Betkowska ok.qxd 17/10/11 12:18 Page 5 SPIS TREÂCI 1. WST¢P . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2. WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.1. Epidemiologia odwodnienia i trudnoÊci z przyjmowaniem leków drogà doustnà . . 2.2. Mo˝liwoÊci rozwiàzania trudnoÊci z doustnym przyjmowaniem p∏ynów i leków . . 8 9 3. NAWADNIANIE PODSKÓRNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. Historia nawadniania podskórnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozpowszechnienie metody nawadniania drogà podskórnà . . . . . . . . . KorzyÊci nawadniania drogà podskórnà w porównaniu z drogà do˝ylnà . . . . Rodzaje p∏ynów rekomendowanych do podawania drogà podskórnà i ich sk∏ad Obj´toÊç p∏ynów, jakà mo˝na podaç podskórnie na dob´ . . . . . . . . . . Jak d∏ugo stosowaç hypodermoclysis? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ocena wskazaƒ do nawadniania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.1. Objawy odwodnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7.2. Bilans p∏ynów, rodzaj odwodnienia i utrata elektrolitów . . . . . . . 3.7.3. Badania laboratoryjne, monitorowanie stanu chorego . . . . . . . . 3.8. Wskazania do wyboru podskórnej drogi nawadniania . . . . . . . . . . . . 3.9. Przeciwwskazania do wyboru podskórnej drogi nawadniania . . . . . . . . . 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6. 4.7. 4.8. 4.9. 4.10. 4.11. 4.12. 5. . . . . . . . . . . . . 11 12 12 13 14 15 15 15 16 18 21 21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Historia podskórnego podawania leków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zastosowanie drogi podskórnej podawania leków . . . . . . . . . . . . . . . Efekt pierwszego przejÊcia – okreÊlanie dawkowania drogà podskórnà . . . . . . Wskazania do podawania leków drogà podskórnà (zarówno w opiece domowej, jak i ca∏odobowej opiece instytucyjnej) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Weryfikacja dotychczasowego leczenia u chorych w terminalnej fazie nieuleczalnej choroby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leki najcz´Êciej stosowane drogà podskórnà, przeliczniki dawek . . . . . . . . . Rozpuszczalniki stosowane w mieszaninach leków do podawania podskórnego . . KompatybilnoÊç roztworów – problem ∏àczenia leków do podawania podskórnego w jednej strzykawce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Obj´toÊç jednorazowo podawanej mieszaniny leków z rozpuszczalnikiem . . . . . Oznakowanie i okres przydatnoÊci do u˝ycia mieszaniny leków . . . . . . . . . Infuzja ciàg∏a leków z u˝yciem pompy infuzyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . Edukacja opiekunów chorego – zapobieganie najcz´stszym b∏´dom . . . . . . . 22 22 23 LEKI . . . . . . . . . . . . 11 23 24 26 28 28 29 30 31 32 PROCEDURA WYKONANIA WK¸UCIA PODSKÓRNEGO DO PODAWANIA P¸YNÓW I LEKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 33 34 34 35 39 40 Wybór kaniuli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przygotowanie potrzebnego sprz´tu . . . . . . . . . . . . . . . . Wybór miejsca wk∏ucia podskórnego . . . . . . . . . . . . . . . Wykonanie wk∏ucia podskórnego – za∏o˝enie motylka krok po kroku Powik∏ania – efekty uboczne stosowania drogi podskórnej nawadniania Hialuronidaza – enzym stosowany celem u∏atwienia hypodermoclysis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Betkowska ok.qxd 6. 7. 8. 17/10/11 12:18 Page 6 ORGANIZACJA PODAWANIA P¸YNÓW I LEKÓW DROGÑ PODSKÓRNÑ W WARUNKACH DOMOWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. . . . . . 41 41 42 42 43 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 7.1. Badania absorpcji p∏ynów drogà podskórnà . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Ró˝ne roztwory podawane drogà podskórnà – badania . . . . . . . . . . . . . 7.3. Badania nad mo˝liwoÊcià stosowania kolejnych leków drogà podskórnà . . . . . 46 47 47 PRZYK¸ADY KLINICZNE NAWADNIANIA DROGÑ PODSKÓRNÑ . . . . . . 48 . . . . . . . . . . . . 48 48 51 52 52 53 Kto mo˝e podawaç p∏yny i leki podskórnie . . . . . . . . . Cz´stoÊç rutynowych wizyt kontrolnych, wizyty interwencyjne Cz´stotliwoÊç wymiany wk∏ucia podskórnego . . . . . . . . Sytuacja socjalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opieka w POZ w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . PRZYK¸ADY BADA¡ KLINICZNYCH . . . . . 8.1. Nawadnianie podskórne chorych w starszym wieku . . . . . . 8.2. Nawadnianie nieuleczalnie chorych w terminalnej fazie choroby 8.2.1. Dylematy etyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. Nawadnianie drogà podskórnà chorych na AIDS . . . . . . . 8.4. Nawadnianie drogà podskórnà dzieci . . . . . . . . . . . . 8.5. Formu∏owanie zaleceƒ Êwiatowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. PODSUMOWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 10. PIÂMIENNICTWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56