VADEMECUM Prawa pacjenta

VADEMECUM
wiadczenia opieki zdrowotnej Þnansowane ze !rodków publicznych
Prawa pacjenta
Prawa pacjenta s zbiorem praw, zawartych mi!dzy innymi w Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, ustawie o "wiadczeniach opieki zdrowotnej
Þnansowanych ze "rodków publicznych, ustawie o prawach pacjenta
i Rzeczniku Praw Pacjenta, czy te# ustawie o dzia$alno"ci leczniczej.
Przestrzeganie praw pacjenta jest ustawowym obowi zkiem wszystkich
uczestnicz cych w udzielaniu "wiadcze% zdrowotnych. Od organów w$adzy
publicznej pocz wszy, poprzez osoby wykonuj ce zawód medyczny,
do wszystkich innych, którzy z racji wykonywanego zawodu maj kontakt
z pacjentem.
Prawo pacjenta do !wiadcze" zdrowotnych
» Pacjent ma prawo do !wiadcze" zdrowotnych udzielanych
z nale#yt staranno"ci , odpowiadaj cych wymaganiom aktualnej
wiedzy medycznej.
» Pacjent ma prawo do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach
medycznych listy oczekuj#cych – w sytuacji ograniczonej
dost!pno"ci do "wiadcze% zdrowotnych.
» Pacjent ma prawo $#da% drugiej opinii.
W razie w tpliwo"ci pacjent ma prawo # da&, by lekarz zasi!gn $ opinii
innego lekarza lub zwo$a$ konsylium lekarskie, a piel!gniarka (po$o#na)
zasi!gn!$a opinii innej piel!gniarki (po$o#nej). ' danie oraz ewentualn
odmow! odnotowuje si! w dokumentacji medycznej.
!
Pacjent ma prawo do natychmiastowego udzielenia "wiadcze%
zdrowotnych ze wzgl!du na zagro#enie zdrowia lub #ycia.
Prawo wyboru
Ka#dy pacjent korzystaj cy ze "wiadcze% opieki zdrowotnej Þnansowanych
ze "rodków publicznych ma prawo wyboru:
» w ramach podstawowej opieki zdrowotnej – lekarza, piel!gniarki
i po$o#nej;
» w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej – lekarza
32
Prawa pacjenta
specjalisty spo"ród wszystkich lekarzy przyjmuj cych w poradniach
specjalistycznych, które maj umow! z NFZ. Wybór placówki
medycznej realizuj cej "wiadczenia w ramach kontraktu z NFZ jest
dowolny;
» w ramach leczenia stomatologicznego – lekarza dentysty spo"ród
wszystkich lekarzy przyjmuj cych w poradniach, które maj umow!
z NFZ;
» w ramach leczenia szpitalnego – dowolnego szpitala, posiadaj cego
umow! z NFZ, na terenie ca$ej Polski.
Prawo do informacji
» Pacjent ma prawo do informacji o swoich prawach, dlatego ka#da
placówka udzielaj ca "wiadcze% opieki zdrowotnej jest zobowi zana
umie"ci& stosown informacj! na temat praw pacjenta.
» Pacjent ma prawo do informacji o rodzaju i zakresie !wiadcze"
udzielanych u danego !wiadczeniodawcy oraz o osobach
udzielaj cych tych "wiadcze%.
» Pacjent ma prawo do informacji zrozumia&ej i przyst'pnej dla
niego. Ma prawo prosi& o wyja"nienia tak d$ugo, a# przekazana
informacja b!dzie przez niego w pe$ni zrozumia$a.
» Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia,
rozpoznaniu, metodach diagnostycznych i leczniczych, daj cych
si! przewidzie& nast!pstwach ich zastosowania albo zaniechania,
wynikach leczenia oraz rokowaniu. Ma tak#e prawo zdecydowa&,
komu i jakie informacje o tym mog by& przekazywane.
» Pacjent ma prawo do rezygnacji z otrzymywania informacji.
Powinien jednak dok$adnie wskaza&, z których informacji rezygnuje,
np. o swojej sytuacji zdrowotnej.
!
Pacjent do uko%czenia 16. roku #ycia ma prawo do uzyskania od
lekarza informacji w formie i w zakresie niezb!dnym do prawid$owego
udzielenia "wiadczenia.
W przypadku utraty "wiadomo"ci przez pacjenta obowi zuj wcze"niejsze
ustalenia poczynione z pacjentem.
33
VADEMECUM
wiadczenia opieki zdrowotnej Þnansowane ze !rodków publicznych
Prawo do wyra$enia zgody
» Pacjent, tak#e ma$oletni, który uko%czy$ 16 lat, ma prawo
do wyra$enia !wiadomej zgody na udzielenie !wiadczenia
zdrowotnego.
Je#eli pacjent:
-
nie uko%czy$ 18 lat,
jest ca$kowicie ubezw$asnowolniony,
niezdolny do "wiadomego wyra#enia zgody,
prawo do wyra#enia zgody ma przedstawiciel
a w przypadku jego braku – opiekun faktyczny.
ustawowy,
» Pacjent ma prawo odmówi% lub za$#da% zaprzestania udzielania
!wiadczenia.
Pacjent:
-
który uko%czy$ 16 lat,
ubezw$asnowolniony,
chory psychicznie lub upo"ledzony umys$owo, lecz dysponuj cy
dostatecznym rozeznaniem,
ma prawo do wyra#enia sprzeciwu co do udzielenia "wiadczenia
zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub
opiekuna faktycznego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie
s du opieku%czego.
!
W przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody
leczenia lub diagnostyki stwarzaj cych podwy#szone ryzyko
dla pacjenta, zgod! wyra#a si! w formie pisemnej.
Zgoda lub odmowa powinna zosta& poprzedzona przedstawieniem
pacjentowi wyczerpuj cej informacji na temat planowanego, b d( ju#
udzielanego "wiadczenia.
34
Prawa pacjenta
Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim zwi#zanych
» Pacjent ma prawo do poufno!ci – zachowania w tajemnicy
wszelkich informacji z nim zwi zanych, a w szczególno"ci o jego
stanie zdrowia, rozpoznaniu i rokowaniu, badaniach i ich wynikach.
Bez zgody pacjenta (lub zgody osoby sprawuj cej opiek! prawn nad
pacjentem) nie wolno informowa& nikogo o jego stanie zdrowia. Pacjent ma
prawo wskaza&, komu informacje obj!te tajemnic b!d przekazywane.
Prawo to obowi zuje tak#e po "mierci pacjenta.
Prawo do poszanowania intymno!ci i godno!ci pacjenta
» Pacjent ma prawo do poszanowania intymno!ci i godno!ci
– osoba udzielaj ca "wiadcze% ma obowi zek post!powa& w sposób
zapewniaj cy poszanowanie tego prawa.
» Pacjent ma prawo do godnego umierania.
» Pacjent ma prawo do obecno"ci bliskiej osoby przy udzielaniu
"wiadcze% zdrowotnych.
Ze wzgl!du na bezpiecze%stwo zdrowotne pacjenta lub
w przypadku prawdopodobie%stwa wyst pienia zagro#enia
epidemicznego osoba udzielaj ca "wiadcze% zdrowotnych
mo#e odmówi& obecno"ci osoby bliskiej pacjentowi. Odmowa
musi zosta& odnotowana w dokumentacji medycznej.
Obecno"& innych osób przy udzielaniu "wiadczenia, np. studentów
medycyny, wymaga zgody pacjenta. Je#eli pacjent jest ma$oletni,
ca$kowicie ubezw$asnowolniony lub niezdolny do "wiadomego wyra#enia
zgody, wymagana jest zgoda jego opiekuna oraz lekarza udzielaj cego
"wiadczenia zdrowotnego.
Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej
» Pacjent ma prawo do dost'pu do dokumentacji medycznej
dotycz cej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu "wiadcze%
zdrowotnych (patrz: s. 28, Dokumentacja medyczna).
35
VADEMECUM
wiadczenia opieki zdrowotnej Þnansowane ze !rodków publicznych
Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy warto!ciowych
w depozycie
» Pacjent przebywaj cy w placówce leczniczej przeznaczonej dla
osób wymagaj cych ca$odobowych lub ca$odziennych "wiadcze%
zdrowotnych (np. w szpitalu) ma prawo do przechowywania
rzeczy warto!ciowych w depozycie. Koszty przechowywania
ponosi podmiot wykonuj cy dzia$alno"& lecznicz , chyba #e przepisy
odr!bne stanowi inaczej.
Prawo do zg&oszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia
lekarza
» Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mog wnie"& sprzeciw
wobec opinii albo orzeczenia lekarza, je#eli maj one wp$yw na prawa
lub obowi zki pacjenta.
Sprzeciw wnosi si! do Komisji Lekarskiej dzia$aj cej przy Rzeczniku
Praw Pacjenta, za po"rednictwem Rzecznika Praw Pacjenta, w terminie
30 dni od dnia wydania opinii albo orzeczenia przez lekarza orzekaj cego
o stanie zdrowia pacjenta.
Prawo do poszanowania $ycia prywatnego i rodzinnego
» Pacjent przebywaj cy w placówce leczniczej, przeznaczonej dla
osób wymagaj cych ca$odobowych lub ca$odziennych "wiadcze%
zdrowotnych (np. w szpitalu), ma prawo do kontaktu osobistego,
telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami, ale te# ma
prawo do odmowy takiego kontaktu.
» Pacjent ma prawo do dodatkowej opieki piel'gnacyjnej, która nie
polega na udzielaniu "wiadcze% zdrowotnych (np. opieka sprawowana
nad pacjentk w warunkach ci #y, porodu i po$ogu).
Je#eli "wiadczeniodawca ponosi koszty realizacji powy#szych praw, mo#e
obci #y& nimi pacjenta.
Wysoko"& op$aty rekompensuj cej wspomniane koszty ustala kierownik
placówki, a informacj! o jej wysoko"ci oraz sposobie jej ustalenia
udost!pnia si! w miejscu, gdzie udzielane s "wiadczenia.
36
Prawa pacjenta
Prawo do opieki duszpasterskiej
» Pacjent ma prawo do opieki duszpasterskiej.
» W sytuacji pogorszenia si! stanu zdrowia lub zagro#enia #ycia
pacjenta placówka, w której pacjent przebywa, jest obowi zana
umo#liwi& pacjentowi kontakt z duchownym jego wyznania.
!
Przestrzeganie i poszanowanie praw pacjenta jest jednym
z podstawowych obowi zków "wiadczeniodawcy.
Kierownik lub upowa#niony przez niego lekarz mo#e ograniczy& korzystanie
z praw pacjenta w przypadku wyst pienia zagro#enia epidemicznego
lub ze wzgl!du na bezpiecze%stwo zdrowotne pacjentów, a w przypadku
niektórych praw tak#e ze wzgl!du na mo#liwo"ci organizacyjne.
Skargi pacjentów
W centrali i oddzia$ach wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia
funkcjonuj komórki do spraw skarg i wniosków (patrz s. 107), w których
pacjent mo#e z$o#y& skarg! zwi zan z udzielaniem "wiadcze% opieki
zdrowotnej w ramach ubezpieczenia w NFZ.
Skargi mog by& sk$adane ustnie lub pisemnie. Pacjent ma prawo # da&
pisemnego potwierdzenia przyj!cia skargi.
Uwaga! Skarga pisemna, która nie zawiera imienia i nazwiska oraz adresu
osoby, która j wnios$a, nie zostanie rozpatrzona.
Pacjent, którego prawo do ochrony zdrowia nie jest realizowane w sposób
dla niego zadowalaj cy, mo#e tak#e z$o#y& skarg! do:
» Biura Rzecznika Praw Pacjenta,
» Rzecznika Odpowiedzialno"ci Zawodowej Izby Lekarskiej,
» Rzecznika Odpowiedzialno"ci Zawodowej Okr!gowej Izby
Piel!gniarek i Po$o#nych,
» Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.
Nie rozpatruje si! jako skarg pism dotycz cych spraw, które zosta$y
rozstrzygni!te prawomocnym wyrokiem s du lub ostateczn decyzj
administracyjn .
37