Społeczeństwo sieciowe … Treść Otwarte społeczeństwo Jaki świat ? sieciowe Prolog Od systemu do sieci Krok w stronę uniwersalizmu sieciowego Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Mieczysław Muraszkiewicz Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Epilog Uniwersytet Warszawski [email protected] Warszawa, 8 czerwca, 2010 r. M.Mieczyslaw Muraszkiewicz Muraszkiewicz 1 Społeczeństwo sieciowe … prof. TreśćMieczysław Muraszkiewicz Mieszka w Warszawie Mrg inż., Politechnika Warszawska, 1972 Prolog Doktorat, Polska Akademia Nauk, 1978 Habilitatacja, Jaki świat ?Politechnika Warszawska, 1984 Profesor, 1993 Od systemu do sieci Obszary zainteresowań: Społeczeństwo sieciowe systemy informacyjne, głeboka analiza danych, techniki mobilne, Charakterystyka e/m-governance, semantyczny web Co robić ? Ekspert Narodów Zjednoczonych, Banku Światowego, Komisji Europejskiej i rządu RP oraz korporacji telefonii bezprzewodowej w Polsce, Holandii i Epilog Niemczech. Publikacje: ponad 110 artykułów i 12 książek; liczne wykłady zaproszone Afiliacja: Uniwersytet Warszawski; Politechnika Warszawska Mieczyslaw Muraszkiewicz 2 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Prolog Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 3 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog M.Mieczyslaw Muraszkiewicz Muraszkiewicz 4 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz "Trash people”, HA Schult 5 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz Kathy Jakobsen, ‘Nankin Mills’, 1985 6 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Pytanie fundamentalne Czy techniki informacyjne, w tym mobilne, wspierają: demokrację, zrównoważony rozwój gospodarczy, dobrobyt ? Mieczyslaw Muraszkiewicz 7 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz Kontrowersja Entuzjasta Dzięki ICT i innym czynnikom sprawczym Nowego Ładu następują głębokie, pozytywne przemiany cywilizacyjne. Sceptyk ( à la Szkoła frankfurcka) Nie pomogły one jednak rozwiązać najważniejszych problemów ludzkości: głód, dobra woda, dach nad głową, wojny, prawa człowieka, choroby zakaźne, kryzysy finansowe ... 8 Społeczeństwo sieciowe … Treść Ontologia Nowa energia społeczna Prolog Sieciowe społeczeństwo mobilne Jaki świat ? Świat równoległy Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Społeczeństwo Sieć Epilog Zmiana stylu życia i pracy Netyzm Kapitalizm dóbr symbolicznyc h Mieczyslaw Muraszkiewicz 9 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Jaki świat ? Charakterystyka Jakie społeczeństwo? Społeczeństwo Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 10 Społeczeństwo sieciowe … Pięć słów Treść Prolog Globalizacja Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Innowacyjność Rywalizacja Charakterystyka Co robić ? Epilog Szybkość Wykluczenie Mieczyslaw Muraszkiewicz 11 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Zmiana Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Charles Darwin 1809-1882 “It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent, but the one most responsive to change.” —Charles Darwin Mieczyslaw Muraszkiewicz 12 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog M.C. Escher – ‘Day and Night’, 1938 Mieczyslaw Muraszkiewicz 13 Społeczeństwo sieciowe … Nowy ład Treść Prolog Nie jest prostą kontynuacją dotychczasowych sposobów życia społecznego i gospodarczego. Nowościom towarzyszy zmiana miejsca, ról i sposobów funkcjonowania człowieka w gospodarce i w społeczeństwie (jakim ?). Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog „Marcher ou mourir” Mieczyslaw Muraszkiewicz 14 Społeczeństwo sieciowe … Słowa, słowa, słowa ... Treść Prolog społeczeństwo zabawy, homo ludens (J. Huzinga) Jaki świat ? społeczeństwo konsumentów społeczeństwo widzów społeczeństwo globalnej wioski (M. McLuhan) społeczeństwo postindustrialne (D. Bell) społeczeństwo ryzyka (U. Beck) społeczeństwo ponowoczesne (Z. Bauman) społeczeństwo obywatelskie (A. Ferguson) społeczeństwo informacyjne/wiedzy społeczeństwo sieciowe społeczeństwo mobilne społeczeństwo otwarte ... Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz (M. Castells) (K. Popper) 15 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Od systemu dO sieci Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 16 Społeczeństwo sieciowe … System Sieć Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog wiek XX wiek XXI Sieć System M. Castells, L.A. Barabasi E. Bendyk N. Bourbaki, C. Levy-Strauss, L. von Bertalanfy • • • • Struktura Hierarchia Funkcja Kapitalizm dóbr materialnych • Masowośc • ... • • • • • Płaski świat Wszechobecność sieci Dewertykalizacja (demokratyzacja ?) środowisk Kapitalizm dóbr symbolicznych (IPR) ... Le système Le roi est mort. Vive le roi réseau ! ! Mieczyslaw Muraszkiewicz 17 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Teza Fakt Jaki świat ? Energia społeczna przenosi się z instytucji do sieci. Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Rezultat Epilog M. Castells Mieczyslaw Muraszkiewicz Sieć staje się dźwignią przemian społecznych 18 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Komentarz Sieć staje się sprawnym narzędziem i platformą organizacyjną nowej gospodarki (np. e-commerce) i administracji, ale także ruchów anty(alter)- globalistycznych, ruchów feministycznych, zielonych, fundamentalizmu, nacjonalizmów, ruchów separatystycznych, terroryzmu, itd. Mieczyslaw Muraszkiewicz 19 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo sieciowe Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 20 Społeczeństwo sieciowe … Treść Próba definicji Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Społeczeństwo sieciowe to takie, którego znacząca część może bez wysiłku, przy niewielkich kosztach i w dowolnej chwili wzajemnie się komunikować, wymieniając dane i informacje w postaci multimedialnej w sprawach dotyczących pracy, rozrywki, odpoczynku itd. Mieczyslaw Muraszkiewicz 21 Społeczeństwo sieciowe … Treść Społeczeństwo mobilne Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Społeczeństwo mobilne to takie, którego znacząca część może efektywnie prowadzić swoje życie (praca, zabawa, ...) nie tylko w warunkach stacjonarnych, ale także w ruchu i/lub poza stałym miejscem zamieszkania i pracy. René Magritte Nieustanny ruch Uwaga: w klasycznej socjologii przyjęta jest inna definicja mobilności społecznej; klasyk - Pirtrim A. Sorokin, Social Mobility (1927) Mieczyslaw Muraszkiewicz 22 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Mobilne społeczeństwo sieciowe Komunikacja i wymiana informacji bez wysiłku, przy niewielkich kosztach i w dowolnej chwili. Życie (praca, zabawa) nie tylko w warunkach stacjonarnych, ale także w ruchu i/lub poza stałym miejscem zamieszkania i pracy. Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Społeczeństwo sieciowe Mieczyslaw Muraszkiewicz Mobilne społeczeństwo sieciowe Społeczeństwo mobilne 23 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Dokąd to nas doprowadzi ? Mieczyslaw Muraszkiewicz 24 Społeczeństwo sieciowe … Treść Netyzm ? Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Das Kapital ? The Network Kapitalizm Netyzm Charakterystyka Co robić ? Wykluczenie Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz Proletariat Dygitariat Kapitałowe Cyfrowe 25 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Charakterystyka Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 26 Społeczeństwo sieciowe … Cechy „fizyczne” Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog • Zawsze w zasięgu – "always on" • Zniesienie stałego podziału czasu, przestrzeni i odległości (nigdzie, tutaj, ...) • Zacieranie się granic pomiędzy sferami publiczną i prywatną; pracą, nauką i rozrywką "always in„ (Metaforę wahadła: ... dom...praca, rozrywka...dom... zastępuje metafora pawiego pióra) • Szybko rosnącą liczba "interakcji" człowiek-człowiek, człowiek-maszyna, maszyna-maszyna • Ambiante intelligence • ... Mieczyslaw Muraszkiewicz 27 Społeczeństwo sieciowe … Technologie wolności ? Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Wolność DO – zwiększona - zwiększone poziomy uczestnictwa, afiliacji i bezpieczeństwa (lokalizacja) - zmiana organizacji pracy i życia Wolność OD – zachowana „Mein Liebchen, was willst du mehr ?” Mieczyslaw Muraszkiewicz 28 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Kapitał społeczny Techniki i platformy mobilne mogą wspierać budowę i rozwój kapitału społecznego, ponieważ jest oparty na komunikacji społecznej. Robert D. Putnam Mieczyslaw Muraszkiewicz 29 Społeczeństwo sieciowe … Zagrożenia Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Wykluczenie informacyjne. Różnica prędkości – świat rzeczywisty nie nadąża za światem wirtualnym. Przejście od myślenia analitycznego do symulacji (wirtualna rzeczywistość, „don't think, process it "). Przewaga komunikacji nad myśleniem. Budowanie tożsamości przez przynależność do sieci wirtualnych. Hiperprzestrzeń jest światem androgynicznym (zanik yin & yang). “Big Brother” (sieci w połączeniu z bazami danych, sensorami, kamerami, urzadzeniami RFID). Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Coraz więcej decyzji podejmuja maszyny („świat bezrefleksyjny”). ... Mieczyslaw Muraszkiewicz 30 Społeczeństwo sieciowe … Treść Internet spowodował wykluczenie informacyjne. Prolog Jaki świat ? Najskuteczniejszego i najszybszego sposobu Od systemuprzezwyciężenia do sieci wykluczenia dostarczają techniki mobilne. Społeczeństwo Charakterystyka The Economist Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 31 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 32 Społeczeństwo sieciowe … Treść Jürgen Habermas Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Transformacja sfery publicznej kurczy i degeneruje się sfera publiczna, demokracja jest kolonizowana przez masowe media, w tym Internet, i pop kulturę, korporacje (międzynarodowe) dominują życie gospodarcze, światowe rynki finansowe wymykają się spod kontroli, obywatele ograniczają uczestnictwo w życiu publicznym (niska frekwencja wyborcza) ... Remedium Rekonstrukcja i wzmocnienie komunikacji społecznej: języka, debaty, krytki, środków technicznych. Mieczyslaw Muraszkiewicz 33 Społeczeństwo sieciowe … Społeczeństwo otwarte Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog demokracja (ale nie jako tyrania wiekszości) gospodarka rynkowa podział władzy prawo; prawa człowieka i mniejszości transparentność wolne media, prawo do krytki respektowanie różnorodności opinii niespołuszeństwo obywatelskie (?) ... K. Popper Ludzie różnych poglądów, tożsamości i interesów moga żyć razem w pokoju. Mieczyslaw Muraszkiewicz 34 Społeczeństwo sieciowe … Co robić ? Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Mobilne otwarte Mobilne totalne Sfera prywatna: wolność i integralność obywatelska, autonomia moralna Sfera publiczna: harmonijne łączenie wzrostu gospodarczego z kulturą, prawem, ekologią, techniką i etyką. Epilog Zagrożenia Mieczyslaw Muraszkiewicz Nasze działanie 35 Społeczeństwo sieciowe … Treść Otwarty dostęp (Open Access) Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog „Wolny, powszechny, trwały i natychmiastowy dostęp dla każdego do cyfrowych form zapisu danych i treści naukowych oraz edukacyjnych” http://pl.wikipedia.org/wiki/Otwarty_dostęp Mieczyslaw Muraszkiewicz 36 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Epilog Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 37 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Czy warto słuchać polityków ? "There is no such thing as society: there are individual men and women, and there are families." Margaret Thatcher Mieczyslaw Muraszkiewicz 38 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 39 Społeczeństwo sieciowe … Treść Prolog Jaki świat ? Od systemu do sieci Społeczeństwo Charakterystyka Co robić ? Epilog Mieczyslaw Muraszkiewicz 40