Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 10.61.2016 Rady Gminy Czyże z dnia 25 lutego 2016 r. PLAN ROZWOJU MIEJSCOWOŚCI KLEJNIKI 2016- 2022 2016-02-25 11:30 SPIS TREŚCI 1. Charakterystyka miejscowości……………………………………….…………………….. 3 1.1. Położenie, powierzchnia, przynależność administracyjna i liczba ludności……............... 3 1.2. Historia miejscowości ..…………….……………………………………………………. 4 2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości……………………………….. 5 2.1.Instytucje…………………………………………………………………………………. 7 2.2.Organizacje społeczne..…………………………………………………………………... 8 2.3. Infrastruktura techniczna………………… ………………………………………………9 2.4. Walory zagospodarowania przestrzennego ……………………………………………....9 3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Klejniki..…………………………………..10 4. Opis planowanych zadań inwestycyjnych…………………………………………………11 5. Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców..………………………...…………………………………………………...12 6. Zakończenie…………..………………………………………………………….................13 2016-02-25 11:30 1. Charakterystyka miejscowości 1.1 Położenie, powierzchnia, przynależność administracyjna i liczba ludności Wieś Klejniki położona jest w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Czyże. W latach 1952-1954 miejscowość była siedzibą gminy Klejniki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. W okolicy Klejnik występują dość okazałe formy czołowo morenowe. Osiągają one wysokość 155-163 m n. p. m. przy wysokościach względnych 1020 m. Znajdują się tu również równiny torfowisk związane z doliną Narwi. Położone są one na wysokości ok. 140 m n. p. m. Powierzchnia miejscowości Klejniki, wynosi ogółem 3 059,51 ha. Panorama Klejnik z lotu ptaka. Gminę Czyże zamieszkuje 2195 mieszkańców (stan na 31.12.2015 r.), z czego 404 to osoby zamieszkujące wieś Klejniki. Liczba mieszkańców z roku na rok systematycznie maleje. Powodem ubytku ludności jest głównie migracja. Struktura demograficzna miejscowości Klejniki wykazuje też znaczącą przewagę ludzi starszych, podobnie jak na terenie całej Gminy Czyże. 2016-02-25 11:30 Liczba mieszkańców wsi Klejniki Rok 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2008 2007 2006 2005 2004 404 426 447 458 464 468 489 495 508 517 530 1.2 Historia miejscowości Miejscowość rozwijała się przy ważnym trakcie królewskim, wiodącym z Bielska Podlaskiego do Grodna. Stare podanie głosi, że po tatarskim spustoszeniu w 1241 r. mnisi Kijowsko – Pieczerskiego monasteru przybyli na teren dzisiejszych Klejnik, uciekając przed mongolskim najeźdźcą. Znaleźli tu dogodne miejsce dla zamieszkania i zakładania swoich celi. Kult Św. Paraskiewy Serbskiej w Klejnikach przetrwał po dzień obecny. W 1557 r. król Zygmunt August wydał „Ustawę na wołoki” zapoczątkowując wielką reformę agrarną zwaną pomiarą włóczną. Jej konsekwencją było uporządkowanie stosunków własnościowych i komasacja gruntów oraz wprowadzenie nowego systemu gospodarowania. Klejniki są długą ulicówka – 250 zagród z zachowanymi zabytkowymi chatami ze zdobnictwem z początku XX wieku, budownictwo drewniane. Poza tym znaczna część mieszkańców zamieszkuje na posesjach kolonijnych. Panorama Klejnik – ulicówka 2016-02-25 11:30 2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości Cerkiew cmentarna Przemienienia Pańskiego w Klejnikach W wyniku pomiary włócznej zlikwidowano wsie: Burzycze (w 1495 r.) i Klejniki (najstarsza wzmianka o ziemi Klejnikowiczów i polach Klejnickich pochodzi z 1540 r.), a nową wielką wieś nazwano Zygmuntowo, na cześć króla Zygmunta Augusta. Zajmowała powierzchnię blisko 3 000 ha (150 włók). Od początku istnienia, aż do czasów I wojny światowej parafia klejnicka prężnie się rozwijała. Na początku XX wieku w 13 miejscowościach wchodzących w skład parafii funkcjonowało 9 szkół tzw. „gramoty” nauczających w zakresie podstawowym, były 3 szkoły cerkiewno-parafialne i jedna, która miała status państwowej „narodnowo uczyliszcza”. Funkcjonowała także biblioteka publiczna. W czasach I wojny światowej mieszkańców Klejnik, podobnie jak innych wsi na Białostocczyźnie, dotkną exodus „bieżaństwa”. Od tego czasu notowany jest stały spadek liczby mieszkańców. Spowodowane jest to trzema czynnikami: tragicznymi wydarzeniami w czasie II wojny światowej, powojenną ewakuacją ludności na wschód oraz współczesnymi procesami migracji osób ze wsi do miast, szczególnie młodych ludzi. . Wnętrze cerkwi parafialnej w Klejnikach W okolicy zachowało się wiele obiektów świadczących o bogatej historii regionu. Dawniejsze Zygmuntowo nosi dzisiaj nazwę Klejniki. Współczesne kolonie Buryckie dawniej nazywano Burzycami. Środkowa część wsi, w gwarze lokalnej, nazywana jest Klebanszczyną (klebanija oznacza plebanię). W tym właśnie miejscu zlokalizowano pierwszą cerkiew, której fundusz królewski nadał ziemię w 1568 r. jej opis z 2016-02-25 11:30 1727 r. mówi o dużej, drewnianej świątyni, z oddzielenie stojącą dzwonnicą słupową. Bezpośrednio przy niej funkcjonował założony cmentarz grzebalny, którego ślady widoczne są dziś na posesji proboszcza, psalmisty i sąsiadów. Cerkiew parafialna p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego w Klejnikach Współczesną cerkiew parafialną p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego zlokalizowano w miejscu dwóch poprzednich świątyń: cerkwi z 1793 r., którą przeniesiono na cmentarz w pobliskich Koźlikach w 1883 r. i drewnianej świątyni z 1883 r., która spłonęła w 1973 r. okazałą murowaną budowlę wznoszono w latach 1974 – 1988. Projektantami byli prof. Adam Stalony- dobrzyński i inż. Irena Małafiejew. Zaprojektowane przez profesora Dobrzyńskiego elementy wykonywali różni twórcy. Witraże i ołtarz z kamienia polnego – lokalni mieszkańcy. Autorem ikon był grecki artysta Sotyrys Pantopulos, zaś polichromii Bułgar z Sofii, Asan Gicov. Ikonostas wykonał snycerz pochodzenia cygańskiego, Jan Płoński z Falenicy. Wokół świątyni zachowało się dawne, kamienne ogrodzenie z końca XIX w . Kapliczka w Klejnikach p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy Po środku wsi, na skrzyżowaniu ulicy wiejskiej z szosą do Gorodczyna zbudowano w 1870 r. murowaną kaplicę prawosławną p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy. Jest ona orientowana na planie kwadratu. Kaplica posiada dach wielopłaszczyznowy z wieżyczką na podstawie kwadratu zakończoną czterospadowym dachem z metalowym krzyżem. Otoczona jest metalowym płotem z metalowymi słupkami. Kaplica prawosławna p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy jest wpisana do rejestru zabytków województwa podlaskiego, prowadzonego przez Wojewódzkiego Podlaskiego Konserwatora Zabytków - nr rejestru 2208. 2016-02-25 11:30 We wsi zobaczyć można rzadki w regionie typ słupowej kapliczki przydrożnej z początku XX w. Za drewnianą kaplicą prawosławną z 1909 r. p.w. św. Aleksego znajdują się krzyże pamiątkowe wystawione żołnierzom radzieckim poległym w czasie II wojny światowej. Nieopodal, w odległości 1,5 km., na cmentarzu prawosławnym o powierzchni 5 ha. znajduje się cerkiew cmentarna p.w. Przemienienia Pańskiego. Pierwszą, drewnianą świątynię zbudowano w tym miejscu w 1843 r. na planie krzyża greckiego. Posiada ona dach wielopłaszczyznowy, kryty blachą, a na jego środku usytuowana jest kopułka z prawosławnym krzyżem na gałce. Obecną murowaną wzniesiono w 1914 r. W latach siedemdziesiątych, po pożarze świątyni we wsi pełniła ona też funkcję cerkwi parafialnej. Święta parafialne obchodzone są w 40 dzień po Wielkanocy – Wniebowstąpienie Pańskie, 27 października, w dzień Św. Paraskiewy oraz 19 sierpnia – Święto Przemienienia Pańskiego (cerkiew cmentarna). Charakterystyczne budownictwo wsi Klejniki 2.1 Instytucje W miejscowości Klejniki znajduje się budynek po dawnej szkole podstawowej. W budynku Szkoły znajduje się izba regionalna, prezentująca wnętrze chaty podlaskiej z oryginalnymi starymi krosnami, tradycyjnymi narzędziami rolniczymi i dawnymi sprzętami gospodarstwa domowego. Znajdziemy tu również Punk Biblioteczny oraz gabinet lekarski Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Czyżach. 2016-02-25 11:30 Regionalna Izba Tradycji w Klejnikach 2.2. Organizacje społeczne We wsi Klejniki działa Ochotnicza Straż Pożarna. Historia powstania ochotniczej straży pożarnej w Klejnikach wiąże się z rokiem 1939. - tuż przed wybuchem II wojny światowej. Inicjatorami jej powstania wiosną w dniu 10 kwietnia 1939 r. byli: Ananij Gawryluk, Aleksy Gawryluk i Teodor Wawrzeniuk. Natomiast pierwszym sprzętem gaśniczym była pompa ręczna przekazana jako darowizna z Koła Łowieckiego w Hajnówce. Sprzęt ten nadzorował Paweł Gryc i była ona przechowywana na jego posesji. Natomiast kronika OSP w Klejnikach odnotowuje pierwszy wpis o działalności naszej jednostki OSP na rok 1951, a jako jej założycieli: Szeszko Jakima, Wakulewskiego Bazylego, Mikulskiego Henryka, Wakulewskiego Piotra, Topolewskiego Aleksego i Szeszko Ananija,. Obchody 70-lecia Jednostki OSP w Klejnikach – 8 sierpień 2009 r. 2016-02-25 11:30 Warto wspomnieć, że do wybuchu II wojny światowej jednostka klejnickich strażaków-ochotników liczyła 7 osób. Mimo skromnego składu osobowego, już ci strażacy brali udział w kilku ważnych akcjach gaśniczych na terenie wsi Klejniki i Gorodczyno. Natomiast znaczące uaktywnienie działalności OSP w Klejnikach rozpoczyna się po zakończeniu działań wojennych. Wówczas to nasza jednostka powiększyła się o kolejnych 8 członków. Wyposażenie naszej jednostki w tym czasie było nieadekwatne w stosunku do potrzeb. Do roku 1951 jednostka posiadała motopompę, 8 hełmów, 120 mb węży gaśniczych, 4 bosaki. Ze względu na drewniany charakter zabudowy, łatwopalne pokrycie dachowe ( słomiane strzechy ), brak odpowiedniej instalacji odgromowej i zalesienie terenu młodym drzewostanem - obszar był poważnie zagrożony pożarowo. I wreszcie rok 1975 - jednostka otrzymała z Komendy Powiatowej PSP w Hajnówce samochód bojowy STAR - 21 a nasi strażacy-ochotnicy wybudowali pomieszczenie garażowe. Kierowcą tego samochodu był druh Włodzimierz Baczyński, Prezesem OSP został Bazyl Łapiński a jej Naczelnikiem Mikołaj Osipiuk. Jednak cała historia funkcjonowania OSP w Klejnikach wiąże się z oddaniem do użytku w 1977 roku remizy i jednocześnie wiejskiego klubu kultury. Dwa pomieszczenia na samochody, pomieszczenie warsztatowe, sala widowiskowa to właśnie to, co zostało wybudowane w połowie z funduszy miejscowej społeczności, a w połowie z dotacji PZU. Rok 2008 - to jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu naszej jednostki, związane z jej włączeniem do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Obecnie jednostka liczy 34 czynnych członków, w większości w młodym wieku. To dobrze się dzieje, że dzisiaj młode pokolenie z pokoleniem weteranów ma wspólny język w rozwiązywaniu przede wszystkim spraw dotyczących ochrony przeciwpożarowej, jak również i całości spraw dotyczących społeczności lokalnej. Są inicjatywy w pełni zrealizowane, jak chociażby wspomniana już budowa remizo-świetlicy i jej modernizacja w latach 2007-2008, dosprzętowienie i dozbrojenie jednostki OSP w Klejnikach oraz te przedsięwzięcia, które zostały zrealizowane dzięki inicjatywie naszych strażaków - zwodociągowanie miejscowości, budowa chodników, itp. . 2.3. Infrastruktura techniczna W miejscowości Klejniki znajdują się: Stacja Uzdatniania Wody oraz wodociąg wiejski; Telefoniczna sieć magistralna i rozdzielcza; Przystanki autobusowe. 2.4. Walory zagospodarowania przestrzennego W sąsiedniej wsi Leniewo znajduje się zbiornik wodny na rzece Łoknica, który po odpowiednim zagospodarowaniu może pełnić funkcje rekreacyjno-wypoczynkowe i co za tym idzie może przynieść również wsi Klejniki wiele korzyści finansowych. Zatrudnienie mogłoby znaleźć wielu kwaterodawców oraz osoby trudniące się rękodzielnictwem. Już od 10 lat w Leniewie nad rzeką Łoknica odbywa się Festyn 2016-02-25 11:30 Ludowy „Kupalnika”, jedna z największych plenerowych imprez kulturalnych w Gminie Czyże, która gromadzi kilkutysięczną liczbę uczestników, w tym również odwiedzających te tereny turystów. Według podziału Polski na regiony przyrodniczo – leśne, lasy Gminy Czyże znajdują się w Krainie Mazursko – Podlaskiej, w dzielnicy Wysoczyzny Bielsko – Podlaskiej, charakteryzujące się występowaniem prawie wszystkich typów siedliskowych lasów, oraz bardzo zróżnicowanym drzewostanem. Na terenie wsi, brak jest obiektów i terenów przyrodniczych prawnie chronionych. Poza granicami gminy, stosunkowo niedaleko od niej są położone korytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym: - Obszar Chronionego Krajobrazu dolina górnej Narwi, - Kompleks leśny Puszczy Białowieskiej Miejscowość Klejniki jest podzielona na dwie części: - Sołectwo Klejniki I, - Sołectwo Klejniki II Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne: - Rowerowy Białowieski Szlak Transgraniczny- Łącznikowy "Do wsi w dolinie Narwi" (niebieski, 23,5 km) Budynek remizoświetlicy w Klejnikach 3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości Klejniki W celu określenia słabych i mocnych stron wsi Klejniki wykorzystano znane narzędzie planistyczne, jakim jest analiza SWOT. Jest analiza mająca na celu przeprowadzenie inwentaryzacji zasobów oraz ustalenie słabych i mocnych stron miejscowości oraz najbliższego otoczenia infrastrukturalnego, społecznego i gospodarczego. Te czynniki przekładają się bezpośrednio nie tylko na zagrożenia, ale również i na szanse rozwoju miejscowości w ciągu najbliższych kilku lat. MOCNE STRONY SŁABE STRONY -Dobry stan obiektów użyteczności publicznej - Starzejące się społeczeństwo wsi oraz malejąca liczba (wyremontowany obiekt świetlicy wiejskiej i mieszkańców strażnicy OSP ) - Miejscowość, w której prowadzone są działania - Zubożenie mieszkańców i wzrost bezrobocia w 2016-02-25 11:30 na rzecz rozwoju turystyki i agroturystyki – rozpoczęcie prac nad opracowaniem koncepcji zagospodarowania budynku po byłej szkole podstawowej dla celów Centrum Kultury Białoruskiej. - Ochrona cennych obiektów budownictwa wiejskiego i zabytkowych układów osadniczych z możliwością ich adaptacji na cele turystyczne. - Atrakcyjność przyrodniczo - turystyczno kulturowa miejscowości oraz czyste i nieskażone środowisko - Jednolitość kulturowa mieszkańców, bogate dziedzictwo kulturowe, tradycje i zwyczaje - Stworzenie kilku kwater agroturystycznych najchętniej w tradycyjnych domach drewnianych. Ogólnodostępny internet miejscowości. SZANSE Szanse wynikające z mocnych stron miejscowości. Możliwość wykorzystania środków Unii Europejskiej na rozwój miejscowości Specyficzny korzystny mikroklimat. Utworzony szlak turystyczny, przebiegający przez sołectwo Klejniki: Rowerowy Białowieski Szlak Transgraniczny- Łącznikowy "Do wsi w dolinie Narwi" Możliwość rozwoju turystyki i agroturystyki ZAGROŻENIA Postępujące zubożenie społeczeństwa. - Słabej jakości drogi - Mała ilość prywatnych przedsiębiorców oraz infrastruktury turystycznej i kwater agroturystycznych - Niskie dochody mieszkańców utrzymujących się z małych gospodarstw. - Brak dodatkowych pozarolniczych źródeł dochodu dla mieszkańców - Migracje młodzieży. Niska opłacalność produkcji rolnej Wzrost patologii społecznych. Niestabilny system prawny w kraju Wymagające pilnego remontu obiekty sakralne Opóźnienia we wdrażaniu funduszy Unii Europejskiej przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich Występowanie sakralnych obiektów zabytkowych Nie rozwiązany problem odprowadzania ścieków ( brak i kultu religijnego. systemu kanalizacji sanitarnej oraz przydomowych oczyszczalni ścieków ) 4. OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH Plan rozwoju miejscowości Klejniki na lata 2016 - 2022 zakłada realizację zadań z zakresu społeczno – kulturowego życia mieszkańców. Głównym celem planowanych inwestycji jest odnowa i poprawa wizualnej estetyki miejscowości Klejniki. 1. Przebudowa drogi gminnej Nr 107225B na odcinku Śliwowo – Lady. Powyższe zadanie będzie polegać na wykonaniu: konstrukcji jezdni (warstwa odsączająca z piasku gr. 15 cm, podbudowa z kruszywa łamanego gr. 20 cm, nawierzchnia wykonana metodą potrójnego powierzchniowego utrwalenia grysami i emulsją gr. około 3 cm); poboczy żwirowych grubości 10 cm; przebudowie istniejących zjazdów gospodarczych i na drogi boczne; poprawie odwodnienia poprzez 2016-02-25 11:30 odmulenie istniejących rowów oraz remoncie istniejących przepustów pod zjazdami i drogami bocznymi; zabezpieczeniu kabli telekomunikacyjnych; oznakowania pionowego. Obszar realizacji powyższego zadania znajduje się w zasięgu oddziaływania sieci szkieletowej Internetu Szerokopasmowego. Przedmiotowa droga gminna nr 107225B łączy się z drogami powiatowymi nr 1601B i nr 1614B. Wzdłuż części przedmiotowej drogi gminnej biegnie linia telefoniczna i wodociąg, usytuowanych jest również kilka przystanków autobusowych i gminna tablica informacyjna; jednak na odcinku przewidzianym do przebudowy nie przewiduje się budowy wodociągu, kanalizacji sanitarnej ani linii telefonicznej. Zadanie zostanie zrealizowane przede wszystkim z myślą o mieszkańcach i przyjezdnych. Inwestycja ta poprawi bezpieczeństwo i ułatwi przemieszczanie się mieszkańców wsi Klejniki oraz okolic. Między innymi do Urzędu Gminy w Czyżach, krzyży – obiektu kultu religijnego, Kapliczki Świętych Braci Machabeuszy na granicy Lad i Kuraszewa a także Źródełka z cudowną wodą w Ladach, itd. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi 1.499.635,15 zł brutto. Środki pozyskiwane będą w miarę możliwości ze źródeł zewnętrznych, głównie z funduszy europejskich, w tym z Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. HARMONOGRAM WDRAŻANIA PLANU Rodzaj zadania Przebudowa drogi gminnej Nr 107225B na odcinku Śliwowo – Lady 2016 2017 2018 2019 2020 Realizacja powyższego zadania przyczyni się do rozwoju miejscowości w dziedzinie społeczno – kulturalnej, być może przyciągnie nawet nowych mieszkańców. Rozbudowa infrastruktury technicznej ma za zadanie rozwój lokalnej gospodarki poprzez przyciągnięcie inwestorów oraz zaspokojenie potrzeb mieszkańców. 5. Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców We wsi Klejniki ważnym miejscem dla mieszkańców jest budynek świetlicy wiejskiej i remizy OSP wraz z otaczającym ją terenem. Budynek świetlicy stanowi miejsce zebrań wiejskich, przedsięwzięć kulturalnych, edukacyjnych, rozrywkowych, rodzinnych i okolicznościowych. Ważnym miejscem jest również budynek po byłej szkole podstawowej, gdzie obecnie znajduje się izba regionalna, prezentująca wnętrze chaty podlaskiej z oryginalnymi starymi krosnami, tradycyjnymi narzędziami rolniczymi i 2016-02-25 11:30 dawnymi sprzętami gospodarstwa domowego. Znajduje się tu również Punkt Biblioteczny oraz gabinet lekarski Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Czyżach. Znaczące miejsce we wsi stanowią liczne obiekty sakralne, świadczące o bogatej historii tej miejscowości. Tworzą one swoisty obraz kulturowy, pełen źródeł symboli i znaczeń, który jest dla mieszkańców zamieszkujących teren Parafii Prawosławnej w Klejnikach ważnym czynnikiem kształtującym ich odrębność kulturową oraz poczucie tożsamości religijnej. Ważnym elementem duchowej sfery życia mieszkańców Klejnik, wpływającą na kreowanie otaczającej ich przestrzeni oraz na przywiązanie do tego obszaru – jest właśnie religia. Niewątpliwie również zasługują na uwagę szlaki turystyczne, a przede wszystkim Rowerowy Białowieski Szlak Transgraniczny - Łącznikowy „Do wsi w dolinie Narwi”. Trasa szlaku: Doratynka – Klejniki – Lady – Kuraszewo. Szlak stanowi pętlę przy Białowieskim Szlaku Transgranicznym, bowiem odchodzi od niego w miejscowości Doratynka a wraca we wsi Kuraszewo, zataczając łuk. Z Doratynki jedziemy przez wsie: Gorodczyno, Klejniki do miejscowości Lady. Tam za wsią można zobaczyć kapliczkę p.w. św. Braci Machabeuszów, a przy niej źródełko z „cudowną wodą” i liczne krzyże wotywne. Przebudowa drogi gminnej Nr 107225B na odcinku Śliwowo – Lady przez którą przebiega w/w szlak turystyczny, może stać się ważnym czynnikiem promocji miejscowości Klejniki oraz rozwoju ruchu turystycznego. Widok na cerkiew parafialną w Klejnikach 6. Zakończenie Niniejszy Plan Rozwoju Miejscowości został opracowany przy udziale mieszkańców wsi Klejniki i jest dokumentem planistycznym tej miejscowości. Zadania ujęte w planie wynikają z analizy zasobów, mocnych i słabych stron wsi oraz priorytetów rozwoju wsi Klejniki. Plan Rozwoju Miejscowości dla wsi Klejniki jest dokumentem otwartym stwarzającym możliwość jego aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych, uwarunkowań finansowych oraz dostępu do funduszy Unii Europejskiej. Plan jest dokumentem, który winien ulegać modyfikacji tak często, jak często wymagać tego będą zmieniające się warunki ekonomiczno - społeczne, oczekiwania mieszkańców i ogólne tendencje rozwojowe gminy, powiatu, województwa czy kraju. 2016-02-25 11:30 Plan rozwoju miejscowości jest spójny ze: 1. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czyże; 2. Programem Ochrony Środowiska; 3. Gminnym Programem Opieki nad Zabytkami Gminy Czyże na lata 2015-2018 4. Planem Rozwoju Sieci Dróg Gminnych w Gminie Czyże na lata 2014-2019. 2016-02-25 11:30