Środek regulujący wzrost roślin.

136956
OPIS PATENTOWY
POLSKA
RZECZPOSPOLITA
LUDOWA
CZYTELNIĄ
Urs.ędu Patemowego
I fnUii) IzuziiPispK!' ei Lu-jim|
Patent dodatkowy
do patentu nr
Int. Cl3. A01N 37/18
A01N 43/46
Zgłoszono: 82 11 16 (P. 239057)
Pierwszeństwo:
URZĄD
PATENTOWY
PRL
Zgłoszenie ogłoszono: 84 05 21
Opis patentowy opublikowano: 1987 01 15
Twórcy wynalazku: Istvan Tóth, József Nagy, Zsolt Dombay, Erzsćbet
Grega Tóth, Ibohya Horwath, Laszló Vigh, Tibor
Farkas
Uprawniony z patentu: ESZAKMAGYAROSZAGI VEGYIMUVEK
Sajóbabony (Węgry)
Środek regulujący wzrost roślin
i
Przedmiotem wynalazku jest środek regulujący
Według wynalazku środek regulujący wzrost ro¬
wzrost roślin. Z literatury znanych jest wiele zwią¬
ślin zawierający substancję czynną, stały i/lub cie¬
kły nośnik i ewentualnie substancje pomocnicze,
korzystnie środek powierzchniowo czynny jako sub¬
zków wykazujących zdolność regulowania wzrostu
roślin. Jedną z grup takich związków, zwanych
regulatorami, stanowią naturalne lub syntetyczne
hormony (Kolcsei M.,
Nadasy
M.:
Magyar
5
Kemi-
związku
kusok Lapja 34 (3), 122—126, 1979). Takimi związka¬
mi są naturalne lub syntetyczne auksyny, gibereliny, cytochininy i abscysyny oraz ich syntetyczne
analogi.
. Chlorek
chlorocholiny
inhibitujący
wzrost komórek jest znany od dawna
stosowany,
do
wzmacniania
łodyg
o wzorze
ogólnym R1R;2N-CO-CHCl2,
w
którym Rx i R2 są takie same lub różne oznaczają
atom wodoru, grupę alkilową o 1—4 atomach wę¬
gla
o
łańcuchu
prostym
lub
rozgałęzionym luibf
grupę cykloheksylową, fenylową, chlorofenylową,
alkilofenylową, benzylową lub alkilobenzylową lub
RŁ i R2 łącznie z atomem azotu, do którego są
przyłączone tworzą pierścień heterocykliczny.
Na ogół środek według wynalazku zawiera 10 do
15 95% wagowych stałego i/lub ciekłego nośnika, 0,5
do 15% wagowych substancji powierzchniowo czyn¬
10
wzdłużny
i szeroko
roślin
zbożo¬
wych.
Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki wiadomo, że pewne sole "2-chlorowcoetylo/trójalkiloamoniowe, zwłaszcza
stancję czynną zawiera regulująco skuteczną ilość
chlorek /2-chloroetylo/-
trójmetylu, wykazują zdolność regulowania wzrostu
i plonu roślin. Zdolność inhibitowania kiełkowania
i zdolność inhibitowania wzdłużnego wzrostu komorek pewnych pochodnych pirymidyny, takich jak
2-metylotio-4-etyloamino-5-nitro-6-metylo-amino-
pirymidyna i jej sole są znane z węgierskiego opi¬
nej
i 5
do
8OP/0 wagowych
co najmniej
jednego
związku o wzorze R^^N-CO-CHCla.
Korzystny środek regulujący wzrost roślin zawie¬
20 ra 5—80% wagowych powyższej substancji czyn¬
nej, 10—95% wagowych stałego nośnika, korzystnie
syntetycznego bezpostaciowego kwasu krzemowego
Według węgierskiego opisu patentowego nr 170 761,
pewne pochodne ftalimidu zwiększają szybkość kieł¬
kowania i wzrostu roślin. Badania wykazały, że
lub mineralnego krzemianu i/lub 10—95% wago¬
wych nośnika ciekłego, korzystnie białej frakcji
25
syntetycznego oleju mineralnego lub niemieszającego się z wodą rozpuszczalnika organicznego, ko¬
traktowanie roślin poniżej zdefiniowanym środkiem
rzystnie chlorowcowanego węglowodoru lub węglo¬
su patentowego nr 164 885.
wodoru aromatycznego i/lub wody oraz 0,5—15%
według wynalazku w znacznym stopniu stymuluje
ich wzrost i zwiększa ilość zielonej masy. *0 wagowych co najmniej jednego środka powierzch-
136 956
136 956
3
niowo-c^yifnego korzystnie anionowego lub niejono¬
wego, lub icń mieszaniny.
Podstawione amidy
stancji czynnej miała flotacyjność (w stężeniu l*/t
wagowy w wodzie) 91,9#>/« i pozostałość na sicie
chlorowcokwasów o wyżej
w stanie mokrym (sito 45 ja) 9,69i/«.
podanym wzorze są znane z literatury, lecz ich
zdolność stymulowania wzrostu roślin nie była do¬
tychczas znana.
Dwupodstawione amidy kwasowe można wytwa¬
rzać znanymi sposobami (patrz np. Houben-Weill:
Methoden der Organischen Chemie, B: XI/2, 3—37,
1958). Najszerzej stosowanym sposobem jest reak¬
cja chlorku kwasu chlorowcokarboksylowego zdrugorzędową aminą. Jednakże związki o podanym wzo¬
rze można wytwarzać w reakcji kwasu chlorowco¬
karboksylowego z drugorzędną aminą w obecności
trójchlorku fosforu lub tlenochlorku fosforu lub
z równoczesnym doprowadzeniem fosgenu (w takim
Przykład IV. 5 części wagowych N-/dwuchlo-
5
roacetylo/dwui-zobutyloaminy i mieszaninę 2 części
wagowych bezpostaciowej krzemionki, 2 części wa¬
gowych ziemi okrzemkowej oraz 1 część wagową
sproszkowanej pozostałości po odparowaniu ługu
posulfitowego mielono w laboratoryjnym młynie bi-
10 jakowotarczowym Ultraplex. Zmielony materiał ho¬
mogenizowano z 90 częściami wagowymi ziemi okrzemkowej, w urządzeniu do mieszania proszków.
Otrzymany produkt proszkowy, zawierający 5*/t wa¬
15
gowych substancji czynnej, miał pozostałość na sicie w stanie mokrym (sito 100 \i) maksimum &/:
Przykład V. W laboratoryjnym mieszalniku
przypadku gdy jako produkt przejściowy powstaje
homogenizowano 5 części wagowych N-dwuchloro-
chlorek karbamylu).
Różne sposoby wytwarzania umożliwiają otrzy¬
mywanie związków o wzorze RiR2N-CO-CHCl2 ła¬
acetylo-sześciometylenoiminy z 70 częściami wago¬
i ekonomicznie. Wytwarzanie środka według
wymi oleju wazelinowego. Mieszając rozpuszczono
5 części wagowych nonylofenolowego eteru poliglikolu jako emulgatora w 20 częściach wagowych
wynalazku jest ilustrowane poniższymi nie ogra¬
wody. Mieszaninę substancji czynnej i oleju waze¬
niczającymi przykładami.
Przykład I. 52 części wagowe N-/dwuchloro-
linowego wkraplano, przy intensywnym mieszaniu,
do wodnego roztworu substancji powierzchniowo
25 czynnej i kontynuowano mieszanie przez 10 minut.
two
acetylo/-sześciometylenoimidu i 2 części wagowe fe¬
20
nolu umieszczono w urządzeniu wyposażonym w
mieszadło, po czym dodano 17 części wagowych
ksylenu i 19 części wagowych chlorku metylenu.
Całość mieszano do rozpuszczenia substancji sta¬
łych, po czym dodano 10 części wagowych miesza¬
niny soli wapniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego (Atlox 4857B) i polioksyetyleno-alkilo-fenolu (Atlox 3400B). Po rozpuszczeniu substancji po¬
wierzchniowo czynnych roztwór przesączono, otrzy¬
mując koncentrat emulsji o stężeniu 50*/t wago¬
wych, który można stosować do opryskiwania, po
Otrzymano koncentrat emulsji
30
o zawartości sub¬
stancji czynnej 5*/» wagowych, który można było
rozcieńczać wadą.
Przykład VI. 80 części wagowych N-/dwuchloroacetylo/-cykloheksylo-aminy, 10 części wago¬
wych bezpostaciowej krzemionki, 2 części wagowe
soli sodowej kwasu alkilosulfonowego jako środka
zwilżającego, 3 części wagowe kondensatu krezol-formaldehyd jako środka dyspergującego i 5 częś-
35 ci wagowych sproszkowanej pozostałości po odpa¬
rowaniu ługu posulfitowego w ciągu godziny homo¬
rozcieńczeniu wodą.
genizowano i wstępnie zmielono w laboratoryjnym
Przykład II. W 7,5 częściach wagowych wo¬
młynie kulowym. Miałkie zmielenie uzyskano przez
dy i 2,5 częściach wagowych eteru poliglikolowego
równomierne wprowadzanie do laboratoryjnego mły(Polyglycol 1000) rozpuszczono 59 części wagowych 40 na bijakowo-tarczowego typu Ultraplex. Otrzyma¬
technicznego oleju wazelinowego i dodano 1 część
no proszek higroskopijny zawierający $&/• wago¬
bezpostaciowej krzemionki (Ultrasyl VN 3), 10 czę¬
wych substancji czynnej. Flotacyjność (w stężeniu
ści wagowych eteru poliglikolowego alkoholu tłu¬
IV©) 86,49/o, pozostałość na sicie w stanie mokrym
szczowego (Emulsogen M) i 20 części wagowych
(sito 50 \i) Zj&f:
N-/dwuchloroacetylo/sześciometylenoimidu. Miesza¬ 45
Przykład VII. 10 części wagowych N-/dwuninę mielono w laboratoryjnym młynie kulowym
chloroacetylo/benzyloaminy rozpuszczono w 30 czę¬
stosując 200 g kulek o średnicy 1,5 mm. Mielenie
ściach wagowych dwuchlorometanu, przy mieszaniu,
prowadzono przez 1,5 godziny, z szybkością 775 ob¬
po czym- dodano 1 część wagową monolaurynianu
rotów na minutę, Z otrzymanej mieszaniny, o 20*/t
zawartości substancji czynnej, odsiano kulki. Pro¬
dukt był trwały w ciągu 2 godzin, po 24 godzinach
wydzieliła się pewna ilość osadu. Sedymentacja ta
była odwracalna (ponowna dyspersja następowała
po wytrząśnięciu mieszaniny).
Przykład III. 52 części wagowe technicznego
N-/dwuchloroacetylo/-sześciometylenoimidu, 38 czę*
ści wagowe bezpostaciowej krzemionki (Ultrasyl
VN 3), 3,5 części wagowe kondensatu wstępnego
krezol-fórmaldehydu (Dispergiermittel Hoe 1494),
1,5 części wagowych soli sodowej alifatycznego kwa¬
su sulfonowego (Netzer IS) i 5 części wagowych
sproszkowanej pozostałości po odparowaniu łu^u
posulfitowego zmieszano i zmielono w młynie typu
Alpine 100 LU.
Tak otrzymana mieszanina o 50^/t zawartości sub¬
polioksyetyleno-sorbitu
50
jako
środka
zwilżającego.
Roztwór natryskano na 89 części wagowych granu¬
lowanego nośnika — prażonej ziemi okrzemkowej,
poprzez wstrząsane sito w trakcie wstrząsania. Roz¬
puszczalnik odparowano w temperaturze 50°C w
suszarce półkowej i suszono granulowany materiał
55 do stałej wagi. Otrzymano granulat o zawartości
substancji czynnej ICp/t wagowych. Wielkość ziar¬
na 0,2—1,0 mm.
Przykład VIII. 50 części wagowych N-/dwuchloroacetylo/-/6-etylo-2-metylo/-aniliny, 40 części
M wagowych bezpostaciowej krzemionki, 3,5 części
wagowych kondensatu wstępnego krezol-formaldehyd, 1,5 części wagowych soli rodowej alifatyczne¬
go kwasu sulfonowego i 5 części wagowych spro¬
szkowanej pozostałości po odparowaniu ługu posul•5 fjtowego mieszano, a następnie zmielono w mły-
136 956
nie typu Alpine 100 LU, otrzymując proszek za¬
Hodowlę prowadzono w 20 pojemnikach i powta¬
wiesinowy o 50*/* zawartości substancji czynnej.
rzano czterokrotnie. Dla porównania hodowano ro¬
Przykład IX. Postępowano tak jak w przy¬
kładzie VIII, otrzymując £0% proszek zawiesinowy,
zawierający 50 części wagowych N-/dwuchloroace-
śliny nie poddane zabiegowi. 14 dnia po zabiegu
odcięto część roślin powyżej powierzchni gleby, zwa¬
żono ich zieloną masę i porównano z zieloną masą
roślin nie poddanych zabiegowi.
tylo/-dwuizobutyloaminy.
Przykład X. Postępowano tak jak w przy¬
kładzie VIII, otrzymując 50% proszek zawiesinowy
Wyniki prób zsumowano w tablicy 1,
zawierający ^0 części wagowych N-/dwuchloroace^
Przykład
Tablica 1
10
tyloMzopropyloaminy.
Dawka w zabiegu
XI. Postępowano tak jak w przy¬
kładzie VIII, otrzymując 50% proszek zawiesinowy
zawierający £0 części wagowych N-/dwuchloroacetylo/^cykloheksylgąmniyPrzykład XII. Postępowano tak jak w przy¬
kładzie VIII, otrzymując 50% proszek zawiesinowy
15
i
Numer
1
1
kg/ha
substancja czynna
Zielona masa
roślin w %
0,16
0,32
143
2
zawierający 50 części wagowych N-/dwuchloroace-
3
0,65
225
tylo/Ttjenzyloąminy,
Przykład XIII. Postępowano tak jak w przy¬
4
1,30
2,60
271
kładzie VIII, otrzymując 501% proszek zawiesinowy
$
6
nie
traktowane
100
Wyniki prób wykazują bardzo znaczną stymula¬
cję wzrostu. Już w dawee 0,16 kg/ha zielona masa
25
roślin poddanych zabiegowi była o 43% większa od
masy roślin kontrolnych. Przy dawce
tyloM-chloroanUiny.
Przykład XV. Postępowano tak jak w przy¬
0,32 kg/ha
masa roślin podwajała się, a w dawce 2,60 kg/ha
więcej niż potrajała się.
kładzie VIII, otrzymując 50% proszek zawiesinowy
Przykład XVII. Badano wpływ różnych da¬
zawierający 50 części wagowych N-/dwucłiloroacetylo/-aniliny.
Przykład XVI. Przeprowadzono próby z kon¬
321
20
zawierający 50 części wagowych N-/dwuchloroacetylo/-/4-metylobenzyło/aminy.
Przykład XIVjl Postępowano tak jak w przy¬
kładzie VIII, otrzymując 50% proszek zawiesinowy
zawierający 5Q części wagowych n-/dwuchloroace-
196
30
wek związków o wzorze R^N-CO-CHCl^ na róż¬
ne badane rośliny. Próby prowadzono w plastiko¬
centratem emulsji otrzymanym według przykładu
wych pojemnikach o powierzchni 113 cm», przy¬
I, w celu zbadania oddziaływania na wzrost roś¬
lin należących do rodziny Graminea.
krytych folią, do których wprowadzono najpierw
po 400 g gleby (charakterystyka gleby: próchnica
1,39% wagowych, zawartość azotu 3,10 mg/100 g,
Próby prowadzono w szklarni, w pojemnikach o
31
pH HaO 8,2), następnie nasiona roślin badanych w
powierzchni 120 cm2. Do każdego pojemnika odwa¬
żono wpierw po 400 g gleby (charakterystyką gle¬
by była następująca: zawartość próchnicy 2,2%,
zawartość azotu 0,1%, zawartość tlenku potasu 100
mg/100 g, zawartość fosforu 60,0 mg/lQQ g, pH wil¬
goci gleby 7,4, wiązalność 37,6). Następnie wsadzono
po 4 g nasipn roślin z rodziny Graminea i przy¬
kryto 100 g gleby. Na powierzchnię gleby natry¬
skano, w różnej ilości, emulsję produktu według
przykładu I, po czym do każdego pojemnika doda¬
no dalszych 200 g gleby. Rośliny hodowano utrzy^
następującej liczbie:
— kukurydza (Zea mays) MVTC-596 10 nasion/po¬
jemnik
40
— proso (Panicum sp.) 30 nasion/pojemnik;
— sorgo (Sorghum sp.) 20 nasion/pojemnik.
Nasiona przykryto 200 g gleby i przeprowadzono
traktowania chemiczne w różnych dawkach, przez
spryskanie glaby. Środek według wynalazku stoso¬
łe podlewanie, w sztucznym świetle dziennym z do¬
wano w postaci 50% proszku zawiesinowego/Dla
porównania, te same rośliny badane hodowano w
pojemnikach nie poddanych zabiegowi.
Po opryskaniu gleby podlano ją do zawartości
datkowych lamp, przy oświetleniu przez 14 godzin
wody 65*/^ % w trakcie hodowli codziennie uzupeł¬
na dobę, w szklarni o temperaturze 18—2$QC.
niano odparowaną wodą, na podstawię oznaczenia
mując maksymalną zawartość wody 6&% przez sta¬
Tablica 2
Badanie wpływu dawki na ilość masy zielonej kukurydzy w % wagowych
dawka substancji czynnej kg/ha
Nr»
Związek o wzorze
RiR^CO-CHC^
0,1
0,5
M
|
U
4,0
% masy zielonej vi' stosunku do próby kontrolnej
2
1 '
Nietraktowana próbą kontrolna
2
N-/dwuchloroacetylo/-/6-etylo-2-metylo/-anilina
3
100
02,1
j
4
100
03,2
5
10ft
98,4
|
6
100
1*M
1
7
100
129,8
136 956
Tablica 2 —
1
a
3
7
108,8
109,5
106,1
110,6
118,0
90,8
117,2
123,8
121,7
119,3
106,2
106,8
94,9
103,0
93,7
92,6
106,8
102,9
101,8
105,8
104,2
94,9
110,7
89,3
71,7
anilina
120,2
155,2
104,1
100,8
110,8
N-/dwuchloroacetylo/-anilina
100,5
100,2
93,5
116,9
105,8
112,3
116,8
118,5
120,3
125,7
N-/dwuchloroacetylo/-dwui-zobutylo-amina
4
ciąg dalszy
6
3
2
■
5
4
N-/dwuchloroacetylo/-izopropyloamina
N-/dwuchloroacetylo/-cykloheksy-
5
loamina
6
N-/dwuchloroacetylo/-benzyloamina
7
N-/dwuchloroacetylo/-/4-metylobenzylo/-amina
8
N-/dwuchloroacetylo/-3-chloro-
9
N-/dwuchloroacetylo/-heksamety-
10
lenoimina
wagowego. Rośliny hodowano pod dodatkowym sztu¬
cznym oświetleniem dziennym, stosując naświetla¬
nie w ciągu 16 godzin na dobę,
w temperaturze
18—20°C.
5
Ocenę przeprowadzono 7 dnia po zabiegu, ważąc
zieloną masę ściętych roślin, a wyniki pomiarów
odniesiono do próbki kontrolnej nie traktowanej
wyrażając wartość w °/o.
krowy w warunkach polowych. Próby prowadzono
Wyniki prób zestawiono w tablicach 2, 3 i 4.
Badania wykazały, że pewne pochodne związków
o wzorze R^N-CO-CHC^ powodują zauważalny
przyrost zielonej masy już przy stosowaniu w da¬
wce 0,1 kg substancji czynnej na hektar, natomiast
w dawcę 1—4 kg substancji czynnej na hektar dają przyrost zielonej masy o 10 do 110%.
Przykład XVIII. Zbadano oddziaływanie środ¬
ka według wynalazku na kukurydzę i burak cu¬
1(J
w czterokrotnych powtórzeniach, na 20 poletkach
o powierzchni po 98 m2. Zabieg polegał na dwukro-
T ab li ca
3
Badanie wpływu dawki na ilość masy zielonej prosa w °/o wagowych
1
Związek o wzorze
ftiRsN-CO-CHCla
Nr
dawka substancji czynnej kg/ha
0,1
0,5
2,0
1,0
4,0
°/o masy zielonej w stosunku d o próby kon trolnej
1
Nietraktowana próbka kontrolna
100
2
N-/dwuchloroacetylo/-/6-etylo-2-metylo/-anilina
222,7
100
100
100
240,0
210,7
237,3
226,7
225,3
217,3
197,3
260,0
229,3
233,3
186,7
197,3
233,3
230,7
224,0
260,0
249,3
201,3
197,3
na
166,7
192,0
269,3 .
209,3
210,7
7
N-/dwuchloroacetylo/-4-metylobenzyloamina
217,3
216,0
190,7
197,3
229,3
8
N-/dwuchloroacetylo/-3-chloroanilina
246/7
202,7
188,0
224,0
177,3
N-/dwuchloroacetylo/-anilina
209,3
250,7
250,7
257,3
249,3
N-/dwuchloroacetylo/-heksametylenoimina
201,2
215,7
235,3
270,1
270,0
3
N-/dwuchloroacetylo/-dwuizobu-
.
tyloamina
r
4
N-/dwuchloroacetylo/-izopropyloamina
5
N-/dwuchloroacetylo/-cykloheksyloamina
'
N-/dwuchloroacetylo/-benzyloami-
6
9
10
100
".
i
136 956
li
12
Również badania polowe wykazały znaczny wzrost
lub rozgałęzionym,
wą, chlorofenylową,
alkilobenzylową lub
tu, do którego są
plonów, w przypadku kukurydzy powyżej 10%.
W przypadku buraka cukrowego nie tylko wzro¬
sła wydajność masy rośliny o ponad jedną trzecią,
lecz również zawartość
cukru
dajność cukru z hektara
w buraku, a wy¬
5
Zastrzeżenia patentowe
10
1. Środek regulujący wzrost roślin zawierający
substancję czynną, stały i/lub ciekły nośnik i ko¬
rzystnie co najmniej jeden środek powierzchnio¬
wo czynny i ewentualnie inne substancje pomoc¬
jako substancję
czynną
heterocykliczny.
2. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że
zawiera 5—80% wagowych co najmniej jednego
związku o wzorze R1%N-CO-CHCl2, w którym Ri
i R2 mają wyżej podane znaczenie, 10—95% wago-
była o 36% wyższa niż
dla nietrajctowanych roślin kontrolnych.
nicze, znamienny tym, że
grupę cykloheksylową, fenyloalkilofenylową, benzylową lub
Rj i R2 łącznie z atomem azo¬
przyłączone tworzą pierścień
wych
stałego
nośnika,
korzystnie
syntetycznego
bezpostaciowego kwasu krzemowego lub mineralne¬
go krzemianu i/lub 10—95% wagowych ciekłego no¬
śnika, korzystnie białej frakcji syntetycznego oleju
mineralnego lub niemieszającego się z wodą roz!5
puszczalnika organicznego, korzystnie węglowodoru
zawiera regulująco skuteczną ilość związku o wzo¬
chlorowcowanego
rze R^N-CO-CHC^, w którym Ri i R2 jednako¬
oraz 0,5—15% wagowych co najmniej jednego środ¬
lub
aromatycznego
i/lub
we lub różne oznaczają atom wodoru, grupę alki¬
lową o 1—4 atomach węgla o łańcuchu prostym
ka powierzchniowo czynnego, korzystnie anionowe¬
go lub niejonowego lub ich mieszaniny.
DN-8, z. 735/86
Cena 100 zł
wody