MONITOROWANIE STADA kur niosek jaj konsumpcyjnych
advertisement
Prof. dr hab. Piotr Szeleszczuk Prawne aspekty ograniczania częstości występowania pałeczek Salmonella w produkcji drobiarskiej Jachranka 21.06.2007 § Oddział Chorób Ptaków, Katedra Nauk Klinicznych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, SGGW, ul. Ciszewskiego 8, 02-786 Warszawa Piotr Szeleszczuk Aktualne problemy zdrowotne drobiu w Polsce Kursokonferencja KRD-IG Józefów 27.09.2001 Zakład Chorób Ptaków Katedry Chorób Zakaźnych, Mikrobiologii i Parazytologii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej, SGGW ul. Grochowska 272, 03-849 Warszawa Aktualne problemy zdrowotne drobiu Lekarz wolnej praktyki Urzędowy lekarz weterynarii Aktualne problemy zdrowotne drobiu Od 17 lat kręcimy się wokół Salmonelli!!! DLACZEGO !!!??? Przypomnienie •Źródła prawa EU § Traktat Rozporządzenie (zarządzenie)obowiązuje w Polsce!!! Dyrektywa – w Polsce musi być osiągnięty cel – metody wybieramy sami , nie obowiązuje polskiego lekarza weterynarii Decyzje – bezwzględnie obowiązują podmiot do którego są skierowane! Zalecenia unijne – nie są prawem Propozycje nie obowiązują bezwzględnie Przypomnienie Źródłami powszechnie obowiązującego prawa w RP są: Konstytucja, Ustawy, Ratyfikowane umowy międzynarodowe, Rozporządzenia, Akty prawa miejscowego na obszarze działania organów, które je ustanowiły (rozporządzenia wojewody, uchwały organów samorządu terytorialnego). USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Ustawa określa: 1) wymagania weterynaryjne dla podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie: a) zarobkowego przewozu zwierząt lub przewozu zwierząt wykonywanego w związku z prowadzeniem innej działalności gospodarczej, b) organizowania targów, wystaw, pokazów lub konkursów zwierząt, c) obrotu zwierzętami, z wyjątkiem obrotu prowadzonego w ramach działalności rolniczej w rozumieniu przepisów prawa działalności gospodarczej, pośrednictwa w tym obrocie lub skupu zwierząt, d) prowadzenia stacji kwarantanny, miejsc odpoczynku lub przeładunku zwierząt albo miejsc wymiany wody przy transporcie zwierząt akwakultury, e) prowadzenia miejsc gromadzenia zwierząt, f) wytwarzania, pozyskiwania, konserwacji, obróbki, przechowywania, prowadzenia obrotu lub wykorzystywania materiału biologicznego, g) prowadzenia punktu kopulacyjnego, h) ....... prowadzenia zakładu drobiu , USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt 1) drób - kury, kaczki, gęsi, indyki, przepiórki, perlice, strusie oraz inne bezgrzebieniowce, gołębie, bażanty i kuropatwy, utrzymywane w celach rozpłodowych, produkcji mięsa lub jaj spożywczych lub odtworzenia zasobów ptactwa łownego; USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt zakład drobiu - obiekt budowlany lub jego część, w którym wykonuje się jedną z następujących czynności: a) produkcję jaj wylęgowych przeznaczonych do wylęgu piskląt reprodukcyjnych, prarodzicielskich lub rodzicielskich (zakład hodowli zarodowej), b) produkcję jaj wylęgowych przeznaczonych do wylęgu piskląt użytkowych (zakład reprodukcyjny), c) odchów drobiu hodowlanego do fazy osiągnięcia dojrzałości płciowej lub rozpoczęcia nieśności (zakład odchowu drobiu), d) inkubację jaj wylęgowych, wyląg oraz dostarczanie piskląt jednodniowych, za które uważa się pisklęta drobiu mające mniej niż 72 godziny życia, jeszcze niekarmione, a w przypadku piskląt kaczki piżmowej (Cairina moschata) lub jej krzyżówki, które mogły być karmione (zakład wylęgu drobiu); USTAWA z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Wykaz chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi rejestracji salmonelozy drobiu (S. Gallinarum, S. Pullorum, S. Enteritidis, S. Typhimurium, S. Arizonae) ODSZKODOWANIA ??? Art. 49. 1. Za bydło, świnie, owce, kozy, konie, kury (Gallus domesticus), kaczki (Anas platyrhynchos,Cairina moschata), gęsi (Anser anser, Anser Cygnoides) i indyki (Meleagris gallopavo) zabite lub poddane ubojowi z nakazu organów Inspekcji Weterynaryjnej albo za takie zwierzęta padłe w wyniku zastosowania zabiegów nakazanych przez te organy przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania przysługuje odszkodowanie ze środków budżetu państwa. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia. 2. 3. Wartość rynkową zwierzęcia określa się na podstawie średniej z 3 kwot oszacowania przyjętych przez powiatowego lekarza weterynarii oraz 2 rzeczoznawców wyznaczonych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) z listy prowadzonej przez powiatowego lekarza weterynarii. 4. W przypadku zwierzęcia poddanego ubojowi, którego mięso jest zdatne do spożycia przez ludzi, odszkodowanie pomniejsza się o kwoty uzyskane ze sprzedaży mięsa i ubocznych produktów zwierzęcych pozyskanych od tego zwierzęcia. Wpis gospodarstw rolnych do rejestru – Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt powiatowy lekarz weterynarii prowadzi rejestr podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną, o której mowa w pkt 2.4. Rejestr ten zawiera: imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazwę, siedzibę i adres podmiotu; weterynaryjny numer identyfikacyjny, jeżeli został nadany; określenie rodzaju i zakresu prowadzonej działalności nadzorowanej; informacje o decyzjach administracyjnych wydanych w stosunku do podmiotu; datę wpisu i wykreślenia podmiotu z rejestru. Produkcja nadzorowana Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r., w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych!!! Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych 1. Rozporządzenie określa: 1) szczegółowe wymagania weterynaryjne: a) dla prowadzenia zakładu drobiu, b) przy przywozie drobiu i jaj wylęgowych, c) w handlu drobiem i jajami wylęgowymi; 2) szczegółowe wymagania dla świadectw zdrowia drobiu i jaj wylęgowych, sposób ich wystawiania oraz wzory tych świadectw Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych Rozdział 1 Wymagania weterynaryjne dla zatwierdzenia zakładu drobiu I. Zakład hodowli zarodowej, zakład reprodukcyjny oraz zakład odchowu drobiu A. Wymagania dla pomieszczeń zakładu 1. Położenie zakładu oraz układ pomieszczeń w tym zakładzie powinny być zgodne z typem prowadzonej produkcji i zapobiegać przeniesieniu choroby. W przypadku gdy w zakładzie znajduje się kilka gatunków drobiu, zapewnia się wyraźne ich oddzielenie. 2. W pomieszczeniach zakładu zapewnia się warunki higieniczne dostosowane do typu prowadzonej produkcji oraz umożliwia prowadzenie kontroli dotyczącej stanu zdrowia drobiu. 3. Wyposażenie zakładu powinno być zgodne z typem prowadzonej produkcji oraz umożliwiać oczyszczanie i odkażanie pomieszczeń, środków transportu, pojemników i kontenerów przeznaczonych do przewozu drobiu i jaj. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych Rozdział 1 Wymagania weterynaryjne dla zatwierdzenia zakładu drobiu I. Zakład hodowli zarodowej, zakład reprodukcyjny oraz zakład odchowu drobiu B. Wymagania dla hodowli 1. Przy hodowli drobiu zapewnia się spełnienie następujących wymagań: 1) nie wprowadza się nowej partii drobiu do stada już hodowanego (zasada hodowli zamkniętej); 2) przed każdym umieszczeniem drobiu w zakładzie pomieszczenia zakładu: a) opróżnia się całkowicie z drobiu, b) oczyszcza się i odkaża. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych Rozdział 1 Wymagania weterynaryjne dla zatwierdzenia zakładu drobiu I. Zakład hodowli zarodowej, zakład reprodukcyjny oraz zakład odchowu drobiu 2. W zakładzie hodowli zarodowej, zakładzie reprodukcyjnym i zakładzie odchowu drobiu, utrzymującym drób w celach produkcyjnych, powinien znajdować się wyłącznie drób: 1) z tego samego zakładu lub 2) z innych zatwierdzonych zakładów prowadzących hodowlę zarodową, reprodukcyjną, utrzymujących drób w celach produkcyjnych; 3) przywieziony z państw trzecich po spełnieniu wymagań określonych w rozdziale 3 rozporządzenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych Rozdział 1 Wymagania weterynaryjne dla zatwierdzenia zakładu drobiu I. Zakład hodowli zarodowej, zakład reprodukcyjny oraz zakład odchowu drobiu 3. W zakładzie powinny być przestrzegane zasady higieny; osoby w nim zatrudnione powinny nosić obuwie i ubrania robocze, a osoby odwiedzające - ubrania ochronne. 4. Budynki i wyposażenie zakładu utrzymuje się w dobrym stanie technicznym. 5. Jaja powinny być: 1) zbierane kilka razy dziennie; 2) możliwie jak najszybciej oczyszczane i odkażane. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych Minimalny zakres programu kontroli chorób w przypadku zakażenia Salmonella pullorum, Salmonella gallinarum i Salmonella arizonae I. W przypadku zakażenia Salmonella pullorum lub Salmonella gallinarum kur, indyków, perliczek, przepiórek, bażantów, kuropatw i kaczek lub zakażenia Salmonella arizonae indyków - program kontroli chorób powinien być prowadzony w następujący sposób: 1) do stwierdzenia zakażenia stosuje się testy serologiczne lub badania bakteriologiczne; 2) próbki do przeprowadzenia testów pobiera się odpowiednio z krwi, piskląt danego gatunku, puchu lub pyłu pobranego z wylęgarni, wymazów pobieranych ze ścian zakładu wylęgu drobiu, ściółki lub wody z poideł; 3) w przypadku pobierania ze stada próbek krwi do testu serologicznego w kierunku Salmonella pullorum lub Salmonella arizonae, przy określaniu liczby próbek, jakie powinny być pobrane, bierze się pod uwagę rozpowszechnienie zakażenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i przypadki poprzedniego występowania tego zakażenia w zakładzie; 4) stado poddaje się kontroli podczas każdego okresu składania jaj, w czasie najbardziej odpowiednim do wykrycia choroby. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań weterynaryjnych mających zastosowanie do drobiu i jaj wylęgowych Posiadacz drobiu prowadzi dokumentację dla każdego stada, którą przechowuje przez co najmniej 2 lata od dnia rozdysponowania stada. 7. 8. Dokumentacja, o której mowa w ust. 7, zawiera informacje o: 1) dacie przywozu do zakładu i wywozu z zakładu drobiu i jaj; 2) przebiegu i przeznaczeniu produkcji; 3) zachorowalności i śmiertelności drobiu z określeniem ich przyczyn; 4) wykonywanych laboratoryjnych badaniach diagnostycznych i ich wynikach; 5) miejscu pochodzenia drobiu, firmie lub nazwie producenta, a w przypadku osoby fizycznej o jej imieniu, nazwisku oraz miejscu zamieszkania i adresie; 6) miejscu przeznaczenia jaj lub drobiu. Zgodnie z art. 69 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne Przypomnienie Salmonellozy to choroby zakaźne wywoływane przez pałeczki z rodzaju Salmonella. Salmonellozy są jednymi z najbardziej rozpowszechnionych chorób na świecie, występujących u wszystkich gatunków zwierząt oraz człowieka. Salmonelle trudno zniszczyć! Pałeczki salmonelli są oporne na duże wahania temperatury i wilgotności. W kurniku utrzymują się 3 miesiące, w glebie 1 rok, w pierzu pół roku, w wodzie około 2 miesięcy, na skorupach jaj do 10 dni, w pyle inkubatorów do 3 tygodni. Salmonellozy drobiu –znaczenie epidemiologiczne - jak się to zaczęło! Liczba przypadków izolacji S. enteritidis od drobiu i od ludzi zaczęła dramatycznie wzrastać w drugiej połowie lat 80-tych . Jak dotychczas nie wiadomo dlaczego i w jaki sposób doszło do wzrostu zjadliwości S. enteritidis i to zarówno dla ludzi jak i drobiu. Wybuch salmonellozy w stadzie kur może być wynikiem uzjadliwienia się salmonelli żyjących u ptaków nosicieli jak również wskutek zawleczenia do stada szczepów zjadliwych . Drogi rozprzestrzeniana się choroby są bardzo różnorodne a ich eliminacja jest bardzo trudna! Salmonelloza i kampylobakterioza! Salmonella i Campylobacter to dwie grupy patogenów jelitowych najczęściej łączone z przypadkami bakteryjnych zakażeń pokarmowych u ludzi na świecie! Salmonelloza i kampylobakterioza! W Polsce ciągle numerem jeden w statystykach epidemiologicznych zakażeń pokarmowych jest Salmonella. Ujęcie Campylobacter, od marca 2005r, na liście szczepów alertowych (Rozp. Min. Zdrowia z 11 marca 2005r) oraz to, że w 40 – 60% przypadków zakażeń pokarmowych odnotowywanych rocznie w Polsce przyczyna nie jest znana może mieć wpływ na ranking czynników sprawczych infekcji pokarmowych także w Polsce. (2004 rok 24/100 000; 2005 rok- 47/100 000; 2006 rok 155/100 000 mieszkańców). Nośniki Salmonella i Campylobacter najczęściej łączone z zakażeniami pokarmowymi na danym tle Salmonella Campylobacter Jaja i produkty z dodatkiem jaj Drób- mięso Drób - mięso Nieuzdatniona woda pitna Mleko i produkty mleczne Mleko Surowe warzywa Owoce morza Salmonelloza u ludzi, Polska (wg. PZH) 30 26,739 23,436 22,798 19,881 60 liczba przypadków salmonelozy w tysiącach przypadki/100.000 populacji 80 25 20,688 16,612 15,82 20 12,5 40 15 69,2 60,6 59 51,5 54,1 43,5 41,8 40,5 10 20 5 0 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Ciągle spada !!! 2004 2005 Dlaczego to wszystko ? Czy nie dość już o tych salmonellach?! Produkcja drobiarska w krajach Unii Europejskiej odbywa się w ustalonych prawnie warunkach mających na celu wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu produktów drobiarskich spełniających określone kryteria i wymagania jakościowe! Za spełnienie tych kryteriów, odpowiedzialny jest PRODUCENT ! W odniesieniu do : Jaj konsumpcyjnych - ustanawiane są szczególne środki dotyczące wprowadzania do obrotu produktów pochodzących ze stad, które nie zostały poddane badaniom z wynikiem wskazującym na brak występowania salmonelli. Mięsa drobiowego – można wprowadzać do obrotu mięso z uzasadnionym zapewnieniem, że jest ono wolne od salmonelli Drobiarz = Producent drobiu= Przedsiębiorca spożywczy! Przedsiębiorstwo spożywczeprzedsiębiorstwo prowadzące jakąkolwiek działalność związaną z jakimkolwiek etapem produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności Ograniczanie częstości występowania salmonelli w produkcji drobiarskiej Zrozumieć założenia Powszechne występowanie pałeczek salmonella w naturze i doskonale ugruntowany mechanizm transmisji między środowiskiem, ptakami a człowiekiem wskazuje, że mało prawdopodobne jest, aby bakterie te mogły zostać całkowicie wyeliminowane z przemysłu drobiarskiego. „PIRAMIDA PRODUKCJI DROBIARSKIEJ” Czyste linie (Pure line) STADA PRARODZICIELSKIE (Grand parent stock) STADA RODZICIELSKIE (Parent stock - Broiler breeders) STADA PRODUKCYJNE - brojlery kurze ( Commercial broilers ) Zrozumieć założenia Typ produkcji drobiarskiej – obejmowane stosownymi przepisami Stada hodowlane kur Stada kur niosek jaj konsumpcyjnych Stada kurcząt rzeźnych Stada indyków Zrozumieć założenia Określenie zagrożeń Badania podstawowe Określenie celu Wprowadzenie metod zaradczych Wprowadzenie metod kontrolnych Cel wspólnotowy określa: minimalny lub maksymalny odsetek jednostek epidemiologicznych dodatnich; - -ostateczny termin osiągnięcia ww. odsetka stad zakażonych; -określenie serotypów pałeczek Salmonella mających znaczenie dla zdrowia publicznego; -określenie systemów badawczych dla sprawdzenia czy cel został osiągnięty Zrozumieć założenia Wprowadzenie postępowania administracyjnego – Narodowy program kontroli ( ma charakter ciągły i obejmuje okres co najmniej trzech kolejnych lat) Likwidacja ogniska Harmonogram wprowadzania obowiązkowych badań w kierunku niespecyficznych Salmonelli w stadach drobiu (Rozp.2160/2003) Typ produkcji Określenie celu do: Stada hodowlane 06.2005 kur Stada kur niosek jaj 07.2006 konsumpcyjnych Stada kurcząt rzeźnych Stada indyków 06.2007 06.2008 Obowiązek badań od: 01.2007 02.2008 01.2009 01.2010 Stan zagrożenia – stada hodowlane kur Stan zagrożenia – stada hodowlane kur W 2004 r. w stadach hodowlanych kur w okresie nieśności, Salmonella spp. stwierdzono 6,3 % stad zakażonych, z tym że: 1) w 3,7 % - S. Enteritidis; 2) w 0,1 % - S. Typhimurium; 3) w 1,1 % - S. Hadar, S. Infantis, S. Virchow. Serotypy te stanowiły 4,9 % przyczyn ogólnej liczby zakażeń pałeczkami Salmonella! CELE Cel wspólnotowy zostanie osiągnięty w odniesieniu do stad hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) w przypadku ograniczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej maksymalnej wartości procentowej dorosłych stad z dodatnim wynikiem badań do 1 % lub mniej! Cel ten powinien zostać osiągnięty do dnia 31 grudnia 2009 r. Środki Program będzie realizowany na terytorium całego państwa. Środki budżetowe będą przeznaczone na finansowanie: badań kontrolnych, odszkodowania za likwidowane stada i jaja wylęgowe, obróbkę cieplną paszy. Ogółem planuje się kwotę 2008 roku 59 703 488 PLN w Stan zagrożenia – stada niosek jaj konsumpcyjnych Stan zagrożenia Nioski stad towarowych - zagrożenia w Polsce są olbrzymie !? 81% Poland zachodniopomorskie warmińsko-mazurskie 82% 60% wielkopolskie 94% świętokrzyskie 69% 73% śląskie pomorskie 57% 67% podlaskie podkarpackie 85% opolskie 79% mazowieckie 91% małopolskie 87% 73% łódzkie lubuskie 88% lubelskie 80% kujawsko-pomorskie 93% dolnośląskie 50% 64% 60% 70% 80% 90% 100% Cele Rozporządzenie EU (1168/2006 z 31.07.2006) wyznaczyło cel wspólnotowy w odniesieniu do następujących serotypów pałeczek Salmonella: 1) Salmonella Enteritidis; 2) Salmonella Typhimurium. W R P, cel wspólnotowy zostanie osiągnięty w odniesieniu do stad niosek gatunku kura (Gallus gallus) w przypadku gdy w każdym roku realizacji programu liczba stad dorosłych niosek towarowych z dodatnim wynikiem badania będzie się zmniejszać o co najmniej 40% albo gdy docelowo odsetek stad z dodatnim wynikiem badań zostanie zredukowany do 2 % lub mniej. Pierwszy cel powinien być osiągnięty w 2008 roku. Cele Program będzie realizowany na całym terytorium państwa. Środki budżetowe będą przeznaczone na finansowanie badań kontrolnych oraz odszkodowania za likwidowane stada i jaja konsumpcyjne. Kwota planowana w 2008 roku – 181 179 648 PLN Stan zagrożenia Stan zagrożenia – stada kurcząt rzeźnych ? Stan Badania podstawowe zagrożenia – stada indyków ? Wytyczne GLW Nr GIWz.IX 401zoo-29/06 z dnia 2 października 2006r. Dotyczące badań podstawowych występowania Salmonella spp. w stadach indyków Ograniczenie częstości występowania zakażeń Salmonella jest bardzo istotne! Jakie mogą być konsekwencje przekroczenia zalecanych norm ? Załamanie produkcji drobiarskiej w kraju w wyniku niemożności wprowadzania produktów drobiowych na rynek! Czechy: pierwsze ognisko ptasiej grypy u drobiu!? Czeskie służby weterynaryjne poinformowały o pierwszym w kraju przypadku zarażenia wirusem ptasiej grypy na fermie drobiu - podała agencja CTK. Do piątku ma zostać przeprowadzone badanie indyka na obecność niebezpiecznego również dla człowieka wirusa H5N1 ptasiej grypy. Zarażonego indyka wykryto w środę na fermie w Uściu nad Orlicą na północy Czech. Część ptactwa z liczącej 6 tysięcy sztuk hodowli padła. PAP, ML /20.06.2007 21:02 Sprawa jest urzędowa! Przepisy są surowe, a będą jeszcze bardziej restrykcyjne Przepisy unijne Przepisy unijne Rozporządzenie (WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność. Przepisy unijne Dyrektywa 2003/99/WE Parlamentu europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych, zmieniająca decyzję Rady 90/424/EWG i uchylająca dyrektywę Rady 92/117/EWG. Decyzja Komisji nr 2004/665/WE z dnia 22 września 2004 r. dotycząca badań podstawowych nad występowaniem bakterii Salmonella w stadach niosek gatunku Gallus Gallus. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1003/2005 z dnia 30 czerwca 2005 r. wdrażające rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia powszechnego występowania niektórych serotypów salmonelli stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2160/2003. Przepisy unijne Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1091/2005 z dnia 12 lipca 2005 r. wdrażające rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów na rzecz zwalczania salmonelli. Rozporządzenie Komisji (WE) NR 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 w odniesieniu do wspólnotowego celu ograniczenia częstości występowania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1003/2005. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1177/2006 z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów zwalczania salmonelli u drobiu. Warto wiedzieć ! Regulacje prawne dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego w krajach unijnych w ich obecnym kształcie rozpoczynają się od rozporządzenia (WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności- EFSA Warto wiedzieć ! Opierając się na tym rozporządzeniu (178/2002) i przyjmując, że ochrona zdrowia ludzi przed chorobami i zakażeniami przenoszonymi bezpośrednio lub pośrednio między zwierzętami a ludźmi (choroby odzwierzęce) ma nadrzędne znaczenie oraz, że choroby odzwierzęce przenoszone przez żywność mogą być przyczyną cierpień ludzi, jak również doprowadzić do strat ekonomicznych w produkcji żywności i w przemyśle spożywczym przyjęto dyrektywę 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych. Warto wiedzieć! W tym dokumencie (Dyrektywa 2003/99/WE) przyjęto, że wśród priorytetów zdrowia publicznego znajdują się w szczególności Salmonella spp., Campylobacter spp., werocytotoksyczne Escherichia coli (VTEC), Listeria monocytogenes, Cryptosporidium spp., Echinococcus granulosus/multilocularis i Trichinella spiralis. Warto wiedzieć! Szczegółowe oraz ogólne zasady w przedmiocie zwalczania salmonelloz określa rozporządzenie (WE) Nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych określonych odzwierzęcych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez żywność. Przepisy krajowe Weterynaryjne regulacje krajowe Na mocy ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. Nr 60 z dnia 14.06.1997) Instrukcja Nr 1/99 Głównego Lekarza Weterynarii W sprawie zwalczania salmonelloz w stadach reprodukcyjnych drobiu z dnia 12 lipca 1999 r. Instrukcja Nr 2/99 Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie zwalczania salmonelloz w stadach drobiu rzeźnego z dnia 12 lipca 1999 r. Instrukcja nr 10/99 Głównego Lekarza Weterynarii dotycząca diagnostyki laboratoryjnej zakażeń pałeczkami salmonella u drobiu z dnia 21 lipca 1999 r. Weterynaryjne regulacje krajowe Na podstawie art. 13 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej ( Dz. U. Nr 33 poz. 287 z późn. zm.) oraz w związku z art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. ( Dz. U. Nr 69 poz. 625 z późn. zm.). Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.400.D - 20/06 z dnia 21 września 2006 r. w sprawie postępowania powiatowych lekarzy weterynarii przy kontroli i zwalczaniu salmonelloz w stadach towarowych kur. Zdezaktualizowała Instrukcję Nr 3 Przepisy krajowe Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 marca 2007 r. w sprawie wprowadzenia "Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus)" na lata 2007-2009. Nowe regulacje prawne! PROJEKT ROZPORZĄDZENIA Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach niosek gatunku kura (Gallus gallus) na rok 2008. Monitorowanie stad hodowlanych Pobieranie próbek w stadzie hodowlanym gatunku kura (Gallus gallus) piskląt jednodniowych należy do obowiązków hodowcy. Pobieranie przeprowadza się zgodnie z następującymi zasadami: próbki wyściółki pobiera się wraz z mekonium z 10 pojemników transportowych z każdej dostawy (po 25 g z pojemnika) lub w przypadku pojemników bez wyściółki; wymazy powierzchniowe pobiera się z dna 10 pojemników (pulowane w laboratorium w 1 próbkę) lub pisklęta padłe (w tym również w czasie transportu), nie więcej niż 20 szt. - pulowane w laboratorium w 1 próbkę. Monitorowanie stad hodowlanych Pobieranie próbek w stadzie hodowlanym gatunku kura (Gallus gallus) ptaków czterotygodniowych oraz na 2 tygodnie przed rozpoczęciem składania jaj lub przed przeniesieniem do jednostki produkcyjnej jest obowiązkiem hodowcy. Pobieranie to następuje z zastosowaniem przepisów załącznika do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1003/2005 z dnia 30 czerwca 2005 r. wdrażającego rozporządzenie (WE) nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia powszechnego występowania niektórych serotypów salmonelli w stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2160/2003. Miejsce, częstotliwość, sposób i procedura pobierania pozostałych próbek oraz ich przygotowanie są określone w załączniku do rozporządzenia Komisji nr 1003/2005 z dnia 30 czerwca 2005 r. wdrażającego rozporządzenie nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia powszechnego występowania niektórych serotypów salmonelli w stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus oraz zmieniającego rozporządzenie nr 2160/2003. Postępowanie stada hodowlane W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku badań laboratoryjnych urzędowo pobranych próbek powiatowy lekarz weterynarii, z zastrzeżeniem ppkt 2.2.2.2 załącznika do rozporządzenia Komisji nr 1003/2005 z dnia 30 czerwca 2005 r. wdrażającego rozporządzenie nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia powszechnego występowania niektórych serotypów salmonelli w stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2160/2003, nakazuje: niezwłocznie ubój lub zabicie wszystkich sztuk drobiu pochodzącego z gospodarstwa, z tym że sztuki wykazujące kliniczne objawy choroby zawsze podlegają zabiciu; zniszczenie zwłok wszystkich sztuk drobiu padłego i zabitego; Postępowanie stada hodowlane zniszczenie jaj wylęgowych i piskląt z nich wylęgniętych, z tym, że jaja wylęgowe świeże, nienałożone można poddać obróbce cieplnej gwarantującej zabicie wszystkich pałeczek Salmonella; zniszczenie lub zagospodarowanie pasz po obróbce cieplnej gwarantującej zabicie pałeczek Salmonella; zniszczenie lub zagospodarowanie ściółki, odchodów i innych przedmiotów, które mogły ulec zakażeniu, w sposób, który wyklucza zanieczyszczenie pałeczkami Salmonella; po wykonaniu czynności, o których mowa w pkt 1-5, oczyszczanie i odkażanie obiektów, w których był przetrzymywany drób, ich otoczenia, pojazdów używanych do jego transportu oraz pozostałych przedmiotów, które mogły ulec zakażeniu, wykonywane pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii. MONITOROWANIE STADA kur niosek jaj konsumpcyjnych – – . Procedura pobierania próbek Aby maksymalnie zwiększyć precyzyjność próby, należy pobrać do badania zarówno próbki odchodów, jak i próbki ze środowiska, przynajmniej zgodnie z lit. a) i b): w przypadku stad trzymanych w klatkach należy pobrać 2 próbki po 150 gramów naturalnie zebranych odchodów z taśm lub zgarniaków w danym kurniku, po jego oczyszczeniu przy pomocy systemu usuwania obornika; jednak w przypadku klatek przesuniętych względem siebie, w których brak jest zgarniaków lub taśm, należy pobrać 2 próbki po 150 gramów świeżych wymieszanych odchodów w 60 różnych miejscach znajdujących się poniżej klatek w dołach z odchodami; w przypadku kurników, w których stosowany jest chów w systemie zamkniętym lub wybiegowym, należy wziąć dwie pary okładzin na buty lub skarpet, nie zmieniając butów ochronnych przy zmianie okładzin na buty. W przypadku pobierania próbek przez właściwy organ należy pobrać próbkę o objętości 250 ml zawierającą co najmniej 100 gramów kurzu z głównych źródeł kurzu w całym kurniku. Jeżeli ilość kurzu nie jest wystarczająca, należy pobrać 150 gramów naturalnie zebranych odchodów lub dodatkową parę okładzin na buty lub skarpet. W przypadku pobierania próbek, o którym mowa w pkt 2.1 lit. b), c) i d), właściwy organ gwarantuje, poprzez odpowiednie wykonywanie dalszych badań, że na wyniki badań w kierunku salmonelli u ptaków nie ma wpływu stosowanie w stadzie substancji antybakteryjnych. W przypadku gdy nie zostanie wykryta Salmonella enteritidis i Salmonella typhimurium, natomiast zostaną wykryte substancje antybakteryjne lub efekt hamujący mnożenie się bakterii, dane stado uznaje się za zakażone na potrzeby wspólnotowego celu, o którym mowa w art. 1 ust.2. MONITOROWANIE STADA kur niosek jaj konsumpcyjnych – Częstotliwość i sposób pobierania próbek Pobieranie próbek w stadach kur niosek przeprowadza właściwy organ z inicjatywy przedsiębiorcy żywnościowego („przedsiębiorca”). Pobieranie próbek z inicjatywy przedsiębiorcy odbywa się przynajmniej co piętnaście tygodni. Pierwsze pobranie próbek jest przeprowadzane w chwili osiągnięcia przez zwierzęta wieku 24 +/– dwa tygodnie. Pobieranie próbek przez właściwy organ odbywa się co najmniej: w jednym stadzie na rok w gospodarstwie liczącym co najmniej 1 000 ptaków; w wieku 24 +/– dwa tygodnie w stadach niosek trzymanych w budynkach, w których wykryto salmonellę u poprzedniego stada; w każdym przypadku podejrzenia zakażenia Salmonellą enteritidis lub Salmonellą typhimurium, będącego wynikiem badania epidemiologicznego w zakresie ognisk przenoszonych przez żywność, zgodnie z art. 8 dyrektywy 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (1); we wszystkich pozostałych stadach niosek w gospodarstwie w przypadku wykrycia Salmonelli enteritidis lub Salmonelli typhimurium w jednym ze stad niosek w tym gospodarstwie; w przypadku gdy właściwy organ uzna to za stosowne. Pobranie próbek przeprowadzone przez właściwy organ może zastąpić jedno pobranie próbek z inicjatywy przedsiębiorcy. Postępowanie STADA kur niosek jaj konsumpcyjnych .....Powiatowy lekarz weterynarii nakazuje również: niezwłoczny ubój lub zabicie wszystkich sztuk drobiu; zniszczenie zwłok wszystkich sztuk drobiu padłego i zabitego, zgodnie z rozporządzeniem (WE) Nr 1774/2002; poddanie jaj obróbce termicznej gwarantującej zabicie wszystkich pałeczek Salmonella lub ich zniszczenie; zniszczenie paszy lub jej zagospodarowanie, po obróbce termicznej gwarantującej zabicie pałeczek Salmonella; zniszczenie lub zagospodarowanie ściółki, odchodów i innych przedmiotów, które mogły ulec skażeniu, w sposób, który wyklucza zanieczyszczenie pałeczkami Salmonella zgodnie z rozporządzeniem (WE) Nr 1774/2002; przeprowadzenie oczyszczania i odkażania po wykonaniu czynności, o których mowa w pkt 1-5, w tym oczyszczenie i odkażenie budynków, w których był przetrzymywany drób ze stada, ich otoczenia, pojazdów używanych do jego transportu oraz pozostałych przedmiotów, które mogły ulec skażeniu, pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii; podjęcie działań mających na celu poprawę warunków zoohigienicznych. Czy prawo będzie miało moc sprawczą !! Jak zapobiegać zakażeniom pałeczkami Salmonella w stadach drobiu? Jak zapobiegać zakażeniom pałeczkami Salmonella w stadach drobiu? Odpowiedź też jest prosta - należy podjąć kompleksowe działania zapobiegawcze i konsekwentnie je realizować ! Jak zapobiegać zakażeniom pałeczkami Salmonella w stadach drobiu? Walka z salmonellozą drobiu musi być dobrze zaplanowana, wielokierunkowa i konsekwentna, bowiem Salmonella nigdy nie śpi i ciągle czyha!!! Drogi zakażenia Ściółka- 47 – 76% prób zakażonych (brojlery) Kał - do 10% stada reprod. Pasza, mączki, koncentraty białk. - tł.-3% -23% Woda - 12 – 22% (brojlery) Powietrze - do zakażenia kur wystarcza wdychanie aerozolu zawierającego 103 - 105 S. Enteritidis Gryzonie- 6% myszy - fermy bez historii salmonelozy 32% myszy – fermy z historia salmonelozy (Enteritidis) Liczba pał. Salmonella w 1 peletce kału może wynosić nawet 105 bakterii Drogi zakażenia Dlaczego walczymy o 1 % ? Stada reprodukcyjne ZWD Stada towarowe Zasada powielania biologicznego 140 -170 piskląt 1 zakażona zakażonych nioska stada reprodukcyjnego 1 zakażone pisklę zakaża minimum 40 piskląt - itd.... Jak się ustrzec przed salmonellami ? sposoby są znane , ale... Zwalczanie salmonelloz drobiu musi być wielokierunkowe ! W praktyce stosowane są różne metody ograniczania częstości występowania salmonelli. Do najważniejszych z nich należą: Zabezpieczenie sanitarne ferm, Higiena sanitarna ferm, Szeroko zakrojony monitoring, Zabiegi technologiczne przy produkcji mieszanek paszowych, Kompetycyjne wykluczanie- stosowanie żywych kultur mikroorganizmów, Szczepienia, Leczenie. Zabezpieczenie przed rozprzestrzenianiem się salmonelloz drogą pionową = monitoring i eliminacja z rozrodu ptaków zakażonych Zabezpieczenie sanitarne fermy Higiena sanitarna fermy Kompetycyjne wykluczanie Szczepienia Zabiegi technologiczne przy produkcji pasz Szeroko zakrojony monitoring SALMONELLA FERMA Leczenie Terapia salmonelloz– nie jest stosowana ! Leczenie – przy: salmonellozie!! salmonellozie !! salmonellozie!! salmonellozie !! NIE !!! Dekalog – czyli 10 przykazań, które trzeba za...stosować DEKALOG Zadbaj o właściwe zabezpieczenie terenu fermy (ogrodzenie, zamykana brama wjazdowa, baseny wypełnione środkiem odkażającym przed brama wjazdową i wejściową)! DEKALOG Przystosuj konstrukcyjnie kurnik tak, aby możliwe było skuteczne wykonywanie zabiegów oczyszczania i dezynfekcji! DEKALOG Przestrzegaj zasadę „ferma pełna ferma pusta” (przynajmniej w poszczególnych sektorach produkcyjnych)! DEKALOG Przed wejściem do kurnika przejdź przez matę dezynfekcyjną nasączoną skutecznym środkiem odkażającym i zmień obuwie! DEKALOG Przed wejściem na halę produkcyjną zmień odzież i starannie umyj ręce! DEKALOG Zasiedlaj przewód pokarmowy ptaków stosując żywe kultury mikroorganizmów: w pierwszych godzinach życia piskląt, po każdym leczeniu chemioterapeutykami, przy zmianie paszy, przy zmianie warunków środowiskowych, przed i po transporcie , przed i po szczepieniu a także przy każdym stresie! DEKALOG Gryzonie i dzikie ptactwo w kurniki to drogi „szybkiego ruchu” dla Salmonelli – zabezpiecz więc kurnik przed dzikimi ptakami i regularnie zwalczaj gryzonie! DEKALOG W żywieniu drobiu stosuj mieszanki paszowe od sprawdzonych producentów - wolne od pałeczek Salmonella! DEKALOG Regularnie przeprowadzaj badania monitoringowe w kierunku Salmonelli zgodnie z zaleceniami Powiatowego Lekarza Weterynarii. Dokumentację dotyczącą monitorowania zakażeń pałeczkami Salmonella w stadzie przechowuj przez okres 3 lat od ostatniego wpisu! DEKALOG Po uzyskaniu zgody powiatowego lekarza weterynarii stosuj zarejestrowane i dopuszczone do obrotu szczepionki przeciwko salmonellozie! Regularnie przeprowadzaj badania monitoringowe w kierunku Salmonelli zgodnie z zaleceniami Powiatowego Lekarza Weterynarii. Dokumentację dotyczącą monitorowania zakażeń pałeczkami Salmonella w stadzie przechowuj przez okres 3 lat od ostatniego wpisu! Dziękuję za uwagę Życzę sukcesów w walce z salmonellami! Piotr Szeleszczuk Zestawienie wybranych unijnych i krajowych podstaw prawnych ograniczania częstości występowania pałeczek salmonella w produkcji drobiarskiej Przyjemnej lektury! Warszawa, 2007 Wydawca Columbovet, 04-362 Warszawa, ul. Nizinna 12 I to już koniec.......
