projekt programu zrównoważonego rozwoju na przykładzie

PROJEKT PROGRAMU ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU NA PRZYKŁADZIE
GMINY I MIASTA
MRĄGOWO
Materiały do ćwiczeń opracowano na podstawie książki M. Kistowskiego i W. Staszeka pt:. Poradnik do
opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Wydawn.
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. Gdańsk 1999.
Student: Archacka Agnieszka
Barański Artur
Barzdo Leszek
Bielawski Zbigniew
Chudzik Paulina
Jankowska Agnieszka
Grupa projektowa: „Burza mózgów”
Grupa studencka/rok: IV rok OŚ, gr. I, 2006/2007
Projekt wykonany pod kierunkiem: Dr inż. Ewa Dragańska
Zaliczenie projektu (ocena)…………..…...............................
Olsztyn 2006
PRZEDMOWA
Niniejszy projekt został wykonany przez grupę studentów IV roku
Ochrony Środowiska. Jego sporządzenie miało na celu edukację jak
również poznanie problemu, jakim jest często niewłaściwe postrzeganie
Zrównoważonego rozwoju i niewłaściwe korzystanie z jego możliwości.
Gmina Mrągowo jest typową gminą o charakterze turystycznym.
Prowadzi się w nie również dość intensywną gospodarkę leśną
polegającą, głównie na pozyskiwaniu drewna. W gminie brak jest
zakładów przemysłowych dużym znaczeniu dla środowiska. Jedyne
zakłady, jakie znajdziemy na terenie gminy to drobne warsztaty oraz
zakłady przetwórstwa spożywczego.
Jak gmina korzysta z możliwości rozwoju, a posiada do tego duży
potencjał oraz jaki jest stan środowiska w gminie przestawimy w owym
projekcie.
2
SPIS TREŚCI
INFORMACJE OGÓLNE O OBIEKCIE OPRACOWANIA I PODSTAWOWA
CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA ....................................................................................................... 6
Dane ogólne ...................................................................................................................................................... 6
Geologia ........................................................................................................................................................... 10
Warunki glebowe ........................................................................................................................................... 11
Rzeźba terenu ................................................................................................................................................. 12
Warunki klimatyczne .................................................................................................................................... 13
SYSTEM HYDROLOGICZNY I ZASOBY NATURALNE ........................................................................ 14
Główne dorzecza ............................................................................................................................................ 14
Jeziora .............................................................................................................................................................. 14
Tereny podmokłe ........................................................................................................................................... 15
Wody podziemne ........................................................................................................................................... 15
Złoża geologiczne ........................................................................................................................................... 16
CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ ...................................................... 17
Główne formy użytkowania terenu i zbiorowiska roślinne..................................................................... 17
Obszary leśne .................................................................................................................................................. 18
Zieleń urządzona ............................................................................................................................................ 19
Wybrane elementy fauny .............................................................................................................................. 21
FORMY OCHRONY PRZYRODY WYNIKAJĄCE Z „USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY” I
INNYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH .......................................................................................................... 22
Parki narodowe .............................................................................................................................................. 22
Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu ............................................................................ 22
Rezerwaty przyrody ...................................................................................................................................... 24
Pomniki przyrody .......................................................................................................................................... 25
Użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej i zespoły przyrodniczokrajobrazowe................................................................................................................................................... 26
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt ......................................................................................................... 26
Lasy ochronne i leśne kompleksy promocyjne .......................................................................................... 27
Chronione walory przyrodniczo-kulturowe .............................................................................................. 28
OCENA PODSUMOWUJĄCA WIELKOŚĆ ZASOBÓW I WALORÓW PRZYRODNICZYCH ....... 29
Walory i zasoby .............................................................................................................................................. 29
CHARAKTERYSTYKA STANU I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO ....................................................................................................................................... 29
Wyrobiska eksploatacyjne i poeksploatacyjne oraz stan ich rekultywacji ............................................. 29
Inne większe wypukłe i wklęsłe formy antropogeniczne ........................................................................ 30
STAN I TENDENCJE ZMIAN CZYSTOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO (IMISJA)
ORAZ KLIMAT AKUSTYCZNY ................................................................................................................... 31
Wielkość imisji zanieczyszczeń atmosferycznych w punktach pomiarowych ...................................... 31
Natężenie hałasu komunikacyjnego i pochodzącego z innych źródeł ................................................... 32
STAN I TENDENCJE ZMIAN JAKOŚCI GŁÓWNYCH SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA .............. 33
Stan czystości rzek ......................................................................................................................................... 33
Stan czystości jezior ....................................................................................................................................... 34
Jakość wód podziemnych ............................................................................................................................. 37
3
Przeobrażenia gleb ......................................................................................................................................... 38
Degradacja chemiczna gleb ........................................................................................................................... 38
Degradacja szaty roślinnej ............................................................................................................................ 38
Ugory ............................................................................................................................................................... 39
Negatywne zjawiska zaobserwowane w faunie ........................................................................................ 40
Tereny o obniżonych walorach estetyczno-widokowych krajobrazu ... Error! Bookmark not defined.
Inne przejawy degradacji środowiska występujące ................................. Error! Bookmark not defined.
Krótka synteza danych o stanie przeobrażeń środowiska przyrodniczego........................................... 43
Ocena stanu przeobrażeń środowiska przez mieszkańców ..................................................................... 44
PODSTAWOWE ŹRÓDŁA PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO....................... 45
Górnictwo odkrywkowe ............................................................................................................................... 45
Duże inwestycje budowlane, w tym komunikacyjne (w fazie budowy lub likwidacji) ....................... 45
Główne punktowe i obszarowe źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery ........................................ 46
Główne liniowe (komunikacyjne) źródła zanieczyszczeń atmosferycznych ....... Error! Bookmark not
defined.
Główne źródła emisji hałasu........................................................................ Error! Bookmark not defined.
Źródła odorów ............................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Źródła wibracji .............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Źródła promieniowania ............................................................................... Error! Bookmark not defined.
Źródła promieniowania elektromagnetycznego....................................... Error! Bookmark not defined.
Obiekty kubaturowe wpływające negatywnie na estetyczno-widokowe walory krajobrazu ............ 87
PODSTAWOWE PRZYCZYNY PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO..... ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
Przyczyny zmian w ilości i jakości wód powierzchniowych i podziemnych ....... Error! Bookmark not
defined.
Odprowadzanie ścieków nie oczyszczonych do wód powierzchniowych, gruntowych i gleby . Error!
Bookmark not defined.
Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków .......................................................... Error! Bookmark not defined.
Składowanie odpadów ................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Melioracje rolne i leśne ................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Przyczyny degradacji gleb ........................................................................... Error! Bookmark not defined.
Przyczyny degradacji szaty roślinnej ......................................................... Error! Bookmark not defined.
Gospodarka leśna .......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Przyczyny przeobrażeń w faunie................................................................ Error! Bookmark not defined.
KRÓTKA SYNTEZA DANYCH O ŹRÓDŁACH PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO .........................................................................ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
Synteza zespołu ............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Główne źródła przeobrażeń środowiska przyrodniczego w opinii mieszkańców ..... Error! Bookmark
not defined.
Oceny danych ................................................................................................ Error! Bookmark not defined.
OGRANICZENIA I SZANSE ROZWOJU WYNIKAJĄCE Z ISTNIEJĄCYCH ZASOBÓW I
WALORÓW ORAZ STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .......ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.
Ograniczenia .................................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Szanse rozwoju wynikające z warunków przyrodniczych .................... Error! Bookmark not defined.
Syntetyczny ranking ekologicznych ograniczeń rozwoju ....................... Error! Bookmark not defined.
Ekologiczne ograniczenia w rozwoju w świetle opinii jej mieszkańców ............. Error! Bookmark not
defined.
DOTYCHCZASOWA REALIZACJA ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA
ŚRODOWISKA NA TLE PRZYRODNICZYCH OGRANICZEŃ ROZWOJU ... ERROR! BOOKMARK
NOT DEFINED.
Dotychczasowa realizacja zdań ................................................................... Error! Bookmark not defined.
4
Zadania w zakresie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska w następnych latach w
perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej .................................. Error! Bookmark not defined.
Zadania w zakresie poprawy efektywności wykorzystania zasobów... Error! Bookmark not defined.
Priorytety ekologiczne w świetle opinii jej mieszkańców ...................... Error! Bookmark not defined.
Tabele końcowe ............................................................................................. Error! Bookmark not defined.
5
ĆWICZENIE 1
INFORMACJE OGÓLNE O OBIEKCIE OPRACOWANIA I PODSTAWOWA
CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA
Dane ogólne
Tab. 1. Położenie geograficzne jednostki (mapa)
6
Powierzchnia: 294,87 km²
Ludność: 30 tyś mieszkańców (razem z miastem Mrągowo)
Dominujące formy gospodarowania: Gmina ma charakter typowo wiejski a główne formy
gospodarowania to turystyka i gospodarka leśna. odchodzenie od wielkotowarowych
gospodarstw rolnych, na rzecz agroturystyki i rolnictwa ekologicznego, tworzenie
zakładów przetwórstwa żywności, nastawionych na obsługę rynku regionalnego,
koncentrowanie się na tworzeniu firm usługowych, rozszerzających zakres usług
dla turystów, preferencje dla firm, działających w oparciu o nowoczesne systemy
komunikacji (Interenet) oraz niedopuszczanie do powstawania przedsiębiorstw
agresywnych w stosunku do środowiska naturalnego.
7
Inne informacje:
Według danych z roku 2002, gmina Mrągowo ma obszar 294,87 km², w tym:


użytki rolne: 61%
użytki leśne: 19%
Gmina stanowi 27,68% powierzchni powiatu. Główną atrakcją turystyczną Gminy
Mrągowo jest Góra Czterech Wiatrów z narciarskim wyciągiem, a w planach - Indiana
Park i Snowpark.
Dane z 30 czerwca 2004:
Opis
Ogółem
Kobiety
Mężczyźni
jednostka
osób
%
osób
%
osób
%
populacja
7451
100
3721
49,9
3730
50,1
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
25,3
12,6
12,6
Według danych z roku 2002, średni dochód na mieszkańca wynosił 1245,54 zł.
Sąsiednie gminy
Kętrzyn, Mikołajki, Mrągowo, Piecki, Reszel, Ryn, Sorkwity
Mrągowo (dawn.: pol. Ządźbork, niem. Sensburg ) to miasto i gmina w województwie
warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim. W latach 1975-1998 miasto
administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.
Miasto słynie z corocznie organizowanego "Pikniku Country" i jest popularnym ośrodkiem
turystycznym i wypoczynkowym na Mazurach.
Według danych z roku 2002, Mrągowo ma obszar 14,8 km², w tym:


użytki rolne: 17%
użytki leśne: 8%
Miasto stanowi 1,39% powierzchni powiatu.
8
Opis
jednostka
populacja
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
Ogółem
osób
21 884
1478,6
Mężczyźni
Kobiety
%
100
osób
11 283
%
51,6
762,4
osób
10 601
%
48,4
716,3
HISTORIA
Pierwsza osada została zbudowana przy drewnianej krzyżackiej strażnicy w połowie XIV
wieku. W latach 1404-1407 miejscowość otrzymała lokację miasta na prawie chełmińskim,
a w roku 1444 prawa miejskie. W tym czasie używano dwóch nazw miasta: polskiej
Ządźbork oraz niemieckiej Sensburg.
Po wojnie trzynastoletniej (1466) Mrągowo przypadło państwu krzyżackiemu. Miasto
zostało w 1520 roku zdobyte i spalone przez oddziały polsko-czeskie. W latach 1806-1807
wojska napoleońskie i rosyjsko-pruskie dokonały w mieście wielu zniszczeń. Od 1810
roku Mrągowo stało się siedzibą powiatu. Ratusz miejski został wybudowany w 1825
roku, w 1897 miasto zostało połączone linią kolejową z Kętrzynem, a rok później z
Biskupcem.
W 1945 roku miasto zostało zniszczone przez Armię Czerwoną w około 20%. Od 1947
nosi nazwę Mrągowo, na cześć Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza.
Podział Administracyjny
Mrągowo podzielone jest na dziesięć osiedli:
Centrum-najstarsza część miasta. Położona w jego środkowej części. Zlokalizowanych jest
tu większość zabytków.
Osiedle Parkowe (Mazurskie) -położone w zachodniej części miasta między ulicami
Brzozową, Rynkową, a linią kolejową.
Osiedle Metalowców-położone w południowej części miasta na wzgórzu między trasą nr
16, a linią kolejową.
Osiedle Brzozowe-położone na wzgórzu przy trasie krajowej nr 16.
Osiedle Grunwaldzkie -położone między trasą nr 16, a jeziorem Czos.
9
Geologia
Tab. 2. Budowa geologiczna – powierzchniowa (ew. mapy, rysunki)
Obszar gminy leży w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, w jednostce
tektonicznej zwanej wyniesieniem mazursko – suwalskim. Krystaliczne podłoże zalega na
głębokości około 1 – 1,5 km. Nadścielone jest ono skałami osadowymi utworzonymi w dwóch
erach geologicznych: mezozoicznej i kenozoicznej. Warstwy przypowierzchniowe zbudowane są z
osadów czwartorzędowych (głównie polodowcowych glin, piasków i żwirów), których miąższość
– według mapy geologicznej – wynosi około 100 – 200 metrów. Z zasięgiem lądolodu w okresie
ostatniego zlodowacenia związane są formy geologiczne spotykane na terenie miasta. W obrębie
miasta znajdują się trzy udokumentowane złoża kruszywa naturalnego. W przeszłości złoża te
były eksploatowane, głównie dla potrzeb drogownictwa. Na żadne ze złóż nie została wydana
koncesja, która umożliwiłaby zgodne z prawem ich eksploatowanie. Złoża te znajdują się w
Mrągowie, Polskiej Wsi oraz Mrągowie – Młynowie.
Tab. 3. Rozmieszczenia jednostek typologicznych gleb
Tab. 4. Rozmieszczenia jednostek bonitacyjnych gleb, klas lub kompleksów glebowych (ew. mapa)
Gleby są ważnym składnikiem środowiska naturalnego. Przeważają gleby słabo urodzajne w
partiach centralnych. Natomiast na obrzeżu wschodnim i zachodnim przeważają gleby urodzajne.
W rejonie rynien polodowcowych i na terenach sandrowych występują gleby lekkie,
przepuszczalne, V i VI klasy bonitacyjnej, kompleksu żytniego słabego i lokalnie żytnio łubinowego. Wykształcone są one z piasków słabogliniastych, zalegających na piaskach luźnych.
Największe ich skupienia występują w rejonie Polskiej Wsi, na zachód i południe od Mrągowa.
Na wysoczyźnie, w pobliżu rynny, również przeważają słabo urodzajne gleby kompleksów
żytniego – żytnio – łubinowego, V i VI klasy bonitacyjnej.
Gleby bardziej przydatne dla rolnictwa zalegają na wysoczyźnie morenowej w pewnym oddaleniu
od rynny. Obniżenia terenu w części wypełniają użytki zielone, wy-kształcone zwykle na glebach
pochodzenia organicznego. Lokalnie występujące gleby pochodzenia organicznego (torfowe i
mułowo-torfowe) zaliczone są do 2 i 3 kompleksu trwałych użytków zielonych. Występują one na
północ od jeziora Sutapie Małe, w rejonie stawów przy drodze do Polskiej Wsi oraz lokalnie w
obniżeniach utworów czwartorzędowych. Czarne ziemie zdegradowane występują w jednym
miejscu na północ od jeziora Sutapie Małe, są wytworzone z pyłów zwykłych na piaskach
słabogliniastych i zaliczone do 2 kompleksu trwałych użytków zielonych
10
Warunki glebowe
Tab. 5. Klasy bonitacyjne
Wyszczególnienie
Powierzchnia (ha)
Udział w pow.
jednostki (%)
Udział w pow.
gr.rolnych (%)
Gleby gruntów ornych i sadów
I
II IIIa IIIb IVa IVb V
VI
512,61
4305,92
6493,06 333 244
1,97 3,44
3,0
25,2
38
19,5 14,3
I
Grunty łąk i pastwisk
II
III IV
V
VI
Tab. 6. Kompleksy przydatności rolniczej gleb
Wyszczególnienie
1
2
3
4
Grunty orne i sady
5
6
7
8
9
14
RN
N
Użytki zielone
1z 2z 3z
Powierzchnia (ha)
Udział w pow.
jednostki (%)
Udział w pow. gr.
rolnych (%)
11
Rzeźba terenu
Tab. 7. Opis rzeźby (ekstrema wysokościowe, urozmaicenie, formy dolinowe, spadki terenu – ew. zdjęcia)
Ukształtowanie powierzchni i litologia Pojezierza Mrągowskiego jest typowa dla obszarów
polodowcowych, a cechą ich krajobrazu jest niespotykane nigdzie w kraju, na taką skalę,
skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych.
Drugim, obok jezior, charakterystycznym elementem krajobrazu tego terenu są rozległe, zwarte
kompleksy leśne, które otaczają miasto.
Morfologia obszaru miasta jest dość zróżnicowana. Została ukształtowana przez lądolód
zlodowacenia północnopolskiego - głównie w jego fazie pomorskiej, a zmodyfikowana
(złagodzona) przez holoceńskie procesy denudacyjno – akumlacyjne.
Dominującą jednostką jest wysoczyzna moreny dennej o falistej powierzchni, zbudowana głównie
z gliny zwałowej. Miejscami (rejon Polskiej Wsi) występuje falisty, piaszczysty sandr. Krajobraz
wysoczyzny urozmaicają równoleżnikowe ciągi moren czołowych, przebiegających wzdłuż
pagórków.
Znaczącymi formami, urozmaicającymi krajobraz terenów miasta i wpływającymi zdecydowanie
na jego charakter, są rynny subglacjalne. Są one liczne, ułożone w rozciągłości zbliżonej
południkowej. Są one na ogół głęboko i ostro wcięte w teren wysoczyzny. Wypełniają je osady
piaszczysto-żwirowe, a także osady jeziorne i bagienne oraz jeziora rynnowe. Niezbyt duża rynna
w rejonie Marcinkowa, charakteryzuje się występowaniem licznych, niedużych lecz głębokich
jezior o charakterze kotłów eworsyjnych, przedzielonych ryglami.
W mieście dominują dwie formy: wysoczyzna polodowcowa oraz rynna polodowcowa
zwana „mrągowską”. Wysoczyzna to falista i pagórkowata morena denna oraz falisty sandr z
licznymi zagłębieniami powytopiskowymi. Wysoczyzna opada stromą skarpą do rynny. Rynna
rozcinająca wysoczyznę ma przebieg południkowy i szerokość 1,5 do 2 km. W jej obrębie znajdują
się kemy, ozy i tarasy jeziorne.
Na obszarze miasta występują duże wysokości względne. Wysoczyzna położona jest na
wysokości ok. 150 m n.p.m. Rynna położona jest ok. 35 – 50 m niżej od wysoczyzny.
Charakterystycznym elementem krajobrazu są strome skarpy nad jeziorami. Najwyższy punkt na
terenie miasta ma wysokość 177 m n.p.m. i jest położony w P.O.DZ. 500 Lecie Kopernika. Najniżej
położony punkt - o wysokości ok. 123 m n.p.m. znajduje się na poziomie lustra wody jez. Juno.
12
Warunki klimatyczne
Opracowano na podstawie danych ze stacji meteorologicznej w Mikołajkach
Tab. 8. Podstawowe charakterystyki klimatyczne roczne
Średnia temperatura roku [oC], za lata 1994 2004
Średnia temperatura okresu wegetacyjnego
Suma opadów rocznych [mmm], za lata 1994 2004
- w tym w okresie wegetacji
6,6
10,9
576 mm ((Minimum przypada na
marzec (23 mm), a maksimum na
lipiec (78 mm)
Liczba dni z przymrozkami przygruntowymi
150
Data ostatnich przymrozków
wiosennych
07.05.2006
Data pierwszych przymrozków
jesiennych
12.10.2006
Początek meteorologicznego okresu
wegetacyjnego
Koniec meteorologicznego okresu
wegetacyjnego
Długość meteorologicznego okresu
wegetacyjnego
27.04.2006
19.10.2006
Ok. 209 dni
Tab. 9. Podstawowe charakterystyki klimatyczne , przeciętne dla miesięcy
Miesiąc
styczeń
luty
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
sierpień
wrzesień
październik
listopad
grudzień
Temperatura
powietrza [oC]
- 3,3
- 4,8
3,6
8,1
12,4
15,8
17,4
11,5
7,9
3,2
0,9
-3,5
Opady
atmosferyczne
[mm]
31
33
23
29
50
59
78
67
62
48
52
32
Wilgotność
powietrza [%]
81
79
77
76
73
74
78
81
84
84
89
90
Średni kierunek i
prędkość wiatru
[N,E,S,W, m/s]
W, SW
NW, W
NW
N, NW
NW, W
NW
W,SW
W, SW
NW,W
NW, W
NW, W, SW
NW, W, SW
13
Tab. 10. Charakterystyka obszarów o potencjalnie niekorzystnych warunkach
biotopoklimatycznych
Obszar gminy Mrągowo leży na terenie o bardzo zróżnicowanej rzeźbie terenu. Przeważają tereny
o wypukłej budowie gdzie warunki biotopoklimatyczne są z reguły niekorzystne zwłaszcza w
odniesieniu do produkcji rolniczej, a to ze względu na silnie wiejące wiatry w tym regionie. Jeżeli
tereny te nie są zagospodarowane i pielęgnowane dochodzi do erozji wietrznej. Region północno –
wschodni gminy charakteryzuje się dodatkowo dość niskimi średnimi temperaturami, co
powoduje małą bioróżnorodność gatunkową roślin. Dodatkowo w tej części gminy jest notowana
stosunkowo niska wilgotność powietrza. Region ten obniża znacząco walory gospodarcze, rolnicze
jak
również
turystyczne
gminy
z
uwagi
właśnie
na
dość
niekorzystne
warunki
biotopoklimatyczne.
ĆWICZENIE 2
SYSTEM HYDROLOGICZNY I ZASOBY NATURALNE
Główne dorzecza
Tab. 11. Charakterystyki zlewni
Nazwa zlewni
(cieku)
Powierzchnia zlewni (km2)
Rzeka Guber
1612 km2
zlewnie
bezodpływowe
-
Sposób zagospodarowania zlewni
Rolnicze, turystyczne
-
Tab. 12. Sieć rzeczna
Nazwa cieku
Długość cieku
w (km)
Średnia
Średni
Maksymalny
Ocena
szerokość cieku
przepływ
przepływ
zagrożenia
w (m)
cieku (m/s)
(m/s)
powodziowego
Dajna
55,0
4,2
2,6
b.d.
Brak
Krutynia
3,6
2,0
b.d.
brak
99,9
Funkcje podstawowych sztucznych systemów odwadniających: systemy odwadniające są stosowane
głównie w celach rolniczych celem odprowadzenia wód, które przeszkadzają w uprawie, ale też w
celach turystycznych aby udostępnić potencjalnie atrakcyjne tereny turystom.
Jeziora
Tab. 13. Charakterystyka jezior
Nazwa
jeziora
Powierzchni Wysokość Objętość
a jeziora
zwierciadł
wód
(ha)
a wody
jeziora
(m n.p.m.) (tys. m3)
Średnia Maksym Długość Charakte
głębokoś
al-na
linii
r
ć jeziora głębokoś brzegow zagospod
(m)
ć jeziora ej jeziora
a14
(m)
rowania
zlewni
Czos
279,1
116,8
31012,0
11,1
42,6
14960
Czarne
76,3
119,1
9,3
21
5950
Juno
380,7
123,3
Brak
informacji
45476,5
11
33
6800
Sutapie
Małe
Sołtyskowo
Magistrackie
17,7
128,5
4,5
8
b.d.
9,2
132,7
7
19
b.d.
1,38
111,5
Brak
informacji
Brak
informacji
Brak
informacji
2,8
5,5
b.d.
Rybactwo,
turystyka,
żegluga
Turystyka,
Turystyka,
wypoczyn
ek,
żegluga
Dzikie
kąpieliska
Turystyka
Wypoczyn
ek,
spacery
Tereny podmokłe
Tab. 14. Charakterystyka terenów podmokłych
Nazwa
(numer)
złoża
torfu
Kategori Powierzchni Zasoby Głęboko Zasoby
Zmiany
Obecna
a złoża
a złoża
torfu
ść
wyeksplo
zasięgu powierzch
(ha)
(tys.
zalegani a-towane
obszaru
. obszaru
3
3
m)
a
(tys. m ) podmokłe podmokłe
poziomu
go
go (ha)
wody
(m. ppt)
. W gminie dość licznie występują tereny podmokłe, natomiast złóż torfów jest znikoma ilość. Złoża
te są na tyle małe że nie prowadzi się ich wydobycia ani ewidencji. Poza tym złoża te są
rozlokowane w różnych częściach gminy i dopiero jako całość stanowiły by atrakcyjne źródło do
eksploatacji.
Wody podziemne
Tab. 15. Charakterystyka ogólna wód podziemnych (główne obszary występowania źródeł i ich
zespołów źródlisk)
Na terenie miasta eksploatowane są głównie warstwy, zalegające w osadach czwartorzędowych.
Miąższość czwartorzędu średnio wynosi ok. 100 – 200 m. Nieliczne studnie, głównie w rejonie
Mrągowa, bazują na trzeciorzędowym poziomie wodonośnym.
Zaopatrzenie Mrągowa w wodę pitną opiera się głównie na ujęciu miejskim, położonym nad
jeziorem Sołtysko. Eksploatowane są trzy warstwy wodonośne:
15
- górna czwartorzędowa
- dolna trzeciorzędowa
- trzeciorzędowa
Poziom wodonośny tego ujęcia nie jest w pełni izolowany od powierzchni terenu.
Tab. 16. Charakterystyka głównych ujęć wód podziemnych i studni
Nazwa
ujęcia
Lokalizacja
Wodoci Zachodni
a część
ąg
Młynów osiedla
Młynów
Wodoci 1,5 km
od
ąg
Ruskiej
Ruska
Wsi
Wieś
Wodoci 2km na
ąg Boże wschód
Małe
od
miejscow
ości
Wydajno Głębokość
Zasoby
Głębokoś
ść
eksploata- Użytkownik
lustra
ć otworu
cyjne wody
ujęcia
wody
ujęcia
(m p.p.t.)
(tys. m3)
(m p.p.t.)
(m3/h)
Utwory
geologiczne
nad
poziomem
wodonośnym
Piaski
gliniaste
120
982
Wod-kan
Mrągowo
315
-
97
730
Wod-kan
Mrągowo
215
-
Piaski
gliniaste
140
1100
Wod-kan
Mrągowo
190
-
Piaski luźne,
gliniaste
Złoża geologiczne
Tab. 17. Zarejestrowane i udokumentowane złoża geologiczne
L.p.
Nazwa kopaliny
1.
złoże piasku i Polska Wieś
Nazwa złoża
Kopalina główna
piasek
Zasoby bilansowe
(tyś. ton)
193 tyś. ton
pospółki
2.
złoże piasku
Miąższość złoża
wynosi od 2,3 m. do
8,3 (średnio 6,6 m)
Mrągowo–
piasków o różnej 39,6 tys. m3
13,4
Młynowo
granulacji
średnio 18,8 m
do
23,7
m.,
Tab. 18. Obszary o perspektywicznych zasobach geologicznych
Na obszarze Mrągowa występują trzy udokumentowane złoża kruszywa naturalnego. W przeszłości
złoża były eksploatowane, głównie dla potrzeb drogownictwa. Na żadne ze złóż nie została wydana
koncesja, która umożliwiłaby zgodne z prawem ich eksploatowanie.
16
ĆWICZENIE 3
CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ
Główne formy użytkowania terenu i zbiorowiska roślinne
Tab. 19. Użytkowanie (pokrycie) terenu
Klasy użytkowania (pokrycia) terenu
Tereny silnie przekształcone przez
człowieka, w tym
 tereny mieszkaniowe i usługowe
 tereny przemysłowe i komunikacyjne
 tereny zieleni miejskiej i otwartych
obiektów sportowych
Tereny rolnicze, w tym:
 grunty orne
 sady i plantacje
 łąki i pastwiska (użytki zielone)
 ogrody działkowe
Lasy i ekosystemy półnaturalne, w tym:
 lasy
 tereny otwarte pozbawione roślinności
Tereny podmokłe, czyli bagna i torfowiska
Obszary wodne, w tym:
 jeziora naturalne
 zbiorniki sztuczne
Powierzchnia w (ha)
Odsetek powierzchni (%)
169
223
31
11,42
8,58
2,09
319
208
21,55
16,5
111
34
1 480
319
64
843
764,4
5,3
8,85
3,84
3,16
0,02
Tab. 20. Charakterystyka zbiorowisk roślinnych
Charakterystyka dominujących zbiorowisk roślinnych
Użytki leśne oraz grunty zakrzewione i zadrzewione zajmują 9%, przewaga jest boru
mieszanego świeżego (dominacja sosny i wierzby na obrzeżach). W pasie
przybrzeżnym jezior występuje zbiorowisko wodno-błotne z trzciną, a nad brzegami
występuje olcha. W obniżeniach terenu występują torfowiska niskie z turzycą, z
towarzyszącą miejscami wierzbą. W zagłębieniach i obniżeniach terenu oraz w
dolinach rosną lasy na siedliskach wilgotnych podmokłych i bagiennych. Natomiast
na terenach niezabudowanych występują zbiorowiska roślinności ruderalnej, na
których zaznacza się wtórna sukcesja. Na terenach zurbanizowanych roślinność jest
reprezentowana przez zieleń parkową z kilkudziesięcioletnim drzewostanem i
dominacją gatunków liściastych.
Charakterystyka potencjalnej roślinności naturalnej i jej zgodności z roślinnością rzeczywistą
17
Lasy należą do tej roślinności występuje na terenie tej gminny: bór mieszany z sosną i
brzozą, występują głównie drzewa sosna, dąb, brzoza, olcha, buk, grab, świerk. Występują
też torfowiska niskie z turzycą oraz występującą niekiedy wierzbą.
Obszary leśne
Tab. 21. Charakterystyka obszarów leśnych
Powierzchnia ogólna lasów w 56,91 km2
Odsetek, jaki lasy zajmują w ogólnej powierzchni 19,3 %
Opis lokalizacji lasów
Rozmieszczenie lasów na terenie gminy jest dość nierównomierne. Największe zalesienie
występuje w południowej części gminy. Jest to fragment Masywu Puszczy Piskiej. Drugi ważnym
i cennym ekologicznie obszarów jest Rezerwat Gązwa (bór bagienny), znajdujący się w zachodniej
części gminy. Inne większe siedliska leśne znajdują się w okolicach miejscowości Fiersztanów i
Boże.
W południowej części gminy dominuje bór mieszany świeży. Na pozostałej części częsci gminy
dominuje las świeży.
Z gatunków iglastych głównie świerk i sosna.
Z gatunków liściastych głównie brzoza i dąb.
18
Tab. 22. Powierzchnia leśna według funkcji lasów i gatunków drzewostanów
Ze względu na intensywną gospodarkę leśną w gminie
nadleśnictwo Mrągowo i sąsiednie nie posiadają
aktualnych danych i nie podają ich do publicznej
informacji
Informacje o lasach prywatnych
Zalesienia gruntów nieleśnych w lasach prywatnych: 18,3 ha.
Brak szczegółowych danych.
Zieleń urządzona
Tab. 23. Powierzchnia terenów zieleni urządzonej
Typy zieleni urządzonej
Wskaźnik
Parki
miejskie
Parki
podworskie
Cmentarze
Większe
skwery
Ogrody
działkowe
Większe
ogrody
przydomowe
Zielone
tereny
sportowe
Aleje i
szpalery
drzew
Powierzchnia
(ha)
Udział w
powierzchni
(%)
0,85
brak
6,5
1,2
5
0,7
0,66
0,63
0,004
-
0,002
0,005
0,02
0,003
0,0028
0,0025
Ogólna powierzchnia terenów zieleni urządzonej: 15,54 ha= 155400 m2
Powierzchnia terenów zieleni urządzonej przypadająca na 1 mieszkańca 5,18 m2/osobę.
Tab. 24. Parki miejskie
L.p.
Nazwa parku
1
magistracki
Powierzchnia
(ha)
0,6
2
mazurski
0,25
Lokalizacja
Centrum
miasta
Osiedle
Mazurskie
Cenne
drzewostany
Dębowe,
lipowe
Lipowe,
klonowe
Stan
utrzymania
dobry
dobry
19
Tab. 25. Parki podworskie
L.p.
Nazwa parku
Powierzchnia
(ha)
Lokalizacja
Cenne
drzewostany
Stan
zachowania
NIE DOTYCZY
1
2
3
4
Tab. 26. Cmentarze
L.p.
1
Nazwa
cmentarza
Cmentarz
komunalny
Powierzchnia
(ha)
6,5 ha
Lokalizacja
Północny
zachód
Cenne
drzewostany
b.d.
Stan
zachowania
dobry
Brak innych cmentarzy również zabytkowych
Tab. 27. Ogrody działkowe
L.p.
Nazwa ogrodu
1
Brak nazwy
Powierzchnia
(ha)
2,2
2
Brak nazwy
2,8
Lokalizacja
Osiedle
Grunwaldzkie
Osiedle
Brzozowe
Cenne
drzewostany
Jabłonie, śliwa
Stan
utrzymania
Dobry
Jabłonie, śliwa,
orzech włoski
średni
20
Wybrane elementy fauny
Tab. 28. Lista gatunków zwierząt (jeśli są dane, w nawiasie podać szacunkową liczebność
gatunku)
Ryby
Drapieżne: szczupak, okoń, sandacz, jazgarz, węgorz, karaś, kleń, słonecznica, tołpyga, amur
Roślinożerne: płoć, leszcz, karp, lin, ukleja, krąp, wzdręga, miętus
Płazy
Żaba jeziorkowa, żaba trawna, śmieszka, ropucha szara.
Gady: Wśród występujących tu gadów najliczniejsze są jaszczurki: zwinka, żyworódka
i padalec. Z węży obecne są: zaskroniec (rzadko spotykany) i żmija zygzakowata. Na kilku
stanowiskach występuje również żółw błotny.
Ptaki
Gęś wędrowna, kormoran, mewa, perkoz, rybitwa, łabędź niemy, bocian biały, czapla siwa,
dzięcioł, gil, dziwona
Drapieżne: jastrząb, myszołów, krogulec, pustułka, rybołów, sowa
Ssaki: łoś, jeleń szlachetny, sarna i dzik; lis, tchórz, jenot, kuna domowa (kamionka) i leśna,
gronostaj, łasica oraz borsuk, zając i królik, żubr, bóbr europejski, ryś, wydra
Drobne gryzonie reprezentują m. in. mysz polna, nornica ruda i polnik zwyczajny,
z większych wymienić można wiewiórkę. Występuje również kilka gatunków nietoperzy.
Spotykane ssaki owadożerne to: jeż europejski, ryjówka aksamitna i malutka, kret, rzęsiorek
rzeczek.
ĆWICZENIE 4
21
FORMY OCHRONY PRZYRODY WYNIKAJĄCE Z „USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY” I
INNYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH
Parki narodowe
Tab. 29. Podstawowe dane o terenie parku narodowego
Powierzchnia parku narodowego w: ..........................km2
Typ użytku
Powierzchnia (ha)
Powierzchnia (% terenu )
-
-
Lasy
grunty rolne
jeziora (wody stojące)
tereny osadnicze
Inne
Tab. 30. Krótki opis walorów przyrodniczych parku wyjaśniający cel jego ochrony
W gminie Mrągowo brak jest Parków Narodowych
Tab. 31. Lista przepisów obowiązujących w parku w zakresie ochrony jego obszaru, ze
szczególnym uwzględnieniem zakazów i zaleceń co do sposobów gospodarowania w parku
Nie dotyczy
Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu
Tab. 32. Podstawowe dane o obszarach chronionych (PK, otuliny PK i OChK)
Nazwa obszaru
chronionego
1. Mazurski Park
Krajobrazowy
2. obszar chronionego
krajobrazu: „Obszar
Chronionego Krajobrazu
Jezior LegińskoMrągowskich”
Powierzchnia
Użytkowanie i pokrycie terenu obszaru
chronionego (km2)
lasy
53 655 ha
29 tys.
ha
20.615,9 ha
grunty
rolne
Brak
danych
wody
pow.
18 tys. ha
Strefa
ochronna
18 608 ha
Brak szczegółowych danych
22
Tab. 33. Krótka charakterystyka walorów przyrodniczych obszarów chronionych
1. Celem jego utworzenia było zachowanie wartości malowniczego, jeziornego krajobrazu
polodowcowego, bogatej fauny i flory, a także wartości kulturowych i historycznych Polski
północno-wschodniej. W regionie, w którym powstał Park ścierają się wpływy klimatu
kontynentalnego i morskiego z czynnikami lokalnymi tworząc specyficzny mikroklimat.
Tab.34. Wykaz zakazów i zaleceń dotyczących zasad gospodarowania na terenach
chronionych
1. Lokalizacja nowych obiektów zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska
2. Lokalizacja budownictwa letniskowego poza miejscami poza miejscami wyznaczonymi w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
3. Utrzymanie otwartych rowów i zbiorników ściekowych
4. Dokonania zmian stosunków wodnych, jeśli służą innym celom niż ochrona przyrody i
zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz gospodarki rybackiej.
5. Likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodnobłotnych.
6. Wylewanie gnojowicy z wyłączeniem nawożenia własnych gruntów rolnych.
7. Organizowania rajdów motocyklowych i samochodowych.
8. Umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenie nor, legowisk zwierzęcych, tarlisk
i złożonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj.
9. Wypalania roślinności.
10. Wykonywania prac ziemnych, trwałe zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem
obiektów związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym.
23
Rezerwaty przyrody
Tab. 35. Podstawowe dane o rezerwatach przyrody
Nr w
rejest
rze
WKP
Nazwa
rezerwatu
Rezerwat
Gązwa
Data Powierz
utwor
chnia
zenia
(ha)
1958
204,76
Rezerwat
„BUKOWY”
1954
8,3
Rezerwat
„DĘBOWO”
1954
25,96
Rezerwat
„PIŁAKI”
1991
52,45
Instytucja
zarządzająca
Typ
rezerwatem
przyrody
kompleks torfowisk
RDLP Olsztyn
śródleśnych przejściowych i
NADLEŚNICTW
wysokich charakterystycznych
O MRĄGOWO
dla Pojezierza Mazurskiego (
Sphagnetum magellanici –
mszar sosnowy, Vaccinio
uliginosi – bór bagienny,
Peucedano pinetum –
subkontynentalny bór świeży
). Na terenie rezerwatu
występują rzadkie gatunki
watrobowców, mchów i roślin
naczyniowych.
drzewostan bukowy na
Leśnictwo Reszel,
granicy wschodniego zasięgu ( oddział 47 c, d, f
Melico – Fagetum
mercurialetosum Circaeo –
Alnetum). Stwierdzono
wstępnie gnieźnika leśnego,
wawrzynka wilcze łyko, lilii
złotogłów, pełnika
europejskiego
drzewostan bukowy na
Leśnictwo
granicy wschodniego zasięgu
Dębowo, oddział
(Melico – Fagetum typicum,
128 a, b, c, d, f,
Ribonigri – Alnetum).
g, h, i, j, k, l.
Stwierdzono występowanie
podklona zielonawego,
wawrzynka wilcze łyko,
widłaka jałowcowatego,
bluszcza, grzyba – soplówki
gałęzistej
noclegowiska żurawi, miejsca Leśnictwo Piłaki,
żerowania i gniazdowania
oddział 150g,
licznych gatunków ptaków
151g, 152 m, 159
oraz stanowisk rzadkich
d,g,h,i, 160
gatunków roślin podlegających a,b,c,d,f,g, 161
ochronie.
a,b,c,d, f, g, h,i.
Tab. 36. Charakterystyka rezerwatów przyrody położonych (w tym przepisów prawnych
dotyczących gospodarowania na ich obszarze)
1. Podstawa prawna: Monitor Polski Nr 38 z 1991 r. poz. 273
2. Podstawa prawna: Monitor Polski Nr 123 z 1954 r. poz. 1781
3. Podstawa prawna: Monitor Polski Nr 119z 1954 r. poz. 1682
4. Podstawa Prawna: Monitor Polski Nr 16 z 1958 r. poz. 105
24
Pomniki przyrody
Tab. 37. Lista pomników przyrody
Numer w
rejestrze
WKP
Rodzaj
obiektu
pomnikowego
drzewo
drzewo
drzewa
drzewa
Gatunki
drzew
w pomniku
Obwód
Ilość
Data
drzew / drzew/ uznania
głazów głazów
Zarządzający /
Właściciel terenu z
pomnikiem
lipa
drobnolistna
lipa
drobnolistna
dęby
380 cm
1
1984
Gmina Mrągowo
510 cm
1
2003
Gmina Mrągowo
120 i 12
cm
320 i 32
cm
91, 56 i
37 cm
2
2003
2
2003
Gmina Mrągowo,
Rezerwat Gązwa
Gmina Mrągowo
3
1952
drzewa
jesiony
wyniosłe
cisy
285
Głaz
granit szary
950 cm
1
1961
286
Głaz
930 cm
1
1961
410
drzewo
granitognejs z
granatami
dąb
490 cm
1
1984
411
drzewa
dęby
6
1984
488
502
drzewo
drzewo
dąb
dąb
300-432
cm
490 cm
450 cm
1
1
1988
1989
589
drzewa
Modrzewie
europejskie
200 - 280
cm
5
1992
590
drzewo
Modrzew
europejski
310 cm
1
1992
957
głaz
granit różowy 1150 cm
1
2001
252
Drzewo
b.d.
1
1959
284
Głazy
b.d.
2
1961
b.d.
292
Głaz
b.d.
1
1963
b.d.
377
380
396
512
drzewo
Drzewo
Drzewo
Drzewo
magnolia
drzewiasta
„Bliźnięta” granity
szaroróżowe
różowy granit
rapakiri
Dąb
Lipa
Dęby
Dąb
Leśnictwo
Surmówka, oddz.
308d
Leśnictwo Gązwa
oddz. 162a
Leśnictwo Gązwa
oddz. 136d
Leśnictwo Reszel,
oddział 40i
Leśnictwo Reszel,
oddział 51b
Leśnictwo Dębowo
Leśnictwo Reszel,
oddział 13g
Leśnictwo
Surmówka, oddział
311a
Leśnictwo
Surmówka, oddział
311a
Leśnictwo Gązwa,
oddział 158 c
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
1
1
10
1
1983
1984
1984
1989
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
25
587
588
591
592
593
Drzewa
Drzewo
Drzewo
Drzewa
Drzewa
593
595
596
598
601
610
Drzewo
Drzewo
Drzewa
Drzewo
Głaz
Drzewa
Dęby
Dąb
Dąb
Dęby
Miłorząb
dwuklapowy
Lipa
Dąb
Dęby
Lipa
Dęby
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
4
1
1
3
1
1992
1992
1992
1992
1992
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
1
1
3
1
1
8
1992
1992
1992
1992
1992
1992
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
Użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej i zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe
Tab. 38. Lista użytków ekologicznych
L.p. lub
numer w
rejestrze
Nazwa użytku
ekologicznego
Typ użytku Powierzchn Data
ekologiczneg ia (ar lub uznani
o
ha)
a
Walory
przyrodnicze,
będące podstawą
uznania za użytek
W gminie nie są zarejestrowane użytki ekologiczne
Tab. 39. Charakterystyka stanowisk dokumentacyjnych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
Stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej.
NIE DOTYCZY
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
NIE DOTYCZY
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt
Tab. 40. Lista chronionych gatunków
Lista chronionych gatunków roślin wyższych
Grab zwyczajny, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, wiąz, klon zwyczajny, lipa drobno- i
szerokolistna, jesion, buk zwyczajny, sosna, świerk, olcha, leszczyna, grzybień biały i
północny, grążel.
26
Lista chronionych gatunków porostów
Nie ujęto w projekcie
Lista chronionych gatunków zwierząt
Żaba jeziorowa, żaba trawna, żaba śmieszka, ropucha szara, nietoperz, różne gatunki kaczki,
kormoran, różne gatunki mew, perkoz, rybitwa, łabędź niemy, jastrząb, myszołów, krogulec,
pustułka, sowa, dzięcioł.
Lasy ochronne i leśne kompleksy promocyjne
Charakterystyka lasów ochronnych
Powierzchnia lasów ochronnych: 34ha
Odsetek powierzchni leśnej , który stanowią lasy ochronne: 0,12%
Odsetek powierzchni gminy zajmowanej przez lasy ochronne 0,02%
Tab. 41. Krótka charakterystyka lasów:
Krótka charakterystyka funkcji ochronnych lasów:
Lasy i ich elementy stanowią najcenniejszy i najliczniej reprezentowany składnik wszystkich form
ochrony przyrody i krajobrazu. Gospodarka leśna w lasach zaliczonych do obszarów objętych
ochroną przyrody i krajobrazu podlega ograniczeniom wynikającym ze statusu tych obszarów.
Należy również uwzględnić, że wszystkie formy zagospodarowania i ochrony lasów mające na celu
zapewnienie ich trwałości i biologicznej odporności, służą jednocześnie zachowaniu zasobów
genowych i różnorodności biologicznej, czyli nadrzędnym celom ochrony przyrody.
Charakterystyka Leśnego Kompleksu Promocyjnego :
Na terenie Gminy Mrągowo NIE WYSTĘPUJĄ Leśne Kompleksy Promocyjne
27
Chronione walory przyrodniczo-kulturowe
Tab. 42. Charakterystyka parków podworskich, innych obiektów parkowo-ogrodowych i
cmentarzy wpisanych do Rejestru Zabytków
Numer
w
rejestrze
WKZ
Nazwa parku
/ ogrodu /
cmentarza
Powierzchnia
(ha)
Lokalizacja
Cenne
drzewostany
(gatunki)
Stan
zachowania
Brak obiektów zieleni wpisanych do rejestru zabytków
28
ĆWICZENIE 5
OCENA PODSUMOWUJĄCA WIELKOŚĆ ZASOBÓW I WALORÓW PRZYRODNICZYCH
Walory i zasoby
Tab. 43. Najważniejsze prorozwojowe zasoby i walory przyrodnicze
Najważniejsze istniejące zasoby i walory
Kierunki rozwoju z nich wynikające
przyrodnicze
Lasy gospodarcze
Racjonalne pozyskiwanie drewna
Rzeźba terenu
Rozwój turystyki, narciarstwo
Jeziora
Wypoczynek rekreacja
Urozmaicony krajobraz
Wypoczynek rekreacja
Tab. 44. Istotne braki zasobów i walorów przyrodniczych dla rozwoju
Istotne brakujące zasoby i walory przyrodnicze
Kierunki rozwoju ograniczone z powodu
ich braku
NIE ODNOTOWANO
Tab. 45. Substytuty, które mogą zastąpić brakujące zasoby i walory przyrodnicze
Substytuty zasobów i walorów przyrodniczych
Kierunki rozwoju możliwe dzięki
substytutom
NIE ODNOTOWANO
ĆWICZENIE 6
CHARAKTERYSTYKA STANU I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO
Wyrobiska eksploatacyjne i poeksploatacyjne oraz stan ich rekultywacji
29
Tab. 46. Lista wyrobisk kruszyw
L.p.
Nazwa
kopaliny
Nazwa
punktu
eksploatacyjnego
1
żwir
Żwirownia
Dług.
wyrob
(m)
630
Szer.
wyrob.
(m)
42
Pow.
wyrob.
(ar)
264
Aktualna
eksploatacja
-
Główne
przejawy
wpływu na
środowisko
Erozja
Mrągowo
Wykonane
zabiegi
rekultywacyjne
Hydroobsi
ew,
bentomat
2
Piasek Ruska
i
-
-
-
Wieś
pospó
Nie
jest
-
Brak,
eksploatow
rekultywac
ane.
ja
zakończon
lka
a
Tab. 47. Lista wyrobisk torfowych
W gminie nie pozyskuje się torfu
Inne większe wypukłe i wklęsłe formy antropogeniczne
Tab. 48. Najważniejsze wypukłe formy antropogeniczne
L.p.
Lokalizacja i krótki opis formy
1 Składowisko odpadów komunalnych
Długość (m)
lub powierzchnia (m2)
100000
Średnia (m)
lub
maksymalna
wys. (m)
Śr. 8 m
Tab. 49. Najważniejsze wklęsłe formy antropogeniczne
1 Wyrobisko pokopalniane
Średnia (m)
Długość (m)
lub
lub powierzmaksymalna
chnia (m2)
głęb. (m)
175m
8m
2 Wyrobisko pokopalniane
143m
6m
3 Wyrobisko pokopalniane
115m
7,5m
L.p.
Lokalizacja i krótki opis formy
30
4 Wyrobisko pokopalniane
123m
11m
5 Wyrobisko pokopalniane
89m
9m
ĆWICZENIE 7
STAN I TENDENCJE ZMIAN CZYSTOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO (IMISJA)
ORAZ KLIMAT AKUSTYCZNY
Wielkość imisji zanieczyszczeń atmosferycznych w punktach pomiarowych
Tab. 50. Stężenia zanieczyszczeń atmosferycznych (w mikrogramach na metr sześcienny)
Numer i nazwa
punktu pomiar.
Pył zawieszony
Dwutlenek siarki
Dwutlenek azotu
G
L
R
G
L
R
G
L
R
16,5
7,25
13,8
5,5
1
4,3
35,3
36,5
37
1. Mrągowo, ul.
Królewiecka 60
b
objaśnienia: G - średnio w sezonie grzewczym; L - średnio w sezonie letnim; R - średnio w
ciągu roku
Tab. 51. Opad zanieczyszczeń w ciągu roku (w g/m2 lub mg/m2 )
Numer i nazwa punktu pomiarowego
1. Mrągowo, ul. Królewiecka 60 b
Wartość
55,6
Opad pyłu
odniesienie do norm
Stężenie nie
przekraczane przez 98%
czasu
31
Tab. 52. Wielkość imisji zanieczyszczeń atmosferycznych na podstawie modelowanego rozkładu
stężeń
Przedział w jakim występują stężenia
średnioroczne z rozkładu modelowanego na
terenie
3-9
dwutlenek siarki
dwutlenek azotu
Odniesie stężeń do obowiązujących
norm
W normie
39-43
W normie
tlenek węgla
W normie
pył zawieszony
9-18
W normie
Natężenie hałasu komunikacyjnego i pochodzącego z innych źródeł
Tab. 53. Wyniki pomiarów hałasu drogowego
Nazwa i
adres punktu
pomiarowego
Ul.
Wartości poziomu dżwięku
(hałasu)
Leq*
Lqm**
Lsr***
-
65
58
Olsztyńska
Ul.
Wojska
Odniesienie do
Data
Godzina obowiązującyc
pomiaru pomiaru
h
norm
Dane uśrednione z W godzinach
okresu
-
54
51
miesiąca
szczytu
występują
Polskiego
Ul.
jednego porannych oraz
-
67
przekroczenia
58
Mrongowius
poziomu
za
hałasu
Ul.
-
49
42
Okulickiego
/* poziom zrównoważony, ** poziom maksymalny, *** - poziom średni
Tab. 54. Lista obszarów, punktów i miejsc, w których prawdopodobnie poziom hałasu jest
przekraczany
Hałas komunikacyjny i kolejowy, zakłady przemysłowe (Mazur Direk Sp. zo.o.), linia
elektromagnetyczna
wysokiego
napięcia
110 kV
relacji
Kętrzyn-Mrągowo
i
Mrągowo-
Mikołajki oraz główny punkt zasilania 110/15 Mrągowo-Młynowo, okolice jezior zwłaszcza
w czasie wzmożonego ruchu turystycznego. Ulica Olsztyńska głównie w godzinach szczytu.
32
Tab. 55. Hałas przemysłowy i inny [ w dB(A)]
Nazwa i adres zakładu / obiektu
Wartość równoważnego
Odniesienie do
emitującego hałas
poziomu dźwięku (Lsr)
obowiązujących norm
Warsztaty spawalniczo – naprawcze
62 dB
Przy
odpowiedniej
miejscowość Nikutowo
formie
ochrony
pracownika i normie dla
zakładu w normie
Brak zakładów przemysłowych na terenie gminy
ĆWICZENIE 8
STAN I TENDENCJE ZMIAN JAKOŚCI GŁÓWNYCH SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA
Stan czystości rzek
Tab. 56. Stan czystości wód rzecznych w punktach pomiarowych według danych z ostatnich 4-5
lat
Nazwa rzeki Nazwa punktu
pomiaro-wego
Dajna
Krutynia
ujście Gubra
miejscowość
Smokowo
Sorkwity,
Spychowo,Krut
yń
Rok
Ogólna klasa
fizyko-chemiczna
2001
II
2001
II
Wskaźniki
fizykoche-miczne
najgorsze
azotany
ChZT-Cr,
Azot ogólny
tendencje zmian
stanu czystości
Wzrost
zawartość
azotanów,
pozostałe
wskaźniki
zmian
bez
Wzrost
zawartości
azotanów, azotu
ogólnego,
wzrost ChZT-Cr
33
Tab. 57. Lista odcinków cieków, które są przypuszczalnie zanieczyszczone
Stan rzek, zwłaszcza Kretyni, określony jest jako dobry i bardzo dobry. Nie notuje się na
terenie gminy odcinków cieków zanieczyszczonych. Jedynie bardzo sporadycznie notuje
się niewielkie przekroczenia biogenów powodujące miejscową i niewielką eutrofizację.
Stan czystości jezior
Tab. 58. Dane o czystości jezior według danych WIOŚ
Nazwa
jeziora
Czos
2001
II
Czarne
Juno
2003
II
Sutapie Małe
Sołtysko-wo
Magistrackie
Tendencje
zmian
stanu
czystości
wód
II
Występowanie
punktowych Bez
źródeł
zanieczyszczeń większych
odprowadzających
ścieki zmian
bezpośrednio do wód jeziora
Badania nie prowadzone przez WIOŚ
III
Występowanie
punktowych Niewielka
źródeł
zanieczyszczeń tendencja
odprowadzających ścieki do do
dopływu jeziora
pogarszan
ia
się
stanu wód
Kategoria
Rok podatności
badań
na
degradację
Klasa
Główne zanieczyszczenia,
czystości
wpływające na określoną klasę
wód
czystości wód
jeziora
Badania nie prowadzone przez WIOŚ
34
Tab. 59. Stan czystości wód kąpielisk lądowych według badań WSSE
Stan czystości wód kąpieliskowych ogólnodostępnych wg. badań WSSE –
powiat Mrągowo
Nazwa
Nazwa
Rok
Zanieczyszczenia Odczyn
Inne
Tendencje
jeziora
kąpieliska
badania bakteriologiczne wody
zjawiska
zmian
wpływające
na
obniżenie
jakości
wody
Jez. „Czos”
kąpielisko
2002
62 NPL bakterii
8,2
Odpowiada
Mrągowo
miejskie
grupy coli
Rozp.MZ
ul.Jaszczurza
2003
15 NPL bakterii
8,3
Góra
grupy coli
Mrągowo
2004 25-l.b. grupy coli
8,4
2005 20-l.b. grupy coli
8,6
2006 30-l.b. grupy coli
8,3
Jez. „Czos”
kąpielisko
2002
62 NLP bakterii
8,2
Mrągowo
miejskie os.
grupy coli
Grunwaldzkie 2003
23 NPL bakterii
7,98
Mrągowo
grupy coli
2004 40-l.b. grupy coli
8,3
2005 38-l.b. grupy coli
8,5
2006 28-l.b. grupy coli
8,3
Jez.
kąpielisko
2002 700 NPL bakterii
8,23
Żegluga
„Mikołajskie”
gminne w
grupy coli
śródlądowaMikołajki
Mikołajkach
zaniecz. z
jachtów
2003 460 NLP bakterii
8,4
grupy coli
2004
320-l.b. grupy
8,5
coli
2005
172-l.b. grupy
8,8
coli
2006 54-l.b. grupy coli
8,5
poprawa
jakości
wody
Jez. „Gieląd”
kąpielisko
2002
20 NPL bakterii
8,24
Sorkwity
gminne w
grupy coli
Sorkwitach
2003
23 NPL bakterii
8,14
grupy coli
2004 31-l.b. grupy coli
8,3
2005 66-l.b. grupy coli
8,6
pH wody - w normie
NPL – najbardziej prawdopodobna liczba
l.b. grupy coli – liczba bakterii grupy coli
35
Z powodu małej ilości kąpielisk strzeżonych, kontrolowanych przez Inspekcję Sanitarną w
gminie Mrągowo.Dodano kąpieliska z powiatu mrągowskiego, z których również korzystają
mieszkańcy gminny Mrągowo.
W analizowanym okresie nie stwierdzono przekroczeń norm zanieczyszczeń bakteryjnych
w
kąpieliskach
zlokalizowanych
na
terenie
powiatu
mrągowskiego,
zgodnie
z
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 16 października 2002r. w sprawie jakości wody w
kąpieliskach, gdzie ustalono wartość dopuszczalną – 10 tysięcy – liczba bakterii grupy coli, a
wartość pożądaną – do 500 – liczby bakterii grupy coli. Jakość wody w omawianych
kąpieliskach odpowiada wymogom sanitarnym dla wód wykorzystywanych do kąpieli.
Przed wejściem w życie Rozporządzenia z 2002r. obowiązywały klasy czystości wody w
kąpieliskach (I i II – woda odpowiadająca, III i powyżej – woda nie nadająca się do kąpieli).
Omawiane wyżej
trzy
kąpieliska
posiadały
I
klasę
czystości
pod
względem
bakteriologicznym i chemicznym (tj. kąpielisko miejskie – ul. Jaszczurza Góra w Mrągowie,
kąpielisko miejskie na os. Grunwaldzkim w Mrągowie, kąpielisko gminne w Sorkwitach).
Jedno kąpielisko gminne w Mikołajkach posiadało I/II klasę czystości ze względu na
okresowe
zanieczyszczenia
bakteryjne.
Na
obniżenie
jakości
wody
pod
względem
bakteriologicznym w jeziorze Mikołajskim miała wpływ żegluga śródlądowa w sezonie
turystycznym a szczególnie prywatne jachty z których mogło pochodzić zanieczyszczenie. W
2005r.
nastąpiła
poprawa
jakości
wody
w
jeziorze
„Mikołajskim”
ze
względu
na
uruchomienie punktu wylewu ścieków w „Wiosce Żeglarskiej” oraz bieżący nadzór nad
jachtami prowadzony przez Straż Wodną.
W analizowanym okresie nie stwierdzono zakwitu sinic w kąpieliskach.
Tab. 60. Niebadane zbiorniki wodne o pow. >1 ha, które są prawdopodobnie silnie
zanieczyszczone
Na terenie gminy występują zbiorniki, na których nie prowadzi się badań fizyko-chemicznych i
mikrobiologicznych, lecz nie wykazują one stanu dużego zanieczyszczenia. Wskazuje na to fakt, iż
zbiorniki te są wykorzystywane jako kąpielisko czy zbiornik wędkarski. Brak również zakwitów
glonów.
Tab. 61. Stan czystości kąpielisk nadmorskich:
NIE DOTYCZY
36
Jakość wód podziemnych
Tab. 62. Ogólna charakterystyka jakości wód podziemnych poziomu czwartorzędowego
Wody podziemne są średniej i dobrej jakości. Występuje podwyższona ilość manganu i żelaza.
Wymagają prostego uzdatniania (natlenianie i usuwanie Mn i Fe na filtrach pośpiesznych) zanim
trafią do odbiorców. Nie rejestruje się skażenia tych wód ze źródeł zewnętrznych –
powierzchniowych (np. spływ z pól).
Tab. 63. Jakość wód podziemnych według pomiarów w sieci monitoringu państwowego w latach
1999-2003
Numer Nazwa
otworu ujęcia
26
Brak
73
Czos
91
Miwo
Głębokość
stropu(m.)
53
90
67
Charakter
wód
głębinowe
głębinowe
głębinowe
Klasa czystości wód podziemnych
1999 2000 2001 2002 2003
I
I
I
I
I
II
II
I
I
I
II
I
I
I
I
Tendencje
zmian
+
+
Tab. 64. Jakość wód podziemnych w studniach i ujęciach przebadanych jednorazowo
Nazwa ujęcia
(miejscowość)
Wiek
geologiczny
Klasa jakości
wód
Substancje decydujące o
przekroczeniu norm
BRAK WYKONANYCH POMIARÓW BĄDŹ DANE NIEUDOSTĘPNIONE
37
Przeobrażenia gleb
Tab. 65. Tereny gleb erodowanych (opis płatów gleb erodowanych o powierzchni przekraczającej 1 ha)
Głównie powierzchnie i okolice kopalń. Zapadanie się terenów w okół kopalni. Pogorszona
gospodarka wodna gleb. 3 główne obszary.
. Głównie północny zachód.
Degradacja chemiczna gleb
Tab. 66. Wielkość i stopień zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i siarką (w mg/kg) według
danych OSChR
Nazwa Rok
Siarka
Ołów
Cynk
Miedź
Nikiel
Kadm
wynik
stopień
wynik
stopień
wynik
stopień
wynik
stopień
wynik
stopień
wynik
stopień
punkt
u
Ze względu na charakter gminy i brak prowadzonego w niej przemysłu pomiarów nie
wykonuje się. Jedynie pomiary kontrolne których się nie odnotowuje (jedynie jak wystąpią
przekroczenia – brak dotychczas).
Degradacja szaty roślinnej
Tab. 67. Stan degradacji lasów
Opis degradacji wywołanych wprost czynnikami antropogenicznymi
Prowadzenie zrębów częściowych, lecz jedynie legalnych. Wycinane są drzewostany hodowane
na cele gospodarcze.
Niewielki wpływ turystyki.
Brak większych przejawów degradacji wywołanej czynnikami antropogenicznymi.
Opis degradacji wywołanych czynnikami biologicznymi
Stan lasów określany jest jako dobry. Pięć lat temu odnotowano w wielu lasach gminy atak
chrząszcza majowego, a dokładnie jego larwy, pędraka.
Tab. 68. Notowane zmiany we florze i zbiorowiskach roślinnych
Gatunki flory, które w ostatnich latach prawdopodobnie wyginęły lub są obecne zagrożone wymarciem
BRAK DANYCH
38
Tab. 69. Opis zbiorowisk roślinnych, które w ostatnich latach zaniknęły lub są zagrożone
zniszczeniem
BRAK DANYCH
Tab. 70. Rozwój terenów zainwestowanych a ubytek powierzchni biologicznie czynnych
Lista większych obszarów nowo zainwestowanych w ostatnich pięciu latach
1. Poszerzenie drogi Mrągowo - Piecki
2. Budowa nowych bloków na osiedlu Mazurskim
3. Drobne inwestycje (np. sklepiki osiedlowe bądź wiejskie)
Powierzchnia terenów nowozainwestownych w ostatnich 5 latach: 0,21% powierzchni
Ugory
Tab. 71. Opis terenów ugorowanych
Powierzchnia gruntów rolnych obecnie ugorowana: nawet do 23%
Tendencje w zmianach powierzchni ugorowanych w ostatnich latach:
- malejące;
- bez zmian;
- rosnące
Klasy bonitacyjne gleb, na których znajduje się większość gruntów ugorowanych:
IIIa, IVa IVb, V i VI
39
Negatywne zjawiska zaobserwowane w faunie
Tab. 72. Dane o zmianach w faunie uzyskane ze źródeł zewnętrznych; Tab. 73. Przypuszczenia co
do zmian w faunie na podstawie informacji własnych mieszkańców; Tab. 74. Lista obszarów o
obniżonych walorach estetyczno-widokowych; Tab. 75. Lista innych stwierdzonych przejawów
degradacji środowiska przyrodniczego
Przebadane osoby znajdowały się w różnych grupach wiekowych i byli to zarówno
mężczyźni i kobiety. Przeważały osoby z wykształceniem średnim. Według badanych:
stan środowiska w gminie jak i w mieście jest pozytywny. Ankietowani wskazują na brak
przekształceń związanych z odkrywkową eksploatacją minerałów, jednakże w obrębie
miasta jest znacząca żwirownia. Przekształcenia te wpływają głównie na walory
krajobrazowe. Zanieczyszczenie powietrza określone zostało jako średnie bądź małe i
występuje okresowo. Jako źródła tych zanieczyszczeń podano domki, zakłady
przetwórstwa spożywczego, urbanizacja. Wpływają one negatywnie na standard życia
mieszkańców tylko okresowo i miejscowo. Emisji odorów nie wykazano. W obrębie
głównej ulicy wylotowej na Olsztyn, która biegnie poprzez dworzec PKP aż po PKS
występuje istotna emisja hałasu związana głownie z ruchem autobusów PKS oraz tirów.
Ankietowani ocenili stan wód powierzchniowych jako średni (z przewagą na dobry). Jako
istotne zagrożenie tych wód podaje się zawity glonów. Zanieczyszczenia mogą nawet
znacząco wpływać na standard życia i komplikować możliwość rozwoju turystyki.
Główne źródła tych zanieczyszczeń to rolnictwo i ścieki bytowo – gospodarcze. Wiedza
społeczeństwa na temat stanu wód podziemnych jest niewielka. Stan tych wód określany
jest jako przeciętnie średni a w rzeczywistości jest on dobry. Zmiany stanu tej wody
przejawiają się w postaci zmiany barwy i mętności i występują okresowo. Źródłem tych
zmian są ścieki byt. – gosp. (???). Stan tych wód nie stanowi przeszkody rozwoju gminy.
Jako
specyficzne
źródła
emisji
wymienia
się
źródła
promieniowania
elektromagnetycznego, jakim jest pokaźnych rozmiarów antena radio – telewizyjna. Nie
wpływa ona jednak na standard życia.
Warunki glebowe pod względem możliwości rozwoju rolnictwa są średnie. Stan
degradacji związany z erozją wodną lub wietrzna jest nieznany. Jako inne czynniki
degradujące sporadycznie wymienia się niewłaściwe nawożenie oraz brak upraw. W
regionie nastąpił spadek plonowanie, jednak nie wszyscy mieszkańcy są tego świadomi.
Stan zasobów glebowych wpływa na ograniczenie możliwości rozwoju głównie w
40
zakresie intensyfikacji produkcji rolnej. Stan zagospodarowania i użytkowania gruntów
rolnych według mieszkańców jest niewłaściwy.
Stan pokrywy roślinnej i dzikiego świata zwierzęcego ankietowani określili jako średnio
dobry.
Głównym powodem tego zaniku są kłusownicy. Innymi przyczynami, które się wymienia
to: bezpośrednie niszczenie przez człowieka i nadmierne użytkowanie turystyczne.
Przejawy te występują głównie na terenach leśnych i wód śródlądowych. Co do wpływu
na standard życia zdania są podzielone.
Na terenie gminy występują obszary prawnej ochrony przyrody. Jest to Rezerwat Gązwa
oraz część Puszczy Piskiej. Występują również inne tereny cenne przyrodniczo nie będące
pod ochroną. Konieczność objęcia ich ochroną jest widoczna. Według mieszkańców jest
również wystarczająca liczba terenów zielonych. Jedynymi obiektami, które mogą
negatywnie wpływać na walory terenów zielonych to wysypisko śmieci oraz żwirownia.
Występuje również kilka cennych obiektów kulturowych.
Mieszkańcy gminy oceniają działania władz w zakresie ochrony środowiska na średnim
poziomie, jednak rzadko potrafią wymienić dotychczasowe działania gminy na rzecz
poprawy stanu środowiska. W szkołach jest na ogół prowadzony program edukacji
ekologicznej i zarazem istnieje ogólna potrzeba prowadzenia takiej działalności. Według
mieszkańców najbardziej zagrożonym elementem są wody powierzchniowe. Należy
również podjąć działania zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza
i wód oraz do zmniejszenia emisji hałasu. W celu poprawy stanu środowiska mieszkańcy
proponują: jezior, program segregacji śmieci, promowanie ochrony środowiska.
Mieszkańcy chcą również poprawy sieci komunikacyjnej i poprawy stanu dróg. Co do
rozwoju budownictwa zdania są podzielone. Poważną przeszkodą w rozwoju
komunikacji jest urozmaicona rzeźba terenu. Mieszkańcy chcą również rozbudowy sieci
wodno – kanalizacyjnej jak również nie czują potrzeby rozwoju przemysłu.
Rozwój rolnictwa przez wielu ludzi jest mile postrzegany. Grupą, która jest negatywnie
nastawiona są rolnicy, gdyż rolnictwo w tym regionie przynosi straty. Potrzebny jest
również rozwój gospodarki leśnej, która i tak już stoi na wysokim poziomie. Rozwój
takich dziedzin jak: łowiectwo, rybołówstwo, zbieractwo i przetwórstwo płodów runa
leśnego jest możliwa i pożądana jedynie po wyeliminowaniu kłusowników.
Mieszkańcy chcą również rozwoju turystyki gdyż gmina ma potencjał. Poważnym
powodem ograniczającym możliwość rozwoju turystyki są drogi, zarówno główne jak i
41
lokalne, które są w tragicznym stanie. Mimo dużej ilości terenów zielonych społeczność
chce dalszego rozwoju.
Na trzy ostatnie pytania (37, 37a i 37b) nie uzyskaliśmy odpowiedzi.
42
Krótka synteza danych o stanie przeobrażeń środowiska przyrodniczego
Tab. 76. Lista rankingowa problemów ekologicznych według ekspertów
Miejsce w
rankingu
Problem
ekologiczny
(forma
degradacji
środowiska)
Kłusownictwo
1
Główne przyczyny
Stopień
ustawienia problemu rozpoznania
w tym miejscu
danych o tym
rankingu
problemie
DUŻA
INTENSYWNOŚĆ
Ogólne zadania w
zakresie
przeciwdziałania
określonemu
problemowi
Średni
Turystyka
5
4
8
2
NIEŚWIADOMOŚĆ
duży
TURYSTÓW SPORA
LICZBA
TYCH
TERENÓW
Infrastruktura w DUŻA
LICZBA duży
tym
głównie POJAZDÓW
drogi
CIĘŻAROWYCH
Komunikacja
STAN TECHNICZNY średni
POJAZDÓW
7
Zanieczyszczeni TURYSTYKA,
średni
e wód jezior
ROLNICTWO
ZRZUTY ŚCIEKÓW
Degradacja
UGOROWANIE,
średni
mechaniczna
STAN
TECH.
(erozja) gleb
SPRZĘTU
ROLNICZEGO
Degradacja szaty TURYSTYKA,
Nieznaczny
roślinnej
ZBIERACTWO
6
Degradacja
świata
zwierzęcego
3
KLUSOWNICTWO
Średni
43
Ocena stanu przeobrażeń środowiska przez mieszkańców
Tab. 77. Lista rankingowa problemów ekologicznych według mieszkańców (na podstawie ankiety
z załącznika 2 lub sesji warsztatowych z mieszkańcami) skala 1(nieistotne)-10 (istotne)
Miejsce w
rankingu
Problem
ekologiczny
(forma
degradacji
środowiska)
Czy stwarza
Czy określona
ona istotne
forma
zagrożenia dla
degradacji
środowiska
występuje ? przyrodniczego
?
Czy wpływa
Jakie są
ona na
widoczne
obniżenie
skutki tych
standardu
zanieczyszcz
życia
eń i
mieszkańcó
degradacji
w?
3
Brak
Degradacja
rzeźby terenu
Zanieczyszczeni
e powietrza
Ponadnormatyw
ny poziom
hałasu
Zanieczyszczeni
e wód rzek
Zanieczyszczeni
e wód jezior
Zanieczyszczeni
e wód morza
Zanieczyszczeni
e wód
podziemnych
2
2
2
1
3
3
3
4
3
3
3
7
9
8
-
-
-
2
3
3
1
1
1
2
3
2
Wpływ
faunę
-
-
-
-
7
8
5
5
Ponadnormatyw
ny poziom
wibracji
Ponadnormatyw
ny poziom
promieniowania
elektromagn.
Ponadnormatyw
ny poziom
radioakt.
Degradacja
mechaniczna
(erozja) gleb
Degradacja
chemiczna gleb
5
6
4
4
Degradacja szaty
roślinnej
5
7
4
2
Degradacja
świata
zwierzęcego
8
9
7
Degradacja
walorów
estetycz-nowidokowych
krajobrazu
3
5
3
Niewłaściwa
uprawa
odłogi
Wpływ
na
faunę dziko
rosnącą
Ubytek
w
szacie
roślinnej
Zmniejszenie
ilości
zwierząt na
skutek
kłusownictw
a
10
12
7
9
1
8
13
11
3
6
Mniej
kąpielisk
Gorszej
jakości woda
w
przyłączach
domowych
Brak
na
44
Tab. 78. Konfrontacja rangi problemów ekologicznych w świetle opinii ekspertów i administracji a
mieszkańców
Problemy o zbliżonym miejscu w rankingu:
Stan czystości wód powierzchniowych, kłusownictwo
Problemy o odmiennych pozycjach w rankingu:
Degradacja świata zwierzęcego, Degradacja rzeźby terenu
Zanieczyszczenie powietrza
Przyczyny różnic w pozycji tych samych problemów w 2 rankingach:
Nieznajomość problemów przez mieszkańców
ĆWICZENIE 9
PODSTAWOWE ŹRÓDŁA PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Górnictwo odkrywkowe
Tab. 79. Tereny aktualnej eksploatacji górniczej o powierzchni ponad 10 arów
L.p.
Nazwa obszaru
eksploatacji
Nazwa
kopaliny
głównej
Powierzchnia eks
ploatacji
(ar)
Wydobycie Nazwa i adres
roczne
użytkownika
(tys. ton)
kopalni
Przewidywany rok
zakończenia
eksploatacji
Położenie na
obszarach
chronionych
Temat kopalni odkrywkowych był już omawiany. Kopalni głębinowych nie ma na terenie
gminy.
Duże inwestycje budowlane, w tym komunikacyjne (w fazie budowy lub likwidacji)
Tab. 80. Tereny aktualnie w trakcie zabudowy (o powierzchni powyżej 1 ha - miasta lub powyżej 25
arów - wsie)
L.p.
1
2
Nazwa inwestycji*
Powierzchnia
Nazwa i adres inwestoraPrzypuszczalny
obszaru w trakcie
termin
zabudowy (ha)
zakończenia
inwestycji
Ok. 2 ha
Wiosna 2008
Budowa bloków
Mieszkalnych
(os. Mazurskie)
Remont
Długość 7 km
drogi międzymiastowej w
kierunku Kętrzyna
-
Maj 2007
*/ gwiazdką oznaczyć inwestycje nielegalne
45
Główne punktowe i obszarowe źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery
Tab. 81. Parametry emitorów punktowych i źródeł emisji (kotłów i spalanego paliwa)
Nr
porządkowy
Lokalizacja
emitora
Typ i
sprawność
kotła
Moc
urządzeń MW
Rok
instalacji
kotła
Typ
paliwa
Siarka w
paliwie
Roczne
zużycie
paliwa
tys.ton
Typ
emitora
Wyso
-kość
emitora
Wymiar
emitora
Ilość
gazów
na
wylocie
Pręd- Tempga
kość
zów na
gazów
wyna
locie
wylocie
Urządzenie
redukujące
Sprawność
reduktora
1
Komi Nie wpuszczono nas na teren elektrociepłowni ani nie udostępniono danych,
n
zbyt duże koszty administracyjne
elekt
rocie
płow
ni
Brak innych obiektów. Brak przemysłu!!!!!!!!!!
Tab. 82. Wielkość emisji zanieczyszczeń z emitorów punktowych (numeracja zgodna z tabelą 80)
Rok
L.p.
Emisja zanieczyszczeń do atmosfery
Dwutlenek siarki
Tlenki azotu
Pył
max
śrd
ład.
rocz
prz.
norm
tend
zmia
n
max
śrd
ład.
rocz
prz.
norm
tend
zmia
n
max
śrd
ład.
rocz
prz.
norm
tend
zmia
n
Tlenek węgla
max
śrd
ład.
rocz
prz.
norm
J.W. Nie dotyczy
Objaśnienia: max - emisja maksymalna, śrd - emisja średnia, ład. Rocz. - całkowity roczny ładunek
zanieczyszczeń, prz. norm - przekroczenia norm, tend zmian - tendencja zmian w ostatnich trzech latach
46
tend
zmia
n
Tab. 83. Szacunkowa emisja do atmosfery ze źródeł obszarowych
Nazwa emitora
obszarowego (osiedla,
obiektu)
Osiedle
domków
jednorodzinnych
Część
osiedla
Mazurskiego
Miejscowości należące
do gminy Mrągowo
Szacunkowa moc cieplna
Rodzaj opału
urządzeń opałowych
(MW)
1,2
Drewno,
olej
opałowy
0,4
Drewno,
olej
opałowy
1,25/jedną miejscowość
Drewno, odpady
Ilość opału
zużywanego w
roku (tys.ton)
Główne liniowe (komunikacyjne) źródła zanieczyszczeń atmosferycznych
Tab. 84. Natężenie ruchu komunikacyjnego na ulicach / drogach o największym natężeniu ruchu
Nazwa
miejscowości/
dzielnicy
Mrągowo
Nazwa ulicy Liczba
(punktu)
pojazd
ów na
godz.
Odsetek
pojazdów
ciężkich (%)
Ilość
pojazdów
osobowych
(poj./godz.)
Ilość
pojazdów
ciężarowych
(poj./godz.)
Rodzaj
nawierzchni
Ul.
Olsztyńska
Mrągowo
Ul
Mrongowiusza
Mrągowo-Piecki
400
30
280
120
Asfalt
350
35
227
122
asfalt
320
20
256
64
Asfalt
MrągowoKętrzyn
420
35
273
147
asfalt
280
10
270
28
asfalt
Data
pomiaru
Godz.
pomiaru
17.11.
2006
17.11.
2006
17:00
18.11.
2006
20.11.
2006
19.11.
2006
15.00
18:10
16.00
16.00
47
Tab. 85. Dane o natężeniu ruchu pociągów spalinowych
Lokalizacja odcinka linii kolejowej
Linia kolejowa przechodzi przez
skraj miasta. Biegnie od północnego
zachodu. Wmieście w okolicach dworca PKP
rozdziela się na dwa torowiska, które biegną
w kierunku południowym, oraz południowo
wschodnim
Ilość lokomotyw
spalinowych w ciągu
doby
Odsetek pociągów
spalinowych w ruchu
ogólnym (%)
25
8
Tab. 86. Lista rurociągów paliw zlokalizowanych
Lokalizacja
rurociągu
Rurociąg
przebiega z
kierunku
północnego w
kierunku
południowym
Długość
(km)
Rodzaj paliwa
przesyłanego
rurociągiem
Ocena stanu
utrzymania
rurociągu
Data wystąpienia
ostatniej
130
Gaz ziemny
Dobra
Nie stwierdzono
nieszczelności
Główne źródła emisji hałasu
Tab. 87. Główne źródła hałasu technologicznego w zakładach przemysłowych i rzemieślniczych
Nazwa zakładu
Ulica Olsztyńska
Lokalizacja
Proces
Przedsięwzięcia
zakładu
technologiczny
realizowane w ostatnich 3
(miejscowość,
będący źródłem
latach w celu ograniczenia
dzielnica adres)
hałasu
emisji hałasu
Wlotówka
do Ruch samochodowy,
Mrągowa
głównie
PKS
i
biegnąca
do tranzyt
dworca PKS
brak
Źródła odorów
Tab. 88. Szczególnie uciążliwe i intensywnie oddziaływujące źródła odorów
Brak źródeł odorów. W mieście nie ma ferm ani zakładów przetwórstwa spożywczego,
które mogły by być źródłem odorów.
48
Źródła wibracji
Tab. 89. Wykaz źródeł wibracji
Lokalizacja źródła
Proces technologiczny
wibracji (miasto,
będący źródłem wibracji
adres)
Nikutowo
Obróbka metali, skrawanie
Nazwa źródła
wibracji
Warsztaty
samochodowe
spawalnicze
Działania z ostatnich
trzech lat w celu
ograniczenia wibracji
brak
i
Źródła promieniowania
Tab. 90. Źródła promieniowania jonizującego
Charakterystyka zagrożenia promieniowaniem jonizującym
Na terenie gminy nie zarejestrowano źródeł promieniowania jonizującego
Źródła promieniowania elektromagnetycznego
Tab. 91. Napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym powyżej 220 kV
Przebieg linii
Długość linii
Napięcie
(kV)
Główna linia elektryczna przebiega z kierunku
zachodniego i biegnie w kierunku południowowschodnim
150
400
Tab. 92. Punktowe emitory promieniowania elektromagnetycznego
Nazwa (rodzaj) urządzenia
Antena radio-telewizyjna
pojedyncze nadajniki radiowe,
Lokalizacja urządzenia
(miejscowość, dzielnica, adres)
Okolice ulicy Mrongowiusza
Teren całego miasta
na
wysokich
stacje bazowe telefonii komórkowej instalowane
budynkach, kominach, specjalnych
analogowej CENTERTEL i cyfrowej masztach,
GSM 900
Częstotliwość
prom. (MHz)
/Napięcie (kV)
b.d.
b.d.
b.d.
urządzenia
emitujące
pole Szpital
miejski,
warsztaty
b.d.
elektromagnetyczne
pracujące
w Nikutowo, KMP ul Okulickiego
zakładach przemysłowych, ośrodkach
medycznych oraz będące w dyspozycji
miejskiej policji i straży pożarnej
Ze względu na uzgadnianie obiektów telefonii komórkowej przez różne organy administracji, nie
jest znana liczba stacji bazowych telefonii komórkowej i ich parametrów wpływających na
środowisk.
49
Obiekty kubaturowe wpływające negatywnie na estetyczno-widokowe walory krajobrazu
Tab. 93. Lista obiektów wpływających na obniżenie walorów krajobrazowych
 składowisko odpadów „Polska Wieś”
 kopalnia odkrywkowa – żwirownia, na obrzeżach miasta, w kierunku na Wole
ĆWICZENIE 10
PODSTAWOWE PRZYCZYNY PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Przyczyny zmian w ilości i jakości wód powierzchniowych i podziemnych
Tab. 94. Pobór wody z głównych ujęć / studni komunalnych i przemysłowych
Nazwa
ujęcia/
studni
Nazwa
użytkownika
wody
Nazwa
instytucji
obsługującej
ujęcie
Pochodzenie
wody
Zasoby
eksploatacyjne
(tys. m3)
Wydajność
ujęcia
(m3/h)
Pobór
wody
m3/h
Do
kiedy
będzie
eksploa
-towane
POBÓR WODY OMAWIANY WCZEŚNIEJ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Odprowadzanie ścieków nie oczyszczonych do wód powierzchniowych, gruntowych i gleby
Tab. 95. Miejsca bezpośredniego odprowadzania ścieków do wód
Po wstąpieniu Polski do UE i związanych z tym licznych przepisów dotyczących
ochrony wód przeprowadzono szereg kontroli w wyniku których wyeliminowano
miejsca bezpośredniego zrzutu ścieków nieczyszczonych do wód powierzchniowych na
terenie gminy. Przed około pięcioma laty miało miejsce zrzucanie nieczyszczonych
ścieków do jeziora Sutapie Małe
Tab. 96. Miejsca przypuszczalnego wprowadzania ścieków do środowiska przez nieszczelne
szamba
Nazwa
obiektu
Lokalizacja
obiektu
Funkcje
obiektu
Ilość użytkowników
(RLM)
Pobór
wody
(m3/dobę)
Ilość odPojemność prowadzś
szamba (m3)
cieków
(m3/dobę)
Częstotliwość
opróżniania
szamba
Dodatkowe urządzenia
oczyszcz
Nie da się jednoznacznie określić nieszczelności szamb. Szacuje się jednakże, co 2
gospodarstwo nie spełnia wymogów, co do szczelności szamba lub szamba te są
nieszczelne.
50
Tab. 97. Miejsca odprowadzania nieoczyszczonych wód deszczowych z kanalizacji burzowej
Gmina Mrągowo jest wyposażona w kanalizację półrozdzielczą przy czym większość ścieków
burzowych (około 90%) kierowanych jest do oczyszczalni ścieków. Tylko niewielka ilość jest
odprowadzana do rzeki Krutynia.
Tab. 98. Rybne stawy hodowlane
Lokalizacja
(nazwa
stawów)
Ilość
stawów
Stawy
znajdują
się
na
północny
m
zachodzie
obrzeży
miasta
Mrągowo
Polska
Wieś
4
2
Nazwa i adres
użytkownika
Pow.
stawów
stawów
(ha)
Gospodarst
wo
rybne
Mrągowo
Rzeka lub
jezioro
odwadniające staw
Czos
3,5
Stawy Rybne 1,8
„Szczupak”
Orientacyjny ładunek zanieczyszczeń
odprowadzanych ze stawów w skali roku
(tony)
Fosfor
Azot
ogólny ogólny
W urzędzie miasta brak danych.
Przedsiębiorstwo nie udzieliło
informacji
BZT5
ChZT
Sutapie
Małe
Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków
Tab. 99. Informacje o sieci kanalizacyjnej:
 długość sieci kanalizacyjnej wynosi 52km.
 odsetek mieszkańców, z których domów ścieki kierowane są poprzez kanalizację
sanitarną do oczyszczalni ścieków wynosi 68%.(Prowadzone są obecnie prace podłączania nowych
użytkowników sieci kanalizacyjnej)
 ścieki kierowane do oczyszczalni ścieków, w stosunku do całości ścieków wytworzonych
stanowią 95%.
 Miejscowości które nie są podłączone do sieci kanalizacyjnej to Nikutowo (dzielnica miasta), Gązwa,
Część miasta Mrągowo ok. 12%
Tab. 100. Oczyszczalnie ścieków
Nazwa i
lokalizacja
oczysz-czalni
Oczyszczal
nia
Miejska
Mrągowo
Obszar/
obiekt z
którego
oczyszczalnia
zbiera ścieki
Miasto
Mrągowo,
Polska
Wieś
Typ
oczyszczalni
Przepustowość
m3/
dobę
Odbiornik
oczyszczonych
ścieków
Biol.-chen.- 6000 Czos,
mech.
Juno
Średnia
Ładunek zanieczysz-czeń
ilość
(doba/rok) odprowadz. do
ścieków wód w oczyszcz. Ściekach
m3/dobę
BZT5, ChZT, P. og, N og
Sprawność
oczysz.
(%)
4020
97%
W normach
51
Szereg mniejszych oczyszczalni we wsiach
dostępie.
brak dokładniejszych danych, trudności w
Składowanie odpadów
Tab. 101. Lista legalnych i nielegalnych składowisk odpadów
Lokalizacja składowiska. (adres)
Typ składowiska
Użytkownik składowiska (nazwa, adres)
Rok uruchomienia
Rodzaj (skład) odpadów
Polska Wieś około 3.5 km od miasta Mrągowo
Komunalne
Miejska Energetyka Cieplna SP. z o.o. Os Parkowe
2 11-700 Mrągowo
1982
• odpady organiczne
• odpady zielone
• papier i karton
• tworzywa sztuczne
• tekstylia,
• szkło
• metale
• odpady mineralne
• drobna frakcja popiołowa
• odpady wielkogabarytowe
• odpady budowlane
odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie domowych
odpadów komunalnych
Ilość odpadów/m3
738896
10
Ilość odpad. m3/rok
82100
Wypełnienie
Folia pcv
Rok plan zamknięcia
2028
zagrożenie jakości wód powierzchniowych i
podziemnych
zmiana walorów krajobrazowych
Wpływ na elementy środowiska
zagrożenie sanitarne
zanieczyszczenie
powietrza
LZO,
mikrobiologiczne, metan,
Ważnym problemem gospodarki odpadami gminy Mrągowo są dzikie wysypiska śmieci.
Wywierają one znacznie silniejszy wpływ na środowisko, niż wysypiska zorganizowane. Ich
liczba nie jest dokładnie znana. Stwarzają znaczne zagrożenie dla środowiska naturalnego.
Stwarzają zagrożenie dla gleby, wód powierzchniowych i podziemnych, pogarszają walory
estetyczne krajobrazu. Dzikie wysypiska śmieci są poważnym problemem ze względu na
turystyczny charakter gminy.
Pow. składowiska (ha)
Melioracje rolne i leśne
Tab. 102. Dane o melioracjach :
Brak danych
52
Przyczyny degradacji gleb
Tab. 103. Rolnicze i pozarolnicze przyczyny erozji gleb
Jedną z podstawowych przyczyn erozji zaprzestanie produkcji rolnej. W związku z tym duży odsetek gleb na
terenie gminy jest odłogowanych. Inne przyczyny to:
 degradacja chemiczna (niewłaściwe stosowanie nawozów mineralnych i pestycydów),
 degradacja fizyczna (związana z działalnością górniczą, mechanizacją rolnictwa oraz erozją)
 degradacja przez niewłaściwą meliorację: nacisk położony na odwodnienie gruntu, nie
funkcjonowanie urządzeń melioracyjnych pod kątem nawadniania. Dotyczy to w
szczególności ważnych przyrodniczo kompleksów gleb hydrogenicznych.
 Skrajnie niekorzystne zabiegi to osuszanie torfowisk.
 zagospodarowania turystycznego
Tab. 104. Chemizacja rolnictwa
W gminie występuje dość intensywna produkcja zwierzęca dlatego w większości stosowane są nawozy
organiczne (obornik, gnojowica). Nawożenie organiczne jest uzupełniane jest podstawowym nawożeniem
mineralnym (NPK). Ze względu na wysokie koszty zakupu nawozów mineralnych oraz środków ochrony
roślin nie są używane w dużej ilości. Głównymi środkami ochrony roślin są herbicydy. Na obszarze
należącym do przedsiębiorstwa Lupinus, które zajmuje się uprawą łubinu żółtego, szeroko stosowane są
dysykanty, będące herbicydami i stosowane są do wyrównania wzrostu rośliny. Jednak nie wykazują
negatywnego wpływu na środowisko, głównie ze względu na ich skład chemiczny i czas ich połowicznego
rozpadu.
Tab. 105. Inne źródła degradacji gleb trudne do bezpośredniej identyfikacji
Rodzaje działalności człowieka i obiekty najsilniej wpływające na zanieczyszczenie gleb:
Podstawowym źródłem zanieczyszczenia gleb są „dzikie” wysypiska śmieci
Przyczyny degradacji szaty roślinnej
Tab. 106. Większe ośrodki wypoczynkowe i zespoły domków letniskowych
Liczba miejsc
Nazwa ośrodka i adres jego użytkownika
Lokalizacja ośrodka
wypoczynkowyc
h
Czapla – Polska Wieś
Polska Wieś
60
Relax - Gązwa
Gązwa
42
Głównymi miejscami wypoczynku są jednak gospodarstwa agroturystyczne. Ich ilość
jest bardzo duża. Większość jest nie zarejestrowana.
53
Tab. 107. Lista obszarów przyrodniczych najintensywniej użytkowanych przez turystów:
 Jezioro Czos
 Jezioro Juno
 Rezerwat Gązwa
 Część Puszczy Piskiej
 Jezioro Magistrackie
Gospodarka leśna
Tab. 108. Dane o lasach gospodarczych
 powierzchnia lasów gospodarczych (produkcyjnych) wynosi 23590 ha.
 lasy gospodarcze stanowią 9,75 % powierzchni.
 Lasy gospodarcze stanowią 82% powierzchni leśnej.
Zręby zupełne (halizny) w lasach o zwartej powierzchni powyżej 1 ha:
Na obszarze gminy od ponad 7 lat nie wykonuje się zrębów zupełnych
Tab. 109. Lista pośrednich przyczyn degradacji szaty roślinnej
Ocena stopnia
degradacji
Turystyka - odpady
Średnia, istotna
Szlaki komunikacyjne
Istotna zwłaszcza
w okresie zimy
Brak kanalizacji w niektórych Rejony nieskanalizowane, głównie Istotne, punktowe
obiektach
wsie
Niewłaściwe
składowanie
i Gospodarstwa rolnicze
Bardzo istotne z
stosowanie
nawozów
uwagi na ilość
organicznych
stosowanych
nawozów
Masowe imprezy turystyczne
Jezioro Czos
Okresowo istotne
Przyczyna degradacji
Orientacyjna lokalizacja obszaru
zdegradowanego
Lasy zlokalizowane wokół jezior
Drogi łączące miejscowości
Przyczyny przeobrażeń w faunie
Tab. 110. Odstrzał zwierzyny łownej
Nie dotyczy
54
Tab. 111. Dane o odłowach ryb przez gospodarstwa rybackie
Nie dotyczy
Tab. 112. Szacunkowe dane o połowach wędkarskich
Jeziora w gminie są intensywnie użytkowane wędkarsko. Głównym problemem jest
kłusownictwo
Tab. 113. Kłusownictwo
Ogólna charakterystyka zagrożenia zwierzyny kłusownictwem:
W gminie możemy śmiało powiedzieć o pladze kłusownictwa. Stopień zagrożenia jest wysoki,
zwłaszcza, jeżeli chodzi o zbiorniki wodne. Masowe, nielegalne odłowy ryb i sprzedaż na
targowiskach. Najczęstszą przyczyną kłusownictwa jest chęć dużego zysku oraz niechęć do
podjęcia legalnej pracy.
Tab. 114. Inne antropogeniczne przyczyny zmian w faunie
Najważniejsze inne antropogeniczne przyczyny zmian w faunie
W niektórych lasach gminy turystyka. Lecz nie stanowi ona większego zagrożenia, gdyż lasy
gminy Mrągowo są mało atrakcyjne pod względem turystycznym. Również miejscowa wycinka
drzew ma wpływ, ale jedynie lokalny. Poza tymi przyczynami nie odnotowano innych mogących
stwarzać realne zagrożenie dla fauny.
55
ĆWICZENIE 11
KRÓTKA SYNTEZA DANYCH O ŹRÓDŁACH PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO
Synteza zespołu
Tab. 115. Lista podstawowych źródeł przeobrażeń środowiska przyrodniczego według zespołu
opracowującego program
Komponenty środowiska
Formy oddziaływania
Konkretne obiekty, obszary, ciągi
podlegające
człowieka na środowisko
wpływające negatywnie na
oddziaływaniu
przyrodnicze
środowisko
Podłoże geologiczne i
Wydobywanie
kruszyw Składowisko
odpadów
rzeźba terenu
naturalnych,
składowiska komunalnych w Polskiej Wsi,
odpadów
Kopalnia odkrywkowa należąca
do OKSM
Powietrze atmosferyczne
Transport
samochodowy, Główne
trasy
komunikacyjne,
Pomieszczenia chowu zwierząt, Ciepłownia miejska
ciepłownia miejska,
Wody powierzchniowe
Spływy z pól nawożonych
związkami organicznymi i
mineralnymi
oraz
środki
ochrony
roślin,
Transport
wodny, turystyka,
Wody podziemne
Nieznane
Nieszczelne szamba, odcieki z
nielegalnych wysypisk śmieci,
Nieznane
Gleby
Szata roślinna
Zanieczyszczenia powodowane
przez
nawożenie,
procesy
erozji
powodowana
przez
odłogowanie gleb, wysypiska
śmieci,
Nieznane
Turystyka, zbieractwo, masowe
imprezy, wydobycie kopalin,
Nieznane
56
Fauna
Kłusownictwo,
(płoszenie
gospodarka leśna,
turystyka
zwierząt),
Nieznane
Główne źródła przeobrażeń środowiska przyrodniczego w opinii mieszkańców
Tab. 116. Lista podstawowych źródeł przeobrażeń środowiska przyrodniczego według
mieszkańców
Komponenty środowiska
Formy oddziaływania
Konkretne obiektu, obszary, ciągi
podlegające
człowieka na środowisko
wpływające negatywnie na
oddziaływaniu
przyrodnicze
środowisko
Podłoże geologiczne i
Wysypisko śmieci, kopalnia Polska Wieś (okolice), obrzeża
rzeźba terenu
odkrywkowa
miasta w kierunku na Polską Wieś
Powietrze atmosferyczne
Komunikacja głownie transport Ul. Olsztyńska
ciężarowy
Wody powierzchniowe
Nadmierna
rozbudowa Miejsca występowania jezior (gł.
infrastruktury, turystyka
Czos i Juno)
Wody podziemne
nieznane
nieznane
Gleby
Rolnictwo, ugorowanie
Zmniejszenie
użytkowanych
jakości gleb
Szata roślinna
Turystyka , zbieractwo
Zmniejszenie ilości gatunków roślin
w tym chronionych
Fauna
Kłusownictwo
Zmniejszenie
ilości
zwierząt głównie ryb
Inne specyficzne źródła
wpływu techniki na
środowisko przyrodnicze i
człowieka
-
Tab. 117. Konfrontacja źródeł degradacji środowiska
powierzchni
rolniczo, spadek
gatunków
w świetle opinii ekspertów i
administracji a mieszkańców:
Źródła degradacji wymienione w obu zestawieniach:
Zanieczyszczenie wód rzek
Zanieczyszczenie wód jezior
Degradacja mechaniczna (erozja) gleb
57
Degradacja chemiczna gleb
Degradacja szaty roślinnej
Degradacja świata zwierzęcego
Źródła degradacji wymienione tylko w jednym z zestawień:
Pozostałe
Przyczyny różnic w pozycji tych samych problemów w 2 rankingach:
Różny poziom wiedzy pomiędzy ekspertami a mieszkańcami
Oceny danych
Tab. 118. Ocena pełności i jakości danych o środowisku przyrodniczym
Skala (1-10):
ocena pełności
dostępnych
danych
Gru- Zagadnienia, których dotyczą
py
oceniane dane
ocena wiarygodności danych dla
realizacji programu
zakresu danych
koniecznych do
uzupełnienia
budowa i zasoby geologiczne
5
10
5
rzeźba terenu
9
10
1
warunki klimatyczne
7
10
3
wody powierzchniowe
8
10
2
wody podziemne
3
10
7
gleby
2
10
8
użytkowanie terenu i
8
8
2
obszary leśne
6
10
4
zieleń urządzona
3
10
7
elementy fauny
8
8
2
obszary i obiekty chronione
7
9
3
ochrona gatunkowa
6
9
4
lasy ochronne i LKP
3
9
7
ochrona walorów kultur.-
5
9
5
4
8
5
roślinność
przyr.
zmiany w rzeźbie i litosferze
58
stan czystości powietrza
8
9
2
natężenie hałasu
5
6
5
stan czystości wód
8
9
2
jakość wód podziemnych
5
9
5
przeobrażenia gleb
3
6
7
degradacja szaty roślinnej
7
9
3
negatywne zjawiska w faunie
9
9
1
obniżone walory estet.-
8
8
4
4
8
4
8
9
3
8
9
3
6
8
3
5
8
4
10
2
8
4
5
6
powierzchn.
widokowe
inne formy degradacji
środowiska
przyczyny degradacji rzeźby i
litosfery
przyczyny zmian jakości
powietrza i klimatu
akustycznego
przyczyny zmian ilości i
jakości wód powierzchn. i
podziemnych
przyczyny degradacji gleb
8
przyczyny degradacji szaty
roślinnej
przyczyny przeobrażeń fauny 6
inne źródła wpływu techniki
na środowisko przyrodnicze
2
ĆWICZENIE 12
OGRANICZENIA I SZANSE ROZWOJU WYNIKAJĄCE Z ISTNIEJĄCYCH ZASOBÓW I
WALORÓW ORAZ STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Ograniczenia
Tab. 119. Ograniczenia w rozwoju osadnictwa i gospodarki komunalnej
Rodzaj ograniczenia dla
rozwoju danej funkcji
Typ ograniczenia
Obszary i formy realizacji danego kierunku
rozwoju , dla których występuje dany rodzaj
ograniczenia
59
Niechęć społeczeństwa
Rzeźba terenu
Infrastruktura drogowa
społeczny Gmina
geologicz Południowa część gminy
ny
Drogi
Obszar należący do gminy
miejskie,
krajowe
Tab. 120. Ograniczenia w rozwoju komunikacji
Rodzaj ograniczenia dla
rozwoju danej funkcji
Typ ograniczenia
Obszary i formy realizacji danego kierunku
rozwoju , dla których występuje dany rodzaj
ograniczenia
Zły stan nawierzchni dróg
transporto Drogi gminne
wy
Brak środków
ekonomic Brak uwzględnienia w strategii rozwoju
zne
Zły
stan
taboru ekonomic Przedsiębiorstwa przewozowe
przewozowego
zny
Brak obwodnicy
ekonomic Brak uwzględnienia w strategii rozwoju
zny
Tab. 121. Ograniczenia w rozwoju przemysłu i rzemiosła
Obszary i formy realizacji danego kierunku
rozwoju , dla których występuje dany rodzaj
ograniczenia
Niechęć społeczeństwa
społeczny Gmina
Turystyczny charakter gminy turystyczny gmina
Rzeźba terenu
geologiczn Gmina
y
Obszary chronione
Ekologiczn Rezerwat „Gązwa”, część Puszczy Piskiej
y,
Zły stan techniczny dróg
ekonomicz Gmina
ny
Rodzaj ograniczenia dla
rozwoju danej funkcji
Typ ograniczenia
Tab. 122. Ograniczenia w rozwoju rolnictwa i dziedzin pokrewnych
Obszary i formy realizacji danego kierunku
rozwoju , dla których występuje dany rodzaj
ograniczenia
Nieopłacalność
produkcji Ekonomic Obszary rolnicze gminy
rolniczej
zny
Słabe warunki glebowe
Przyrodni Gmina
czy
Niechęć rolników
Społeczny Obszary wiejskie
Brak zaplecza technicznego
Ekonomic Gospodarstwa rolnicze
zny
Rodzaj ograniczenia dla
rozwoju danej funkcji
Typ ograniczenia
60
Niewłaściwa polityka rolna
Polityczny Gmina
Mała
powierzchnia Polityczny Gmina
gospodarstw
Niskie dopłaty bezpośrednie Ekonomic Gmina
zny
Warunki klimatyczne
Przyrodni j. w.
czy
Szkody powodowane przez przyrodni j. w.
ekstrema pogodowe
czy
Tab. 123. Ograniczenia w rozwoju gospodarki leśnej i innych form wykorzystania biosfery
(łowiectwo, rybołówstwo)
Rodzaj ograniczenia dla
rozwoju danej funkcji
Typ ograniczenia
Obszary chronione
Obszary i formy realizacji danego kierunku
rozwoju , dla których występuje dany rodzaj
ograniczenia
wyznaczone obszary chronione
ekologicz
ny
brak innych ograniczeń: charakter lasów typowo gospodarczy
Tab. 124. Ograniczenia w rozwoju turystyki
Rodzaj ograniczenia dla
rozwoju danej funkcji
Typ ograniczenia
Obszary i formy realizacji danego kierunku
rozwoju , dla których występuje dany rodzaj
ograniczenia
Zły
stan
infrastruktury Techniczn Gminne drogi: lokalne i międzymiastowe
komunikacyjne
y,
ekonomic
zny
Szanse rozwoju wynikające z warunków przyrodniczych
Tab. 125. Możliwość tworzenia tzw. „zielonych miejsc pracy”
Potencjalne miejsca pracy
Edukacja ekologiczna
Uprawa roślin nie żywnościowych
Rodzaj zawodu w ramach
„zielonych miejsc pracy”
nauczyciel
rolnik
Orientacyjna liczba
możliwych miejsc pracy
10
100
61
Syntetyczny ranking ekologicznych ograniczeń rozwoju
Tab. 126. Lista rankingowa ekologicznych ograniczeń rozwoju w świetle opinii zespołu
opracowującego program
Miejsce
w
Rodzaj ograniczenia w rozwoju
rankingu
Kierunki rozwoju na które wpływa to ograniczenie
1.
Gospodarczy typ lasów
Turystyka
2.
Obszary chronione
Przemysł
3.
Ukształtowanie terenu
Komunikacja, przemysł, rolnictwo
4.
Warunki glebowe
Rolnictwo
5.
Nieodpowiedni stan
powierzchniowych
wód Turystyka
Ekologiczne ograniczenia w rozwoju w świetle opinii jej mieszkańców
Tab. 127. Lista rankingowa ekologicznych ograniczeń rozwoju w świetle opinii mieszkańców
1.
Rodzaj ograniczenia w
rozwoju (ilość punktów wg
odpowiedzi w ankiecie)
Niechęć społeczeństwa
2.
Stan wód powierzchniowych
turystyka
3.
komunikacja
Turystyka, przemysł
4.
Nieopłacalność produkcji
rolniczej
Produkcja rolnicza
Miejsce w
rankingu
Kierunki rozwoju , na które wpływa to ograniczenie
Urbanizacja, przemysł
62
Ćwiczenie 13
DOTYCHCZASOWA REALIZACJA ZADAŃ W ZAKRESIE OCHRONY I KSZTAŁTOWANIA
ŚRODOWISKA NA TLE PRZYRODNICZYCH OGRANICZEŃ ROZWOJU
Dotychczasowa realizacja zdań
Tab. 128. Przegląd inwestycji i działań proekologicznych w ostatnich pięciu latach
Rodzaje działalności proekologicznej
Rok
Inwestyc-je
i działania
ochrona
powierzchni
ziemi i
gleb
ochrona
powietrza
przed
zanieczyszczeniem
ochrona
ochrona
przed
wód
hałasem i powierz. i
wibrapodziecjami
mnych
ochrona
przyrody
gospodarka
odpadami
ochrona
przed
promieniowaniem
edukacja
ekologiczna
inne
działania
w zakresie
ochrony
środow.
%
inwestycji
proekolog.
w budż
Gmina jest w trakcie rozwoju. Dopiero większość projektów jest w fazie
przygotowania. Nieliczne dopiero w realizacji. Brak danych o przeszłych
działaniach.
63
Tab. 129. Lista problemów priorytetowych do realizacji, „niedoinwestowanych” w ostatnich latach
………………..
Komponent
środowiska
zagrożony
oddziaływaniem
człowieka
Formy degradacji tego
komponentu, którym
trzeba przeciwdziałać
Źródła degradacji środowiska
wymagające działań w zakresie
zmniejszenia ich oddziaływania na
środowisko
Podłoże geologiczne
i rzeźba terenu
Powietrze
atmosferyczne
Wody
powierzchniowe
Wody podziemne
Gleby
Szata roślinna
Fauna
Człowiek i
środowisko jego
życia codziennego
Tab. 130. Stosunek mieszkańców do dotychczasowej działalności samorządu w zakresie ochrony
środowiska
 Ocena dotychczasowej działalności w zakresie ochrony środowiska: pozytywna lecz mieszkańcy
twierdzą, iż samorząd powinien podjąć większe i szersze zadania
 Dostrzeganie inwestycji w zakresie ochrony środowiska : mieszkańcom ciężko wymienić nowe
inwestycje, które samorząd mógł by rozpocząć; najczęściej wymienia się jednak poprawę stanu
wód powierzchniowych walkę elementów kłusownictwem
64
 Dostrzeganie elementów edukacji ekologicznej w programach szkolnych : mieszkańcy są świadomi
prowadzenia edukacji ekol. w szkołach
 Ocena potrzeby włączania do programów szkolnych elementów edukacji ekologicznej: mieszkańcy chcą
rozszerzenia edukacji ekologicznej, poszerzenie tematyki i to już od najmłodszych lat
65
Zadania w zakresie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska w następnych latach w
perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej
Tab. 131. Zadanie inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska, w tym rekultywacja środowiska
Inwestycje Perspekty Nazwa zadania Termin Szacunko
w zakresie wa
do realizacji
realizac we koszty
czasowa
ji
realizacji
(tys.zł)
krótkotermi- Wydawanie
Zadanie
nowa
decyzji o
ciągłę
zagospodarowani
u przestrzennym
z
uwzględnieniem
wymogów
ochrony
środowiska i
krjobrazu
średniotermi- Rekultywacja
2004nowa
terenów
2009
zdegradowanych,
Ochrony
ograniczenie
powierzch
degradacji gleb
ni
prze górnictwo,
ziemi
Niedopuszczanie
do trwałych
zmian rzeźby
terenu na dużych
powierzchniach
długotermiOchrona gleb
Zadanie
nowa
przed degradacją, ciągłe
właściwe
użytkowanie
rolnicze gleb
(nawożenie i
stosowanie środ.
ochr. roślin)
krótkotermiPromowanie
2005Ochrony
nowa
stosowania
2006
lepszej jakości
powietrza
paliw i paliw
przed
niskoemisyjnych
zanieczysz
czeniami
średnioterminowa
Budowa nowych 2005urządzeń
2008
ograniczających
emisję
Źródła środków
na zadanie /
Podmiot odpow.
za realizację
Środki własne
gminy,
unormowania
prawne Polski
Efekty
dla
śro-
dowiska.
i mieszkańców
Zapewn
ienie
pierwot
ności
rzeźby
terenu i
jej
wartośc
i
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
- środki własne
użytkowników
Środki własne
użytkowników
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, ,
środki własne
użytkowników,
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne, banki
Zapewn
ienie
niższyc
h emisji
zaniecz
yszczeń
do
powietr
za, brak
szkodli
wego
oddział
ywania
tych
zaniecz
yszczeń
na
zdrowie
istot
żywych
66
Ochrony
przed
hałasem i
wibracjami
długoterminowa
Stosowanie
2005instalacji
2014
wysokosprawnyc
h i nowych
przyjazdnych
środowisku
technologii
krótkoterminowa
-----
średnioterminowa
Budowa ekranów 2004akustycznych
2007
długoterminowa
-Nakładanie
obowiązków
ograniczania
hałasu
przemysłowego
środkami
technicznymi,
-lokalizacja
zakładów
uciążliwych ze
względu na
poziom hałasu
poza terenami
zabudowanymi
----
krótkoterminowa
Ochrony
przed promieniowaniem
średnioterminowa
długoterminowa
-----
20042014
Eliminacja
2005zagrożeń
2009
spowodowanych
emisją
elektromagnetyc
zną
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne, banki
----Ogranic
zenie
szkodli
wego
oddział
ywania
hałasu
na
zdrowie
ludzi
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników
- środki własne
użytkowników
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne
Ogranic
zenie
szkodli
wego
oddział
ywania
promie
niowani
a na
zdrowie
ludzi
67
krótkoterminowa
Ochrony
wód
powierzchniowych
Ochrony
wód podziemnych
średnioterminowa
Rozwój sieci
2004kanalizacyjnej
2007
Modernizacja
oczyszczalni
ścieków,
tworzenie
warunków do
budowy
oczyszczalni
przydomowych i
przyzagrodowyc
h, wyposażenie
sieci kanalizacji
deszczowej w
urządzenia
podczyszczające,
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne, banki
długoterminowa
Rekultywacja
Zadanie
zdegradowanych ciągłe
ekosystemów
wodnych,
krótkoterminowa
Tworzenie stref
ochronnych ujęć
wód
podziemnych
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne, banki
średnioterminowa
Rozwój sieci
kanalizacyjnej
20042007
długoterminowa
Zapewnienie
stałego
monitoringu i
badań wód
podziemnych
przeznaczonych
do spożycia
Zadanie
ciągłe
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne, banki
Unormowania
prawne Polski
Zapobie
ganie
szkodli
wemu
oddział
ywaniu
zaniecz
yszczeń
na
organiz
my
wodne,
zapobie
ganie
eutrofiz
acji
zbiorni
ków
wodnyc
h
Zapewn
ienie
korzyst
ania z
wody o
dobrej
jakości
68
Gospodark
i
odpadami
krótkoterminowa
Tworzenie
planów
gospodarki
odpadami i ich
sposobów
realizacji
Zadanie
ciągłe
średnioterminowa
Segregacja i
selektywna
zbiórka
odpadów,
organizowanie
punktów zbiórki
makulatury,
stłuczki szklanej,
punkt zbioru
odpadów
niebezpiecznych,
likwidacja
nielegalnych
wysypisk
odpadów,
zagospodarowani
e odpadów
medycznych
Ograniczenie
powstawania
odpadów u
źródła
20042007
długoterminowa
Innych
zadań
inwestycyjnych
krótkoterminowa
średnioterminowa
długoterminowa
Środki własne
Zapewn
gminy, instrumenty ienie
finansowe UE,
właściw
ego
postępo
wania z
różnym
i
rodzaja
mi
odpadó
w,
Niedop
uszczen
ie do
ich
szkodli
wego
oddział
ywania
na
organiz
my
żywe i
element
y
środowi
ska
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
- środki własne
użytkowników
Zadanie
ciągłe
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
partnerstwo
publicznoprywatne, banki
69
krótkoterminowa
Oznaczenie
szlaków
turystycznych,
tworzenie
regulaminu
obowiązków i
kar za
niewłaściwe
prowadzenie
turystyki
20042006
Środki własne
gminy
średnioterminowa
Renaturyzacja
obszarów
wodno-blotnych
20042007
długoterminowa
Kontrola
2004turystyki i
2013
wypoczynku,
szczególnie na
terenach cennych
przyrodniczo
Środki własne
gminy, instrumenty
finansowe UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne, środki
własne
użytkowników,
Środki własne
gminy
Ochrony
przyrody
ożywionej
Zapewn
ienie
różnoro
dności
świata
organiz
mów
żywych
,
zwiększ
enie
atrakcyj
ności
obszaró
w
przyrod
niczych
,
odtworz
enie
zagrożo
nych
element
ów
środowi
ska,
Tab. 132. Zadania w zakresie monitoringu środowiska
Persp
ekMonitoring
tywa
w zakresie
czaso
wa
Nazwa zadania do
realizacji
Szacu
nkowe
Źródła środków
koszt
Termin
na zadanie /
y
realizacji
Podmiot odpow.
realiz
za realizację
acji
(tys.zł
)
Efekty dla
śro-dowiska i
miesz-kańców
70
krótkote
rminowa
Pomiary dokonywane Zadanie
przez
organy ciągłe
administracji,
prowadzenie statystyki
publicznej,
pomiary
wielkości emisji i ich
ewidencji
przez
podmioty korzystające
ze środowiska
średniot
erminowa
długoter
minowa
krótkote
rminowa
średniot
erminowa
----
Emisji
zanieczyszczeń
do
atmosfery
Imisji
zanieczyszczeń
atmosfemosferycznych
długoter
minowa
krótkote
rminowa
średniot
erminowa
Jakości
wód
powierzchniowyc
h
długoter
minowa
Prawodawstwo
Polski,
Zobrazowa
nie zmian
zachodzący
ch
w
środowisku,
ograniczeni
e ingerencji
w
środowisko
i racjonalne
korzystanie
ze
środowiska
podmiotów
Prawodawstwo
Polski
Zobrazowa
nie zmian
zachodzący
ch
w
środowisku
Zadanie
ciągłe
Prawodawstwo
Polski
Zadanie
ciągłe
Środki
własne
gminy,
instrumenty
finansowe
UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne,
środki
własne
użytkowników,
Zobrazowa
nie zmian
zachodzący
ch
w
środowisku
Zobrazowa
nie zmian
zachodzący
ch
w
środowisku,
poprawa
stanu wód
zbiorników
wodnych i
organizmó
w żywych,
------Pomiary dokonywane Zadanie
przez
organy ciągłe
administracji,
prowadzenie statystyki
publicznej,
-----Pomiary dokonywane
przez
organy
administracji,
prowadzenie statystyki
publicznej,
Wzmocnienie
monitoringu i kontroli
wód
powierzchniowych
oraz systemu ochrony
litoralowych
zbiorników wodnych
71
Jakości
wód podziemnych
krótkote
rminowa
Pomiary dokonywane Zadanie
przez
organy ciągłe
administracji,
prowadzenie statystyki
publicznej,
średniot
erminowa
Kontrola
przestrzegania
wymagań
stref
ochronnych
wód
podziemnych
Wzmocnienie
monitoringu i kontroli
wód podziemnych
długoter
minowa
Jakości
gleb
Emisji
hałasu,
wibracji i
promieniowania
krótkote
rminowa
średniot
erminowa
długoter
minowa
krótkote
rminowa
średniot
erminowa
długoter
minowa
Prawodawstwo
Polski
Zobrazowa
nie zmian
zachodzący
ch
w
środowisku,
zapewnieni
e
dobrej
jakości
wody
przeznaczo
nej
do
konsumpcji
przez
ludność
20042007
Zadanie
ciągłe
Środki
własne
gminy,
instrumenty
finansowe
UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne,
środki
własne
użytkowników,
----
Zobrazowa
nie zmian
zachodzący
ch
w
środowisku
---Monitoring i kontrola 2005urządzeń
2015
powodujących emisję
elektromagnetyczną
Środki
własne
gminy,
prawodawstwo
Polski,
środki
własne
użytkowników
72
krótkote
rminowa
stosowanie
Zadanie
instrumentów prawno- ciągłe
ekonomicznych
(opłaty,
kary,
skuteczne kontrole) i
ich egzekwowanie
średniot
erminowa
Kontrola
i 2004zapobieganie
2008
powstawaniu
nielegalnych wysypisk
odpadów
Środki
własne
gminy,
instrumenty
finansowe
UE,
unormowania
prawne Polski
Gospodarki
odpadami
długoter
minowa
krótkote
rminowa
średniot
erminowa
1.Renaturyzacja
2004zniszczonych
2007
ekosystemów i siedlisk
przyrodniczych
2.
Wspieranie
programu
restytucji
gatunków rodzimych
3.
zahamowanie
inwazyjnego
rozprzestrzeniania się
gatunków
obcych
(raka
pręgowanego,
norki amerykańskiej)
4.Prowadzenie
zarybień materiałem z
tego samego dorzecza
Środki
własne
gminy,
instrumenty
finansowe
UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne
długoter
minowa
1.Zachowanie siedlisk Zadanie
oraz miejsc rozrodu ciągłe
gatunków chronionych
i rzadkich
2.Utrzymywanie
odpowiedniej kondycji
lasów
3.Prowadzenie
gospodarki leśnej w
oparciu o dobre i
aktualne
plany
urządzeniowe
Środki
własne
gminy,
instrumenty
finansowe
UE,
Krajowe fundusze
ekologiczne,
środki
własne
użytkowników
Zmian w
przyrodzie
ożywionej
Zapewnieni
e
właściwego
postępowan
ia
z
odpadami,
zapobiegani
e
ich
szkodliwem
u
oddziaływa
niu
na
środowisko
i zdrowie
ludzi,
zniechęceni
e
do
nielegalneg
o
składowani
a odpadów
ze względu
na
kary
pienięzne
Ochrona
bioróżnorod
ności
przyrody
ożywionej
73
Tab. 133. Ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych
Ochrona
przyrody
w zakresie
Perspektywa
czasowa
Nazwa zadania
do realizacji
SzacunkoTermin we koszty
realizacji realizacji
(tys.zł)
krótkoterminowa
Pomników
przyrody i
ochrony
gatunkowej
średniotermi
-nowa
- objęcie ochroną 2005prawną cennych
2009
obszarów
przyrodniczych
lub podniesienie
ich do rangi formy
ochrony
- Czynna ochrona
cennych gatunków
flory i fauny
Źródła
środków na
zadanie /
Podmiot
odpow. za
realizację
Środki
własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Krajowe
fundusze
ekologiczne,
środki
własne
użytkowników
Efekty
dla środowiska i
mieszkańców
Zachow
anie
szczegó
lnie
cennyc
h
element
ów
przyrod
y
i
zwiększ
enie
atrakcyj
ności
obszaró
w
przyrod
niczych
, wzrost
zaintere
sowani
a
społecz
eństwa
turysty
ką,
kształto
wanie
w
społecz
eństwie
świado
mości
estetycz
nej
i
proekol
ogiczne
j
74
Użytków
ekologicznych
Stanowisk
dokumenta
cyjnych
przyrody
nieożywionej
Zespołów
przyrodniczokrajobrazowych
Rezerwatów
przyrody
Innych
zadań
ogólnych
długoterminowa
krótkoterminowa
średniotermi
-nowa
długoterminowa
krótkoterminowa
średniotermi
-nowa
długoterminowa
krótkoterminowa
średniotermi
-nowa
długoterminowa
krótkoterminowa
średniotermi
-nowa
długoterminowa
krótkoterminowa
średniotermi
-nowa
długoterminowa
Tab. 134. Zalesienia i zadrzewienia
Wprowadzanie
zieleni
w zakresie
Zalesień
Perspektywa
czasowa
Nazwa zadania do
realizacji
Termin
realizacji
Szacunkowe
koszty realizacji
(tys.zł)
Źródła środków
na zadanie /
Podmiot odpow.
Za realizację
Efekty
dla środowiska i
mieszkaców
krótkoterminowa
średnioterminowa
75
długoterminowa
krótkoterminowa
Urządzanie
terenów
parkowych i
średnioterminowa
pokrewnych
długoterminowa
Zadrzewień
gruntach
zakrzewień
na
gruntach
rolnych
i
nieużytkach
krótkoterminowa
średnioterminowa
długoterminowa
Zadania w zakresie poprawy efektywności wykorzystania zasobów
Tab. 135. Wskaźniki obrazujące efektywność wykorzystania zasobów naturalnych oraz tendencje
ich zmian w nawiązaniu do kryteriów zrównoważonego rozwoju
Wskaźnik zrównoważonego rozwoju
zużycie energii w przeliczeniu na 1 jej
mieszkańca
2006
2007
2008
2009
2010
750
kW
755
kW
765
kW
770
kW
800
kW
Tendencja
+
150
140
140
130
zużycie wody do celów konsumpcyjnych w 150
l/d
l/d
l/d
l/d
l/d
przeliczeniu na 1 mieszkańca
135
126
126
117
ilość ścieków komunalnych wytworzonych 135
l/d
l/d
l/d
l/d
l/d
w przeliczeniu na 1 jej mieszkańca
Brak
Brak
Brak
Brak
Brak
ilość ścieków rolno-przemysłowych
danyc
danyc
danyc
danyc
danyc
wytworzonych w stosunku do wielkości
h
h
h
h
h
wytworzonych produktów (w zł)
zużycie wody dla celów przemysłowych w Brak Brak Brak Brak Brak
danyc danyc danyc danyc danyc
stosunku do wielkości wytworzonych
h
h
h
h
h
produktów
173
181
186
190
ilość odpadów komunalnych wytworzonych 170
w przeliczeniu na 1 jej mieszkańca [kg]
ilość odpadów przemysłowych w stosunku Brak Brak Brak Brak Brak
do wielkości wytworzonych produktów (w danyc danyc danyc danyc danyc
h
h
h
h
h
zł)
ilość surowców wtórnych (np. papieru)
odzyskiwanych w przeliczeniu na 1 jej
mieszkańca
w kolumnie tendencja należy wpisać: „+” przy poprawie sytuacji, „-„ przy pogorszeniu, „0” przy
-
+
-
+
braku zmian
76
Tab. 136. Zadania w zakresie poprawy efektywności wykorzystania zasobów naturalnych
Zadania
w zakresie
Perspekty-wa
czasowa
krótkoterminowa
średnioterminowa
zwiększenia
efektywności
zużycia
energii;
zwiększenia
efektywności
zużycia wody
do celów
komunalnych i
przemysłowych
zmniejszenie
ilości
powstających
odpadów
komunalnych i
przemysłowych
długoterminowa
krótkoterminowa
Nazwa zadania do
realizacji
Zmiana
oświetlenia
w
gminie
Modernizacja
instalacji
ciepłowniczych
Budowa
instalacji
energetycznych
wykorzystujący
ch
źródła
odnawialne
Montaż
liczników wody
Termin
realizacji
2009
2012
2020
2009
średnioterminowa
Wymiana
i 2012
modernizacja
urządzeń
na
SUW
długoterminowa
Modernizacja
sieci
wodociągowej
krótkoterminowa
Wystawienie
2009
pojemników do
segregacji
odpadów
Budowa
2012
zakładu
segregacji
i
utylizacji
odpadów
Modernizacja
2020
składowiska lub
budowa
nowego
średnioterminowa
długoterminowa
2020
Źródła środków
na zadanie /
Podmiot odpow.
za realizację
Efekty dla środowiska i mieszkaców
Gmina, Środki Poprawa
UE
jakości
powietrza
Gmina, Środki Zapobieganie
UE
stratom energii
przesyłowych
Gmina,
Poprawa
krajowe,
jakości
Środki UE
powietrza
Przedsiębiorst
wo wod-kan.
Mrągowo,
NFOŚiGW
Przedsiębiorst
wo wod-kan.
Mrągowo,
NFOŚiGW
Zmniejszenie
rachunków za
pobór wody
Zmniejszenie
strat wody na
SUW, poprawa
jakości
dostarczanej
wody
Przedsiębiorst Zmniejszenie
wo wod-kan. strat wody na
Mrągowo,
sieci, poprawa
NFOŚiGW,
jakości
UE
dostarczanej
wody
Gmina, Środki Wydłużenie
UE,
eksploatacji
NFOŚiGW,
składowiska
Gmina, Środki Zyski
UE,
budżetowe
NFOŚiGW,
gminy
Gmina, Środki Zmniejszenie
UE,
uciążliwości
NFOŚiGW,
składowiska dla
Środowiska
77
Tab. 137. Zadania w zakresie edukacji ekologicznej
Edukacja
w zakresie
Nazwa zadania do
realizacji
krótkoterminowa
Tworzenie
gminnych
programów
edukacji
ekologicznej
1.Wyszkolenie
kompetentnych
przewodników
ekoturystycznych
20042005
Środki
gminy
20042007
organizacja
i
wspieranie
konkursów,
olimpiad
i
turniejów
ekologicznych dla
młodzieży
Tworzenie
programów
proekologicznych
Zadanie
ciągłe
Środki
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Środki własne
użytkowników
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE
średniotermi
-nowa
Edukacji
dzieci i
młodzieży
długoterminowa
Edukacji
dorosłych
Termin
realizacji
Źródła środków na
zadanie / Podmiot
odpow. za
realizację
Perspektywa czasowa
własne Edukacja
społeczeństwa,
podwyższenie
świadomości
proekologicznej
własne
20052006
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE
średniotermi
-nowa
Utworzenie
2004lokalnych
2007
ośrodków edukacji
ekologicznej,
długoterminowa
Szkolenie
Zadanie
urzędników, akcje ciągłe
informacyjne dla
radnych,
prowadzenie
i
wspieranie akcji
edukacji dorosłych
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Środki własne
użytkowników,
krajowe
fundusze
ekologiczne
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
krótkoterminowa
Efekty dla śro-dowiska i
miesz-kaców
Edukacja
społeczeństwa,
podwyższenie
świadomości
proekologicznej
78
Organizacji
powszechnych
akcji
ekologicznych
krótkoterminowa
Opracowanie
2004programów akcji 2007
proekologicznych
średniotermi
-nowa
Organizacja
warsztatów
ekologicznych,
długoterminowa
opracowanie
Zadanie
programów
ciągłe
udziału w akcjach
proekologicznych
20042007
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Środki własne
użytkowników,
krajowe
fundusze
ekologiczne
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Środki własne
użytkowników,
krajowe
fundusze
ekologiczne
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE
Edukacja
społeczeństwa,
podwyższenie
świadomości
proekologicznej
Tab. 138. Współpraca i wspomaganie społecznych ruchów ekologicznych
Współpraca i
wspoma-ganie
w zakresie
Perspektywa czasowa
krótkoterminowa
Współprac
y
i wspomagania
społecznych
ruchów
ekologicznych
średniotermi
-nowa
Nazwa zadania do
realizacji
Opracowanie
planów udziału w
akcjach
proekologicznych
Organizacja
festynów i imprez
poświęconych
ochronie
środowiska,
wspieranie kółek
ekologicznych,
Tworzenie ścieżek
edukacyjnych na
terenach cennych
przyrodniczo
Termin
realizacji
20052007
20042008
Źródła środków
na zadanie /
Podmiot odpow.
za realizację
Efekty dla śro-dowiska i
miesz-kaców
Środki własne Edukacja
gminy,
społeczeństwa,
podwyższenie
świadomości
Środki własne proekologicznej
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Środki własne
użytkowników,
krajowe
fundusze
ekologiczne
79
długoterminowa
Popularyzacja
Zadanie
akcji
ochrony ciągłe
przyrody,
wspieranie akcji
popularyzacji
ochrony
środowiska
i
przyrody
w
lokalnych
środkach
masowego
przekazu
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Środki własne
użytkowników,
krajowe
fundusze
ekologiczne
Tab. 139. Dostosowanie poziomu emisji do środowiska i stanu środowiska przyrodniczego do
wymogów prawodawstwa Unii Europejskiej
Dostosowanie
do wymogów
Unii
Europejskiej w
zakresie
Perspektywa czasowa
Nazwa zadania do
realizacji
Termin
realizacji
Budowa ekranów 2004akustycznych.
2006
Dostosowania
poziomu
emisji
do
środowiska
i stanu
środowiska
przyrodniczego
krótkoterminowa
Źródła środków
na zadanie /
Podmiot
odpowiedzialny za
realizację
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Efekty dla śro-dowiska i
miesz-kaców.
Ochrona
zdrowia
ludzi przed hałasem,
zmniejszenie
uciążliwości
komunikacyjnych
i
generowanych przez
przemysł
Zaostrzenie
wymogów co do
ochrony elementów
środowiska powoduje
ograniczanie
szkodliwego wpływu
na
środowisko
i
zdrowie
ludzi
zanieczyszczeń
80
średniotermnowa
długoterminowa
OCHRONA
2004PRZED
2009
HAŁASEM:
Nakładanie
obowiązków
ograniczania
hałasu
przemysłowego
środkami
technicznymi,
OCHRONA
POWIETRZA:
-Promowanie
stosowania lepszej
jakości paliw i
paliw
niskoemisyjnych
- Budowa nowych
urządzeń
ograniczających
emisję
-promowanie
alternatywnych
źródeł energii
GOSPODARKA
KOMUNALNA:
Modernizacja
oczyszczalni
ścieków,
tworzenie
warunków do
budowy
oczyszczalni
przydomowych i
przyzagrodowych
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
Stosowanie
instalacji
wysokosprawnych
i nowych
przyjazdnych
środowisku
technologii
-monitoring
poziomu emisji
zanieczyszczeń do
powietrza
Środki własne
gminy,
instrumenty
finansowe UE,
20032012
Zadanie
ciągłe
Priorytety ekologiczne w świetle opinii jej mieszkańców
Tab. 140. Lista najważniejszych zadań do zrealizowania w zakresie ochrony środowiska i
zrównoważonego rozwoju w opinii mieszkańców
Grupa zadań
Konkretne zadania do zrealizowania
Inwestycje w ochronie
środowiska, w tym
rekultywacja
środowiska
Monitoring
środowiska
Ochrona obszarów i
obiektów
przyrodniczych
Zalesienia i
zadrzewienia
81
Poprawa efektywności Wymiana i renowacja urządzeń służących do przesyłu zasobów
wykorzystania
(np. wodociągi), udoskonalenie metod pozyskiwania tych
zasobów naturalnych zasobów
W niektórych szkołach jest prowadzona edukacja ekologiczna, ale
Edukacja ekologiczna należy ją promować i rozszerzać zwłaszcza u ludzi młodych
(szkoła podstawowa, gimnazjum)
Współpraca i
wspomaganie
Brak wyznaczonych zadań
społecznych ruchów
ekologicznych
Dostosowanie
poziomu emisji i stanu Nie ma konieczności podejmowania tego typu działań gdyż nie
środowiska
występują przekroczenia emisji, jak również stan środowiska
do norm Unii
został określony jako dobry
Europejskiej
Inne zadania
Tabele końcowe
Tab. 141. Załącznik kartograficzny do programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska
..................................... - mapa w skali 1:25.000
Objaśnienia do mapy:
82
83
Tab. 142. Streszczenie i najważniejsze wnioski wynikające z programu
Powyższy program został stworzony przez grupę studentów w celach edukacyjnych. W
programie zostały zebrane materiały i informacje dotyczące miasta i gminy Mrągowo. Informacje
dotyczą wszystkich walorów jak również wad od flory i fauny po infrastrukturę i przemysł. Tego
typu opracowanie umożliwia określenie celów krótko-, średnio i długo terminowych. Realizacja
postawionych celów ma za zadanie spowodować rozwój gminy zarówno społeczny jak i
ekonomiczny czy środowiskowy.
Po analizie można stwierdzić, iż gmina jest gminą głównie turystyczną i rekreacyjną i w tym
kierunku powinna się rozwijać. Największy nacisk należy nałożyć na infrastrukturę drogową i
walkę z kłusownictwem bezmyślnością ludzi głównie turystów z dużych aglomeracji.
Stan ogólny środowiska w gminie jest zadowalający. Brak jest większego zanieczyszczenia
powietrza w gminie jak i istotnych przekroczeń poziomu hałasu.
Problem w gminie to rolnictwo. Rolnicy porzucili uprawę gruntów gdyż stało się to zbyt mało
opłacalne. Wiele gruntów leży odłogiem, odłogiem jest wiele rozwiązań ich wykorzystania z
możliwością uzyskania przyzwoitego zarobku. Jednakże brak jest dobrego systemu informowania
rolników o tych możliwościach. Prowadzi to do spadku produktywności rolnej gminy i degradacji
znacznych ilości gleb. Obecnie wiele funduszy europejskich jak choćby ZOPRR dofinansowuje
uprawy zwłaszcza niekonwencjonalne, czyli np. uprawa roślin energetycznych, strączkowych na
nasiona czy stacje doświadczalne.
84
85
Tab. 143. Spis publikacji i innych materiałów archiwalnych wykorzystanych do opracowania
programu
1. Studium zagospodarowania przestrzennego
2. Strategia rozwoju Mrągowa
3. Program Ochrony Środowiska miasta Mrągowo
4. Wieloletni program gospodarowania mieszkaniowych zasobem Gminy Miejskiej Mrągowo
5. Program gospodarki odpadami
6. Budżet miasta Mrągowo
7. Wyniki analiz WSSE Olsztyn
8. Internet
Większość materiałów, z których korzystaliśmy oraz galerie zdjęć dołączamy na płycie.
86
87
88