Udzia*y / akcje znajduj*ce si* w maj*tku wspólnym ma**onków dr
advertisement
www.rkkw.pl Udziały / akcje znajdujące się w majątku wspólnym małżonków dr Radosław L. Kwaśnicki www.rkkw.pl MOTTO „Trzy są sposoby zdobywania mądrości. Pierwszy to refleksja – najbardziej szlachetny, następnie naśladowanie – jest on najłatwiejszy, a trzeci to doświadczenie – najbardziej gorzki ze wszystkich.” Konfucjusz KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 2 www.rkkw.pl AGENDA I. Status wspólnika / akcjonariusza w razie nabycia udziałów / akcji za środki pochodzące z majątku wspólnego w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej 1. Case study 2. Udziały / akcje nabyte z majątku wspólnego w trakcie trwania wspólności majątkowej a majątek wspólny 3. Uzyskanie statusu wspólnika / akcjonariusza – trzy poglądy 4. Nowelizacja KSH z 2004 r. – art. 1831 oraz art. 3321 KSH II. Wykonywanie praw udziałowych / akcyjnych 1. Relacja przepisów KRiO oraz KSH 2. Wykonywanie praw udziałowych / akcyjnych „w spółce” - art. 184 oraz art. 333 § 2 KSH 3. Wykonywanie praw udziałowych / akcyjnych „na zewnątrz spółki” – art. 36 i nast. KRiO III. Podsumowanie KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 3 www.rkkw.pl CASE STUDY Jeden z małżonków nabył prawo udziałowe / akcyjne w spółce ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków . • Czy udziały / akcje wchodzą w skład majątku wspólnego? • Kto uzyskuje status wspólnika / akcjonariusza spółki? KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 4 www.rkkw.pl PRZYNALEŻNOŚĆ DO WSPÓLNEGO MAJĄTKU UDZIAŁÓW / AKCJI NABYTYCH Z MAJĄTKU WSPÓLNEGO W TRAKCIE TRWANIA WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ Prawa udziałowe / akcyjne: 1) zostały ukształtowane jako prawa majątkowe, zbywalne, dziedziczne, mogące należeć zarówno do jednego, jak i do kilku podmiotów wspólnie 2) nie wchodzą do majątku osobistego małżonków, bowiem nie są zawarte w katalogu przedmiotów wchodzących do majątku osobistego określonego w art. 33 KRiO Prawa udziałowe / akcyjne nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej wchodzą do majątku wspólnego małżonków KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 5 www.rkkw.pl UZYSKANIE STATUSU WSPÓLNIKA / AKCJONARIUSZA W SPÓŁCE TRZY POGLĄDY 1. 2. 3. • Wspólnikiem / akcjonariuszem staje się wyłącznie małżonek, który uczestniczył w czynności objęcia / nabycia udziałów / akcji • Status wspólnika małżonkowie / akcjonariusza uzyskują oboje • Status wspólnika / akcjonariusza jest uzyskiwany przez małżonków poprzez ujawnienie woli uczestnictwa w spółce KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 6 www.rkkw.pl WSPÓLNIKIEM / AKCJONARIUSZEM STAJE SIĘ TYLKO MAŁŻONEK BĘDĄCY STRONĄ CZYNNOŚCI OBJĘCIA / NABYCIA UDZIAŁÓW / AKCJI Założenia: • Sprowadzenie istoty prawa udziałowego w spółkach kapitałowych do wierzytelności (stanowisko to zapoczątkował A. Dyoniak) - w tym ujęciu relacja: wspólnik / akcjonariusz a spółka przypomina relację pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem • Przedmiotem majątku wspólnego mogą być wyłącznie prawa majątkowe, zaś w udziale / akcji inkorporowane są również prawa niemajątkowe Argumenty przeciw: • Wspólność majątkowa małżonków, jest wspólnością niepodzielną, zatem nie można dokonywać jej podziału • Nie jest możliwe dokonanie dychotomicznego podziału na prawa korporacyjne i organizacyjne • Wyłączenie możliwości aktywacji statusu wspólnika / akcjonariusza przez drugiego z małżonków prowadzi do dyskryminacji KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 7 www.rkkw.pl STATUS WSPÓLNIKA / AKCJONARIUSZA UZYSKUJĄ AUTOMATYCZNIE OBYDWOJE MAŁŻONKOWIE Założenia: • Wspólność prawa podmiotowego • Interpretacja art. 31 i art. 32 KRiO, z których wynika przynależność udziałów / akcji do majątku wspólnego Argumenty przeciw: • Komplikacje w funkcjonowaniu spółki • Komplikacje dla małżonka KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 8 www.rkkw.pl WSPÓLNIKIEM / AKCJONARIUSZEM STAJE SIĘ MAŁŻONEK, KTÓRY UJAWNIŁ SWOJĄ WOLĘ UCZESTNICTWA W SPÓŁCE KAPITAŁOWEJ - KONCEPCJA POŚREDNIA • Materialnoprawny status wspólnika / akcjonariusza uzyskuje każdy z małżonków, natomiast status formalny – tylko małżonek, który zostanie ujawniony w księdze udziałów / akcyjnej • Małżonek nieujawniony w księdze udziałów / akcyjnej może wykazać swą wolę uczestnictwa w spółce poprzez złożenie wniosku o wpis do ww. księgi • W zmodyfikowanej wersji prezentowanego poglądu wspólnikami / akcjonariuszami stają się ex lege obydwoje małżonkowie, jednakże efekt współuprawnienia wobec spółki powstaje dopiero po zawiadomieniu spółki o tym, że udział / akcja należy do majątku wspólnego KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 9 www.rkkw.pl NOWELIZACJA KSH Z 2004 R. – DODANIE PRZEPISU ART. 1831 ORAZ ART. 3321 KSH Cel nowelizacji: uregulowanie wykonywania uprawnień korporacyjnych przez małżonka wspólnika / akcjonariusza Odmienne brzmienie ww. przepisów Dwuznaczność regulacji Nowelizacja wywołała burzę w szklance wody KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 10 www.rkkw.pl RELACJA PRZEPISÓW KSH ORAZ KRIO KRiO reguluje wykonywanie prawa majątkowych „na zewnątrz spółki”– do czego każdy z małżonków jest uprawniony w zarządzie akcjami / udziałami wchodzącymi do majątku wspólnego KSH reguluje wykonywanie praw majątkowych „w spółce” - w jaki sposób małżonkowie jako współuprawnieni mogą wykonywać swoje prawa wobec spółki Spółka KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 11 www.rkkw.pl WYKONYWANIE PRAW WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY „W SPÓŁCE” – ART. 184 ORAZ 333 § 2 KSH – ZASADY OGÓLNE • Zgodnie z art. 184 § 1 KSH oraz art. 333 § 2 KSH współuprawnieni z udziałów / akcji wykonują swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela. • W opinii Sądu Okręgowego w Warszawie, gdy obaj małżonkowie są wpisani do księgi akcyjnej na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej to: „prawa z akcji wykonują wówczas przez przedstawiciela. Osobą tą może być jeden ze współmałżonków. W takiej sytuacji drugi małżonek udziela mu pełnomocnictwa, co powoduje, że pierwszy małżonek działa w imieniu ich obojga. Gdyby małżonek niedziałający miał się ograniczać do wyrażenia zgody na działania męża / żony, nie byłby, zgodnie z ogólnymi przepisami prawa cywilnego, stroną czynności dokonanych przez małżonka działającego” (postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie, XVI Wydział Gospodarczy z dnia 29.04.2011 r. , sygn. akt: XVI GCo 75/11) KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 12 www.rkkw.pl SKUTKI NIEWYZNACZENIA WSPÓLNEGO PRZEDSTAWICIELA PRZEZ WSPÓŁUPRAWNIONYCH MAŁŻONKÓW Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 04.01.2007 r., sygn. akt: III CSK 238/07, LEX nr 445167, stwierdził, iż: „brak wskazania wspólnego przedstawiciela powoduje sytuację, w której prawa z udziału pozostają w zawieszeniu i nie mogą być wykonywane. Współuprawniony nie może zatem wykonywać prawa głosu, zaskarżać uchwał podjętych przez organy statutowe spółki, wykonywać czynności kontrolnych, dywidenda jest wypłacana do depozytu sądowego itp.” KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 13 www.rkkw.pl UMOŻLIWIANIE WSPÓLNIKOM / AKCJONARIUSZOM UDZIAŁU W WALNYCH ZGROMADZENIACH • Ani przewodniczący walnego zgromadzenia, ani zarząd spółki kapitałowej nie powinni decydować o tym, któremu z małżonków przysługuje prawo do udziału w zgromadzeniu • Jeśli na walnym zgromadzeniu stawią się oboje małżonkowie (nie wyznaczywszy wspólnego przedstawiciela) to wydaje się, że przewodniczący bądź zarząd powinni im umożliwić wspólne uczestnictwo na zgromadzeniu • Uczestnictwo w zgromadzeniu obydwu małżonków eliminuje ryzyko pokrzywdzenia jednego ze współuprawnionych, bądź ryzyko wzruszenia danej czynności przez nieobecnego współuprawnionego KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 14 www.rkkw.pl KWORUM • Konsekwencją dopuszczenia współuprawnionych do uczestnictwa na walnym zgromadzeniu jest wliczanie reprezentowanego przez nich kapitału zakładowego do kworum • Wliczenie reprezentowanego przez współuprawnionych kapitału zakładowego do kworum nie rodzi ryzyka dla współuprawnionych, w razie uznania, że dana uchwała godzi w ich interesy, bądź nie wyrażają na nią zgody KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 15 www.rkkw.pl WYKONYWANIE PRAWA GŁOSU Niejednolite wykonywanie prawa głosu przez współuprawnionych: • • oddane przez współuprawnionych głosy należy uznać za nieważne oddane głosy nie powinny być brane pod uwagę przy liczeniu głosów Jednolite wykonywanie prawa głosu przez współuprawnionych: • • oddane przez współuprawnionych głosy należy uznać za ważne oddane głosy powinny być brane pod uwagę przy liczeniu głosów KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 16 www.rkkw.pl WYKONYWANIE PRAW WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY „NA ZEWNĄTRZ SPÓŁKI” – ART. 36 I NAST. KRIO – ZASADY OGÓLNE • Wobec czynności zarządu prawami udziałowymi / akcyjnymi, które nie angażują bezpośrednio – jako strony uprawnionej bądź zobowiązanej – spółki, nie znajdzie zastosowania reguła ich realizacji poprzez wspólnego przedstawiciela, lecz zasady określone w przepisach normujących poszczególne formy własności – regulacje KRiO • W świetle art. 36 § 2 KRiO każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać przedmiotami oraz prawami majątkowymi wchodzącymi w skład majątku wspólnego (tzw. „zasada samodzielności”) • Powyższa zasada dotyczy wykonywania zarządu majątkiem wspólnym wobec osób trzecich KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 17 www.rkkw.pl ROZPORZĄDZANIE UDZIAŁAMI / AKCJAMI • Rozporządzanie udziałami / akcjami nie wymaga zgody drugiego z małżonków, zaś udziały / akcje nie mogą być uznane za przedmiot służący jednemu małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej • Każdy z małżonków, jest w pełni uprawniony do samodzielnego rozporządzania udziałami / akcjami (w tym do ich sprzedaży) KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 18 www.rkkw.pl PODSUMOWANIE Wspólnikiem / akcjonariuszem spółki kapitałowej może stać się także małżonek, który w odpowiednim czasie ujawnił wolę uczestnictwa w spółce, gdy czynność objęcia / nabycia udziałów / akcji dokonana jest za środki pochodzące z majątku wspólnego małżonków w trakcie trwania ustroju wspólności majątkowej Współmałżonek może ujawnić wolę uczestnictwa w spółce poprzez złożenie wniosku o wpis do księgi udziałów / akcyjnej Współuprawnieni małżonkowie wykonują swe prawa przez wspólnego przedstawiciela, a w przypadku braku wyznaczenia przedstawiciela – poprzez wspólne (jednakowe w treści) decyzje dot. praw udziałowych / akcyjnych KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 19 www.rkkw.pl KONTAKT Kancelaria Prawna KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy ul. Wilcza 46 00-679 Warszawa Tel: +48 22 541 70 80 Fax: +48 22 213 30 07 Email: [email protected] Web: www.rkkw.pl KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy 20
