Glony, algi (łac. Algae, gr. Phykos)Są grupą organizmów wydzieloną na podstawie kryteriów
morfologicznych i ekologicznych. Mianem tym tradycyjnie określa się kilka nie spokrewnionych linii
ewolucyjnych organizmów plechowych, tj. beztkankowych. Nauka zajmująca się glonami to algologia
(fykologia).
Cechami łączącymi typy składające się na tę grupę morfologiczno-ekologiczną jest w większości
przypadków autotrofizm i funkcja pierwotnego producenta materii organicznej w zbiornikach
wodnych, a także pierwotne uzależnienie od wody oraz pierwotna, beztkankowa budowa ciała.
Na początku XX wieku termin glony zapożyczył z gwary góralskiej wybitny polski botanik Józef
Rostafiński i wprowadził do systematyki botanicznej. Ponad połowa z 40 tysięcy odkrytych do dzisiaj
gatunków glonów jest zaliczana do bakterii i protistów. Licząca około 17 tysięcy gatunków grupa
glonów zielonych, czyli zielenic, jest włączona do królestwa roślin.
Systematyka
Organizmy zaliczane do glonów należą do kilku odrębnych królestw (roślin, protistów i bakterii) i
najczęściej dzieli się je na dwie grupy:
Glony prokariotyczne
o Bakterie: (sinice) - brak chloroplastów: tylakoidy; chlorofilów; karoten; fikobiliny;
materiał zapasowy: skrobia sinicowa.
Glony eukariotyczne
o Protisty: (eugleniny, tobołki, chryzofity) - chloroplasty o 3 lub 4 błonach, powstały w
wyniku wtórnej endosymbiozy; chlorofil a; chlorofil b; ksantofile; brak fikobilin;
skrobia.
o Rośliny: (glaukocystofity, krasnorosty, zielenice) - chloroplasty o 2 błonach
śródplazmatycznych, powstały w wyniku endosymbiozy pierwotnej; chlorofil a;
chlorofil b; fikobiliny.
Czasem wyklucza się z glonów sinice, jako organizmy najbliżej spokrewnione z bakteriami. Wówczas
nie ma potrzeby stosowania podziału na dwie grupy.
Gromady glonów
Tradycyjnie glony dzieli się na następujące gromady (typy):
eugleniny
tobołki
chryzofity
zielenice (np. zawłotnia, toczek, pierwotek)
krasnorosty
brunatnice
glaukocystofity
sinice
Pozycja powyższych gromad w klasyfikacji organizmów żywych zmienia się i jest przedmiotem
badań. Obecnie taksonomowie umieszczają je w zależności od przyjętej systematyki wśród roślin,
protistów lub bakterii.
Charakterystyka glonów
Do glonów zalicza się organizmy jedno- lub wielokomórkowe, samożywne, czasem
mikroskopijnej wielkości, a czasem występujące w postaci rozłożystych plech. U glonów nie
występują organy takie jak korzenie, liście, łodygi czy kwiaty. Duże plechowate glony
zakotwiczają się w podłożu chwytnikami (rizoidy).
Glony są w większości organizmami samożywnymi, a podstawowym barwnikiem
fotosyntetycznym jest u nich chlorofil A. Glony z grupy protistów zyskały zdolność fotosyntezy dzięki
symbiozie z jednokomórkowymi glonami roślinnymi. Rozpoznaje się je po potrójnej lub poczwórnej
błonie wokół chloroplastu, który w rzeczywistości jest znacznie uwstecznionym organizmem
endosybmiotycznym żyjącym wewnątrz protisty. Glony roślinne zawierają chloroplasty okryte
dwiema błonami śródplazmatycznymi, charakterystyczne również dla roślin wyższych, a ich
materiałem zapasowym jest skrobia, która u glonów z grupy protistów występuje jedynie u tobołków.
Chloroplasty roślinne powstały w podobny sposób, jednakże na drodze endosymbiozy z sinicą, a nie
jak u protistów roślinnych w wyniku symbiozy wtórnej (z glonem roślinnym). Poznaje się je po tym,
że otaczają je dwie błony śródplazmatyczne.
Rozmnażanie
Glony wykształciły szereg różnych sposobów rozmnażania. W wielu wypadkach jedynym sposobem
jest u nich rozmnażanie bezpłciowe. Sposobami rozmnażania bezpłciowego u glonów jest
fragmentacja plechy, podział komórki oraz wytwarzanie różnego rodzaju zarodników.
Rozmnażanie przez fragmentację plech jest typowe dla wszystkich grup glonów roślinnych. Polega
ono na rozpadnięciu się na części plech glonów. Każda, nawet pojedyncza komórka, może dać
początek nowemu organizmowi. Rozmnażaniu się glonów przez fragmentację plech sprzyjają prądy
morskie, fale, zwierzęta, przepływające statki i łodzie. Fragmentacja, czyli rozerwanie plech, pobudza
komórki do podziału, a tym samym do powstawania nowych plech. Przyczepione do poruszających
się statków fragmenty plechy glonów mogą być przeniesione na nowe tereny, będące nowym
miejscem życia tych roślin.
Rozmnażanie glonów jednokomórkowych przez podział komórki jest najprostszym sposobem
rozmnażania. W taki sposób rozmnażają się między innymi okrzemki. Każda młoda komórka
otrzymuje od komórki macierzystej wszystkie jej części składowe. Młode komórki otaczają się ścianą
komórkową. Powstałe młode osobniki są identyczne jak ich komórka macierzysta. Różnią się tylko
rozmiarami.
Rozmnażanie glonów obejmuje szereg różnorodnych zarodników i różne sposoby ich wytwarzania.
Zarodniki u glonów powstają we wnętrzu ich komórek i wydostają się na zewnątrz po pęknięciu
ściany komórki, w której się wytworzyły.
Symbioza
Niektóre glony tworzą związki symbiotyczne z innymi organizmami. Takim symbiozom zawdzięczają
swe istnienie porosty, wiele koralowców, małży i gąbek. W związkach tych glony dostarczają
organizmom gospodarzy produkty procesu fotosyntezy. W przypadku porostów zielenice lub sinice
tworzą związki symbiotyczne z grzybami. Mimo iż każdy z komponentów porostu potrafi istnieć
samodzielnie - razem zdolni są do opanowywania siedlisk niedostępnych dla poszczególnych
gatunków składowych. W symbiozie z koralowcami i małżami występują niektóre bruzdnice (np.
Symbiodinium). Z gąbkami wiążą się zielenice. Związki z organizmami zwierzęcymi zapewniają
glonom ochronę, podczas gdy gospodarze otrzymują w zamian tlen i węglowodany. Glon żyjący w
ciele zwierzęcia lub pierwotniaka "zwierzęcego" nosi nazwę zoochlorelli (w wąskim ujęciu - dotyczy
to tylko jednokomórkowych zielenic). Ze względu na kolor, takie symbiotyczne glony dzieli się na
zoochlorelle (zielone, zwykle zielenice lub eugleniny) i zooksantelle (żółtobrązowe, zwykle
bruzdnice).
