Śladami przeszłości
advertisement
Załącznik Nr 3 WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z PRZEDMIOTU HISTORIA w klasie I gimnazjum do programu nauczania ogólnego historii w klasach I-III gimnazjum „Śladami przeszłości” dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Dział: Sposoby mierzenia czasu - poprawnie posługuje się terminami: historia, prehistoria, źródło historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - wymienia nazwy epok historycznych - poprawnie posługuje się terminami: archeologia, epoka historyczna - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych - podaje nazwy najważniejszych wynalazków pierwszych ludzi - wymienia narzędzia i ozdoby wytwarzane w epoce brązu - poprawnie posługuje się terminami: człowiek pierwotny, ewolucja, neolit, koczowniczy tryb życia, osiadły tryb życia, epoka brązu, epoka żelaza, Sumerowie, zikkurat, politeizm, kodeks, monoteizm, faraon, mumia, sarkofag, piramida, papirus, piktogram, pismo klinowe, alfabet, hieroglify Palestyna, Jahwe, Hebrajczycy, prorok, Biblia, judaizm, Dekalog - wymienia niektóre osiągnięcia pierwszy cywilizacji - wskazuje na mapie kolebkę ludzkości - poprawnie posługuje się terminami: homo sapiens, paleolit, rewolucja neolityczna, koczowniczy tryb życia, system irygacyjny, cywilizacja, buddyzm, hinduizm, Harappa, Mohendżo Daro, Wielki Mur Chiński - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - określa relacje: człowiek - przyroda - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób - zna wydarzenia związane z datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., XIII w. p.n.e., X w .p.n.e. 31 r. p.n.e. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej średniowiecze, nowożytność, współczesność - określa ramy chronologiczne epok historycznych (daty otwierające i zamykające wiek) - omawia rolę archeologii w badaniu historii - tłumaczy umowność rachuby czasu - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - określa rolę źródeł historycznych w procesie poznawaniu i rekonstrukcji przeszłości - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim - poprawnie posługuje się terminami: australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, megalit, dolmen, mumifikacja, Dolina Królów, kasta, system kastowy, nirwana, humanitaryzm - wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka - przedstawia wpływ zmian klimatycznych na tryb życia człowieka pierwotnego - zna wydarzenia związane z datami: VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e. - omawia tryb życia i zajęcia ludzi w różnych epokach - określa położenie pierwszych cywilizacji: Mezopotamii, Egiptu, Palestyny, Indii i Chin - określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka - omawia i wyjaśnia zmiany zachodzące w życiu człowieka w czasach prehistorycznych - wyjaśnia, na czym polegała zależność człowieka od przyrody - uzasadnia słuszność określenia rewolucja dla zmian w okresie neolitu - przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - omawia organizację państwa babilońskiego, egipskiego - wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki praludzi - wyszukuje informacje w różnych źródłach historycznych - umie rozróżniać źródła historyczne, analizować je i interpretować - wyjaśnia wpływ położenia geograficznego oraz warunków naturalnych na organizację pierwszych państw - omawia organizację państwa Sumerów - określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej - umie określać wydarzenia w kategorii wcześniejsze, późniejsze Dział: Początki cywilizacji 1 - lokalizuje na mapie: Mezopotamię, Asyrię, Babilonię, Egipt, Palestynę - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - zna dokonania postaci: Hammurabiego, Mojżesza, Dawida, Salomona - wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii, Palestynie, Indiach, Chinach, Egipcie - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii, Indiach, Chinach i Egipcie - prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii - przedstawia dokonania postaci: Nabuchodonozora II, Abrahama - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - określa zakres władzy faraona - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej, indyjskiej, chińskiej, egipskiej - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich - określa różnice między religią Żydów a wierzeniami pozostałych cywilizacji starożytnych - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II - przedstawia dokonania postaci: Ramzesa II, Cyrusa II Wielkiego, Buddy, Konfucjusza - wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej i uzasadnia słuszność określenia „Egipt – darem Nilu” - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan - podaje przyczyny mumifikacji zwłok - charakteryzuje system wierzeń Izraelitów - opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego - wymienia przyczyny powstania pisma i określa jego rolę w starożytności - zna wydarzenia związane z datami: 1798 r., 1922 r. - przedstawia dokonania Howarda Cartera, lorda Carnarvona, Tutenchamona - określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie 2 -wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa - ocenia starożytny system prawny - tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji - wskazuje na mapie szlak wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaan i omawia jej przebieg -opisuje okoliczności powstania i upadku państwa Izrael - omawia sytuację narodu żydowskiego po śmierci Salomona - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego - przedstawia historię pisma - omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej - omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona - opisuje wygląd grobowca Tutenchamona - opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa Tutenchamona - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów - opisuje organizację armii asyryjskiej - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - określa system wartości starożytnych Egipcjan - określa rolę proroków i Mesjasza w życiu Hebrajczyków - określa system wartości wyznawców buddyzmu i hinduizmu - wyjaśnia znaczenie pisma dla cywilizacji współczesnej - ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu Dział: Antyczna Grecja -lokalizuje na mapie Grecję, Ateny Spartę, Persję, Olimp, Delfy, Olimpię, Macedonię, Maraton, Termopile, Salaminę - zna wydarzenia związane z datami: 776 r. p.n.e., 490r. p.n.e., 480r. p.n.e., 393 r. n.e. - poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), strateg, ostracyzm, agora, tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros, Sparta, Lakonia, heloci, Persja, filozofia, logika, zgromadzenie ludowe, gimnazjon, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski, Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, „Iliada”, „Odyseja”, wojna peloponeska - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków - wymienia przyczyny wojen grecko-perskich - podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny życia, którym patronowali - wskazuje atrybuty poszczególnych bóstw - zna dokonania postaci: Peryklesa, Leonidasa, Fidiasza, Homera, Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Aleksandra Wielkiego, Pitagorasa - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - zna wydarzenia związane z datami: 508 r. p.n.e., VI w. p.n.e., 479r. p.n.e., 338 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 1896 r. - przedstawia dokonania: Dariusza I, Kserksesa, Miltiadesa i Temistoklesa, Myrona, Sofoklesa, Arystofanesa, Archimedesa, Heraklita z Efezu, Demokryta z Abdery, Talesa z Miletu, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Filipa II, Dariusza III - charakteryzuje społeczeństwo Aten, Sparty - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora, wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis - określa, które warstwy społeczne w ateńskiej polis posiadały prawa polityczne, a które były ich pozbawione - opisuje życie i zajęcia Spartan - omawia ustrój Sparty i zadania organów władzy w polis -posługuje się terminami: hoplon, falanga, triera, skene, proskenion, orchestra, theatron, meandry, Związek Morski, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy, demagog, agon, hipodrom, węzeł gordyjski, Granik, Gaugamela - zna wydarzenia związane z datami: ok. 750 r. p.n.e., ok.534r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e., VI w. p.n.e. IV w. p.n.e., III w. p.n.e., II w. p.n.e. - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia Greków, a także na organizację państwowości greckiej - przedstawia dokonania Likurga - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej - opisuje wygląd starożytnych Aten - określa rolę i zadania królów spartańskich - tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: „z tarczą lub na tarczy”, „mówić lakonicznie” - przedstawia okoliczności -tłumaczy, na czym polegało wychowanie upadku państwa spartańskiego spartańskie, kto i dlaczego jemu podlegał - omawia wygląd i uzbrojenie - omawia współczesne znaczenie słowa greckiego hoplity spartański - określa okoliczności wybuchu - poprawnie posługuje się terminami: wojen grecko-perskich hoplita, Plateje, Cheronea, Issos, Liceum, - odszukuje w mitach wartości Akademia Platońska, kultura hellenistyczna uniwersalne - wskazuje na mapie trasy wypraw - wyjaśnia rolę mitów w życiu Persów przeciwko Grekom oraz miejsca Greków najważniejszych bitew - wyjaśnia znaczenie mitu o - opisuje taktykę walki stosowaną przez Prometeuszu Greków - charakteryzuje sposób 3 - charakteryzuje kulturę - przedstawia przebieg minojską i mykeńską kolonizacji greckiej - opisuje wygląd greckiej polis - wskazuje podobieństwa - omawia sposób powstawania i różnice między państw greckich demokrację ateńską a - wymienia przyczyny i skutki współczesną kolonizacji greckiej - ocenia reguły, którym - ocenia dokonania Peryklesa i podlegało życie Spartan jego zasługi w rozwoju - ocenia postawę demokracji ateńskiej wojowników - wyjaśnia rolę ostracyzmu w spartańskich walczących demokracji ateńskiej pod Termopilami - omawia charakterystyczne - wyjaśnia symboliczne cechy demokracji ateńskiej znaczenie słów: „Termopile”,„Przechodniu, - dokonuje oceny ustroju powiedz Sparcie, że tu Sparty leżymy, wierni jej - przedstawia związek między prawom” małą liczbą Spartan a ich wyjaśnia wpływ sposobem wychowania i życia mitologii greckiej na - opisuje ustrój spartański i cywilizację współczesną zasady jego funkcjonowania tłumaczy, na czym - wskazuje różnice między polega postawa ustrojem Sparty i Aten - wymienia etapy wychowania prometejska - ocenia wkład greckich spartańskiego filozofów i wynalazców - przedstawia przebieg w rozwój różnych konfliktu grecko-perskiego dziedzin nauki - tłumaczy, jakie czynniki - opisuje, w jaki sposób zadecydowały o ostatecznym naukowcy próbują sukcesie Greków dociec prawdy na temat - opisuje wygląd teatru wynalazków greckiego, wyjaśnia zasady w Archimedesa nim obowiązujące - ocenia wpływ - przytacza najważniejsze jednostki na proces informacje dotyczące treści kształtowania dziejów „Iliady” i „Odysei” -podaje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa greckiego - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom - wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych (dorycki, joński, koryncki) - podaje podstawowe informacje traktowania zwycięzców igrzysk dotyczące państwa perskiego przez Greków - wymienia imiona najsłynniejszych - wyjaśnia pochodzenie tradycji herosów greckich i ich czyny biegu maratońskiego - charakteryzuje system wierzeń - przedstawia różnice między starożytnych Greków grecką tragedią a komedią - opisuje wygląd ateńskiego Akropolu - przedstawia okoliczności - omawia rolę religii jako czynnika narodzin teatru greckiego jednoczącego Greków - określa różnice pomiędzy - opisuje, w jaki sposób starożytni Grecy porządkami architektonicznymi wyobrażali sobie bogów występującymi w starożytnej - opisuje przebieg starożytnych igrzysk Grecji olimpijskich, Wielkich Dionizji - opisuje okoliczności narodzin - omawia rolę teatru w życiu starożytnych filozofii Greków - omawia organizację imperium - prezentuje najważniejsze osiągnięcia macedońskiego kultury greckiej - podaje cechy charakterystyczne - podaje nazwy stylów malarskich kultury hellenistycznej stosowanych przez starożytnych Greków - omawia ideę starożytnych (czarnofigurowe, czerwonofigurowe) i współczesnych igrzysk - wymienia zagadnienia będące olimpijskich, przedstawia różnice przedmiotem zainteresowania filozofów i podobieństwa między nimi - opisuje dokonania przedstawicieli - podaje przyczyny podboju nauki greckiej Persji przez Aleksandra Wielkiego - omawia przyczyny i skutki wojny - omawia skutki powstania peloponeskiej imperium Aleksandra - wskazuje na mapie trasę wyprawy Macedońskiego Aleksandra Wielkiego, miejsca - przedstawia dokonania najważniejszych bitew i zajęte terytoria Archimedesa i omawia ich - wyjaśnia sytuację w Grecji po zastosowanie zakończeniu wojen z Persją - poprawnie posługuje się - wymienia wynalazki Archimedesa terminem eureka i podaje ich zastosowanie - lokalizuje na mapie wyspę Faros i port w Aleksandrii - wymienia nazwy kilku z siedmiu cudów świata starożytnego 4 - określa rolę wyroczni w życiu Greków - przedstawia poglądy najsłynniejszych filozofów greckich - wyjaśnia rolę filozofii w życiu starożytnych Greków - opisuje przebieg wyprawy Aleksandra przeciwko Persom i okoliczności jej zakończenia - wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych - przedstawia dokonania: Sostratosa, Ptolemeusza I, Ptolemeusza II - omawia okoliczności budowy latarni morskiej na Faros - wyjaśnia domniemaną zasadę działania„ognistych zwierciadeł” - przedstawia okoliczności śmierci Archimedesa - wyszukuje informacje w różnych źródłach, potrafi je oceniać i selekcjonować - samodzielnie analizuje i interpretuje teksty źródłowe - wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą - tłumaczy konieczność wykorzystania różnych metod badawczych dla potwierdzenia autentyczności zjawisk i wydarzeń historycznych WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z PRZEDMIOTU HISTORIA w klasie I gimnazjum Dział: Imperium rzymskie dobra dopuszczająca dostateczna - zna wydarzenia związane z datami: 753r. p.n.e., III-IIw. p.n.e 44r. p.n.e., 380r., 395r., 476r. - zna legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa - poprawnie posługuje się terminami: Lacjum, wilczyca kapitolińska, republika, senat, konsul, dyktator, trybun ludowy, veto, patrycjusze, plebejusze, legion, wojny punickie, imperium, prowincja, namiestnik, gladiator, cesarz, cesarstwo, barbarzyńcy, łuk triumfalny, termy, amfiteatr, akwedukty, westalki, Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, Pismo Święte, Ewangelia, papież, katolicy -lokalizuje na mapie: Italię, Rzym Kartaginę, prowincje Imperium Rzymskiego, cesarstwo wschodnie i zachodnie - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii - przedstawia dokonania postaci: Hannibala, Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego Attyli, Odoakra, Wergiliusza, Jezusa z Galilei, Pawła z Tarsu - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - wyjaśnia, skąd pochodzili - zna wydarzenia związane z datami: 509 r. p.n.e. 216r. p.n.e., 202r. p.n.e., 71 r. p.n.e., 31 r. p.n.e., 313r., 392r. - przedstawia dokonania postaci: Scypiona, Spartakusa, Trajana, Dioklecjana, Justyniana, Horacego, Owidiusza, Liwiusza, Tacyta, Swetoniusza, Mecenasa, Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Romulusa Augustulusa - opowiada legendę o założeniu Rzymu - poprawnie posługuje się terminami: zgromadzenie ludowe, pretor, cenzor, , pryncypat, romanizacja, bursztynowy szlak, sobór, Kanny, Zama, Akcjum, mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana, mecenas, Galowie, Hunowie, Wandalowie, Goci, wędrówka ludów - wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian - wyjaśnia znaczenie wyrażenia „pyrrusowe zwycięstwo” - zna główne zadania zgromadzenia ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich - opisuje organizację armii rzymskiej i jej sposób walki - określa przyczyny i skutki wojen punickich - wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen - zna wydarzenia związane z datami: 449r. p.n.e., 389r. p.n.e., 52r. p.n.e. - poprawnie posługuje się terminami: edyl, kwestor, liktor, kolegialność, pax Romana, limes, Wał Hadriana, Dakowie, atrium, perystyl, kuria, heretyk, teologia, edykt mediolański - przedstawi dokonania: Cyncynata, Pompejusza Krassusa, Marka Antoniusza, Kleopatry, Galena, Wespazjana, Tytusa, - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie -wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a republiką rzymską - prezentuje dokonania Hannibala - opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty - omawia zasady organizacji armii rzymskiej - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów -opisuje sytuację niewolników w państwie rzymskim - wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów 5 II semestr bardzo dobra celująca - porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i greckiej - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - przedstawia etapy podboju Italii przez Rzymian - przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej - podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu - opisuje przebieg wojen punickich - charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian - przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e. - charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich - omawia przyczyny wojen domowych w Rzymie - omawia przebieg powstania Spartakusa - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - wyjaśnia zasady pryncypatu - charakteryzuje politykę cesarstwa w okresie pax romana - omawia relacje cesarstwa z - charakteryzuje panowanie kolejnych władców rzymskich - określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania - przedstawia dzieje podboju Galii - wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów rzymskich - prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie - wymienia dokonania Juliusza Cezara - omawia zmiany w wyglądzie Rzymu wprowadzone za panowania Oktawiana Augusta - wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych - charakteryzuje próby reform podejmowane przez cesarzy: Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza - ocenia wkład Rzymian niewolnicy rzymscy - podaje imiona najważniejszych bogów rzymskich - charakteryzuje działalność Jezusa - wymienia imiona autorów Ewangelii - wymienia rozrywki starożytnych Rzymian - wyjaśnia, do czego służyły: termy, Koloseum, akwedukty - wymienia główne osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej - podaje niektóre przyczyny upadku cesarstwa zachodniego punickich oraz w II i I w. p.n.e. - przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania gladiatorów - omawia rolę triumfu w starożytnym Rzymie - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej - wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu - lokalizuje na mapie bursztynowy szlak - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w starożytnym Rzymie - opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina - omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii - określa znaczenie dróg dla funkcjonowania Imperium Rzymskiego - wskazuje na mapie linię podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią - lokalizuje na mapie tereny cesarstwa objęte wędrówką ludów - określa wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - wyjaśnia etymologię słowa wandal - omawia funkcje Forum Romanum - wyjaśnia wpływ religii greckiej na rzymską i określa podobieństwa między nimi - omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej - określa symbole chrześcijaństwa - lokalizuje na mapie zasięg chrześcijaństwa do V w. n.e. cesarstwa - przedstawia ludy sąsiadujące z państwem Rzymian - wyjaśnia przyczyny budowy limes i Wału Hadriana - opisuje tryb życia Hunów - wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy przyczynili się do zniszczenia Rzymu - omawia symboliczne znaczenie daty 476 r. - określa warunki życia w mieście - wskazuje różnice w sposobie życia zamożnych i ubogich Rzymian - opisuje wygląd i funkcje Koloseum - opowiada, w jaki sposób budowano drogi w państwie rzymskim - omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa - wyjaśnia etymologię słowa mecenat - przedstawia system wierzeń rzymskich - omawia działalność apostołów - zna nazwy ksiąg składających się na Nowy Testament - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan - wymienia nazwy odłamów religii chrześcijańskiej 6 barbarzyńskimi sąsiadami - określa zakres władzy cesarza - omawia funkcjonowanie gospodarki rzymskiej - wyjaśnia znaczenie powiedzenia: „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” - omawia znaczenie szlaku bursztynowego dla gospodarki rzymskiej - omawia sytuację w państwie rzymskim w III i IV w. - wskazuje przejawy kryzysu w państwie rzymskim - określa sytuację Rzymu w czasie wędrówki ludów - porównuje Forum Romanum z ateńską agorą - opisuje wygląd rzymskiej świątyni - wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętego od ludności podbitej - wskazuje przejawy oddziaływania kultury greckiej na rzymską - wymienia dokonania Rzymian w dziedzinie literatury i historii - tłumaczy, na czym polegał wpływ kultury greckiej na rzymską - określa sytuację narodu żydowskiego pod panowaniem Rzymian - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie - przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie w rozwój kultury i jej wpływ na współczesną cywilizację - opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego istnienia - wskazuje przyczyny i konsekwencje sporów wewnątrz Kościoła chrześcijańskiego - odczytuje ze współczesnej mapy geograficznej kraje, które wchodziły w skład imperium rzymskiego *zna zagadnienia spoza podstawy programowej dotyczące Pompejów Dział: - zna wydarzenia związane z - zna wydarzenia związane z datami: datami: 496r., 622 r., 800r., 962r., VII-IX w., 988r., 1077r., 1122r., 843r.1000r., 1066r., 1054r. - poprawnie posługuje się terminami: - poprawnie posługuje się hidżra, szariat, dżihad, świątynia Kaaba, terminami: Bizancjum, Hagia arabeska, miniatura, manuskrypt, runy, Sophia, ikona, katolicyzm, drakkary, snekkary, głagolica, cyrylica, prawosławie, patriarcha, schizma latopis, Lechowe Pole, uniwersalizm, wschodnia, bazylika, islam, Cluny, prawo kanoniczne, ekskomunika, Allach, Koran, muzułmanie, dyktat papieski, inwestytura, Canossa, meczet, minaret, kalif, majordom, konkordat wormacki, synod marchia, margrabia, hrabia, - zna dokonania postaci: Karola Młota, hrabstwo, Słowianie, Pepina Krótkiego, i Einharda, Ludwika Normanowie (wikingowie) Pobożnego, Ludwika Niemieckiego, - przedstawia dokonania: Karola Łysego, Lotariusza (Lotara), Justyniana I Wielkiego, Mahometa, Henryka II, Leifa Erikssona, Roberta Chlodwiga, Karola Wielkiego, Giuscarda Ottona I, Ottona III, Wilhelma - wymienia nazwy terytoriów podbitych Zdobywcy, Cyryla, Metodego, przez Justyniana I Wielkiego Świętopełka, Włodzimierza - prezentuje osiągnięcia Bizancjum Wielkiego, Stefana Wielkiego, w dziedzinie kultury i nauki Sylwestra II, Grzegorza VII i - określa wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola Henryka IV - lokalizuje na mapie: cesarstwo - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące na bizantyńskie, Konstantynopol, Półwyspie Arabskim Półwysep Arabski, Mekkę, Medynę, państwo Franków, Płw. - opisuje warunki życia i zajęcia Arabów - wymienia filary wiary arabskiej Skandynawski, Rzeszę - wskazuje na mapie kierunki i zasięg Niemiecką, pierwsze państwa podbojów Arabów słowiańskie, Węgry - prezentuje osiągnięcia arabskie - opisuje życie codzienne i w dziedzinie kultury i nauki zajęcia Franków, wikingów - wylicza główne zasługi Karola - lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków oraz państwa powstałe w wyniku Wielkiego podziału monarchii Karola Wielkiego - lokalizuje na mapie siedziby - określa zasięg terytorialny państwa Normanów Franków - podaje przyczyny wypraw - wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu organizowanych przez przez Chlodwiga Normanów Początki średniowiecza - zna wydarzenia związane z datami: 330 r., 395 r., 527 r., 732r., 756r., 863r., 955r., - poprawnie posługuje się terminami: arianizm, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, - zna dokonania: Samona, Rościsława - opisuje okoliczności powstania Konstantynopola i wyjaśnia jego określenie Nowy Rzym - charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu - wymienia reformy cesarza Justyniana I Wielkiego - omawia ustrój Bizancjum - określa czynniki decydujące o sile militarnej Bizancjum - przedstawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniego - charakteryzuje związki między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem - wskazuje różnice między - omawia organizację państwa Kościołem wschodnim a zachodnim arabskiego - przedstawia okoliczności, w - określa rolę Arabów w których doszło do powstania rozpowszechnianiu osiągnięć islamu ludów podbitych oraz rozwoju spuścizny starożytnych cywilizacji - omawia organizację państwa - przedstawia sytuację polityczną Franków w Europie zachodniej po upadku - omawia związek między cesarstwa zachodniego rozwojem kultury i nauki a - wyjaśnia znaczenie zwycięstwa utrzymaniem silnego państwa Franków w bitwie pod Poitiers - charakteryzuje postać Karola - opisuje sposób przejęcia Wielkiego władzy w państwie Franków - przedstawia rozwój kultury i przez dynastię Karolingów nauki za panowania Karola - ocenia znaczenie traktatu w Wielkiego Verdun dla dalszych losów - przedstawia okoliczności, w politycznych Europy których doszło do podziału - charakteryzuje sytuację państwa Karola Wielkiego polityczną państwa niemieckiego - tłumaczy, na czym polega idea po wygaśnięciu dynastii uniwersalizmu Karolingów - przedstawia system wierzeń - omawia dokonania Ottona I i Normanów Ottona III - opisuje wygląd łodzi wikingów i - wskazuje czynniki, które uzbrojenia wojowników normańskich zadecydowały o sukcesie - omawia osiągnięcia Normanów podbojów normańskich 7 - dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej - wyjaśnia rolę islamu w życiu Arabów - charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów - ocenia wpływ dokonań Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy - uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w. - ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy - opisuje politykę następców Ottona III - dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów - opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili się w Ameryce - określa przyczyny i konsekwencje schizmy wschodniej dla Kościoła oraz jego wyznawców - ocenia postacie historyczne, wydarzenia i zjawiska - wymienia państwa powstałe na terenie Skandynawii - dokonuje podziału Słowian na grupy (zachodnią, wschodnią, południową) - wymienia państwa powstałe w Europie Środkowo-Wschodniej na początku średniowiecza w dziedzinie sztuki i rzemiosła - omawia organizację plemion - zna znaczenie koronacji cesarskiej Karola słowiańskich Wielkiego w średniowiecznej Europie - opisuje działalność misyjną - prezentuje dokonania Karola Wielkiego Cyryla i Metodego - wymienia postanowienia traktatu - wyjaśnia przyczyny przyjęcia w Verdun chrztu przez władców słowiańskich - wyjaśnia, w jaki sposób powstała - podaje najistotniejsze treści Rzesza Niemiecka zawarte w Dyktacie papieskim - omawia znaczenie koronacji cesarskiej Grzegorza VII Ottona I - wyjaśnia, na czym polegał spór - omawia warunki naturalne i położenie o inwestyturę geograficzne Półwyspu Skandynawskiego - wskazuje na mapie kierunki ekspansji wikingów - wskazuje na mapie położenie pierwszych państw słowiańskich i Węgier - omawia warunki życia i zajęcia Słowian -wymienia przejawy kryzysu Kościoła w X w - lokalizuje na mapie Cluny - wskazuje na mapie zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego - wskazuje na mapie terytoria podbite przez Karola Wielkiego - prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich - wymienia okoliczności powstania pierwszych państw słowiańskich i państwa węgierskiego - przedstawia dokonania Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego - charakteryzuje powstanie państwa ruskiego - charakteryzuje sytuację w Kościele chrześcijańskim w Xw - omawia dokonania papieża Sylwestra II - przedstawia okoliczności, w których doszło do schizmy wschodniej - opisuje przebieg sporu o inwestyturę i sposób, w jaki został rozwiązany -tłumaczy znaczenie powiedzenia: „pójść do Cannosy” Dział: Polska pierwszych Piastów - zna wydarzenia związane z datami: IX w., 966 r., 997 r., 1000 r., 1025 r., 1034 r., 1076 r., 1079 r., 1138 r. - zna wydarzenia związane z datami: VI w. p.n.e., 960r., 972 r., 991 r., 992 r. 1002–1018 r., 1102r., - poprawnie posługuje się terminami: -poprawnie posługuje się terminami: Dagome iudex, włócznia św. Maurycego, drużyna książęca, woj, szyszak, kasztelan, czynszownik, metropolia, kolczuga, danina, kmieć, ludność Grody Czerwieńskie, trybut, seniorat służebna, relikwie kanonizacja, - przedstawia dokonania postaci: Ody, gród, denar, statut, wojewoda, Radzima Gaudentego, Bezpryma, senior, dzielnica senioralna Sieciecha, Henryka V, Warcisława, - przedstawia dokonania postaci: Bernarda Hiszpana, Ottona z Bambergu Mieszka I, Dobrawy, Ibrahima - lokalizuje na mapie treny podbite przez: ibn Jakuba, Jordana, Bolesława Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Chrobrego, biskupa Wojciecha, Bolesława Krzywoustego Ottona III, Galla Anonima, - opisuje okoliczności przyjęcia chrztu Thietmara, Mieszka II, Kazimierza przez Mieszka I - zna wydarzenia związane z datami: 1108 r., 1109 r., 1116 r. - przedstawia dokonania postaci: Henryka II, Świętopełka, Konrada II, Jarosława Mądrego, Miecława, Brzetysława, Salomei - omawia organizację plemion słowiańskich na ziemiach polskich - przedstawia okoliczności powstania państwa polskiego - wyjaśnia znaczenie decyzji Mieszka I o przyjęciu chrztu - przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Bolesława Chrobrego 8 - lokalizuje na mapie i opisuje osadę w Biskupinie - prezentuje rozwój terytorialny państwa Mieszka I - opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej - tłumaczy, dlaczego książę przyjął chrzest z rąk czeskich - omawia dokonania Bolesława Chrobrego - charakteryzuje organizację państwa polskiego za panowania Bolesława - opisuje żywot św. Wojciecha na podstawie płaskorzeźb na drzwiach katedry gnieźnieńskiej - określa przyczyny powstania dokumentu Dagome iudex - porównuje relacje źródłowe na temat zjazdu władców w 1000 r. - ocenia skutki polityki zagranicznej prowadzonej przez Bolesława Śmiałego - zbierze dodatkowe informacje na temat kultu św. Wojciecha i św. Stanisława - ocenia obiektywizm źródeł historycznych dotyczących wydarzeń z Odnowiciela, Bolesława Śmiałego, - określa, jakie informacje znalazły się w biskupa Stanisława ze Szczepanowa, Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Zbigniewa, Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza Sprawiedliwego - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie i wskazuje na mapie ich siedziby - lokalizuje na mapie główne grody w państwie Mieszka I - wymienia korzyści wynikające z przyjęcia chrztu przez Mieszka I - wymieni królów z dynastii Piastów - umie wyjaśnić pochodzenie nazwy Polska - podaje przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego - zna główne zasady statutu dokumencie Dagome iudex - charakteryzuje strukturę społeczną w państwie Mieszka I - opisuje przebieg misji św. Wojciecha - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego - omawia postanowienia pokoju w Budziszynie - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego - wymienia przyczyny kryzysu i upadku państwa polskiego w XI w. - opisuje przebieg konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem - wyjaśnia przyczyny i skutki sporu między królem a biskupem - wyjaśnia przyczyny sporu między - opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego - opisuje sytuację w państwie polskim po śmierci Bolesława Chrobrego - omawia działalność Kazimierza - wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej - ocenia skutki polityki zagranicznej Bolesława dla Odnowiciela i Bolesława Śmiałego państwa polskiego - charakteryzuje sytuację - porównuje relacje źródłowe na polityczną państwa polskiego za temat sporu między królem panowania Władysława Hermana Bolesławem a biskupem - przedstawia okoliczności Stanisławem najazdu niemieckiego na Polskę - wyjaśnia, dlaczego w sporze - lokalizuje na mapie grody o inwestyturę Bolesław Śmiały oblegane przez Niemców opowiedział się po stronie papieża -opisuje podbój i chrystianizację Pomorza - wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem - wymienia postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego - wskazuje na mapie dzielnicę senioralną oraz ziemie przyznane poszczególnym synom i wdowie po Bolesławie Krzywoustym - omawia dokonania Bolesława Krzywoustego - wymieni w porządku chronologicznym poznanych władców z dynastii Piastów 9 1079 r. - ocenia konsekwencje decyzji Bolesława o podziale państwa polskiego * zna zagadnienia spoza podstawy programowej dotyczące kultur archeologicznych na ziemiach polskich, wierzeń Słowian, osady w Biskupinie i dzieł kronikarskich opisujących najdawniejsze dzieje Polski
