
objawów choroby mija kilka lat,
- wymienia drogi, jakimi można zarazić się wirusem HIV,
- rozumie, dlaczego w typowych codziennych sytuacjach nie można zarazić
się wirusem HIV.
B) Umiejętności
Uczeń:
- ocenia sytuacje pod kątem możliwości zakażenia się wirusem HIV,
- podaje sposób zachowania się w określonej sytuacji, które minimalizuje
ryzyko zakażenia wirusem HIV,
- uzasadnia, dlaczego w danej sytuacji można lub nie można zarazić się
wirusem HIV,
- stosuje w życiu codziennym zasady, które eliminują ryzyko zarażenia się
wirusem HIV.
C) Postawy
Uczeń:
- jest wrażliwy na problemy i potrzeby osób zakażonych wirusem HIV,
- jest tolerancyjny wobec osób zakażonych wirusem HIV.
Czas realizacji: 1 lub 2 godziny.
Metody i formy pracy:
- elementy wykładu,
- praca w grupach,
- dyskusja,
- burza mózgów,
- praca z tekstem źródłowym.
Środki dydaktyczne: ulotki informacyjne, flamastry, arkusze papieru, taśma klejąca,
czerwona wstążka, szpilki
Przebieg warsztatów
Faza przygotowująca (5 minut):
17
1. Omówienie celu warsztatów i idei dnia 1 grudnia.
2. Rozdanie uczniom czerwonych wstążeczek i szpilek. Uczniowie wykonują
kokardki – symbol walki z AIDS - które następnie przypinają do ubrania.
3. Podział uczniów na 4-5-osobowe grupy.
Faza realizacji: (60-70 minut):
1. a) Uczniowie otrzymują ulotki, materiały informacyjne poruszające problematykę
AIDS, arkusze papieru, markery oraz zagadnienia do opracowania w zespołach.
Grupa I
W jaki sposób wirus HIV obniża odporność organizmu?
Grupa II
Dlaczego między zakażeniem wirusem HIV a wystąpieniem objawów choroby
AIDS mija nawet kilka lat?
Grupa III
Jakimi głównymi drogami można zarazić się wirusem HIV?
Grupa IV
Jaka jest różnica między HIV a AIDS?
Grupa V
Dlaczego AIDS jest chorobą śmiertelną?
Grupa VI
W jaki sposób można dowiedzieć się, że jest się nosicielem wirusa HIV?
b) Każda grupa referuje wyniki swojej pracy. Arkusze papieru są wywieszane w
widocznym miejscu.
c) Nauczyciel pisze na tablicy pełną, polską nazwę AIDS – Zespół Nabytego
Upośledzenia Odporności. Uczniowie na arkuszach papieru starają się SWOIMI
SŁOWAMI wyjaśnić, jak rozumieją pojęcie AIDS.
d) Grupy prezentują wyniki swoich przemyśleń. Arkusze papieru z najciekawszymi
wyjaśnieniami można wywiesić w widocznym miejscu.
2. a) Każdy zespół otrzymuje pakiet kart, na których wymieniono różne sytuacje, z
jakimi można się spotkać w życiu codziennym (załącznik 1). Uczniowie dzielą
karty na dwie grupy:
I) SYTUACJE, W KTÓRYCH MOŻNA SIĘ ZARAZIĆ WIRUSEM HIV.
II) SYTUACJE W KTÓRYCH NIE MOŻNA SIĘ ZARAZIĆ WIRUSEM HIV.
b) Każda grupa przykleja swoje kartki do dwóch wcześniej przygotowanych i
wywieszonych arkuszy papieru.
UWAGA! W kilku przypadkach uczniowie mogą mieć problemy z podjęciem
decyzji, do której grupy zakwalifikować daną sytuację. W tym wypadku rola
nauczyciela polega na wywołaniu dyskusji nad sporną sprawą, ewentualnie na
podaniu odpowiednich wyjaśnień, które ułatwią podjęcie decyzji.
c) Wyciąganie wniosków np.
- W normalnych i typowych sytuacjach nie ma ryzyka zakażenia wirusem HIV, nie
ma więc sensu bać się i unikać osób zakażonych.
- Wirusem HIV zarażamy się tylko w ściśle określonych sytuacjach, np. kiedy
dochodzi do kontaktu z krwią, spermą lub innymi wydzielinami osoby zakażonej.
3. a) Grupy otrzymują arkusze papieru, mazaki oraz kartki z prośbą o wykonanie
schematycznych plakatów, na określony temat (przykłady tematów - załącznik 2).
18
b) Każda grupa prezentuje własny plakat i omawia jego treść.
4. a) Zespoły otrzymują arkusze papieru, mazaki oraz kserokopie wierszy, które
zostały napisane przez osoby zakażone wirusem HIV. Informujemy uczniów, kto
jest autorem tych wierszy oraz prosimy, aby na ich podstawie każda grupa
dokończyła zdanie GDYDYM BYŁ ZARAŻONY WIRUSEM HIV,
CHCIAŁBYM...
b) Po wykonaniu zadania każda grupa pokazuje arkusz papieru i komentuje jego
opis (przykłady wierszy załącznik 3)
Faza podsumowująca (15 minut)
1. Sformułowanie tematu lekcji przez uczniów i zapisanie go do zeszytu.
2. Uczniowie uzupełniają karty pracy.
3. Praca domowa
Poszukaj w dostępnych źródłach, w jakich miejscach osoby zakażone wirusem HIV
mogą szukać pomocy.
Załącznik 1
Przykłady kilku sytuacji, które uczniowie mają podzielić na te, które zwiększają ryzyko
zakażenia wirusem HIV, i na te, które są bezpieczne.
- ukąszenie komara,
- podanie ręki osobie zakażonej wirusem HIV,
- kąpiel w basenie,
- używanie wspólnych igieł i strzykawek np. podczas brania narkotyków,
- przyjacielskie objęcie osoby zakażonej wirusem HIV,
- używanie wspólnej golarki,
- kontakt seksualny z przypadkową osobą,
- karmienie piersią przez matkę zarażoną wirusem HIV,
- robienie opatrunku osobie zarażonej wirusem HIV bez rękawiczek jednorazowych,
- dotykanie klamek,
- siedzenie obok osoby zakażonej,
- korzystanie z tych samych sztućców,
- podczas przyjacielskiego pocałunku,
- gdy osoba zakażona wirusem HIV kicha,
- jedząc w tej samej restauracji.
Załącznik 2
Grupa I
Przygotuj dwa plakaty. Jeden, który będzie uczył, że mieszkanie z osobą zarażona wirusem
HIV jest bezpieczne i że nie można się zarazić wirusem HIV podczas codziennych
czynności (np. podanie ręki, przyjacielskie obejmowanie osoby zakażonej). Drugi plakat
ma uczyć, że można się zarazić wirusem podczas stosunku płciowego.
Grupa II
19
Przygotuj dwa plakaty. Jeden, który będzie uczył, że nie można się zarazić wirusem HIV
podczas używania jednorazowej igły i strzykawki np. podczas robienia szczepionki. Drugi
plakat ma uczyć, że można się zarazić wirusem HIV podczas używania wspólnej
strzykawki np. przez wstrzykiwanie narkotyku.
Grupa III
Przygotuj dwa plakaty. Jeden, który będzie uczył, że nie można się zarazić wirusem HIV
podczas przekłuwania uszu, robienia tatuażu, jeżeli zabieg wykonuje wykwalifikowana
kosmetyczka, która korzysta z jednorazowych lub dokładnie wysterylizowanych narzędzi.
Drugi plakat ma uczyć, że można się zarazić wirusem HIV, jeżeli przekłuwa się uszy lub
robi tatuaż w przypadkowych miejscach.
Grupa IV
Przygotuj plakat, który będzie uczył, że podwyższona temperatura i detergenty niszczą
wirusa HIV, dlatego nie można się zarazić podczas korzystania z tych samych sztućców.
Grupa V
Przygotuj plakat, który będzie uczył, że można się zarazić wirusem HIV przez krew,
dlatego nie należy używać tych samych maszynek do golenia, żyletek itp. Drugi plakat ma
uczyć, że komary nie przenoszą wirusa HIV.
Grupa VI
Przygotuj plakat, który będzie uczył, że podczas wykonywania pierwszej pomocy należy
używać rękawiczek jednorazowych.
Załącznik 3
Uwaga! Poniższe wiersze zostały znalezione na stronach www.pck.org.pl.
Prośba
czy mogę usiąść na tapczanie?
ja będę tylko siedziała
czy mogę usiąść na tapczanie?
ja będę oddychać i milczeć jak skała
czy mogę usiąść na tapczanie?
ja nie będę zarażała!!!
20
Modlitwa narkomana
Zabierz mnie do siebie
Nie pozwól mi Wycierpieć się na śmierć
Przepraszam Cię Boże
że jestem chory
że nikt mnie nie chce
że rzuciłem w Ciebie kamieniem
Gdyby chociaż ktoś mnie pokochał
ale miłość też mnie opuściła Widać
ona też miała HIV-a
Mój Boże jak ciężko umierać Amen.
Katarzyna Białas
Ludzkie istnienie skulone
Pod ścianą zakażone
Winne chorobą pomijane
Nie zauważone nie chciane
Dotknij
Od tego się nie ginie
Podaj dłoń
Dostaniesz w zamian wdzięczność
Nie drżyj obawą
Nie patrz przez okulary zabobonów
Zauważ
Pomóż
Barbara Kozioł
21
Załącznik 4
Pełna polska nazwa AIDS brzmi ............................................................................................
Chorobę AIDS wywołuje ............................... . Wirus HIV po wniknięciu do organizmu
atakuje ....................................................... Wirus HIV niszczy komórki odpornościowe
systematycznie, ale bardzo powoli, dlatego pierwsze objawy choroby AIDS mogą pojawić
się....................................................... od zakażenia. W normalnych warunkach, gdy do
organizmu zdrowej osoby wnikną drobnoustroje chorobotwórcze np. wirusy grypy, są one
niszczone przez układ odpornościowy. Niestety, osoby chore na AIDS, nie umieją walczyć
z drobnoustrojami chorobotwórczymi, dlatego AIDS jest chorobą ......................... .
Wirus HIV znajduje się w ......................, ........................ oraz .......................... . Tylko
przez bezpośredni .................................... z tymi substancjami można zarazić wirusem
HIV. Przykładami sytuacji, w których może dojść do zarażenia wirusem HIV, są:
Nie można zarazić się wirusem HIV w normalnych, codziennych sytuacjach. Dlatego
następujące sytuacje są całkowicie bezpieczne:
-
22
Ankieta podsumowująca cykl spotkań „AIDS nie wybiera, ty możesz”
Właśnie zakończyłeś udział w szkoleniu na temat „AIDS nie wybiera, ty możesz”.
Chcielibyśmy poznać Twoją opinię i ocenę tych spotkań, dlatego prosimy Cię
uzupełnij poniższą ankietę i daj szczere odpowiedzi.
1. Jak oceniasz cykl szkoleń „AIDS nie wybiera, ty możesz!”
a) bardzo dobrze
b) dobrze
c) może być
d) źle e) bardzo źle
3. Czy zajęcia wyposażyły Cię w wiedzę, która przyda Ci się w życiu?
a) tak
b) chyba tak c) chyba nie
d) nie
4. Co Ci się najbardziej podobało na zajęciach?
............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
5. Co Ci się nie podobało na zajęciach?
............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
Ankieta podsumowująca cykl spotkań „AIDS nie wybiera, ty możesz”
Właśnie zakończyłeś udział w szkoleniu na temat „AIDS nie wybiera, ty możesz”.
Chcielibyśmy poznać Twoją opinię i ocenę tych spotkań, dlatego prosimy Cię
uzupełnij poniższą ankietę i daj szczere odpowiedzi.
1. Jak oceniasz cykl szkoleń „AIDS nie wybiera, ty możesz!”
a) bardzo dobrze
b) dobrze
c) może być
d) źle e) bardzo źle
6. Czy zajęcia wyposażyły Cię w wiedzę, która przyda Ci się w życiu?
a) tak
b) chyba tak c) chyba nie
d) nie
7. Co Ci się najbardziej podobało na zajęciach?
............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
8. Co Ci się nie podobało na zajęciach?
............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
23
Literatura:
1. Ks. Bronisław Paweł Rosik „Jak rozmawiać z dzieckiem o AIDS?”, Warszawa 2001,
Fundacja Karan
2. „Zapobieganie HIV i AIDS i chorobom przenoszonym drogą płciową” autorstwa WHO,
UNESCO, UNDP, Społecznego Komitetu ds. AIDS oraz Krajowego Centrum ds. AIDS.
3. „Ćwiczenia dla uczniów cz. 1, 2, 3, 4” autorstwa WHO, UNESCO, UNDP, Społecznego
Komitetu ds. AIDS oraz Krajowego Centrum ds. AIDS.
4. Strony internetowe:
- www.aids.pl
- www.pck.org.pl
- www.undp.org.pl
24