Karol Wojtyła_Jan Paweł II poeta, aktor, humanista
advertisement
Karol Wojtyła – Jan Paweł II poeta, aktor, humanista 1. Zadanie ortograficzne Podział klasy na cztery grupy. KaŜda otrzymuje fragment Ŝyciorysu Karola Wojtyły – Jana Pawła II, który naleŜy uzupełnić brakującymi literami. KaŜda grupa po wykonaniu zadania głośno odczytuje swój fragment. W ten sposób uczniowie zapoznają się z biografią papieŜa. MoŜna uzupełnić wiadomości uczniów o dane dotyczące twórczości Karola Wojtyły (dodatkowy załącznik). 2. Wybrać jedno z poniŜszych tematów zadania, które moŜna wykonywać indywidualnie lub zespołowo: 1. UłóŜ wiersz o Janie Pawle II, uwzględniając Jego Ŝycie i pontyfikat. 2. Zredaguj list do Jana Pawła II. 3. Zredaguj artykuł prasowy o Ŝyciu papieŜa. 4. UłóŜ przepis, jak zostać świętym. 5. Mój portret Ojca Świętego (opisz i narysuj). 6. Wywiad z Janem Pawłem II. 7. UłóŜ modlitwę do Jana Pawła II. 8. UłóŜ modlitwę dziękczynienia do Boga za Jana Pawła II. 9. List – świadectwo o Janie Pawle II, zachęcający do pogłębienia znajomości z nowym błogosławionym. 10. Narysuj komiks – praca w grupie (kaŜda grupa inny okres Ŝycia). 11. W klasie VI moŜna omówić wiersz Karola Wojtyły Matka (załącznik). 1 Uzupełnij tekst brakującymi literami. Pamiętaj o pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną. 1 grupa W niewielkim miasteczku …adowice, niedaleko …rakowa, 18 maja 1920 r. urodził się …arol …ózef Wojtyła. Karol miał starszą siostrę - …lgę, kt…ra zmarła zaraz po urodzeniu i brata …dmunda, kt…ry został leka…em. Tata był wojskowym, a mama zajmowała się domem. Pensja taty wystarczała na bardzo skromne życie. W dzieciństwie Karola nazywano – Lolek. Uwa…ano go za …łopca utalentowanego i wysportowanego. Lolek był bardzo szcz…śliwy, miał ko…ających rodziców, brata i wielu koleg…w, z którymi cz…sto grał w piłkę. Niestety jego szczęście nie trwało długo. Gdy miał 9 lat zmarła mama, a trzy lata p…źniej, brat Edmund. Lolek został tylko z tatą, który go bardzo kochał i pragn…ł, wychować na po…ądnego człowieka. Od w…eśnia 1930 r. Karol ro…począł naukę w gimnazjum w Wadowicach. Uczył się bardzo dobrze, był pilny i sumienny. Szkołę ukończył z oceną cel…jącą. Kiedy miał 18 lat, po mat…rze, rozpocz…ł st…dia polonistyczne w …rakowie - chciał zostać aktorem. Niestety, po roku nauki studia zostały przerwane, bo wybuchła II wojna światowa. Wtedy młody Karol poszedł do pracy. Pracował w kamieniołomach, a potem w fabryce Solvay przy oczyszczaniu wody. Stale jednak ma…ył o tym, by zostać aktorem. Dlatego, potajemnie uczył się j…zyka francuskiego, czytał mnóstwo ksią…ek, a wolnych …wilach pisał własne teksty. Nale…ał do podziemnej (tajnej) grupy teatralnej i wraz z kolegami grał w sztukach wystawianych po doma…. Karol wiedział, że najwa…niejsza w …yciu jest miłość do innych l…dzi, dlatego pomagał jak tylko potrafił. Związał się na przykład z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia, która starała się mi…dzy innymi o…raniać zagro…onych przed prześladowaniami i wywiezieniem do obozów …ydów. Zimą 1941 r. za…orował tata Karola. Syn opiekował się nim bardzo troskliwie - podawał lekarstwa, przygotowywał jedzenie. Niestety, tata wkr…tce zmarł. Karol został zupełnie sam. Był bardzo smutny, dużo myślał co robić dalej, zastanawiał się, czy na pewno pragnie być aktorem. Dużo się modlił, prosił …oga o pomoc w podj…ciu właściwej decyzji. 2 Uzupełnij tekst brakującymi literami. Pamiętaj o pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną. 2 grupa Pewnego dnia zdecydował – chc… zostać księdzem! Rozpoczął naukę w konspiracyjnym seminarium w Krakowie. 1 listopada 1946 r. otrzymał świ…cenia kapłańskie, a nast....pnego dnia odprawił pierwszą Mszę św. w krypcie św. Leonarda w katedrze na …awelu. Na świadectwie ukończenia seminarium miał 19 ocen celujących, 6 bardzo dobrych i tylko 1 czw...rkę. Był bardzo szczęśliwy. Niedługo potem arcybiskup Sapieha wysłał młodego kapłana …ojtyłę na dwa lata do …zymu na studia. Po powrocie do …olski ksiądz Karol został wikariuszem w wiosce Niegowić - 50 km od Krakowa. Parafianie bardzo szybko pol…bili nowego wikari…sza, który wypełniał swoje obowią…ki bardzo sumiennie. W wolnym czasie pomagał dzieciom odrabiać lekcje, pomagał w pracy na polu, grał w piłkę no…ną i w siatk…wkę, organizował wycieczki, du…o czytał i pisał. Czasami wsiadał na rower i je…ał odwiedzić przyjaciół w Krakowie. Podróż trwała 3 godziny. Następną parafią, w której pracował ksi…dz Karol była parafia św. Floriana w Krakowie. Był wykładowcą dla st…dentów, wymagał od nich dużo, lecz był …yczliwy, otwarty i sprawiedliwy. W czasie wakacji wyjeżdżał z młodzieżą na Mazury na spływy kajakowe. Msze św. odprawiał wtedy na kajaku odwróconym do góry nogami. Wędrował z nimi po g…rach, chodził do kina, teatru i fil…armonii. Po…czas wielu wycieczek (a były to czasy, kiedy księż… zabraniano w stroju duchownym pokazywać się poza kościołem), ksi…dz Wojtyła starał się zmylić ówczesną milicję i dlatego zdejmował sutannę i kazał nazywać się „w…jkiem”. Prze… cały czas się uczył i poznawał obce języki. W 1958 r. Karol Wojtyła mianowany został bisk…pem. Jako biskup przyjął, zgodnie z obyczajem, …asło przewodnie, a były nim słowa: „Totus Tuus” („Cały Twój”), kierował je do Matki Bożej. Po kilku lata… został arcybiskupem, metropolit… krakowskim, a potem kardynałem. Jako pasterz starał się ogarniać wszystkich potrzebujących. Wizytował parafie, odwiedzał klasztory. Z …ęcią jeździł na Pod…ale i w …atry. 3 Uzupełnij tekst brakującymi literami. Pamiętaj o pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną. 3 grupa W roku 1978 kardynał …ojtyła został wybrany na papieża i przybrał imiona: Jan Paweł II. Wynik konklawe ogłoszono 16 października. Ojciec Święty od samego pocz…tku zyskał sobie sympatię wielu ludzi. Odbywał liczne pielg...ymki po całym świecie podczas, których odwiedzał …orych, biednych, zapomnianych, po…ylał się nad sm…tnymi, pocieszał zro…paczonych, każdego szanował, lubił żartować, był miły, pogodny i otwarty, ale gdy wymagała tego syt…acja potrafił upomnieć ludzi, a nawet pogroził palcem. 13.05.1981 r. w Rzymie podczas a…diencji generalnej na Placu św. Piotra, Jan Paweł II został post…elony przez zama…owca Mehmeta Ali Agcę w b…uch oraz rękę. Wtedy ludzie na całym świecie modlili się o życie i zdrowie dla papie…a. Do pełni sił jednak nigdy nie wrócił. Papież wierzył, że swoje ocalenie nie zawdzięczał tylko szcz…ściu. Wyraził to słowami: Jedna ręka strzelała, a inna kierowała kulę. Wierni dost…egli pewien związek. Zama… miał miejsce 13 maja, podobnie jak pierwsze objawienie Matki Boskiej w Fatimie w 1917 r. Jan Paweł II był: pierwszym papieżem z …olski, pierwszym po 455 latach bisk…pem Rzymu, nie będącym …łochem, podczas jego pontyfikatu ponad 300 milionów ludzi przeszło na katolicyzm, pontyfikat …ana …awła II był t…ecim co do długości w dziejach …ościoła, podczas wszystkich pielgrzymek p…ebył ponad 1,6 miliona kilometrów, co odpowiada ponad 30-krotnemu okrążeniu Ziemi wok…ł r…wnika i trzykrotnej odległości między Ziemią a Księżycem, odbył 104 pielg…ymki zagraniczne podczas kt…rych odwiedził 135 kraj…w, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. W wielu miejscach, które odwiedził, nigdy prze…tem nie postawił stopy Ŝaden papieŜ. Był m.in. pierwszym papie…em, który odwiedził …ielką …rytanię. Jan Paweł II jako papieŜ najwięcej razy odwiedził m.in. Polskę (9 razy), USA (7 razy), …rancję (7 razy), beatyfikował 1338 błogosławionych (w tym 154 …olaków) i kanonizował prawie 500 świętych, napisał wa…ne dokumenty kościelne: 14 encyklik, 14 adhortacji, 11 konstytucji oraz 43 listy apostolskie, po raz pierwszy w dziejach Kościoła napisał List do dzieci. 4 Uzupełnij tekst brakującymi literami. Pamiętaj o pisowni wyrazów z trudnością ortograficzną. 4 grupa Za pontyfikatu Jana Pawła II, dzi…ki samemu papieŜowi, nast…piły zmiany w Watykanie, a takŜe w post…eganiu osoby papie…a przez społeczność zarówno katolicką jak i pozostałych chrześcijan oraz wyznawc…w innych religi…. Zaraz po swoim wyborze na …tolicę …postolską, przy składaniu homagium (…ołd składany przez du…owieństwo Kościoła Katolickiego) nowo wybranemu papieŜowi, Jan Paweł II nie pozwolił prymasowi Polski – kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu uklękn…ć przed sobą. Pierwsze przem…wienie wygłosił po włosku, a więc w języku narodu, do jakiego przemawiał. Do tej pory p…yjęte było, Ŝe papie… zawsze swoje pier…sze przem…wienie wygłaszał po łacinie. Miał zwyczaj całowania ziemi kraju, do kt…rego przybywał z pielg…ymką. Msze św. dla wielkich tł…mów jakie gromadził, organizowane były na stadionach, lotniskach, placach itp. Wygłaszał całe …omilie lub ich część w języku kraju, do którego przybywał z pielgrzymką (poroz…miewał się swobodnie w językach: polskim, …łoskim, francuskim, …iemieckim, angielskim, …iszpańskim, portugalskim, łacinie i klasycznej grece). Spotykał się z duchownymi innych wyznań oraz odwiedzał świątynie ró…nych religi…. Uczestniczył w przedsięwzięciach artystycznych: koncertach, występach zespołów, projekcjach filmowych. Już w pierwszym roku swego pontyfikatu Jan Paweł II za…yczył sobie, by w Jego letniej rezydencji w Castel Gandolfo wyb…dowano basen. Papież pływał w nim aż do sierpnia 2002 roku. Nieco wcześniej, z uwagi na stan zdrowia, musiał zap…estać jazdy na nartach, ale nie przestał interesować się wyczynami Adama …ałysza. Kilkakrotnie oglądał jego skoki w telewizji, a zwycię...twa przyjmował z wielką radością. Jan Paweł II cierpiał na postępującą chorobę Parkinsona. Zmarł 2 kwietnia 2005 w pierwszą sobotę miesiąca i wigilię Święta Miłosierdzia Bo…ego, w 9497. dniu swojego pontyfikatu. Obecnie czekamy na Jego beatyfikacj…. 5 Dla nauczyciela 1 grupa W niewielkim miasteczku Wadowice, niedaleko Krakowa, 18 maja 1920 r. urodził się Karol Józef Wojtyła. Karol miał starszą siostrę - Olgę, która zmarła zaraz po urodzeniu i brata Edmunda, który został lekarzem. Tata był wojskowym, a mama zajmowała się domem. Pensja taty wystarczała na bardzo skromne życie. W dzieciństwie Karola nazywano – Lolek. Uważano go za chłopca utalentowanego i wysportowanego. Lolek był bardzo szczęśliwy, miał kochających rodziców, brata i wielu kolegów, z którymi często grał w piłkę. Niestety jego szczęście nie trwało długo. Gdy miał 9 lat zmarła mama, a trzy lata później, brat Edmund. Lolek został tylko z tatą, który go bardzo kochał i pragnął, wychować na porządnego człowieka. Od września 1930 r. Karol rozpoczął naukę w gimnazjum w Wadowicach. Uczył się bardzo dobrze, był pilny i sumienny. Szkołę ukończył z oceną celującą. Kiedy miał 18 lat, po maturze, rozpoczął studia polonistyczne w Krakowie chciał zostać aktorem. Niestety, po roku nauki studia zostały przerwane, bo wybuchła II wojna światowa. Wtedy młody Karol poszedł do pracy. Pracował w kamieniołomach, a potem w fabryce Solvay przy oczyszczaniu wody. Stale jednak marzył o tym, by zostać aktorem. Dlatego, potajemnie uczył się języka francuskiego, czytał mnóstwo książek, a wolnych chwilach pisał własne teksty. Należał do podziemnej (tajnej) grupy teatralnej i wraz z kolegami grał w sztukach wystawianych po domach. Karol wiedział, że najważniejsza w życiu jest miłość do innych ludzi, dlatego pomagał jak tylko potrafił. Związał się na przykład z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną Unia, która starała się między innymi ochraniać zagrożonych przed prześladowaniami i wywiezieniem do obozów Żydów. Zimą 1941 r. zachorował tata Karola. Syn opiekował się nim bardzo troskliwie - podawał lekarstwa, przygotowywał jedzenie. Niestety, tata wkrótce zmarł. Karol został zupełnie sam. Był bardzo smutny, dużo myślał co robić dalej, zastanawiał się, czy na pewno pragnie być aktorem. Dużo się modlił, prosił Boga o pomoc w podjęciu właściwej decyzji. 2 grupa Pewnego dnia zdecydował – chcę zostać księdzem! Rozpoczął naukę w konspiracyjnym seminarium w Krakowie. 1 listopada 1946 r. otrzymał święcenia kapłańskie, a następnego dnia odprawił pierwszą Mszę św. w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu. Na świadectwie ukończenia seminarium miał 19 ocen celujących, 6 bardzo dobrych i tylko 1 czwórkę. Był bardzo szczęśliwy. Niedługo potem arcybiskup Sapieha wysłał młodego kapłana Wojtyłę na dwa lata do Rzymu na studia. Po powrocie do Polski ksiądz Karol został wikariuszem w wiosce Niegowić - 50 km od Krakowa. Parafianie bardzo szybko polubili nowego wikariusza, który wypełniał swoje obowiązki bardzo sumiennie. W wolnym czasie pomagał dzieciom odrabiać lekcje, pomagał w pracy na polu, grał w piłkę nożną i w siatkówkę, organizował wycieczki, dużo czytał i pisał. Czasami wsiadał na rower i jechał odwiedzić przyjaciół w Krakowie. Podróż trwała 3 godziny. Następną parafią, w której pracował ksiądz Karol była parafia św. Floriana w Krakowie. Był wykładowcą dla studentów, wymagał od nich dużo, lecz był życzliwy, otwarty i sprawiedliwy. W czasie wakacji wyjeżdżał z młodzieżą na Mazury na spływy kajakowe. Msze św. odprawiał wtedy na kajaku odwróconym do góry nogami. Wędrował z nimi po górach, chodził do kina, teatru i filharmonii. Podczas wielu wycieczek (a były to czasy, kiedy księżom zabraniano w stroju duchownym pokazywać się poza kościołem), ksiądz Wojtyła starał się zmylić ówczesną milicję i dlatego zdejmował sutannę i kazał nazywać się „wujkiem”. Przez cały czas się uczył i poznawał obce języki. W 1958 r. Karol Wojtyła mianowany został biskupem. Jako biskup przyjął, zgodnie z obyczajem, hasło przewodnie, a były nim słowa: „Totus Tuus” („Cały Twój”), kierował je do Matki Bożej. Po kilku latach został 6 arcybiskupem, metropolitą krakowskim, a potem kardynałem. Jako pasterz starał się ogarniać wszystkich potrzebujących. Wizytował parafie, odwiedzał klasztory. Z chęcią jeździł na Podhale i w Tatry. 7 3 grupa W roku 1978 kardynał Wojtyła został wybrany na papieża i przybrał imiona: Jan Paweł II. Wynik konklawe ogłoszono 16 października. Ojciec Święty od samego początku zyskał sobie sympatię wielu ludzi. Odbywał liczne pielgrzymki po całym świecie podczas, których odwiedzał chorych, biednych, zapomnianych, pochylał się nad smutnymi, pocieszał zrozpaczonych, każdego szanował, lubił żartować, był miły, pogodny i otwarty, ale gdy wymagała tego sytuacja potrafił upomnieć ludzi, a nawet pogroził palcem. 13.05.1981 r. w Rzymie podczas audiencji generalnej na Placu św. Piotra, Jan Paweł II został postrzelony przez zamachowca Mehmeta Ali Agcę w brzuch oraz rękę. Wtedy ludzie na całym świecie modlili się o życie i zdrowie dla papieża. Do pełni sił jednak nigdy nie wrócił. Papież wierzył, że swoje ocalenie nie zawdzięczał tylko szczęściu. Wyraził to słowami: Jedna ręka strzelała, a inna kierowała kulę. Wierni dostrzegli pewien związek. Zamach miał miejsce 13 maja, podobnie jak pierwsze objawienie Matki Boskiej w Fatimie w 1917 r. Jan Paweł II był: pierwszym papieżem z Polski, pierwszym po 455 latach biskupem Rzymu, nie będącym Włochem, podczas jego pontyfikatu ponad 300 milionów ludzi przeszło na katolicyzm, pontyfikat Jana Pawła II był trzecim co do długości w dziejach Kościoła, podczas wszystkich pielgrzymek przebył ponad 1,6 miliona kilometrów, co odpowiada ponad 30-krotnemu okrążeniu Ziemi wokół równika i trzykrotnej odległości między Ziemią a Księżycem, odbył 104 pielgrzymki zagraniczne podczas których odwiedził 135 krajów, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. W wielu miejscach, które odwiedził, nigdy przedtem nie postawił stopy Ŝaden papieŜ. Był m.in. pierwszym papieŜem, który odwiedził Wielką Brytanię. Jan Paweł II jako papieŜ najwięcej razy odwiedził m.in. Polskę (9 razy), USA (7 razy), Francję (7 razy), beatyfikował 1338 błogosławionych (w tym 154 Polaków) i kanonizował prawie 500 świętych, napisał ważne dokumenty kościelne: 14 encyklik, 14 adhortacji, 11 konstytucji oraz 43 listy apostolskie, po raz pierwszy w dziejach Kościoła napisał List do dzieci. 4 grupa Za pontyfikatu Jana Pawła II, dzięki samemu papieŜowi, nastąpiły zmiany w Watykanie, a takŜe w postrzeganiu osoby papieŜa przez społeczność zarówno katolicką jak i pozostałych chrześcijan oraz wyznawców innych religii. Zaraz po swoim wyborze na Stolicę Apostolską, przy składaniu homagium (hołd składany przez duchowieństwo Kościoła Katolickiego) nowo wybranemu papieŜowi, Jan Paweł II nie pozwolił prymasowi Polski – kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu uklęknąć przed sobą. Pierwsze przemówienie wygłosił po włosku, a więc w języku narodu, do jakiego przemawiał. Do tej pory przyjęte było, Ŝe papieŜ zawsze swoje pierwsze przemówienie wygłaszał po łacinie. Miał zwyczaj całowania ziemi kraju, do którego przybywał z pielgrzymką. Msze św. dla wielkich tłumów jakie gromadził, organizowane były na stadionach, lotniskach, placach itp. Wygłaszał całe homilie lub ich część w języku kraju, do którego przybywał z pielgrzymką (porozumiewał się swobodnie w językach: polskim, włoskim, francuskim, niemieckim, angielskim, hiszpańskim, portugalskim, łacinie i klasycznej grece). Spotykał się z duchownymi innych wyznań oraz odwiedzał świątynie różnych religii. Uczestniczył w przedsięwzięciach artystycznych: koncertach, występach zespołów, projekcjach filmowych. Już w pierwszym roku swego pontyfikatu Jan Paweł II zażyczył sobie, by w Jego letniej rezydencji w Castel Gandolfo wybudowano basen. Papież pływał w nim aż do sierpnia 2002 roku. Nieco wcześniej, z uwagi na stan zdrowia, musiał zaprzestać jazdy na nartach, ale nie przestał interesować się wyczynami Adama Małysza. Kilkakrotnie oglądał jego skoki w telewizji, a zwycięstwa przyjmował z wielką radością. 8 Jan Paweł II cierpiał na postępującą chorobę Parkinsona. Zmarł 2 kwietnia 2005 w pierwszą sobotę miesiąca i wigilię Święta Miłosierdzia BoŜego, w 9497. dniu swojego pontyfikatu. Obecnie czekamy na Jego beatyfikację. Emilia Wojtyła z domu Kaczorowska urodziła się 26 marca 1884 r. w Bielsku-Białej. Pochodziła ze skromnej rodziny rzemieślniczej. Była piątym z trzynaściorga dzieci krakowskiego tapicera Feliksa Kaczorowskiego i Marii Anny Scholz. Członkowie jej rodziny pochodzili z Białej, obecnie części Bielska-Białej, skąd przenieśli się do Krakowa. Tam ukończyła 8-letnią szkołę zakonną prowadzoną przez Siostry Miłości BoŜej. Po wyjściu za mąŜ za Karola Wojtyłę (10 lutego 1906 r.), dorywczo zajmowała się krawiectwem. Mieli troje dzieci: Edmunda, Olgę, która urodziła się i zmarła w 1914 roku, oraz Karola Józefa. Matka papieŜa zmarła 13 kwietnia 1929 r. na zapalenie mięśnia sercowego i niewydolność nerek. Jan Paweł II o swojej Matce: Matkę straciłem jeszcze przed Pierwszą Komunią św. w wieku 9 lat i dlatego mniej ją pamiętam i mniej jestem świadom jej wkładu w moje wychowanie religijne, a był on z pewnością bardzo duŜy. („Dar i Tajemnica”) Około 10 lat po śmierci Matki, Karol Wojtyła napisał wiersz, który jej zadedykował Karol Wojtyła, Emilii - Matce mojej Matka Nad Twoją białą mogiłą białe kwitną Ŝycia kwiaty O, ileŜ lat to juŜ było bez Ciebie - duchu skrzydlaty. Nad Twoją białą mogiłą, od lat tylu juŜ zamkniętą, spokój krąŜy z dziwną siłą, z siłą, jak śmierć - niepojętą. Nad Twoją białą mogiłą cisza jasna promienieje, jakby w górę coś wznosiło, jakby krzepiło nadzieję. Nad Twoją białą mogiłą klęknąłem ze swoim smutkiem o, jak to dawno juŜ było jak się dziś zdaje malutkim. Nad Twoją białą mogiłą o Matko - zgasłe Kochanie me usta szeptały bezsiłą: - Daj wieczne odpoczywanie. (1938 r.?) Wiersz jest monologiem skierowanym do zmarłej, ukochanej matki: „O Matko –zgasłe Kochanie” i dedykacja („Emilii- Matce mojej”) zamieszczona pod tytułem. Utwór wyraŜa tęsknotę, szacunek, szczerą miłość do nieŜyjącej matki. Biały grób i białe kwiaty na nim rosnące symbolizują niewinność i czystość zmarłej. Grób nie jest przeraŜający, wznosi się nad nim, promienieje, nasyca serce nadzieją jakaś dziwna, tajemnicza siła. 9 Karol Wojtyła nieprzypadkowo napisał o białych kwiatach Ŝycia kwitnących na mogile Matki. PapieŜ często mówiąc o śmierci przekonywał Nas iŜ nie naleŜy się jej bać, iŜ naleŜy przyjąć ją wręcz pogodnie, Ŝe nie ma w niej nic złego a przede wszystkim iŜ nie jest to koniec a początek nowego, lepszego Ŝycia. Śmierć ma być dla nas wiadomością z drugiego świata, przypomnieniem ,Ŝe takowy istnieje. Wiersz składa się z pięciu strof, kaŜdą z nich rozpoczyna zdanie „Nad Twoją białą mogiłą”. KaŜda strofa składa się z czterech wersów. Uwagę zwraca stała liczba sylab- osiem w jednym wersie. Wiersz jest rymowany (rymy są niedokładne/przybliŜone, końcowe i przeplatane/nieparzyste (ab, ab)). Wiersz jest utworem sylabicznym. Wiersz jest liryką bezpośrednią („Ja” liryczne) o czym świadczy fragment: „klęknąłem ze swoim smutkiem” W wierszu występują rozmaite środki stylistyczne: Epitety: „białą mogiłą” „cisza jasna” „Ŝycia kwiaty” „duchu skrzydlaty” „zgasłe Kochanie” „wieczne odpoczywanie” Porównania: „spokój krąŜy z dziwną siłą, z siła, jak śmierć- niepojętą” „cisza jasna promienieje, jakby w górę coś wznosiło, jakby krzepiło nadzieję” Anafora: „Nad twoją białą mogiłą” Apostrofa: „O Matko- zgasłe kochanie” Metafora: „Ŝycia kwiaty” „cisza jasna promienieje” Animizacja: „spokój krąŜy” Pyt. retoryczne: „O, ileŜ lat to juŜ było bez Ciebie- duchu skrzydlaty” Inwersja: „od lat tylu juŜ zamkniętą” (Na podstawie Internetu) Miłość mi wszystko wyjaśniła... Miłość mi wszystko wyjaśniła, Miłość wszystko rozwiązała dlatego uwielbiam tę Miłość, gdziekolwiek by przebywała. A Ŝe się stałem równiną dla cichego otwartą przepływu, w którym nie ma nic z fali huczącej, nie opartej o tęczowe pnie, ale wiele jest z fali kojącej, która światło w głębinach odkrywa i tą światłością po liściach nie osrebrzonych tchnie. Więc w tej ciszy ukryty ja - liść, oswobodzony od wiatru, juŜ się nie troskam o Ŝaden z upadających dni, gdy wiem, Ŝe wszystkie upadną. 10 To Przyjaciel... To Przyjaciel. Ciągle wracasz pamięcią do tego poranka zimą. Tyle lat juŜ wierzyłeś, wiedziałeś na pewno, a jednak nie moŜesz wyjść z podziwu. Pochylony nad lampą, w snopie światła wysoko związanym, nie podnosząc swej twarzy, bo po co - i juŜ nie wiesz, czy tam, tam daleko widziany, czy tu w głębi zamkniętych oczu Jest tam. A tutaj nie ma nic prócz drŜenia, oprócz słów odszukanych z nicości ach, zostaje ci jeszcze cząstka tego zdziwienia, które będzie całą treścią wieczności. Uwielbiam cię... Uwielbiam cię, siano wonne, bo nie znajduję w tobie dumy dojrzałych kłosów. Uwielbiam cię, siano wonne, któreś tuliło w sobie Dziecinę bosą. Uwielbiam cię, drzewo surowe, bo nie znajduję skargi w twoich opadłych liściach. Uwielbiam cię, drzewo surowe, boś kryło Jego barki w krwawych okiściach. Uwielbiam cię, blade światło pszennego chleba, w którym wieczność na chwilę zamieszka, podpływając do naszego brzegu tajemną ścieŜką. Z wolna słowom odbieram blask... Z wolna słowom odbieram blask, spędzam myśli jak gromadę cieni, - z wolna wszystko napełniam nicością, która czeka na dzień stworzenia. To dlatego, by otworzyć przestrzeń dla wyciągniętych Twych rąk, to dlatego, by przybliŜyć wieczność, w którą byś tchnął. Nie nasycony jednym dniem stworzenia, coraz większej poŜądam nicości, aby serce nakłonić do tchnienia Twojej Miłości. Za tę chwilę... Za tę chwilę pełną śmierci dziwnej, która w wieczność niezmierną opływa, za dotknięcie dalekiego Ŝaru, w którym ogród głęboki omdlewa. Zmieszały się chwila i wieczność, kropla morze objęła opada cisza słoneczna w głębinę tego zalewu. CzyŜ Ŝycie jest falą podziwu, falą wyŜszą niŜ śmierć? Dno ciszy, zatoka zalewu - samotna ludzka pierś. Stamtąd Ŝeglując w niebo kiedy wychylisz się z lodu, miesza się szczebiot dziecięcy - i podziw. 11 Pieśń o słońcu niewyczerpanym O Panie, przebacz mej myśli, Ŝe nie dość jeszcze miłuje, Przebacz miłości mej, Panie, Ŝe tak strasznie przykuta do myśli śe chłodnym myślom, jak nurt, Ciebie odejmuje I nie ogarnia płonącym ogniskiem Ale przyjmij, Panie, ten podziw, który się w sercu zrywa, Jak zrywa się potok w swym źródle - znak, Ŝe stamtąd przypłynie Ŝar i nie odtrącaj, Panie, nawet tego chłodnego podziwu, który nasycisz kiedyś kamieniem płonącym u warg i nie odtrącaj, Panie, mojego podziwu, który jest niczym dla Ciebie, bo Cały jesteś w Sobie, ale dla mnie teraz jest wszystkim, strumieniem, co brzegi rozrywa, nim oceanom niezmiernym tęsknotę swoją wypowie. Mysterium Meum Mihi Pan, gdy się w sercu przyjmie, jest jak kwiat, Spragniony ciepła słonecznego. Więc przypłyń, o światło z głębin niepojętego dnia I oprzyj się na mym brzegu. Płoń nie za blisko nieba I nie za daleko Zapamiętaj, serce, to spojrzenie. W którym wieczność cała ciebie czeka. Schyl się, serce, schyl się, słońce przybrzeŜne, Zamglone w głębinach ócz, Nad kwiatem niedosięŜnym, nad jedną z róŜ. AŜ dotąd doszedł Bóg i zatrzymał się krok od nicości, Tak blisko naszych oczu. Zdawało się sercom otwartym, zdawało się sercom prostym, śe zniknął w cieniu kłosów. A kiedy uczniowie łaknący łuskali ziarna pszenicy, Jeszcze głębiej zanurzył się w łan. - uczcie się , proszę, najmilsi, ode mnie tego ukrycia. Ja, gdzie ukryłem się , trwam. Powiedzcie, kłosy wyniosłe, czy wy nie wiecie, Gdzie się zataił ? Gdzie Go szukać - kłosy, powiedzcie, Gdzie go szukać w tym urodzaju ? Do lekcji – do wyboru wg uznania Karol Wojtyła o sobie i swej twórczości: Od początku nawiązuje do ukochanego przez siebie Norwida, skromnie uwaŜa siebie tylko za "robotnika poezji", "rzemieślnika sztuki". zaczynał jako bardzo skromny uczeń Norwida (udział w konkursie recytatorskim, w którym występował z "Promethidionem" Norwida) 12 dyskretnie wchodził do poezji; posługiwał się pseudonimami: (od 1950 r.) Andrzej Jawień lub tylko inicjałami AJ, Piotr Jasień, a po 1961 r. Stanisław Andrzej Gruda1 "Psałterz" pisany jeszcze przed wojną. To było dzieło 18-letniego człowieka, w którym odnajdujemy juŜ bardzo pogłębioną wizję kultury. był zafascynowany hiszpańskim poetą i filozofem św. Janem od KrzyŜa (wiemy, Ŝe nauczył się nawet języka hiszpańskiego po to, Ŝeby czytać św. Jana od KrzyŜa w oryginale), w wyniku czego powstawały utwory poetyckie inspirowane jego nauką: "Pieśń o Bogu ukrytym", cykl "WybrzeŜa pełne ciszy" dramat "Brat naszego Boga" – to opowieść o Bracie Albercie, który do pewnego momentu maluje Chrystusa. Maluje w sposób znakomity, przynoszący mu uznanie w Polsce i na Zachodzie, ale nagle dochodzi do wniosku, Ŝe to za mało, Ŝe trzeba Chrystusa naśladować i robić to, co Chrystus, a nie malować Chrystusa. I wtedy zajmuje się innym tworzeniem dobra, opieką nad ludźmi najuboŜszymi, pozbawianymi pracy. To dramat głęboki i mądry. Klasy VI miały o bracie Albercie Chmielowski (Adamie Chmielowskim) na religii! młodzieńczy dramat Karola Wojtyły "Hiob" w którym z jednej strony mamy historię biblijną, z dramaturgią tej historii, z drugiej - człowieka, który pozostaje wierny Bogu mimo spadających na niego klęsk. Jednocześnie dramat ten ma wymiar jakby wyŜszy, bo Hiob jest przecieŜ symbolem cierpiącej Polski i jeszcze wyŜszy, bo jest to takŜe dramat o ludzkości cierpiącej i odkupieniu. Nagrodą za śmierć jest w nim zmartwychwstanie. Dramat ten kończy się przecieŜ wizją krzyŜa i wizją Chrystusa Zmartwychwstałego; Młody Karol Wojtyła doceniał rolę kultury. Walczył z okupacją niemiecką, a później z sowietyzmem przy pomocy kultury. Działał bowiem w Teatrze Rapsodycznym. (Za tę działalność podziemną w obszarze polskiej kultury podczas II wojny światowej szło się w najlepszym razie do Oświęcimia, a bardzo często - pod ścianę. Walczył więc wówczas przy pomocy słowa polskiego z niemiecką okupacją). "Tryptyk rzymski" jest podsumowaniem poezji i filozofii Jana Pawła II (W pierwszej części odnajdujemy w poetyckich obrazach opis losów człowieka i zobowiązanie wędrówki ku źródłom. Człowiek to nie ktoś, kto płynie z prądem, tylko ktoś, kto idzie pod prąd strumienia, ku źródłom, Ŝeby spotkać się ze słowem, z obietnicą. A potem jest wspaniała część o Michale Aniele, gdzie opisany został trud Biblii, trud stworzenia świata poprzez wysiłek Michała Anioła. Ale jednocześnie wysiłek artysty zostaje w ten sposób uświęcony i podniesiony do wyŜszej rangi. Jest to wspaniałe przesłanie, nie mówiąc juŜ o końcowej, bardzo dramatycznej części dzieła.) Dzieła Karola Wojtyły: Poezja: • • • • poematy Pieśń o Bogu ukrytym, Pieśń o blasku wody, Kamieniołom, Myśl jest przestrzenią dziwną – utwór filozoficzny Wigilia wielkanocna 1966 - obszerny, z pogranicza poezji i prozy poetyckiej, utwór; Tryptyk rzymski (juŜ jako papieŜ) Dramaturgia i teatr: • • • • • Udział w Teatrze Rapsodycznym załoŜonym przez Mieczysława Kotlarczyka Wczesne sztuki teatralne Wojtyły: Hiob i Jeremiasz (oba z 1940 r.) Sztuka Brat naszego Boga (powst. 1944–1950) Przed sklepem jubilera (powst. 1960) – najbardziej znana sztuka teatralna Promieniowanie ojcostwa (powst. 1964), - Ostatni dramat Wojtyły KsiąŜki, jakie wydał jako Karol Wojtyła: 1 Młody ksiądz, Karol Wojtyła, od 1950 roku ogłaszał w "Tygodniku Powszechnym" i "Znaku" wiersze nawiązujące do wątków biblijnych i ewangelicznych oraz artykuły pod pseudonimem Andrzej Jawień. Z powodu autorskiej skromności? Dla oddzielenia pracy duszpasterskiej od literackiej? A moŜe z konieczności ukrywania tej drugiej przed władzą takŜe ze względu na los "Tygodnika"? Z pseudonimem Andrzej Jawień wiąŜe się jeszcze inna interesująca kwestia. OtóŜ główny bohater powieści Jana Parandowskiego pt. Powrót do Ŝycia, malarz, który wyszedł właśnie z Oświęcimia, nazywa się Andrzej Jawień. Ale powieść ukazała się drukiem w 1961 roku. Czy Parandowski nawiązał celowo, bo w 10 lat później, do pseudonimu z krakowskiego tygodnika; moŜe twórcy jakoś się porozumieli? A moŜe nazwisko Jawień "zapadło w pamięć" pisarza? W kaŜdym razie pseudonim ten po 1961 roku nie pojawia się pod utworami Karola Wojtyły, zostaje zastąpiony przez nowy, Stanisław Andrzej Gruda, gdy Poeta był juŜ dostojnikiem w hierarchii kościelnej. 13 • • • • • • • • • • • • Renesansowy psałterz – Kraków 1999; młodzieńczy zbiór wierszy, powst. przed II wojną światową Świętego Jana od KrzyŜa nauka o wierze (tytuł w innym przekładzie: Zagadnienie wiary w dziełach świętego Jana od KrzyŜa) – rozprawa doktorska obroniona w 1948 na Uniwersytecie Angelicum w Rzymie, napisana po łacinie (tytuł: Questio de fide apud sanctum Ioannem a Cruce) o św. Janie od KrzyŜa, czytanym w oryginale, liczne przekłady na obce języki nowoŜytne Wykłady lubelskie – Lublin, KUL, 1986 z lat 1954–1956 Elementarz etyczny – Kraków 1983; szkice zamieszczane pierwotnie w Tygodniku Powszechnym w roku 1957 Ocena moŜliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy załoŜeniach systemu Maksa Schelera – Lublin, KUL, 1959; ksiąŜka habilitacyjna na temat Maxa Schelera, czytanego w oryginale niemieckim; Miłość i odpowiedzialność – Lublin, KUL, 1960; monografia wielokrotnie wznawiana; liczne przekłady na języki obce Osoba i czyn – Kraków 1969; najwaŜniejsza monografia filozoficzna; wiele przekładów na języki obce U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II – Kraków 1972; monografia na temat II Soboru Watykańskiego i jego dorobku intelektualnego; po 16 X 1978 liczne przekłady na języki obce Znak, któremu sprzeciwiać się będą –zapis rekolekcji głoszonych w Watykanie na prośbę papieŜa Pawła VI Poezje i dramaty – Kraków, Znak, 1979; całość dorobku artystycznego autora (prócz młodzieńczych psalmów oraz późnego Tryptyku rzymskiego); takŜe esej O teatrze słowa (na temat Teatru Rapsodycznego Mieczysława Kotlarczyka); liczne wznowienia i przekłady na języki obce Aby Chrystus się nami posługiwał – Kraków, Znak, 1979; zbiór esejów z całego okresu pracy twórczej sprzed pontyfikatu; m.in.: Apostoł (o Janie Tyranowskim), O humanizmie św. Jana od KrzyŜa, Personalizm tomistyczny (o św. Tomaszu z Akwinu; takŜe przedruk cyklu szkiców Elementarz etyczny Zagadnienie podmiotu moralności – Lublin, KUL, 1991; zespół rozpraw z zakresu etyki; tu przedruk ksiąŜki habilitacyjnej z 1959 roku KsiąŜki, które wydał jako Jan Paweł II: • • • • • • MęŜczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małŜeństwa – Watykan 1986; pełna, ksiąŜkowa (i opatrzona przypisami) wersja środowych wykładów do wiernych; wysnuta z Biblii, a nawiązująca do encykliki Pawła VI Humanae vitae, monografia na temat, jak to nazwał autor, "teologii ciała", takŜe godności integralnie ujętej osoby ludzkiej. Przekroczyć próg nadziei – Lublin, 1994, KUL Dar i Tajemnica – 1996. Tryptyk rzymski (poemat) – Kraków, 2003 Wstańcie, chodźmy! – Kraków, 2004, Wydawnictwo św. Stanisława. Pamięć i toŜsamość – Kraków, 2005, Nakładem Wydawnictwa Znak ukazała się w kilku wydaniach pozycja zawierająca teksty przemówień i homilii, jakie Jan Paweł II wygłosił w Polsce – Jan Paweł II – Pielgrzymki do Ojczyzny, której faktycznym autorem jest papieŜ. Wydawnictwa muzyczne • • Abbà Pater – Sony Music Entertainment, 1999 Wśród nocnej ciszy z albumu Wśród nocnej ciszy... – śpiew W ramach prowadzonych prac dokonano nieoczekiwanego odkrycia: znaleziono nieznane dotąd wiersze młodego Wojtyły - Przełom i Chwila strzelista. Ciekawostka Juliusz Słowacki w 1848 roku napisał wiersz, który stał się swoistego rodzaju proroctwem zapowiadającym papieŜa słowiańskiego (warto odtworzyć wykonanie utworu przez Magdę Anioł „Słowiański”) 14 Słowiański PapieŜ Pośród niesnasek Pan Bóg uderza W ogromny dzwon, Dla słowiańskiego oto papieŜa Otworzył tron. Ten przed mieczami tak nie uciecze Jako ten Włoch, On śmiało, jak Bóg, pójdzie na miecze; Świat mu to proch! Twarz jego, słowem rozpromieniona, Lampa dla sług, Za nim rosnące pójdą plemiona W światło, gdzie Bóg. Na jego pacierz i rozkazanie Nie tylko lud Jeśli rozkaŜe, to słońce stanie, Bo moc to cud! On się juŜ zbliŜa rozdawca nowy Globowych sił: Cofnie się w Ŝyłach pod jego słowy Krew naszych Ŝył; W sercach się zacznie światłości boŜej Strumienny ruch, Co myśl pomyśli przezeń, to stworzy, Bo moc to duch. A trzeba mocy, byśmy ten pański Dźwignęli świat: Więc oto idzie papieŜ słowiański, Ludowy brat; Oto juŜ leje balsamy świata Do naszych łon, A chór aniołów kwiatem umiata Dla niego tron. On rozda miłość, jak dziś mocarze Rozdają broń, Sakramentalną moc on pokaŜe, Świat wziąwszy w dłoń; Gołąb mu słowa w hymnie wyleci, Poniesie wieść, Nowinę słodką, Ŝe duch juŜ świeci I ma swą cześć; Niebo się nad nim piękne otworzy Z obojga stron, Bo on na świecie stanął i tworzy I świat, i tron. On przez narody uczyni bratnie, Wydawszy głos, śe duchy pójdą w cele ostatnie Przez ofiar stos; Moc mu pomoŜe sakramentalna Narodów stu, Moc ta przez duchy będzie widzialna 15 Przed trumną tu. Takiego ducha wkrótce ujrzycie Cień, potem twarz: Wszelką z ran świata wyrzuci zgniłość, Robactwo, gad, Zdrowie przyniesie, rozpali miłość I zbawi świat; Wnętrze kościołów on powymiata, Oczyści sień, Boga pokaŜe w twórczości świata, Jasno jak dzień. 16 17
