bps towarzystwo funduszy inwestycyjnych sa opis

advertisement
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
OPIS INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH
ORAZ RYZYKA ZWIĄZANEGO Z INWESTOWANIEM W TE INSTRUMENTY
Wstęp
BPS Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. (dalej: „Towarzystwo”) zwraca Państwa
uwagę w szczególności na fakt, iż przy każdej inwestycji w instrumenty finansowe występuje
ryzyko. Poziom tego ryzyka jest różny i zależy od rodzaju instrumentu finansowego, który
jest przedmiotem inwestycji.
W związku z powyższym każdorazowo przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnej należy
rozważyć, jaki może być spodziewany przyszły dochód oraz jakie ryzyko się z nim wiąże.
Charakterystyczne dla instrumentów finansowych jest to, że im wyższe wiąże się z danym
instrumentem ryzyko, tym wyższa jest oczekiwana przez inwestorów stopa zwrotu. Jednak z
wyższym poziomem ryzyka wiąże się oczywiście wyższa potencjalna strata.
Uogólniając można stwierdzić, że najniższy poziom ryzyka wiąże się z inwestycją w
instrumenty rynku pieniężnego. W następnej kolejności możemy wskazać obligacje.
Najniższym ryzykiem charakteryzują się w tych dwóch grupach instrumenty posiadające
gwarancję np. Skarbu Państwa, NBP, czy też innej rządowej lub międzynarodowej instytucji o
wysokim ratingu kredytowym (wysoka wiarygodność kredytobiorcy; rating to ocena tej
wiarygodności przyznawana przez agencje ratingowe). Wyższe ryzyko wiąże się z
inwestycjami w instrumenty rynku pieniężnego oraz obligacje emitowane przez korporacje.
Natomiast najwyższe ryzyko inwestycyjne wiąże się z inwestowaniem w akcje oraz
instrumenty pochodne. Dlatego też inwestorzy oczekują tu zdecydowanie wyższych
potencjalnych zysków niż na rynku pieniężnym czy obligacyjnym.
Mając powyższe na uwadze, Towarzystwo informuje, że:
1) inwestowanie środków w instrumenty finansowe może wiązać się z ryzykiem
utraty części lub całości zainwestowanych środków, a nawet koniecznością
poniesienia dodatkowych kosztów;
2) informacje o wysokiej stopie zwrotu z danego instrumentu lub usługi uzyskane w
przeszłości nie stanowią gwarancji jej osiągnięcia tak obecnie, jak i w
przyszłości, dlatego też nie powinny być one traktowane, jako zapowiedź
osiągnięcia takich wyników;
3) przed podjęciem decyzji inwestycyjnej, powinni Państwo dokładnie zapoznać się
z informacjami na temat poszczególnych instrumentów finansowych oraz ryzyk z
nimi związanymi;
3) przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych powinni Państwo mieć świadomość, iż
na cenę danego instrumentu finansowego mogą mieć wpływ czynniki niezależne
od emitentów i wyników ich działalności, np.: zmieniające się warunki
ekonomiczne, prawne, polityczne i podatkowe.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Niniejszy dokument zawiera ogólne informacje na temat poszczególnych rodzajów
instrumentów finansowych oraz związanych z nimi ryzyk. Towarzystwo dokonało podziału
instrumentów ze względu na ich konstrukcję i poziom ryzyk z nimi związanych.
Szczegółowe informacje na temat opisanych poniżej instrumentów finansowych i związanych
z nimi ryzyk znajdują się w prospektach emisyjnych, memorandach informacyjnych oraz
warunkach obrotu i emisji udostępnianych przez emitentów. W/w informacje znajdują się
również na stronach internetowych Komisji Nadzoru Finansowego i Giełdy Papierów
Wartościowych w Warszawie S.A.
Informacje zamieszczone w niniejszym dokumencie nie zawierają opisu wszystkich ryzyk,
jakie mogą mieć wpływ na wartość inwestycji.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Definicje
1. Charakterystyka instrumentu - krótka charakterystyka danego instrumentu
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
uwzględniająca cechy wyróżniające go wśród innych instrumentów finansowych;
Dźwignia finansowa - wielkość wyrażona stosunkiem rzeczywistej wartości
instrumentu finansowego do ceny, którą płaci klient tzn.: im większa jest
dźwignia finansowa, tym większe ryzyko inwestycyjne;
Gwarancja dla instrumentu finansowego - wskazanie czy instrument może
być gwarantowany przez podmioty trzecie (inne niż jego emitent lub wystawca);
Ryzyko rynkowe - jest to ryzyko związane z możliwością spadku wartości lokat
w wyniku niekorzystnego kształtowania się kursów rynkowych instrumentów
finansowych. Na ogólne ryzyko rynkowe instrumentu finansowego wpływa ryzyko
systematyczne oraz ryzyko specyficzne. Ryzyko systematyczne instrumentu
finansowego zależy od zachowania rynku, w kolei ryzyko specyficzne jest
związane z emitentem bądź wystawcą instrumentu finansowego. Tylko ryzyko
specyficzne zostać wyeliminowane przez dywersyfikację instrumentów w portfelu.
Ryzyko kredytowe - obejmuje ryzyko niewypłacalności emitentów oraz ryzyko
kontrahenta. Ryzyko niewypłacalności emitentów, charakterystyczne dla
instrumentów dłużnych, związane jest z sytuacją finansową emitenta mogącą
mieć negatywny wpływ na cenę wyemitowanych instrumentów finansowych.
Wiąże się również z trwałą lub czasową niezdolnością emitenta do obsługi
zadłużenia, w tym do zapłaty odsetek lub wykupu wyemitowanych dłużnych
papierów wartościowych. Ryzyko kontrahenta związane jest z możliwością nie
wywiązania się drugiej strony zawartej przez inwestora transakcji ze zobowiązań
wynikających z zawartych umów. Ryzyko to występuje głównie w transakcjach
terminowych (instrumenty pochodne), w których termin realizacji następuje po
dacie dokonania transakcji.
Ryzyko płynności - związane z niemożnością realizacji transakcji na rynku przy
obowiązujących poziomach cen. Ryzyko to występuje najczęściej w sytuacji
niskich obrotów na giełdzie lub rynku międzybankowym uniemożliwiających
kupno lub sprzedaż w krótkim czasie dużego pakietu papierów wartościowych bez
istotnych zmian cen.
Ryzyko walutowe - źródłem powyższego ryzyka są inwestycje w aktywa
denominowane w walucie obcej. Istotny wpływ na wartość rynkową takich
aktywów będzie miał wyrażony w walucie polskiej poziom kurs ów poszczególnych
walut obcych. Fluktuacje kursów walutowych mogą przyczynić się do
wzmocnienia lub osłabienia zyskowności zagranicznych inwestycji. Wysoka
zmienność kursów walut obcych może powodować zwiększoną zmienność
wartości inwestycji.
Ryzyko inflacji - realna stopa zwrotu z inwestycji zależy od wysokości stopy
inflacji, która pomniejsza nominalną stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału.
Wzrost inflacji może więc spowodować spadek realnej stopy zwrotu z inwestycji.
Może się również bezpośrednio przyczynić do spadku wartości instrumentów
dłużnych.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
9. Zmienność cen - jest to statystyczna miara ryzyka instrumentu finansowego
obliczana jako wielkość wahań cen od wartości średniej w danym przedziale
czasu. Zmienność cen pokazuje jak duże są zmiany wartości in strumentu
finansowego w wybranym okresie czasu.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Opis instrumentów finansowych
INSTRUMENTY RYNKU PIENIĘŻNEGO
Rynek pieniężny to najbardziej płynny rynek aktywów finansowych, dlatego jego
uczestnicy, wykorzystując dostępne na nim instrumenty, mogą zarządzać swoją
płynnością, czyli dostosowywać posiadany kapitał obrotowy do swoich potrzeb
płatniczych.
Przykładowo, jeśli instytucja dysponuje nadmiarem środków płatniczych, to może je
ulokować na rynku pieniężnym (co przynosi dochód). Analogicznie, jeśli zaistnieje
sytuacja chwilowego niedoboru takich środków, to miejscem, gdzie można je
relatywnie tanio zdobyć, jest właśnie rynek pieniężny. Tanio, ponieważ charakteryzuje
się on silną konkurencją, co z kolei warunkuje jego płynność, gdyż duża liczba
uczestników implikuje niskie koszty i łatwość zawierania transakcji. Wyróżnia go także
niskie ryzyko w związki z zawieranymi umowami.
Instrumenty rynku pieniężnego emitowane są na okres nie przekraczający 1 roku (52
tygodnie). Do instrumentów rynku pieniężnego zalicza się: bankowe depozyty
krótkoterminowe i odgrywające coraz większą rolę w zarządzaniu płynnością transakcje
repo, a także bony skarbowe, bony pieniężne, bony komercyjne przedsiębiorstw i
certyfikaty depozytowe.
1. DEPOZYTY KRÓTKOTERMINOWE
Charakterystyka instrumentu
Transakcja polegająca na ulokowaniu w banku określonej wielkości środków
finansowych na okres do 1 roku, za co, po wycofaniu tych środków, depozytariusz
(inwestor powierzający bankowi pieniądze) otrzymuje kwotę wkładu powiększoną o
stopę jego oprocentowania (np. WIBID). Do najbardziej powszechnych depozytów
należy zaliczyć:
1)
overnight (O/N) – rozpoczyna się w dniu zawarcia transakcji a zapada następnego
dnia (dzień roboczy);
tomorrow next (T/N) – rozpoczyna się w pierwszym dniu następującym po
zawarciu transakcji a zapada w dniu kolejnym;
3) spot next (S/N) – rozpoczyna się drugiego dnia po zawarciu transakcji a zapada w
dniu kolejnym.
Pozostałe depozyty krótkoterminowe rozpoczynają się jak S/N - trwają do 1 roku a
oprocentowanie ich rośnie w miarę wydłużania się okresu zapadalności.
2)
Ryzyka związane z instrumentami
1. Ryzyko stopy procentowej – podstawowa kategoria ryzyk w przypadku inwestycji w
depozyty krótkoterminowe. W przypadku stałego oprocentowania depozytu
niekorzystne z naszego punktu widzenia są wzrosty stóp procentowych, ponieważ
powodują one spadek atrakcyjności naszej inwestycji w porównaniu z innymi
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
(wzrasta koszt alternatywny kapitału). Z kolei w przypadku depozytów o zmiennym
oprocentowaniu niekorzystny jest spadek stóp procentowych wywołujący spadek
odsetek, które otrzymujemy. Jednak w przypadku depozytów krótkoterminowych
(szczególnie O/N czy T/N) ryzyko to jest bardzo ograniczone.
2. Ryzyko kredytowe – istnieje ryzyko niedotrzymania warunków umowy (tzn. bank
nie będzie nam płacił odsetek), które wynika ze złej sytuacji finansowej tego
podmiotu, a co za tym idzie jego niewielkiej wiarygodności. Taki rodzaj ryzyka
również ogranicza krótkoterminowy charakter transakcji depozytowych na rynku
pieniężnym.
3. Ryzyko płynności – chociaż depozyty jednodniowe są najbardziej płynnym aktywem
zaraz po pieniądzu gotówkowym, należy wspomnieć, że w przypadku niskich
obrotów na rynku międzybankowym nie będzie możliwości dokonywania dużych
transakcji.
4. Ryzyko walutowe – istnieje w przypadku depozytów denominowanych w walutach
obcych. Dokładny opis tego rodzaju ryzyka znajduje się w Definicjach.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
NIE
Dokument
informacyjny
umieszczenia dokumentu
Wewnętrzne regulacje banków dostępne
na ich stronach internetowych
Gwarancje
–
miejsce
BRAK (jednak zobowiązania banków w
Polsce
do
określonej
wysokości
gwarantuje
Bankowy
Fundusz
Gwarancyjny)
2. TRANSAKCJE REPO
Charakterystyka instrumentu
Transakcje REPO polegają na zaciąganiu krótkoterminowych pożyczek i dokonywaniu
krótkoterminowych lokat (bardzo krótkie terminy – zwykle od 1 do 7 dni) przy pomocy
jednoczesnego zawierania dwóch przeciwstawnych transakcji sprzedaży i zakupu
papierów wartościowych (często bonów skarbowych). Z perspektywy jednego podmiotu,
pożyczką na rynku repo można nazwać sprzedaż instrumentów drugiemu podmiotowi z
jednoczesnym zobowiązaniem ich odkupienia w określonym terminie po ustalonej cenie
(na rynku terminowym). Z kolei, aby dokonać lokaty na rynku repo (takie transakcje
określa się także jako reverse repo) należy kupić instrument w transakcji kasowej i
równolegle sprzedać go w transakcji terminowej.
Ryzyka związane z instrumentami
Rodzaje ryzyka związanego z operacjami repo i reverse repo pokrywają się z ryzykami
odnoszącymi się do depozytów krótkoterminowych. Należy zwrócić uwagę na ryzyko
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
stopy procentowej, gdyż zabezpieczeniem tego typu transakcji są zwykle papiery dłużne
(bony skarbowe), jednak w przypadku transakcji krótkoterminowych (do 1 tygodnia)
ryzyko to jest bardzo ograniczone. Dodatkowym rodzajem ryzyka jest jeszcze ryzyko
kontrahenta, który może nie wywiązać się z warunków umowy, przykładowo
pożyczkobiorca może nie odkupić bonów. Jednak ryzyko zaistnienia takiej sytuacji jest
ograniczone.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
NIE
Dokument
informacyjny
umieszczenia dokumentu
Umowa
Gwarancje
–
miejsce
BRAK
3. BONY SKARBOWE (BS)
Charakterystyka instrumentu
Bon skarbowy to instrument dłużny emitowany przez Skarb Państwa (SP) na okres 13, 26
lub 52 tygodni. Pośrednikiem emisji jest Ministerstwa Finansów (MF), a jednostką
odpowiedzialną za organizację emisji i dokonywanie rozliczeń jest Narodowy Bank Polski
(NBP). Bon skarbowy jest instrumentem zerokuponowym (sprzedawanym z dyskontem),
co oznacza, że płatność równa wielkości nominalnej papieru następuje w dniu jego
wykupu. Dyskontem jest właśnie różnica między wartością nominalną bonu a wartością,
po której go nabyto (bieżąca cena rynkowa).
Ryzyka związane z instrumentami
Bony skarbowe cechują się relatywnie najniższym poziomem ryzyka, gdyż ich emitentem
jest Skarb Państwa, a okres inwestycji jest krótki, przez co opisane przy obligacjach
ryzyko stopy procentowej odgrywa tu małą rolę. Ryzyko stopy procentowej wiąże się z
ryzykiem ceny, gdybyśmy chcieli sprzedać bon przed terminem wykupu, a w trakcie
inwestycji zmieniła się rynkowa stopa procentowa wymagana przy tym instrumencie.
Ryzyko to nie występuje, gdy bon jest trzymany do terminu wykupu (posiadacz
otrzymuje znaną wartość nominalną).
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
(BS) Rozporządzenie Ministra Finansów,
umieszczone na stronie internetowej MF
http://www.mf.gov.pl/index.php?const=
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
5&dzial=724&wysw=5&sub=sub3
Gwarancje
BRAK
4. KRÓTKOTERMINOWE CERTYFIKATY DEPOZYTOWE (CD)
Charakterystyka instrumentu
Papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu, emitowane przez banki na okres od 1
miesiąca do 1 roku, które można określić jako depozyt podlegający obrotowi (papiery na
okaziciela), ponieważ posiadacz certyfikatu nie musi go trzymać do terminu wykupu, ale
może go sprzedać na rynku wtórnym.
Ryzyka związane z instrumentami
Ryzyko związane z inwestowaniem z krótkoterminowe certyfikaty depozytowe jest
zbliżone
do ryzyka związanego z zakładaniem depozytu. W przypadku
krótkoterminowych certyfikatów depozytowych dodatkowa ma znaczenie ryzyko ceny (w
przypadku gdybyśmy chcieli sprzedaż instrument na rynku wtórnym, przed terminem
wykupu). Ryzyko ceny ze względu na krótki czas inwestycji jest jednak mocno
ograniczone.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
List emisyjny
Gwarancje
BRAK
5. BONY KOMERCYJNE(BK)
Charakterystyka instrumentu
Emitentem bonów komercyjnych są przedsiębiorstwa, które zdobywając krótkoterminowy
kapitał chcą zwiększyć swoją płynność. Emitent zobowiązany jest do wykupu papieru
według podanej w nim wartości nominalnej w określonym terminie. Ma on charakter
pożyczki bez zabezpieczenia. Zazwyczaj bony komercyjne mają charakter zerokuponowy,
ale zdarzają się też papiery o stałym oprocentowaniu. Przedsiębiorstwo zainteresowane
emisją takich papierów jest zobowiązane do przedstawienia odpowiedniej informacji na
temat swojej sytuacji finansowej, a wymaga się także by wartość nominalna emisji była
ograniczona z góry pewnym limitem.
Ryzyka związane z instrumentami
Rodzaje ryzyka są identyczne jak przy bonach skarbowych. Przy czym wyższe jest tu
ryzyko kredytowe, czyli ryzyko niewywiązania się emitenta z warunków.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
(BK)
Strona
internetowa
biura
maklerskiego, które jest organizatorem
emisji (agentem)
Gwarancje
BRAK
INSTRUMENTY DŁUŻNE
1. OBLIGACJE
Charakterystyka instrumentu
Obligacja to instrument finansowy o charakterze dłużnym (poświadczający wierzytelność),
w którym jedna strona, zwana emitentem obligacji, stwierdza, że jest dłużnikiem drugiej
strony, zwanej obligatariuszem (właściciel obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do
wykupu obligacji. Kapitałodawcą jest obligatariusz, czyli właściciel obligacji, a kapitałobiorcą
jest emitent obligacji. Pożyczkę tą spłaca się, jako należność pieniężna w ściśle określonym
czasie (terminie wykupu) wraz z odsetkami, których sposób naliczania jest określony w
warunkach emisji obligacji. Wielkość tej pożyczki to wartość nominalna obligacji, a termin
jego zwrotu przez emitenta to termin wykupu obligacji.
Najważniejszymi cechami obligacji są:
1) termin wykupu - jest to termin, po upływie którego emitent zobowiązany jest
dokonać wykupu, tzn. zwrócić zaciągnięty dług właścicielowi obligacji;
2) wartość (cena) nominalna - jest to wartość, od której nalicza się odsetki i którą
emitent zwraca w dniu wykupu;
3) cena emisyjna - jest to cena, po której obligacja jest sprzedawana w momencie
emisji pierwszemu właścicielowi;
4) oprocentowanie - określa wielkość odsetek od zaciągniętego zobowiązania
wypłacanych obligatariuszowi; wyrażone jest w procentach wartości nominalnej
(w skali roku); zwykle odsetki płacone są regularnie, np. co rok, co pół roku,
co kwartał.
Ze względu na oprocentowanie wyróżniamy obligacje:
1) stałym oprocentowaniu – można dokładnie określić wszystkie płatności z tytułu
posiadania instrumentu w momencie jego zakupu;
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
2) zmiennym oprocentowaniu (obligacje kuponowe) – oprocentowanie zmienia się w
kolejnych okresach odsetkowych i zależy od stopy referencyjnej, za którą przyjmuje się
zwykle stopę kredytową na rynku międzybankowym (np. WIBOR) lub stopę
rentowności bonów skarbowych;
3) obligacje indeksowane (w ramach obligacji o zmiennym oprocentowaniu) –
oprocentowanie za dany okres zależy od wartości określonego indeksu a zwykle jest
nim stopa inflacji (obligacje indeksowane stopą inflacji)
4) obligacje zerokuponowe – z tytułu ich posiadania nie są płacone odsetki; mają one
charakter dyskontowy – jej cena stanowi różnicę między wartością nominalną a premią
terminową, wyrażającą koszt alternatywny kapitału, oraz premią z ryzyko.
Obligacje mogą być sprzedawane zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym. Emitentem
obligacji może być zarówno państwo reprezentowane przez Skarb Państwa, jak również
inne instytucje, m.in. banki (listy zastawne), podmioty gospodarcze posiadające osobowość
prawną (obligacje przedsiębiorstw), gminy i samorządy lokalne (obligacje komunalne).
Ryzyka związane z instrumentem
Możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje ryzyka związanego z inwestycją w obligacje:
ryzyko kredytowe i stopy procentowej. Nie są to oczywiście wszystkie ryzyka związane z tą
inwestycją.
1. Ryzyko kredytowe – jest to ryzyko niewypłacalności emitenta obligacji ( default
risk ), kiedy dłużnik nie ma możliwości wywiązania się z przyjętych na siebie
zobowiązań. Wielkość tego ryzyka zależy od wiarygodności emitenta – najmniej
ryzykowne są obligacje Skarbu Państwa (OSP), następnie obligacje komunalne
(OK), długoterminowe certyfikaty depozytowe (DCD) a najbardziej obligacje
przedsiębiorstw (OP).
2. Ryzyko stopy procentowej – cena obligacji jest odwrotnie proporcjonalna do
wymaganej stopy zwrotu, tzn. jeśli inwestorzy wymagają wyż szej rentowności z
danej inwestycji to automatycznie spada cena obligacji już wyetmitowanych.
Zatem możemy tu mówić o ryzyku ceny, które występuje, jeśli chcemy
sprzedać obligację przed terminem wykupu. Załóżmy, że inwestorzy wymagają
obecnie przy nowej emisji obligacji 5-letnich o stałym dochodzie rentowności
6%. Jeśli znajdujące się już w obrocie obligacje były emitowane przy
rentowności 5%, to wzrost stopy rynkowej do 6% powoduje spadek ceny tej
obligacji. Powodów, dla których wymagana jest wyższa stopa zwrotu z obligacji
jest bardzo wiele (wyższa inflacja bieżąca i oczekiwana, wzrost stopy
referencyjnej NBP, wzrost awersji do ryzyka na świecie, czyli ryzyko rynkowe
oraz inne). Odwrotna zależność też jest prawdziwa. Czyli jeśli obligacja była
pierwotnie wyemitowana przy rentowności 7%, a teraz inwestorom dla takiej
samej obligacji, ale nowej emisji wystarczy już stopa zwrotu w wysokości 6%,
to cena będącej już w obrocie obligacji rośnie wraz ze spadkiem rynkowej
stopy.. Podsumowując: w przypadku wzrostu stóp procentowych cena papierów
dłużnych maleje, i odwrotnie. W przypadku bonów skarbowych i papierów
wartościowych o zmiennym oprocentowaniu ryzyko to jest niskie. Im dłuższy
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
jest czas do wykupu instrumentów o stałym oprocentowaniu, tym to ryzyko
jest większe. Ryzyko ceny nie występuje, jeśli przetrzymujemy obligację do
terminu wykupu (otrzymujemy znaną wcześniej wartość nominalną). Ryzyko
stopy procentowej jest duże dla obligacji zero kuponowych oraz stało
kuponowych, z kolei dla papierów zmienno kuponowych jest niewielkie.
3. Ryzyko reinwestycji – ryzyko polegające na tym, iż zakładana przez inwestora
stopa zwrotu z papierów dłużnych nie zostanie zrealizowana za sprawą
reinwestycji środków otrzymanych z wypłat kuponów w instrumenty o niższym
oprocentowaniu.
Obligacje odznaczają się ograniczoną zmiennością cen.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
(OSP)
strona
internetowa
MF
http://www.mf.gov.pl/index.php?const=
5&dzial=207&wysw=6&sub=sub3#n
(OK) http://www.gpwcatalyst.pl/root
(OP) http://www.gpwcatalyst.pl/root
(DCD) list emisyjny udostępniany przez
emitenta
Gwarancje
BRAK
Wyżej wymienione rodzaje obligacji są do siebie podobne pod względem konstrukcji, a
różnią się profilem emitenta. Poniżej prezentujemy jeszcze dwa instrumenty dłużne, które
są nieco odmienne od powyższych – obligacje zamienne i listy zastawne.
2. OBLIGACJE ZAMIENNE
Charakterystyka instrumentu
Papier dłużny emitowany przez przedsiębiorstwa o stałym lub zmiennym oprocentowaniu i
określonym terminie wykupu, który po spełnieniu określonych warunków może zostać
zamieniony na ustaloną liczbę akcji. Instrument ten ma charakter opcyjny, gdyż wzrost cen
akcji emitenta może doprowadzić do wzrostu wartości obligacji ponad wartość
zaciągniętego długu, natomiast granicę spadku ceny obligacji wyznacza poziom tego długu.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Ryzyka związane z instrumentem
Ryzyka są tu takie same jak przy obligacjach. Dodatkowo dochodzi ryzyko związane z
wbudowaną opcją kupna akcji emitenta (opis ryzyka związanego z opcją poniżej, przy
omawianiu opcji). Jednak ryzyko opcji jest to ograniczone, gdyż granicę spadku ceny
obligacji zmiennej wyznacza poziom tego długu.
Dźwignia finansowa
TAK – średnia
Jeśli zmienia się cena akcji emitenta, to
cena obligacji zamiennej może rosnąć
lub spadać bardziej niż cena zwykłej
obligacji
emitenta
w
podobnych
warunkach rynkowych.
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
Memorandum
udostępniane
przez
organizatora emisji.
Gwarancje
Mogą być gwarantowane, a szczegóły
na ten temat powinny być zawarte w
Memorandum Informacyjnym
Informacyjne
emitenta
lub
3. LISTY ZASTAWNE
Charakterystyka instrumentu
Instrument dłużny rynku kapitałowego o stałym lub zmiennym oprocentowaniu i
określonym terminie wykupu, emitowany przez banki hipoteczne a jego zabezpieczenie
stanowią aktywa emitenta np. nieruchomości będące zabezpieczeniem udzielonych przez
dany bank kredytów hipotecznych.
Ryzyka związane z instrumentem
Ryzyka są tu takie same jak przy obligacjach. Dodatkowo dochodzi ryzyko związane ze
zmianą wartości zabezpieczenia instrumentu.
Dźwignia finansowa
BRAK
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
List emisyjny
emitenta
Gwarancje
BRAK,
udostępniany
przez
jednak posiadacze listów zastawnych
mają pierwszeństwo w zaspokajaniu
swoich wierzytelności z określonych
aktywów banku przed innymi jego
wierzycielami, jeśli jest niewypłacalny
INSTRUMENTY UDZIAŁOWE
1. AKCJE
Charakterystyka instrumentu
Akcje są udziałowym instrumentem finansowym odzwierciedlającym prawo do własności
części majątku spółki. Emitentem akcji jest spółka akcyjna. Akcja, jako prawo udziałowe
oznacza członkostwo w spółce akcyjnej, a jej właściciel staje się akcjonariuszem spółki.
Z posiadaniem akcji związane są konkretne prawa i obowiązki akcjonariusza.
Akcje mogą być imienne lub na okaziciela, zwykłe lub uprzywilejowane.
Akcjonariusz posiada dwa rodzaje uprawnień: majątkowe i korporacyjne. Do uprawnień
majątkowych można zaliczyć np.: prawo do dywidendy, prawo do odpowiedniej części
majątku spółki w przypadku jej likwidacji. Uprawnieniami korporacyjnymi są m.in.:
prawo do informacji o działalności spółki, prawo głosu, prawo do udziału w walnym
zgromadzeniu spółki.
Ryzyka związane z instrumentem
Podstawowym ryzykiem związanym z posiadaniem akcji jest zmienność ich wyceny
dokonywanej przez rynek. Przykładowo, gdy wyniki finansowe spółki są dobre, wówczas
wraz ze wzrostem wartości spółki może rosnąć cena jej akcji. Jednak w sytuacji, gdy w
spółce wystąpią trudności np. ze sprzedażą produktów czy usług, a co za tym idzie
wystąpi spadek zysków lub pojawi się strata, akcje takiej spółki mogą tracić na wartości,
czasem gwałtownie. Akcjonariusz powinien mieć świadomość, że z posiadaniem akcji
może wiązać się zarówno szybki i duży zysk, jak i możliwość spadku ich wartości
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
rynkowej, a także całkowitej utraty wartości akcji spółki (np. w przypadku upadłości
spółki).
1. Ryzyko ceny
Głównymi czynnikami ryzyka inwestycji w akcje są czynniki dotyczące kondycji
finansowej spółek będących ich emitentami. Na ryzyko to mają wpływ następujące
czynniki:
1) ryzyko specyficzne spółki – związane jest z działalnością spółki, jej
kondycją finansową, osiąganymi wynikami finansowymi. Wysokość i
stabilność wyników finansowych spółki ma podstawowy wpływ na ryzyko
inwestycyjne oraz na przyszłe stopy zwrotu z wybranych akcji. Im słabsze
wyniki finansowe osiąga spółka, tym większe prawdopodobieństwo
poniesienia przez akcjonariusza straty oraz większa zmienność notowań
akcji. Z ryzykiem tym wiążą się też takie elementy jak np.: ocena pracy
zarządu, zmiany strategii lub modelu biznesowego spółki, polityka w
zakresie ładu korporacyjnego, polityka dywidendowa, konflikty w
akcjonariacie i inne;
2) kapitalizacja spółki – wartość giełdowa spółki równa iloczynowi aktualnego
kursu akcji i liczby akcji spółki. Im mniejsza kapitalizacja spółki tym
większe prawdopodobieństwo dużych zmian notowań i mniejsza płynność;
3) płynność spółki – średnia wielkość obrotów spółki w wybranym okresie
czasu, wpływa często na zmienność notowań. Im mniejsza wartość
obrotów spółki tym z reguły większa zmienność notowań;
4) ryzyko branżowe – związane jest z postrzeganiem przez inwestorów
konkretnej branży, w której działa dana spółka. Największe ryzyko wiąże
się z inwestycją w spółki działające w branży schyłkowej. Wówczas nawet
przy dobrej kondycji finansowej samej spółki istnieje duże ryzyko spadku
kursu jej akcji. W poszczególnych branżach można obserwować np.:
wzrost konkurencji, spadek popytu na produkty, zmiany technologiczne
itp.
5) ryzyko rynkowe – ryzyko rynkowe wynika z natury samego rynku
kapitałowego, który do wyceny aktywów oprócz czynnika racjonalnego
używa także czynnika emocjonalnego, psychologicznego. Dodatkowo na
ryzyko rynkowe ma wpływ globalne powiązania rynków, co może
powodować, że spadki na ważnym światowym rynku kapitałowym rynku
mogą mieć istotny wpływ na notowania rodzimych spółek , mimo ich dobrej
kondycji finansowej. Wartość inwestycji zależy więc do pewnego stopnia
od zachowania całego rynku. Nie można wyeliminować go poprzez
dywersyfikację portfela papierów wartościowych.
6) ryzyko makroekonomiczne – wynika z wrażliwości danego rynku
kapitałowego na krajowe i światowe procesy makroekonomiczne, w
szczególności takie, jak: tempo wzrostu gospodarczego, stopień
nierównowagi makroekonomicznej (deficyty budżetowe, handlowe i
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
obrotów bieżących), wielkość popytu konsumpcyjnego, poziom inwestycji,
wysokość stóp procentowych, wielkość i kształtowanie się poziomu inflacji,
wielkość i kształtowanie się poziomu cen surowców, czy sytuacja
geopolityczna.
2. Ryzyko płynności
Ryzyko płynności polega na niemożliwości kupna lub sprzedaży
instrumentu bez znaczącego wpływu na jego cenę.
W przypadku ryzyka płynności należy pamiętać, że:
1) specyfika obrotu regulowanego sprawia, że zlecenia kupna lub sprzeda ży
instrumentów finansowych mogą zostać niezrealizowane lub zrealizowane
w części;
2) może wystąpić ryzyko rozliczenia, czyli możliwości nieterminowego
rozliczenia zawartej transakcji, ze względu na nie wywiązanie się
kontrahenta z zobowiązania w określonym terminie.
3. Ryzyko zawieszenia bądź ryzyko wycofania z obrotu zorganizowanego
Na zwiększenie ryzyka inwestycyjnego wpływa również możliwość zawieszenia
notowań, wycofania lub wykluczenia instrumentów finansowych z obrotu na
rynku regulowanym. Taka sytuacja w znaczący sposób może wpłynąć na
rynkową wycenę instrumentów finansowych.
Akcje odznaczają się znaczącą zmiennością cen, zwłaszcza w krótkim okresie czasu, co
jest równoznaczne z wysokim ryzykiem inwestycyjnym.
Pozostałe informacje
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych
pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument informacyjny – miejsce umieszczenia
dokumentu
Prospekt emisyjny udostępniany przez
oferującego lub emitenta. Dodatkowo
emitenci akcji na rynku regulowanym
mają
obowiązek
przekazywania
określone przepisami prawa informacje
bieżące i okresowe.
W przypadku akcji notowanych na rynku
zorganizowanym
nieregulowanym
remitenci
mogą
mieć
obowiązek
udostępniania do publicznej wiadomości
określonych przepisami obowiązującymi
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
na tym rynku informacji i dokumentów
informacyjnych.
Gwarancje
BRAK
2. PRAWA DO AKCJI (PDA)
Charakterystyka instrumentu
Prawo do akcji to prawo majątkowe przysługujące inwestorom giełdowym w odniesieniu
do akcji danej spółki akcyjnej, którego wartość (cena) jest ściśle powiązana z wartością
(ceną) akcji już objętych przez nich w ofercie publicznej tejże spółki, aczkolwiek
niedopuszczonych jeszcze do obrotu giełdowego (np. z uwagi na jeszcze
nieuprawomocnienie ewidencyjne nowych serii tychże akcji).
PDA uprawniają inwestora do automatycznego otrzymania akcji nowej emisji spółki
publicznej, we wskazanym wcześniej terminie. Prawa te powstają z chwilą dokonania
przydziału tych akcji i wygasają z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie papierów
wartościowych albo z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego
odmawiającego wpisu podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców.
PDA daje możliwość odsprzedaży akcji przed jej pierwszym notowaniem. W przypadku
nabycia PDA inwestor jednak powinien się liczyć z ryzykiem nie dojścia do skutku emisji.
W wypadku, gdy dana emisja nie dojdzie do skutku, tzn. nowe akcje nie zostaną
dopuszczone do obrotu, emitent ma obowiązek odkupić PDA za cenę emisyjną danej
akcji, niezależnie od ceny zapłaconej za samo PDA.
Prawa wynikające z posiadanie PDA nie są równe prawom wynikającym z posiadania
akcji.
Ryzyka związane z instrumentem
Ryzyka związane z inwestowaniem w PDA są tożsame z ryzykami związanymi z
inwestowaniem w akcje, przy czym wyższe jest ryzyko płynności.
Dodatkowo inwestor może ponieść ryzyko nie dojścia do skutku emisji (o którym mowa
powyżej).
PDA odznaczają się znaczącą zmiennością cen, często wyższą od akcji tej samej spółki. W
przypadku zarejestrowania przez sąd nowej emisji akcji, wydłużenie horyzontu
inwestycyjnego zrównuje poziom zmienności PDA do zmienności typowej dla akcji tej
samej spółki.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
NIE
Dokument
Taki sam jak dla akcji sprzedawanych
informacyjny
–
miejsce
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
umieszczenia dokumentu
w ofercie publicznej
Gwarancje
BRAK
3. PRAWA POBORU
Charakterystyka instrumentu
Prawo poboru jest odzwierciedleniem zasady umożliwiającej co najmniej zachowanie
przez dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnego udziału w kapitale akcyjnym
spółki akcyjnej, która przeprowadza nową emisję akcji. Według tej reguły objęcie przez
akcjonariuszy odpowiedniej ilości nowych akcji zależy ściśle od liczby już posiadanych
akcji i odbywa się w terminie specjalnie wyznaczonym przez spółkę. Oznacza ono
przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy.
Korzystając z prawa poboru akcjonariusze mają możliwość zachowania dotychczasowego
"stanu posiadania akcji" w spółce akcyjnej.
Akcjonariusze niezainteresowani nowo emitowanymi akcjami tej spółki mogą za
pośrednictwem giełdy zbywać swoje prawa poboru osobom trzecim, w przypadku
dostępności akcji tej spółki w obrocie publicznym.
Walne Zgromadzenie spółki podczas podejmowania uchwał w zakresie nowej emisji akcji
może zadecydować o wyłączeniu prawa poboru dla dotychczasowych akcjonariuszy.
Ryzyka związane z instrumentem
Ryzyka związane z inwestowaniem w prawa poboru są tożsame z ryzykami związanymi z
inwestowaniem w akcje. Dodatkowo prawa poboru cechują się wysoką dźwignią
finansową. Wynika ona z faktu, iż cena rynkowa prawa poboru zależy od różnicy między
bieżącym kursem akcji na giełdzie a ceną, po jakiej obejmowane będą akcje z nowej
emisji. Działanie dźwigni finansowej jest szerzej opisane przy kontraktach terminowych.
Dodatkowo inwestor powinien pamiętać, iż czas notowań praw poboru jest zazwyczaj
bardzo krótki. Inwestor najpóźniej w ostatnim dniu notowań powinien rozważyć potrzebę
zapisania się na akcje nowej emisji wykorzystując posiadane prawa. W przypadku nie
dokonania zapisu w wyznaczonym terminie, prawa poboru wygasają. Jeśli inwestor nie
złoży zapisu na akcje nowej emisji lub ich nie sprzeda w trakcie trwania obrotu na rynku
zorganizowanym, nie otrzyma żadnej zapłaty w momencie ich wygaśnięcia.
Prawa poboru odznaczają się bardzo znaczącą zmiennością cen, w większości
przypadków wyższą od zmienności akcji tej samej spółki.
Dźwignia finansowa
WYSOKA
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
NIE
finansowych pod zastaw instrumentu
Dokument
informacyjny
–
miejsce
Spółki
notowane
na
regulowanym
obowiązane
rynku
są
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
umieszczenia dokumentu
Gwarancje
przekazywać stosowne informacje o
warunkach przyznania praw poboru
obecnym
akcjonariuszom
do
publicznej wiadomości.
BRAK
4. JEDNOSTKI UCZESTNICTWA
Charakterystyka instrumentu
Jednostka uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym to prawny tytuł do udziału w
aktywach funduszu inwestycyjnego otwartego lub specjalistycznego funduszu
inwestycyjnego otwartego (jednostki uczestnictwa reprezentują jednakowe prawa
majątkowe), który nie jest papierem wartościowym i nie może być zbywany na rzecz
osób trzecich. Jednostki uczestnictwa podlegają dziedziczeniu, jak też mogą być
przedmiotem zabezpieczenia zobowiązań.
Jednostka uczestnictwa to wielkość umowna, część aktywów funduszu inwestycyjnego,
którą można nabyć. Nabycie jednostki uczestnictwa jest jednoznaczne z inwestycją w
fundusz inwestycyjny otwarty lub specjalistyczny funduszu inwestycyjny otwarty.
Jednostki uczestnictwa są odkupywane na żądanie inwestora. W momencie realizacji
(zakończenia) inwestycji, jednostki uczestnictwa w funduszu są umarzane. Jednostki
uczestnictwa nie mogą być przedmiotem obrotu zorganizowanego.
Ryzyka związane z instrumentem
Stopień ryzyka przy inwestowaniu w jednostki uczestnictwa jest uzależniony od kategorii,
do której dany fundusz należy tj. czy jest to fundusz rynku pieniężnego, obligacyjny,
zrównoważony, czy akcyjny. Z reguły im większa część portfela może być inwestowana
na rynku akcji tym ryzyko inwestycji jest większe. Zarządzający danym funduszem stara
się, poprzez odpowiednią dywersyfikację i aktywne zarządzanie portfelem, dobierać
optymalne instrumenty z punktu widzenia polityki inwestycyjnej funduszu oraz
oczekiwań, co do przyszłych stóp zwrotu z różnych klas aktywów. Niemniej jednak należy
być świadomym, że zarządzający funduszem może popełnić błędy, które mogą okazać się
kosztowne dla inwestora. Ponadto nawet najlepiej zdywersyfikowany portfel nie uchroni
przed ryzykiem rynkowym. Wartość lokat funduszu w bardzo dużym stopniu zależy od
zachowania całego rynku czy to akcji, czy obligacji. Nie można tego ryzyka wyeliminować
poprzez dywersyfikację portfela papierów wartościowych.
Pozostałe ryzyka:
1) Ryzyko selekcji instrumentów finansowych – zarządzający funduszem może
podjąć błędne decyzje, co do selekcji papierów wartościowych do portfela
inwestycyjnego funduszu. Ryzyko selekcji instrumentów finansowych
ograniczane jest poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego oraz
wewnętrzne procedury towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
2) Ryzyko nie osiągnięcia celu inwestycyjnego – fundusz nie gwarantuje
osiągnięcia celu inwestycyjnego, a indywidualna stopa zwrotu uzależniona
jest od wartości jednostki uczestnictwa w momencie jej zbycia i odkupienia
przez funduszu oraz od wysokości opłaty manipulacyjnej i podatku od
dochodów kapitałowych.
Zmienność wycen jednostek uczestnictwa jest zróżnicowana w zależności od typu
funduszu.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument
informacyjny
umieszczenia dokumentu
Podstawowymi
dokumentami
informacyjnymi
dla
klientów
są
prospekty, statuty funduszy. Można je
znaleźć na stronach internetowych
Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych.
–
miejsce
Gwarancje
BRAK. Jednakże działalność funduszy
inwestycyjnych w Polsce jest ściśle
regulowana i kontrolowana poprzez
odpowiednie
organy
państwowe
(Komisja Nadzoru Finansowego).
5. CERTYFIKATY INWESTYCYJNE
Charakterystyka instrumentu
Certyfikaty inwestycyjne to papiery wartościowe emitowane przez fundusze inwestycyjne
zamknięte. Są one niepodzielne i reprezentują równe prawa. Certyfikaty są papierami
wartościowymi na okaziciela, dlatego też mogą być notowane na giełdzie.
Wartość certyfikatów inwestycyjnych
inwestycyjnego funduszu.
uzależniona
jest
od
wartości
portfela
Fundusz inwestycyjny zamknięty dokonuje wyceny aktywów funduszu nie rzadziej niż raz
na trzy miesiące oraz na siedem dni przed rozpoczęciem zbywania certyfikatów kolejnej
emisji. Z chwilą wykupienia certyfikatów przez fundusz są one umarzane z mocy prawa.
Fundusze inwestycyjne zamknięte w porównaniu do funduszy otwartych posiadają
znacznie szersze możliwości inwestycyjne, co daje szerszą elastyczność w selekcji
strategii oraz inwestycji dla zarządzających.
Ryzyka związane z instrumentem
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Certyfikaty inwestycyjne charakteryzują się wszystkimi czynnikami ryzyka związanymi z
jednostkami uczestnictwa.
W związku z szerszymi możliwościami inwestycyjnymi fundusze inwestycyjne zamknięte i
związane z nimi certyfikaty inwestycyjne mogą być bardziej ryzykowne w porównaniu do
funduszy inwestycyjnych otwartych.
Pozostałe ryzyka:
1) Ryzyko płynności – z zasady płynność certyfikatów inwestycyjnych jest niska.
2) Ryzyko nie osiągnięcia celu inwestycyjnego.
Zmienność cen certyfikatów inwestycyjnych jest zróżnicowana w zależności od
typu funduszu.
Dźwignia finansowa
BRAK
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
TAK
Dokument
informacyjny
umieszczenia dokumentu
Podstawowymi
dokumentami
informacyjnymi
dla
klientów
są
prospekty, statuty funduszy. Można je
znaleźć na stronach internetowych
Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych.
Gwarancje
–
miejsce
BRAK. Jednakże działalność funduszy
inwestycyjnych w Polsce jest ściśle
regulowana i kontrolowana poprzez
odpowiednie
organy
państwowe
(Komisja Nadzoru Finansowego).
INSTRUMENTY POCHODNE
6. KONTRAKTY TERMINOWE
Charakterystyka instrumentu
Kontrakty terminowe to pochodne instrumenty finansowe, będące rodzajem umowy,
zawartej pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do kupna a druga
do sprzedaży w określonym czasie i po ustalonej cenie, określonej ilości instrumentu
bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia pieniężnego. Cena, o której jest
mowa w umowie, jest określana już w momencie zawarcia umowy
Przedmiotem obrotu w przypadku kontraktów terminowych nie są fizyczne przedmioty
bądź papiery wartościowe, lecz umowy (kontrakty) na transakcje, które zostaną
wykonane w przyszłości.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Instrumentami bazowymi dla kontraktów mogą być między innymi: indeksy giełdowe,
waluty, akcje spółek oraz obligacje.
Inwestor posiadający otwarty kontrakt (zawartą umowę) może go utrzymać do dnia
wykonania kontraktu lub też w każdej chwili wycofać się z rynku (zamknąć pozycję),
poprzez zawarcie transakcji przeciwnej. Inwestor może mieć otwartą pozycję długą
(kupuje kontrakt) bądź krótką (sprzedaje kontrakt). Mając otwartą pozycję długą, (czyli
kupując kontrakt) inwestor zarabia, gdy wartość kontraktu rośnie natomiast traci, gdy ta
wartość spada (porównując cenę do tej, po której transakcję zawarto). Mając otwartą
pozycję krótką (sprzedając kontrakt) inwestor zarabia, gdy wartość kontraktu spada, a
traci gdy ta wartość rośnie (porównując cenę do tej, po której transakcję zawarto). Aby
zamknąć kontrakt inwestor musi:
1) w przypadku otwartej długiej pozycji, sprzedać kontrakt z tym samym
terminem wykonania;
2) w przypadku otwartej krótkiej pozycji, kupić kontrakt z tym samym terminem
wykonania.
Przy zawieraniu kontraktu terminowego inwestor jest zobowiązany wnieść depozyt
zabezpieczający rozliczenie jego zobowiązań względem kontrahenta transakcji. Ponieważ
wartość złożonego depozytu stanowi tylko część wartości transakcji, mówi się, że
kontrakty terminowe cechują się dużą dźwignią finansową. Pozwala to osiągnąć duże
zyski, przy zaangażowaniu tylko niewielkiej kwoty, którą stanowi depozyt. Ryzyko tkwi w
tym, że również straty mogą być zwielokrotnione w stosunku do początkowo
zainwestowanej kwoty. Zatem zarówno potencjalne zyski, jak i straty z inwestycji na
rynku terminowym są zwielokrotnione.
Wartość kontraktu - kurs podaje się w punktach, a cenę ustala się mnożąc kurs przez
odpowiedni mnożnik. Wartość mnożnika różni się w zależności od typu kontraktu (na jaki
instrument bazowy kontrakt opiewa). Szczegółowe informacje dotyczące różnych typów
kontraktów notowanych na GPW można znaleźć na stronach www.gpw.pl.
Ryzyka związane z instrumentem
Ryzyka związane z inwestowaniem w kontrakty terminowe są tożsame z ryzykami
związanymi z instrumentami bazowymi, na który dany kontrakt opiewa.
Dodatkowo inwestor powinien zwrócić uwagę na fakt, iż nieodzowną częścią
inwestowania w kontrakty terminowe typu futures (notowane np. na GPW) jest ryzyko
bazy, które oznacza, iż cena instrumentu pochodnego może odbiegać od wartości
teoretycznej instrumentu bazowego.
Należy pamiętać, że kontrakty terminowe posiadają tzw. dźwignię finansową, o której
mowa powyżej. Dzięki niej inwestując tylko określony procent z całej kwoty w
rzeczywistości otrzymujemy (lub tracimy) o wiele więcej. Dźwignia pozwala obracać
instrumentami o wiele większej wartości niż zainwestowane w depozyt środki. W związku
z powyższym inwestycje w kontrakty terminowe obarczone są bardzo wysokim ryzykiem.
Inwestor powinien liczyć się z możliwością utraty całości zainwestowanego kapitału, ale
również z potencjalną stratą przekraczającą wielkość pierwotnie opłaconego depozytu.
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Płynność niektórych kontraktów terminowych jest znacząco niższa od płynności
instrumentów bazowych, na które opiewają (np. kontrakty na akcje).
Zmienność notowań kontraktów jest zbliżona do zmienności instrumentów bazowych.
Dźwignia finansowa
WYSOKA
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
NIE
Dokument
informacyjny
umieszczenia dokumentu
Dokumenty informacyjne dla kontraktów
notowanych na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Warszawie dostępne
SA na stronie internetowej www.gpw.pl
Gwarancje
–
miejsce
BRAK
7. OPCJE
Charakterystyka instrumentu
Opcja jest instrumentem finansowym dający nabywcy prawo, ale nie zobowiązanie do
zakupu (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży) określonego instrumentu
bazowego po ustalonej cenie w określonym czasie w przyszłości, czyli tzw. dniu
wykonania opcji (zrealizowania opcji).
Dla opcji notowanych na GPW instrumentami bazowymi są akcje oraz indeks WIG20.
Regulowanie zobowiązań dla tych opcji następuje wyłącznie w formie rozliczenia
pieniężnego.
Wyróżniamy dwa typy opcji: opcja kupna oraz opcja sprzedaży. Zarówno opcja kupna,
jak i opcja sprzedaży mogą być nabyte bądź wystawione przez inwestora.
Inwestor posiadający otwartą opcję (kupił lub sprzedał opcję) może ją utrzymać do dnia
wykonania kontraktu lub też w każdej chwili wycofać się z rynku (zamknąć pozycję). Aby
zamknąć pozycję w opcji inwestor musi ją sprzedać lub zawrzeć transakcję przeciwną:
1) w przypadku kupna opcji, sprzedać opcję z tymi samymi parametrami
wykonania;
2) w przypadku sprzedaży opcji, kupić opcję z tymi samymi parametrami
wykonania.
Nabycie opcji kupna oraz wystawienie opcji sprzedaży dają możliwość osiągania zysków
przy wzroście instrumentu bazowego. Nabycie opcji sprzedaży oraz wystawienie opcji
kupna dają możliwość osiągania zysków przy spadku instrumentu bazowego. Maksymalny
zysk inwestora zajmującego pozycję długą na opcjach jest nieograniczony (w przypadku
opcji sprzedaży jest ograniczony spadkiem wartości instrumentu bazowego do zera),
podczas gdy maksymalny zysk inwestora zajmującego pozycję krótką stanowi
równowartość otrzymanej w momencie otwierania pozycji premii. W przypadku opcji
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
notowanych na GPW premia stanowi równowartość kursu transakcyjnego
przemnożonego przez odpowiedni mnożnik. Wartość mnożnika różni się w zależności od
typu instrumentu bazowego. Szczegółowe informacje dotyczące różnych typów
kontraktów opcyjnych notowanych na GPW można znaleźć na stronach www.gpw.pl.
Inwestor otwierający:
1) pozycję długą na opcjach jest zobowiązany do zapłacenia premii
2) pozycję krótką na opcjach wnosi depozyt zabezpieczający.
Minimalną wartość depozytu określa właściwa izba rozrachunkowa, która rozlicza i
gwarantuje wszystkie zawarte na rynku transakcje.
Czynnikami o szczególnym znaczeniu w przypadku opcji są zmienność oraz czas. Im
wyższa jest zmienność instrumentu bazowego, tym ceny opcji są wyższe. Im krótszy jest
czas pozostający do wygaśnięcia opcji, tym wartość opcji jest niższa.
Ryzyka związane z instrumentem
Ryzyka związane z inwestowaniem w opcje są tożsame z ryzykami związanymi z
instrumentami bazowymi, na który dana opcja opiewa.
Dodatkowo inwestor powinien zwrócić uwagę na fakt, iż nie istnieje jedna uniwersalna
metoda służąca wyznaczeniu wartości opcji przed terminem wygaśnięcia, dlatego
inwestor powinien być świadomy, że cena rynkowa opcji jest wypadkową oczekiwań
rynku, co do przyszłego zachowania się instrumentu bazowego i nie posiada twardego
punktu odniesienia.
Maksymalna strata inwestora zajmującego pozycję długą na opcjach (nabycie opcji kupna
bądź sprzedaży) jest równa wartości zainwestowanego kapitału. Maksymalna strata
inwestora zajmującego pozycję krótką na opcjach (sprzedaż opcji kupna bądź sprzedaży)
może przekroczyć wartość pierwotnie wpłaconego depozytu.
Ryzyko rynkowe jest potęgowane przez efekt dźwigni finansowej, wynikający z faktu, że
wartość początkowej inwestycji, którą w przypadku nabycia opcji jest zapłacona premia,
natomiast w przypadku wystawienia opcji depozyt zabezpieczający, jest niska w
porównaniu z wartością instrumentu bazowego. W związku z powyższym nawet małe
wahania kursów instrumentu bazowego mogą mieć duży wpływ na wartość pozycji w
opcjach.
Ryzyko upływu czasu - cena opcji jest uzależniona od czasu, jaki pozostał do wygaśnięcia
opcji. Zbliżanie się terminu wygaśnięcia opcji może powodować spadek wartości opcji
nawet przy niezmienionym poziomie ceny instrumentu bazowego.
Ryzyko zmian zmienności instrumentu bazowego – zmiany w zmienności instrumentu
bazowego wpływają na wartość opcji. Im większa jest zmienność instrumentu bazowego,
tym wartość opcji wyższa, im mniejsza zmienność, tym wartość opcji mniejsza.
Ryzyko płynności – płynność opcji wystawionych zwłaszcza na akcje jest bardzo niska.
Opcje odznaczają się bardzo znaczącą zmiennością notowań.
Dźwignia finansowa
WYSOKA
BPS TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH S.A.
Możliwość
zaciągnięcia
zobowiązań
finansowych pod zastaw instrumentu
NIE
Dokument
informacyjny
umieszczenia dokumentu
Dokumenty informacyjne dla opcji
notowanych na Giełdzie Papierów
Wartościowych w Warszawie dostępne
SA na stronie internetowej www.gpw.pl
Gwarancje
–
miejsce
BRAK.
Download