Hałas www.pip.gov.pl www.programyprewencyjne.pl Pojęcia podstawowe www.pip.gov.pl 2 Hałas - podstawowe pojęcia i wielkości Definicja hałas - są to wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, uciążliwe, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego, oddziaływujące za pośrednictwem powietrza na narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka, hałas - oznacza każdy dźwięk, który może doprowadzić do utraty słuchu albo może być szkodliwy dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy, www.pip.gov.pl 3 Hałas - podstawowe pojęcia i wielkości Dźwięki są to drgania mechaniczne ośrodka sprężystego (gazu, cieczy lub ośrodka stałego). Fala akustyczna to zmiany ciśnienia przenoszące się w przestrzeni otaczającej źródło drgań w postaci zagęszczeń i rozrzedzeń ośrodka następujących po sobie. Ciśnienie akustyczne jest to różnica między chwilową wartością ciśnienia w ośrodku w momencie przejścia fali akustycznej a ciśnieniem statycznym. www.pip.gov.pl 4 Ciśnienie akustyczne Lp= 10 log (p2/p02) [dB] tak zdefiniowany poziom ciśnienia akustycznego jest miarą głośności dźwięku www.pip.gov.pl 5 Częstotliwość Częstotliwość – to liczba okresów drgań, jakie wykonują cząsteczki powietrza w jednostce czasu. Hałasy o niskich częstotliwościach – odbierane są przez człowieka jako dźwięki niskie (np. hałas silnika wysokoprężnego). Hałasy o wysokich częstotliwościach – odbierane są jako dźwięki wysokie (np. gwizd, syk sprężonego powietrza. www.pip.gov.pl 6 Hałas - klasyfikacja i podział 1) ze względu na środowisko występowania: hałas przemysłowy, hałas komunalny (w pomieszczeniach mieszkalnych), hałas komunikacyjny. 2) ze na przebieg czasowy: hałas ciągły ustalony, hałas ciągły nieustalony, hałas przerywany, hałas impulsowy. www.pip.gov.pl 7 Charakterystyki hałasu www.pip.gov.pl 8 Hałas - klasyfikacja i podział Częstotliwości dźwięków (źródło: www.ciop.pl) 3) ze względu na częstotliwość: infradźwiękowy f <20Hz słyszalny 20Hz< f< 20 000Hz ultradźwiękowy 10 000Hz< f < 100 000Hz www.pip.gov.pl 9 Przykłady www.pip.gov.pl 10 Przykłady www.pip.gov.pl 11 Istota zagrożenia www.pip.gov.pl 12 Słuch w liczbach ponad 500 milionów ludzi na całym świecie niedosłyszy ponad 80 milionów Europejczyków cierpi z powodu utraty słuchu. około 450 milionów Europejczyków (65% całej populacji) jest narażonym na hałas rzędu 55 dB, co może przyczynić się do pojawienia się uczucia niepokoju oraz wystąpienia zakłóceń związanych ze snem 117 milionów (17% populacji) jest narażonych na hałas rzędu 65 dB, co może wpływać negatywnie na ich psychiczne, jak i fizyczne samopoczucie 9,7 milionów (1,4%) żyje na co dzień w hałasie przekraczającym poziom 75 dB, www.pip.gov.pl 13 Słuch w liczbach trwały hałas pochodzący z zabawek mechanicznych (pozytywek lub robotów) jest rzędu 85-95 dB. niektóre rodzaje pistoletów na baterie dla dzieci potrafią wywołać hałas rzędu 110 do 135 dB, co odpowiada hałasowi wytworzonemu przez dużą ciężarówkę bądź hałasowi mierzonemu podczas koncertu rockowego lub startu samolotu. w trakcie ulicznych badań przeprowadzonych wśród użytkowników mp3 w Sydney i Melbourne okazało się, że 25% uczestników badania słuchało muzyki na tyle głośno, że mogło to grozić uszkodzeniem słuchu. Średni poziom głośności wynosił aż 79,8 dB. www.pip.gov.pl 14 Słuch w liczbach nauczyciele cierpią w wyniku istniejącego wokół hałasu. Dotyczy to prawie 70% nauczycieli uczących w klasach oraz 80% nauczycieli i doradców nauczania początkowego i opiekujących się zajęciami pozaszkolnymi. w czasie ulicznych godzin szczytu notuje się średni hałas rzędu 70-78 dB - może być denerwujący, nie stanowi zagrożenia, pod warunkiem, ze nie przebywasz pod jego wpływem przez długi czas. Nikt nie powinien jednak być narażony na hałas rzędu 110 dB dłużej niż 1 minutę i 29 sekund podczas jednego dnia. szacuje, że do 2025 roku więcej niż 900 milionów ludzi na całym świecie będzie cierpieć powodu ubytku słuchu większej niż 25 dB. www.pip.gov.pl 15 Procentowy udział czynników związanych ze środowiskiem pracy Źródło: dane PIP www.pip.gov.pl 16 Istota zagrożenia Ujemne skutki oddziaływania hałasu na organizm człowieka: słuchowe, pozasłuchowe. www.pip.gov.pl 17 Istota zagrożenia Podstawowym skutkiem oddziaływania hałasu na narząd słuchu jest czasowe lub trwałe przesunięcie progu słyszenia. www.pip.gov.pl 18 Istota zagrożenia Do trwałych ubytków słuchu dochodzi najczęściej w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o poziomach dźwięku A przekraczających 80 dB. Substancje Potęgują prawdopodobieństwo chemiczne ototoksyczne utraty słuchu www.pip.gov.pl 19 Istota zagrożenia Hałasy o wysokich szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego, rzędu 130-140 dB (szczególnie hałasy impulsowe), stają się czynnikiem niebezpiecznym środowiska pracy, może dojść do uszkodzenia struktur anatomicznych słuchu www.pip.gov.pl 20 Wpływ hałasu na organizm człowieka Pozasłuchowe skutki oddziaływania hałasu (po przekroczeniu 75 dB) nerwice, bóle głowy, pobudliwość, osłabiony czas reakcji, nadciśnienie tętnicze, choroba wrzodowa, choroby wzroku. www.pip.gov.pl 21 Szkodliwy wpływ hałasu www.pip.gov.pl 22 Oddziaływanie hałasu na organizm człowieka Odczucia, jakie doznaje człowiek poddany działaniu hałasu, zależne są między innymi od: poziomu ciśnienia akustycznego, czasu działania hałasu, fizycznych cech (częstotliwości), warunków zdrowotnych (typu budowy ciała, ogólnego stanu zdrowia i przebytych chorób), postawy osoby narażonej na hałas. www.pip.gov.pl 23 Szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka Klasyfikacja hałasu pod względem jego szkodliwego wpływu na zdrowie człowieka przedstawia się następująco: hałas o natężeniu poniżej 35 decybeli - brak znacznego szkodliwego działania na zdrowie człowieka, jednak może być denerwujący i utrudniać skupienie uwagi; hałas o natężeniu od 35 decybeli do 70 decybeli - działają negatywnie na ośrodkowy układ nerwowy, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia wydajności organizmu czy uczucia zmęczenia; www.pip.gov.pl 24 Szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka hałas o natężeniu od 70 decybeli do 85 decybeli - jeśli jest trwały, powoduje obniżenie produktywności w pracy, może na stałe osłabić słuch, jest przyczyną bólów głowy, działa krzywdząco na układ nerwowy, hałas o natężeniu od 85 decybeli do 130 decybeli - w znaczny sposób uszkadza narząd słuchu i powoduje wiele różnych schorzeń innych układów (krwionośnego, nerwowego), może się przyczynić do zaburzeń równowagi, a nawet uniemożliwić czytelność i przystępność mowy, www.pip.gov.pl 25 Szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka hałas o natężeniu od 130 decybeli do 150 decybeli - wywołują drgania poszczególnych narządów wewnętrznych w organizmie ludzkim, uszkadzając je przy tym trwale, wywołując liczne schorzenia; przebywanie w takim hałasie wiąże się jednoznacznie z trwałym uszkodzeniem słuchu, hałas o natężeniu powyżej 150 decybeli - wystarczy niespełna 5 minut, by taki hałas sparaliżował organizm; wywołuje mdłości, zaburzenia błędnika czy całkowicie zaburzył koordynację ruchową (głównie kończyn). www.pip.gov.pl 26 Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu Wiąże się z następującymi cechami i okolicznościami narażenia: długotrwałym oddziaływaniem hałasu o równoważnym poziomie dźwięku A > 80 dB, hałas o widmie z przewagą częstotliwości średnich i wysokich, długi czas oddziaływania hałasu, ekspozycja na hałas ciągły, hałas impulsowy, osobnicza podatność na uszkadzający wpływ hałasu. www.pip.gov.pl 27 Fizjologiczne ubytki słuchu Wiek człowieka 20 lat 30 lat 40 lat 50 lat 60 lat 70 lat 80 lat Ubytek słuchu 1,3 dB 7,4 dB 12,7 dB 18,0 dB 27,4 dB 36,7 dB 44,0 dB www.pip.gov.pl 28 Ryzyko utraty słuchu podczas pracy w hałasie Równoważny poziom A dźwięku [dB] 80 85 90 95 100 105 110 115 5 0 1 4 7 12 18 26 36 10 0 3 10 17 29 48 55 71 Ryzyko utraty słuchu % Ekspozycja lata 15 20 25 0 0 0 5 6 7 14 16 16 24 28 29 37 42 43 53 58 60 71 78 78 83 87 84 www.pip.gov.pl 30 0 8 18 31 44 62 77 81 35 0 9 20 32 44 62 72 29 Wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy www.pip.gov.pl 30 Wielkości charakteryzujące hałas Hałas w środowisku pracy charakteryzowany jest przez: równoważny poziom dźwięku A, poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dnia pracy (LEX, 8h ) lub do tygodnia pracy (L EX,w ), maksymalny poziom dźwięku A (LAmax ), szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak ), www.pip.gov.pl 31 Dopuszczalne wartości hałasu poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h) nie powinien przekraczać 85 dB, maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) nie powinien przekraczać 115 dB, szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak) nie powinien przekraczać 135 dB. www.pip.gov.pl 32 Wartości progów działania Wartości progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas: 1) dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy - wartość progu działania wynosi 80 dB, 2) dla szczytowego poziomu dźwięku C - jako wartość progu działania przyjmuje się wartość NDN wynoszącą 135 dB. www.pip.gov.pl 33 Ekspozycja na hałas Odpowiednikiem poziomu ekspozycji na hałas, odniesionego do dnia lub tygodnia pracy, jest wielkość zwana dzienną lub tygodniową ekspozycją na hałas EA,Te tzw. „dawka hałasu” wyrażana w [Pa2 x s]. Między ekspozycją na hałas a poziomem ekspozycji istnieje następujący związek: EA,Te= 1,15 x 10-5 x 100,1Lex,8h www.pip.gov.pl 34 Ekspozycja na hałas Poziom ekspozycji na hałas 85 dB Ekspozycja dzienna 3,64 x 103 [Pa2 x s] www.pip.gov.pl 35 Ekspozycja na hałas Ekspozycja równomierna - codziennie przez 5 dni w tygodniu pracownik jest narażony na podobny hałas. Ekspozycja nierównomierna - w każdym dniu tygodnia narażony jest na inny hałas. www.pip.gov.pl 36 Ocena narażenia na hałas Ocena narażenia na hałas polega na wykonaniu pomiarów poziomu dźwięków i porównaniu z wartościami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 817). Źródło: www.sonopan,com.pl www.pip.gov.pl 37 Wartość pomiaru w stosunku do wartości NDN Poziom natężenia dźwięku Krotność Poziom natężenia dźwięku Krotność w [dB] odniesiony do 8 – normy w [dB] odniesiony do 8 – normy godzinnego dnia pracy godzinnego dnia pracy 80 0,32 93 6,31 81 0,40 94 7,94 82 0,5 95 10,0 83 0,63 96 12,59 84 0,79 97 15,85 85 1,0 98 19,95 86 1,26 99 25,12 87 1,58 100 31,62 88 2,0 101 39,81 89 2,51 102 50,12 90 3,16 103 63,10 91 3,98 104 79,43 92 5,01 105 100 www.pip.gov.pl 38 Kryteria oceny hałasu ryzyko małe, pomijalne Lzm< 0,5 NDN ryzyko średnie, akceptowalne 0,5 < Lzm < 1,0 NDN ryzyko duże, nieakceptowalne Lzm > 1,0 NDN 0,5 NDN = 82 dB www.pip.gov.pl 39 Propagacja hałasu w przestrzeni otwartej W przestrzeni otwartej, do punktu obserwacji docierają na ogół fale bezpośrednie z tego źródła. W takiej sytuacji poziom ciśnienia akustycznego maleje o 6 dB przy podwojeniu odległości od źródła np. w odległości 2 m od źródła – 100 dB, w odległości 4 m – 94 dB w odległości 8 m – 88 dB www.pip.gov.pl 40 Propagacja hałasu w pomieszczeniach Jeżeli źródło hałasu i pracownik znajdują się w pomieszczeniu, wówczas oprócz fal bezpośrednich do pracownika dochodzą fale odbite od ścian pomieszczenia (fale częściowo są pochłaniane przez przegrody). O całkowitym sumarycznym poziomie ciśnienia akustycznego w punkcie obserwacji decyduje suma energii fali akustycznej pochodzącej od źródła i energii fal odbitych. www.pip.gov.pl 41 Sposoby ochrony przed hałasem www.pip.gov.pl 42 Sposoby ochrony przed hałasem 1. Eliminacja hałasu u źródła. 2. Ograniczenie przebywania pracownika w strefie zagrożenia. 3. Stosowanie osłon skierowanych na hałas. 4. Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia. www.pip.gov.pl 43 Eliminacja hałasu u źródła wybór i stosowanie procesów technologicznych o małej emisji hałasu, wybór i stosowanie maszyn (zarówno typów, jak i egzemplarzy) o małej emisji hałasu, zmiana warunków pracy maszyny, modernizacja lub wymiana części składowych maszyny, odpowiednia konserwacja maszyny. www.pip.gov.pl 44 Ograniczenie przebywania pracownika w strefie zagrożenia automatyzacja, robotyzacja, zastosowanie zdalnego sterowania. www.pip.gov.pl 45 Stosowanie osłon skierowanych na hałas dźwiękochłonne ekrany – skuteczność do 5 dB, dźwiękochłonne obudowy maszyn – skuteczność do 25 dB, wydzielenie maszyny, wygłuszenie pomieszczeń, powieszenie pod sufitem brył geometrycznych rozbijających fale, wytwarzanie fal o przeciwnej amplitudzie do fali wytwarzanej przez urządzenie, odpowiednie usytuowanie źródeł hałasu względem siebie i względem ścian pomieszczenia. www.pip.gov.pl 46 Sposoby ochrony przed hałasem Brak ochrony www.pip.gov.pl 47 Sposoby ochrony przed hałasem Izolacja od podłoża www.pip.gov.pl 48 Sposoby ochrony przed hałasem Adaptacja akustyczna www.pip.gov.pl 49 Sposoby ochrony przed hałasem Ekran dźwiękochłonny www.pip.gov.pl 50 Sposoby ochrony przed hałasem Obudowa dźwiękochłonna www.pip.gov.pl 51 Sposoby ochrony przed hałasem Zdalna obsługa, kabiny dźwiękochłonne www.pip.gov.pl 52 Materiały dźwiękochłonne Jako materiały dźwiękochłonne stosuje się: kotary bawełniane wełnę mineralną płyty wiórowo-ceramiczne płyty paździerzowe folię karbowaną filc www.pip.gov.pl 53 Przykład zastosowania obudowy dźwiekochłonnej www.pip.gov.pl 54 Bariery odsuwające pracownika od źródła zagrożenia Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia: środki ochrony indywidualnej, właściwa organizacja pracy, badania lekarskie, szkolenia bhp, właściwie przeprowadzona ocena ryzyka i informowanie pracowników o ryzyku, prace wzbronione. www.pip.gov.pl 55 Prace wzbronione Pracownicy młodociani nie mogą pracować, jeśli: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dobowego lub do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przekracza 80 dB, szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB, maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB. www.pip.gov.pl 56 Prace wzbronione Kobiety w ciąży nie mogą pracować, jeśli: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dobowego lub do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przekracza 65 dB, szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB, maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB. www.pip.gov.pl 57 Środki ochrony indywidualnej Środki ochrony indywidualnej słuchu, czyli ochronniki słuchu dzieli się na: nauszniki przeciwhałasowe, wkładki przeciwhałasowe. www.pip.gov.pl 58 Dobór ochronników słuchu 1. Wybór ochronników słuchu oznakowanych znakiem CE, 2. Dobór ochronników do parametrów hałasu, 3. Dobór ochronników pod kątem innych czynników środowiska pracy (wysoka lub niska temperatura, środowiska o dużej wilgotności, konieczność porozumiewania się w warunkach hałasu ciągłego), 4. Dobór ochronników pod kątem kompatybilności z innymi środkami ochrony indywidualnej, 5. Dobór ochronnika do cech indywidualnych pracownika. www.pip.gov.pl 59 Wkładki przeciwhałasowe Wkładki do uszu (luzem, na sznurku, na pałąku) (źródło: www.3M poland.pl) www.pip.gov.pl 60 Ochronniki słuchu pałąkowe nagłowne (źródło: www.3M poland.pl) www.pip.gov.pl 61 Ochronniki słuchu nahełmowe (źródło: www.3M poland.pl) www.pip.gov.pl 62 Obowiązki pracodawcy www.pip.gov.pl 63 Obowiązki pracodawcy 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić stosowanie: procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu, maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, nieprzekraczający dopuszczalnych wartości, rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy, przeprowadzanie pomiarów i badań natężenia hałasu występującego na stanowiskach pracy. www.pip.gov.pl 64 Obowiązki pracodawcy 2. W przypadku gdy na stanowiskach pracy poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowiązek zapewnić: ustalenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz opracowanie programu działań technicznych i organizacyjnych, mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie narażenia pracowników na hałas, zaopatrzenie pracowników w indywidualne ochrony słuchu, ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy, oznakowanie stref zagrożonych hałasem. www.pip.gov.pl 65 Nakaz stosowania ochrony słuchu www.pip.gov.pl 66 Uwaga hałas www.pip.gov.pl 67 Obowiązki pracodawcy Na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia, należy zapewnić pracownikom informację na temat: wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla zdrowia wynikającego z narażenia na hałas, działań podjętych w związku z przekroczeniem na określonych stanowiskach dopuszczalnych wartości hałasu, właściwego doboru i sposobu używania indywidualnych ochron słuchu. www.pip.gov.pl 68 Obowiązki pracownika współdziałanie przy ocenie zagrożenia hałasem, stosowanie środków ochrony zbiorowej i ochronników słuchu, informowanie pracodawcy o uszkodzeniu środków ochronnych lub trudności w ich stosowaniu. www.pip.gov.pl 69 Pomiary hałasu www.pip.gov.pl 70 Metody pomiaru hałasu Metody pomiarów dzielimy na: 1) ze względu na cel: metody pomiarów źródeł hałasu, metody pomiarów hałasu w miejscach przebywania ludzi. 2) ze względu na sposób wykonania: bezpośrednie, pośrednie. www.pip.gov.pl 71 Pomiary hałasu Pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, jest obowiązany do wykonywania badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy. Obowiązek ten wynika z § 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166). www.pip.gov.pl 72 Pomiary hałasu Pomiary hałasu należy przeprowadzać: powyżej 0,5 wartości NDN - co najmniej raz w roku, 0,2 do 0,5 wartości NDN - co najmniej raz na 2 lata, w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania hałasu, jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów hałasu, wykonanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN, pracodawca może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów. www.pip.gov.pl 73 Pomiary hałasu Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy wykonują laboratoria akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji. www.pip.gov.pl 74 Pomiary hałasu W przypadku braku laboratoriów akredytowanych, pomiary wykonują: 1) laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych, które prowadzą badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i mają wdrożony system zapewnienia jakości lub 2) laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - jeżeli mają wdrożony system zapewnienia jakości lub 3) laboratoria prowadzone przez jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne, które uzyskały certyfikat kompetencji w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, dysponujące aparaturą do badań i pomiarów tych czynników, która podlega udokumentowanemu nadzorowi metrologicznemu obejmującemu okresowe wzorcowania lub sprawdzania i konserwację. www.pip.gov.pl 75 Pomiary hałasu Obowiązki pracodawcy w zakresie pomiarów i badań: wyniki badań i pomiarów pracodawca przechowuje przez okres 3 lat, licząc od daty ich wykonania, niezwłocznie informuje pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnia im te wyniki i wyjaśnia ich znaczenie, www.pip.gov.pl 76 Pomiary hałasu Obowiązki pracodawcy w zakresie pomiarów i badań cd.: pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów, w przypadku likwidacji zakładu pracy – karty i rejestr pracodawca przekazuje państwowemu inspektorowi sanitarnemu, pracodawca lub państwowy inspektor sanitarny przechowują rejestr oraz karty przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. www.pip.gov.pl 77 Bibliografia ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014r. poz. 1502 ze zmianami z Dz. U. z 2014r. poz. 1662) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 173, poz. 1034) rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318). rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). www.pip.gov.pl 78 Bibliografia rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 817) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047, ze zmianami oraz z 2006 r. Nr 107, poz. 724 + Dz.U. 2015 poz. 929) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zmianami z 2002 r. Nr 127, poz. 1092) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy(Dz. U. Nr 33, poz. 166) www.pip.gov.pl 79 Bibliografia Normy stosowane do pomiaru hałasu w środowisku pracy: PN-N-01307:1994 Hałas. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów. PN-EN ISO 9612:2011 Akustyka. Wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas. Metoda techniczna. Normy dotyczące ochronników słuchu: PN-EN 352-1:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część1: Nauszniki przeciwhałasowe. PN-EN 352-2:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część2: Wkładki przeciwhałasowe. PN-EN 352-3:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część3: Nauszniki przeciwhałasowe mocowane do przemysłowego hełmu ochronnego. www.pip.gov.pl 80 Bibliografia Norma PN-EN 458:2006 Ochronniki słuchu. Zalecenia dotyczące doboru, użytkowania, konserwacji codziennej i okresowej. Dokument przewodni. Norma PN-EN 24869-1:1999 Akustyka. Ochronniki słuchu. Metoda subiektywna pomiaru tłumienia dźwięku. Norma PN-EN ISO 4869-2:2002 Akustyka. Ochronniki słuchu. Część 2: Szacowanie efektywnych poziomów dźwięku A pod ochronnikami słuchu. www.pip.gov.pl 81 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ www.pip.gov.pl www.pip.gov.pl www.programyprewencyjne.pl www.programyprewencyjne.pl Opracowanie: nadinspektor pracy Anna Smolarz – Okręgowy Inspektorat Pracy w Lublinie