Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło
advertisement
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień na lata 2012-2027 Lublin, czerwiec 2012 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień I. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE NA LATA 2012-2027 DLA GMINY SIEMIEŃ ................................................................................................................................................... 4 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY SIEMIEŃ ............................................................................... 8 1. Położenie, warunki klimatyczne i środowiskowe ................................................................................ 8 2. Sytuacja demograficzna .......................................................................................................................12 3. Infrastruktura .........................................................................................................................................12 4. Gospodarka ...........................................................................................................................................14 III. OCENA STANU AKTUALNEGO I PRZEWIDYWANYCH ZMIAN ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE. ................................................................................17 1. Rozpoznanie i analiza aktualnego zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną oraz gaz ziemny 17 2. Prognozy i scenariusze zaopatrzenia Gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do 2030 roku (na bazie charakterystyki Gminy zawierającej opis sytuacji demograficznej, infrastruktury budowlanej i technicznej oraz strefy działalności gospodarczej)...........................25 3. Elementy systemu elektroenergetycznego, gazowniczego oraz infrastruktury ciepłowniczej oraz ich charakterystyka (ogólna analiza ich stanu a także potrzeby modernizacyjne i inwestycyjne) ........................................................................................................................................29 4. Bilans potrzeb energetycznych ...........................................................................................................32 5. Nadwyżki i lokalne zasoby paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. ....................................................................................................................................34 IV. PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE UŻYTKOWANIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWYCH. .............................................................................................................................35 1. Obszary i kierunki racjonalizacji użytkowania ciepła i zwiększenia efektywności wykorzystania energii elektrycznej. ..............................................................................................................................35 V. MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW PALIW I ENERGII, Z UWZGLĘDNIENIEM ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA WYTWARZANYCH W ODNAWIALNYCH ŹRÓDŁACH ENERGII, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA UŻYTKOWEGO WYTWARZANYCH W KOGENERACJI ORAZ ZAGOSPODAROWANIA CIEPŁA ODPADOWEGO Z INSTALACJI PRZEMYSŁOWYCH. .......................................................................................................42 1. Możliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii ...........................................................................................................42 2. Możliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji ...............................................................................................................60 2 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 3. Możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych .........................60 4. Możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej ..............................................................60 VI. ZAKRES WSPÓŁPRACY Z GMINAMI ..................................................................................................62 VII. WNIOSKI I ZALECENIA, KTÓRE POWINNY BYĆ PODSTAWĄ DLA WŁADZ GMINY SIEMIEŃ DO PODEJMOWANIA DECYZJI W LOKALNEJ GOSPODARCE ENERGETYCZNEJ NA NAJBLIŻSZE LATA.......................................................................................................................................................66 VIII. LITERATURA .........................................................................................................................................70 IX. SPIS TABEL ...........................................................................................................................................71 X. SPIS RYSUNKÓW .................................................................................................................................73 XI. SPIS WYKRESÓW .................................................................................................................................74 3 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień I. Podstawa prawna opracowania Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na lata 2012-2027 dla Gminy Siemień Podstawą prawną do opracowania „Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień na lata 2012-2027” jest Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.). Ustawa wymaga, aby założenia do planu były zgodne z przyjętymi celami Polityki energetycznej Polski do 2030 roku. Dokument ten przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą nr 202/2009 z dnia 10 listopada 2009 r. to strategia państwa, która zawiera rozwiązania wychodzące naprzeciw najważniejszym wyzwaniom polskiej energetyki do 2030 r. Zgodnie z dokumentem podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są: □ poprawa efektywności energetycznej, □ wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, □ dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, □ rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, □ rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, □ ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko, □ działania wspomagające, □ system wdrażania polityki energetycznej. W dokumencie wiele uwagi poświęca się zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, gdyż ma to bezpośredni wpływ na uniezależnienie się od dostaw energii z importu, zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw energii oraz stworzenie warunków do rozwoju energetyki rozproszonej, wykorzystującej lokalnie dostępne surowce. Energetyka odnawialna to zwykle niewielkie jednostki wytwórcze zlokalizowane blisko odbiorcy, co pozwala na podniesienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenie strat przesyłowych. Rozwój energetyki odnawialnej przyczynia się również do rozwoju słabiej rozwiniętych regionów, bogatych w zasoby energii odnawialnej. W zakresie 4 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień wykorzystania biomasy szczególnie preferowane będą rozwiązania najbardziej efektywne energetycznie, m.in. z zastosowaniem różnych technik jej zgazowania i przetwarzania na paliwa ciekłe, w szczególności biopaliwa II generacji. Docelowo zakłada się wykorzystanie biomasy przez generację rozproszoną. Niezwykle istotne będzie wykorzystanie biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, oczyszczalni ścieków i innych. Istotny również będzie wzrost wykorzystania energetyki wodnej, zarówno małej skali, jak i większych instalacji, które nie oddziałują w znaczący sposób na środowisko. Wzrost wykorzystania energii geotermalnej planowany jest poprzez użycie pomp ciepła i bezpośrednie wykorzystanie wód termalnych. W znacznie większym niż dotychczas stopniu zakłada się wykorzystanie energii promieniowania słonecznego za pośrednictwem kolektorów słonecznych oraz technologii fotowoltaicznych. Główne cele polityki energetycznej Polski związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii obejmują: □ wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, □ osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, □ ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw tak, aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, □ wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, □ zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej, opartej na lokalnie dostępnych surowcach. Zgodnie z art. 18 ustawy Prawo Energetyczne (Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) uchwaloną przez Sejm RP w dniu 10 kwietnia 1997 r. do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy: 5 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy, □ planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy, □ finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej „projektem założeń”. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy co najmniej na okres 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata. Projekt założeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa. Obowiązki gminy w zakresie energetyki oraz ochrony środowiska, przyrody i gospodarki wodnej zawarte są również w ustawie o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. z 1990 r., Nr 16, poz. 95 z późn. zm.). Zadania przypisane jst w zakresie energetyki to w przypadku gmin zadanie własne „zaopatrzenie w energię” . Kolejnym aktem mówiącym o obowiązkach jst w zakresie poprawy efektywności energetycznej jest Ustawa o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94, poz. 551), która została uchwalona dnia 15 kwietnia 2011 r. Większość jej przepisów weszło w życie w dniu 11 sierpnia 2011 r. W ustawie wskazano krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią wyznaczający uzyskanie do 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku. Zgodnie z ustawą jst są zobowiązane do stosowania co najmniej dwóch z niżej wymienionych środków poprawy efektywności energetycznej: □ umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, □ nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji, 6 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji, albo ich modernizacja, □ nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. Nr 223, poz. 1459, z 2009 r., Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r., Nr 76, poz. 493), □ sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r., Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. Ustawa wprowadza system tzw. białych certyfikatów, czyli świadectw efektywności energetycznej, opierających się na istniejących systemach wsparcia kogeneracji oraz odnawialnych źródeł energii (tzw. czerwonych i zielonych certyfikatów). Na firmy sprzedające energię elektryczną, gaz ziemny lub ciepło odbiorcom końcowym zostanie nałożony obowiązek pozyskania określonej liczby certyfikatów. Świadectwa mogą otrzymać m.in. przedsiębiorstwa, które zmniejszyły zużycie energii dzięki inwestycjom w nowoczesne technologie. Organem wydającym i umarzającym świadectwa efektywności energetycznej będzie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Ministerstwo Gospodarki pracuje obecnie nad projektem ustawy o odnawialnych źródłach energii. Ustawa ma doprowadzić do przyspieszenia optymalnego i racjonalnego wykorzystania OZE tak, aby możliwe było osiągnięcie 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej brutto do 2020 r. Oprócz celu głównego Polska powinna także wypełnić nałożony przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych obowiązek osiągnięcia celów pośrednich, kształtujących się następująco: 8,76% do 2012 r., 9,54% do 2014 r., 10,71% do 2016 r. oraz 12,27% do 2018 r. 7 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień II. Ogólna charakterystyka Gminy Siemień 1. Położenie, warunki klimatyczne i środowiskowe Gmina Siemień leży w zachodniej części Powiatu Parczewskiego. Od zachodu graniczy z Gminą Czemierniki, od północy z Gminami Wohyń i Milanów, od wschodu z Gminą Parczew, od południa z Gminą Niedźwiada i od południowego-zachodu z Gminą Ostrówek. Przez teren gminy przebiegają: droga wojewódzka nr 815 Lublin-Biała Podlaska oraz droga wojewódzka nr 814 z Radzynia Podlaskiego do drogi nr 815. Drogi te stanowią ważny węzeł komunikacyjny. Gmina Siemień leży w odległości około 50 km od Lublina, 171 km od Warszawy i 65 km od najbliższego przejścia granicznego. Rysunek 1 Położenie Gminy Siemień Źródło: „Strategia Rozwoju Lokalnego Gminy Siemień na lata 2008- 2015” 8 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Gmina Siemień obejmuje 21 sołectw, w obrębie których znajduje się 21 miejscowości. Głównym ośrodkiem gminnym i administracyjnym jest miejscowość Siemień. Miejscowościami wspomagającymi ośrodek gminny jest Gródek Szlachecki i Jezioro. Gmina Siemień leży na styku Niziny Południowopodlaskiej i Polesia Zachodniego i obejmuje część Zaklęsłości Sosnowickiej i Wysoczyzny Lubartowskiej. Gmina leży w dorzeczu i dolinie rzek Tyśmienicy oraz Piwonii. Miejscowość Siemień położona jest w dolinie rzek Piskornicy i Piwonii, uchodzących do rzeki Tyśmienicy oraz przy, największym w całym województwie lubelskim, 830-hektarowym stawie. Na terenie Gminy Siemień znajduje się 621,5 ha obszarów prawnie chronionych, z których najważniejsze to: □ Zespół przyrodniczo-krajobrazowy obejmujący rozlewisko rzeki Tyśmienicy (Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET - Liro 1995). W jego skład wchodzi kompleks „Stawów Siemień” o powierzchni 621,48 ha. Jest to jedna z najciekawszych ostoi ptactwa wodno-błotnego w kraju. □ Dolina Tyśmienicy (kod obszaru PLB060004) o całkowitej powierzchni 7 363,7 ha, z czego 1 556,2 ha znajduje się na terenie Gminy Siemień. Jest to cenna w skali Europy ostoja ptaków siewkowych: kulików, rycyków, bekasów, kaczek, rybitw i chruścieli. Znajdują się tu podmokłe łąki, wierzbowe zarośla i olszyny. Obszar chroniony obejmuje powierzchnię 6 262,6 ha i związany jest ściśle z samą rzeką Tyśmienicą, która ma swe źródło w Jeziorze Rogóźno, położonym na Pojezierzu Łęczyńsko - Włodawskim. Początek ostoi znajduje się na Stawie Siemień, a jej koniec w ujściu do rzeki Wieprz. Staw Siemień jest największym rozlewiskiem na terenie Lubelszczyzny. Dolina Tyśmienicy ma bardzo zmienną szerokość, a w jej granicach znajduje się parę małych grup stawów, wiele torfianek i starorzeczy, a także duży kompleks stawów hodowlanych w Siemieniu o powierzchni 790 ha. Na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 roku w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, zgodnie z Dyrektywą Ptasią, teren gminy Siemień został częściowo włączony w granice obszaru Dolina Tyśmienicy. 9 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Rysunek 2 Obszar Dolina Tyśmienicy Źródło: „Strategia Rozwoju Lokalnego Gminy Siemień na lata 2008- 2015” Pozostała część gminy niemal w całości kwalifikuje się do otuliny przyszłego Parczewskiego Parku Krajobrazowego. Gmina Siemień jest gminą wiejską o charakterze rolniczo-leśnym. Jej całkowita powierzchnia to 11 121 ha., w tym grunty orne zajmują powierzchnię 5 854 ha, tj. 53 % całkowitej powierzchni gminy, użytki zielone – 2 154 ha (19 %), lasy - 1 256 ha (11 %), grunty pod wodami – 87 ha (1 %), nieużytki –194 ha (2 %) i tereny pozostałe – 814 ha (14%). Strukturę gruntów w Gminie Siemień prezentuje poniższy wykres. 10 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Wykres 1 Struktura gruntów w Gminie Siemień Grunty orne 2% Użytki zielone 14% 1% Lasy 11% 53% 19% Grunty pod wodami Nieużytki Tereny pozostałe Źródło: Opracowanie własne Lesistość wynosi tu 12,8% i jest prawie o połowę niższa niż w województwie lubelskim (23%). Jest także o połowę niższa niż w Powiecie Parczewskim (25,6%). Wg danych Urzędu Gminy Siemień grunty leśne zajmują powierzchnię 1 428 ha, z czego 304 ha stanowi własność Skarbu Państwa, 232 ha są w Zarządzie Lasów Państwowych, 3 ha są zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, a 4 ha są własnością Gminy Siemień. Wg danych Urzędu Gminy Siemień grunty zabudowane i zurbanizowane zajmują powierzchnię 384 ha, w tym tereny mieszkaniowe, przemysłowe i inne zabudowane zajmują powierzchnię 10 ha. Pozostałe tereny to głównie infrastruktura komunikacyjna. 11 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 2. Sytuacja demograficzna Wg danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Lublinie Gmina Siemień w 2010 roku liczyła 4 784 mieszkańców, w tym 2 372 mężczyzn i 2 412 kobiet. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiło 910 osób, w tym w wieku produkcyjnym – 2 843 i poprodukcyjnym – 1 031. Gęstość zaludnienia wynosiła 43 osoby na 1 km 2 i była o połowę niższa niż średnia gęstość zaludnienia na obszarze województwa lubelskiego, która wynosiła 86 osób na km2. Była natomiast wyższa niż w Powiecie Parczewskim (średnio 38 osób na km2). Przyrost naturalny w Gminie Siemień jest ujemny i wynosi -3,50. Wskaźnik ten jest znacznie wyższy niż dla Powiatu Parczewskiego (-0,66) i województwa lubelskiego (-0,19). Od 2002 roku poziom wskaźnika utrzymuje się na podobnym poziomie. Ludność Gminy Siemień zamieszkuje w 21 miejscowościach, które są bardzo zróżnicowane pod względem liczby mieszkańców. Miejscowościami o największej liczbie mieszkańców są: Siemień, Gródek Szlachecki i Juliopol. 3. Infrastruktura □ Infrastruktura komunikacyjna System komunikacyjny Gminy Siemień tworzą drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Przebiegają prze nią dwie drogi wojewódzkie: nr 815 Lublin-Biała Podlaska i odchodząca od niej droga nr 814 Siemień-Radzyn Podlaski. W południowo-wschodniej części Gminy przechodzi linia kolejowa Lublin-Łuków, która jest rzadko wykorzystywana. Stan techniczny dróg gminnych i wewnętrznych jest bardzo zróżnicowany. □ Infrastruktura sanitarna Sieć wodociągowa i kanalizacyjna Gospodarka wodno-ściekowa w Gminie Siemień jest częściowo uregulowana. Wg danych Urzędu Statystycznego w Lublinie w 2010 roku łączna długość sieci wodociągowej rozdzielczej na terenie Gminy wynosiła 124 km, a ilość połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych - 1 279 sztuk. Średnie zużycie wody na mieszkańca w Gminie Siemień wynosiło w 2010 roku 20,8 m3. 12 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Gmina przy pełnym zwodociągowaniu jest niedostatecznie wyposażona w sieć kanalizacji sanitarnej, której długość wynosi 23,7 km. Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych wynosi 310 sztuk. W sieć kanalizacyjną wyposażone są miejscowości: Siemień, Gródek Szlachecki, Władysławów, Kolonia Siemień, Miłków, Kolonia Miłków, Tulniki i Wola Tulnicka. Miejscowości nie posiadające kanalizacji to: Amelin, Działyń, Łubka, Juliopol, Nadzieja, Sewerynówka, Jezioro, Żminne, Glinny Stok, Wierzchowiny, Wólka Siemieńska i Pomyków. W 2010 roku odprowadzono w Gminie Siemień 23 dam 3 ścieków. Obecnie realizowany jest III etap budowy systemu kanalizacji zagrodowej w miejscowościach Gminy Siemień - przydomowe oczyszczalnie ścieków. Projekt zakłada budowę 149 sztuk przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscowościach: Amelin, Augustówka, Działyń, Glinny Stok, Gródek Szlachecki, Jezioro, Juliopol, Kolonia Siemień, Łubka, Nadzieja, Pomyków, Sewerynówka, Wierzchowiny, Wólka Siemieńska, Żminne. Planowana wartość inwestycji wynosi 1 432 814,06 zł brutto. Na terenie Gminy znajduje się oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Siemieniu o przepustowości 120 m3/d. Ilość osadów rocznie wytworzonych w tej oczyszczalni wynosi 29 Mg s.m. Gospodarka odpadami komunalnymi Gminne składowisko stałych odpadów w miejscowości Glinny Stok zostało zamknięte i jest ono poddawane rekultywacji. Do 30.04.2010 r. na składowisku zdeponowano 5 761 Mg odpadów. Udział odpadów zawierających substancje organiczne (odpady kuchenne, papier itd.) w ogólnej masie odpadów jest niewielki. Według sprawozdania monitoringowego z lutego 2010 r. odpady organiczne stanowiły 22 % a papier i tektura tylko 6 % masy odpadów. Zważywszy na niewielką ilość odpadów gazotwórczych, ilość powstającego gazu jest i pozostanie niewielka. Wobec powyższego Starosta Parczewski odstąpił od wykonania kominów odgazowujących na składowisku odpadów. Odpady stałe odbiera obecnie Dębowa Kłoda. System gromadzenia i zbiórki odpadów komunalnych na terenie Gminy prowadzony jest w oparciu o pojemniki SM-110 i częściowo kontenery KP-7. Gmina Siemień stopniowo wprowadza system pojemnikowy. Wywozem nieczystości ciekłych zajmuje się Zakład Usług Komunalnych w Parczewie. Na 13 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień terenie Gminy funkcjonuje odrębny system odbioru odpadów komunalnych od podmiotów gospodarczych. Nie jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów opakowaniowych i użytkowych. □ Infrastruktura edukacyjna Na terenie Gminy Siemień działają następujące placówki oświatowe: 1. Gimnazjum w Siemieniu. 2. Szkoła Podstawowa w Gródku Szlacheckim. 3. Publiczna Szkoła Podstawowa w Jeziorze. 4. Szkoła Podstawowa w Juliopolu. 5. Szkoła Podstawowa w Miłkowie. 6. ZPO w Siemieniu. □ Ochrona zdrowia i opieka społeczna Opiekę medyczną w Gminie Siemień zapewniają 2 Ośrodki Zdrowia w Siemieniu i w Gródku Szlacheckim. Na terenie Gminy Siemień działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. □ Infrastruktura sportowa i kultury W Siemieniu działa Gminny Ośrodek Kultury, a także Gminna Biblioteka Publiczna z filiami w miejscowościach: Jezioro i Działyń. 4. Gospodarka □ Podmioty gospodarcze Wg danych Urzędu Statystycznego w Lublinie na terenie Gminy Siemień w 2010 roku działały 183 podmioty gospodarcze wpisane do rejestru REGON, w tym najwięcej wg sekcji PKD: w handlu; naprawach pojazdów samochodowych (63 podmioty), w budownictwie (37 podmiotów) i przemyśle (27 podmiotów), w tym 13 przedsiębiorstw w przetwórstwie przemysłowym. 14 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Wykres 2 Przedsiębiorstwa działające w Gminie Siemień wg sekcji PKD Pozostałe 27 56 Handel; naprawy pojazdów samochodowych Budownictwo 37 Przemysł 63 Źródło: Opracowanie własne Wg danych Urzędu Gminy w Siemieniu największe przedsiębiorstwa działające na terenie Gminy to: , Sp. z o.o. - producent wysokiej klasy tkanin meblowych i dekoracyjnych, Gospodarstwo Rybackie Siemień Sp. z o.o. – zajmujące się hodowlą ryb (karp królewski, sum, szczupak, karaś, amur, tołpyga, lin), Obrót Zwierzętami Bogdan Świderski Krzysztof Świderski Spółka Jawna – zajmujące się wynajmem budynków gospodarczych i gruntów. □ Rolnictwo Gospodarka Gminy Siemień oparta jest głównie na rolnictwie. Znajduje się tu około 1 321 gospodarstw rolnych o średniej powierzchni około 5 ha. Rozdrobniona struktura gospodarstw rolnych i brak ich wyspecjalizowania to główne problemy gospodarki rolnej Gminy. 15 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień W strukturze upraw dominują zboża i uprawa warzyw. Wg danych Urzędu Gminy Siemień największe gospodarstwa rolne prowadzą: Stanisław Michaluk – powierzchnia gruntów ornych wynosi 47 ha, Roman Niechwedowicz - 40 ha, Tadeusz Bronikowski - 54 ha, Sławomir Grzeszczuk - 47 ha, Paweł Grygorewicz - 50 ha. Na terenie Gminy Michał Frankiewicz będący właścicielem 18 ha gospodarstwa zajmuje się uprawą pieczarek. Produkcja rolna jest związana głównie z hodowlą ryb i stanowi jedno z głównych źródeł zatrudnienia w Gminie. Produkcja zwierzęca to głównie hodowla trzody chlewnej i bydła. Poniższa tabela prezentuje największe gospodarstwa rolne zajmujące się hodowlą zwierząt i ptactwa. Tabela 1 Największe gospodarstwa rolne zajmujące się hodowlą zwierząt i ptactwa w Gminie Siemień Gospodarstwo rolne Powierzchnia /ha/ Rodzaj zwierząt Ilość sztuk Stanisław Michaluk 47 Trzoda chlewna Bydło 100 24 Andrzej Osek 23 Bydło 50 Mieczysław Osek 19 Bydło 32 Bogdan Powroźnik 21 Krowy 27 Ewa Drozd 22 Gęsi, kaczki 70 000 Marcin Drozd 1,70 Kurczaki 200 000 Krzysztof Antol 6 Bydło 20 Tomasz Grabczan 29 Trzoda chlewna 150 Adam Momont 48 Bydło 70 Wojciech Grochowski 25 Bydło Trzoda chlewna 36 70 Zbigniew Karpik 18 Bydło 30 Źródło: Urząd Gminy w Siemieniu Przedsiębiorstwo Obrót Zwierzętami Bogdan Świderski, Krzysztof Świderski Spółka Jawna należące do największych pracodawców w Gminie rocznie wytwarza około 50 Mg obornika. 16 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień III. Ocena stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 1. Rozpoznanie i analiza aktualnego zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną oraz gaz ziemny □ Zaopatrzenie w energię elektryczną Operatorem Systemu Dystrybucyjnego w Gminie Siemień są Polskie Sieci Elektroenergetyczne Wschód S.A. Dostawcą energii elektrycznej w Gminie Siemień jest PGE Dystrybucja S.A. Mieszkańcy Wg danych Urzędu Statystycznego w Lublinie w 2010 roku w Powiecie Parczewskim było 13 242 odbiorców energii elektrycznej. Całkowite zużycie energii elektrycznej w Powiecie wyniosło 26,3 GWh. Zużycie energii elektrycznej w 2010 roku przypadające na mieszkańca Powiatu wyniosło 733,4 kWh, a na jednego odbiorcę 1 985,2 kWh. Gmina Siemień ma 4 784 mieszkańców. Całkowite zużycie energii elektrycznej w Gminie Siemień wynosiło w 2010 roku około 3,5 GWh. Obiekty Administracji Publicznej Poniższa tabela prezentuje szacunkowe zużycie całodobowe energii elektrycznej dla obiektów administracji publicznej w Gminie Siemień. Tabela 2 Szacunkowe zużycie całodobowe energii elektrycznej dla obiektów administracji publicznej w Gminie Siemień Szacunkowe zużycie w okresie 01.01.2012 r. L.P. Punkt odbioru Ulica – 31.12.2012 r. Taryfa zakupowa energii Taryfa dystrybucji energii całodobowa 1. 2. Przepompownia ścieków P-1 Władysławów 1031 C11 C11 Władysławów 917 C11 C11 17 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 3. ZGK Władysławów 418 C11 C11 4. Przepompownia ścieków P-4 Gródek Szlachecki 791 C11 C11 5. ZGK Gródek Szlachecki 495 C11 C11 6. ZGK Gródek Szlachecki 256 C11 C11 7. Przepompownia ścieków P-7 Gródek Szlachecki 19 C11 C11 8. Przepompownia ścieków P-8 Gródek Szlachecki 316 C11 C11 9. ZGK Gródek Szlachecki 165 C11 C11 10. ZGK Gródek Szlachecki 191 C11 C11 11. ZGK Gródek Szlachecki 217 C11 C11 12. ZGK Gródek Szlachecki 197 C11 C11 13. ZGK Gródek Szlachecki 422 C11 C11 Jezioro 4666 C11 C11 14. Publiczna szkoła Podstawowa 15. Szkoła Podstawowa Miłków 7187 C11 C11 16. Szkoła Podstawowa Juliopol 9504 C11 C11 17. WO-7-014 Gimnazjum Kościelna 39221 C11 C11 18. Biuro Stawowa 2136 C11 C11 19. OSP- Remiza Wola Tulnicka 7 C11 C11 20. Strażnica OSP Działyń 67 C11 C11 21. OSP Wierzchowiny 145 C11 C11 Tulniki 7 C11 C11 Władysławów 42 C11 C11 22. 23. Świetlica 18 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 24. Przedszkole Działyń 8 C11 C11 25. Agronomówka Działyń 3 C11 C11 26. Budynek Agronomówka Żminne 244 C11 C11 27. Kiosk Stawowa 0 C11 C11 28. Strażnica OSP Strażacka 320 C11 C11 29. Biura Stawowa 23486 C11 C11 Stawowa 4332 C11 C11 30. 31. Dom Ludowy Glinny Stok 3632 C11 C11 32. OSP Glinny Stok 6 C11 C11 33. Remiza OSP Juliopol 5745 C11 C11 34. OSP Sewerynówka 3 C11 C11 Amelin 54 C11 C11 65330 C11 C11 Tulniki 408 C11 C11 35. 36. 37. WO-7-065 Oczyszczalnia Ścieków Przepompownia P6 38. Przepompownia P5 Tulniki 908 C11 C11 39. Przepompownia P4 Wola Tulnicka 78 C11 C11 40. Przepompownia P3 Wola Tulnicka 761 C11 C11 41. Przepompownia Wody Wierzchowiny 2363 C11 C11 42. Przepompownia ścieków Kasztanowa 2734 C11 C11 43. Przepompownia ścieków Spacerowa 1581 C11 C11 44. Przepompownia ścieków Kasztanowa 645 C11 C11 19 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 45. Przepompownia ścieków Reja 226 C11 C11 46. Przepompownia ścieków Strażacka 31 C11 C11 47. Przepompownia ścieków Stawowa 59 C11 C11 48. Przepompownia ścieków Leśna 481 C11 C11 49. Przepompownia ścieków Jagiełły 28 C11 C11 50. Przepompownia ścieków Jagiełły 45 C11 C11 51. Szkoła Podstawowa Wólka Siemieńska 11 C11 C11 52. 76320 C21 C22a 53. WO-7-387 Stacja Wodociągowa Dom Ludowy Miłków 2962 C11 C12b 54. Strażnica OSP Jezioro 6765 C11 C12NW 55. Strażnica OSP Działyń 4164 C11 C12NW 56. Budynek Administracyjny Stawowa 387 C11 C12b 57. OSP Garaż + Syrena Strażacka 21178 C11 C12NW Źródło: Urząd Gminy w Siemieniu Szacowane całodobowe zużycie energii [kWh] na cele budynków administracyjnych w okresie od 01.01.2012 r. do 31.12.2012 r. wynosi 293.715 kWh. 20 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Oświetlenie uliczne Wg danych Urzędu Gminy w Siemieniu na dzień 1 lutego 2012 roku na terenie Gminy było 722 drogowych punktów świetlnych. Ich rodzaje prezentuje poniższa tabela. Tabela 3 Punkty świetlne na terenie Gminy Siemień Podwieszone, wydzielone oświetl. sodowo rtęciowe wydziel. 19 20 Podwieszone sodowe rtęciowe 487 żarowe 130 Ilość punktów wyłączonych 66 RAZEM 722 Źródło: Urząd Gminy w Siemieniu Poniższa tabela przedstawia szacunkowe zużycie całodobowe energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego w Gminie Siemień. Tabela 4 Szacunkowe zużycie całodobowe energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego w Gminie Siemień Szacunkowe zużycie w okresie 01.01.2012 r. L.P. Punkt odbioru Ulica – 31.12.2012 r. Taryfa zakupowa energii Taryfa dystrybucji energii całodobowa 1. Oświetlenie uliczne Gródek III 21905 C11 C12b 2. Oświetlenie uliczne Amelin 23914 C11 C12b 3. Oświetlenie uliczne Glinny Stok III 36498 C11 C12b 4. Oświetlenie uliczne Juliopol III 61035 C11 C12b 5. Oświetlenie uliczne Glinny Stok IV 16764 C11 C12b 6. Oświetlenie uliczne Glinny Stok V 8529 C11 C12b 7. Oświetlenie uliczne Glinny Stok I 851 C11 C12b 8. Oświetlenie uliczne Juliopol IV 1870 C11 C11 21 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 9. Oświetlenie uliczne Glinny Stok II 2127 C11 C11 10. Oświetlenie uliczne Władysławów I 1195 C11 C11 11. Oświetlenie uliczne Gródek 3021 C11 C11 12. Oświetlenie uliczne Gródek I 2017 C11 C11 13. Oświetlenie uliczne Jagiełły 2354 C11 C11 14. Oświetlenie uliczne Jezioro 2178 C11 C11 15. Oświetlenie uliczne Jezioro II 1401 C11 C11 16. Oświetlenie uliczne Jezioro IV 2009 C11 C11 17. Oświetlenie uliczne Jezioro VI 6387 C11 C11 18. Oświetlenie uliczne Jezioro VI 9247 C11 C11 19. Oświetlenie uliczne Gródek Szlachecki 10289 C11 C11 20. Oświetlenie uliczne Jezioro 5449 C11 C11 21. Oświetlenie uliczne Juliopol 5823 C11 C11 22. Oświetlenie uliczne Juliopol III 3564 C11 C11 23. Oświetlenie uliczne Miłków I 1386 C11 C11 24. Oświetlenie uliczne Miłków II 2728 C11 C11 25. Oświetlenie uliczne Kol. Miłków 3601 C11 C11 26. Oświetlenie uliczne Miłków III 3351 C11 C11 27. Oświetlenie uliczne Nadzieja II 3505 C11 C11 28. Oświetlenie uliczne Siemień 2222 C11 C11 29. Oświetlenie uliczne Siemień 6292 C11 C11 22 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 30. Oświetlenie uliczne Siemień II 5038 C11 C11 31. Oświetlenie uliczne Kol. Siemień I 7898 C11 C11 32. Oświetlenie uliczne Wólka Siemieńska I 990 C11 C11 33. Oświetlenie uliczne Wólka Siemieńska II 1335 C11 C11 34. Oświetlenie uliczne Sewerynówka 4642 C11 C11 35. Oświetlenie uliczne Tulniki 3586 C11 C11 36. Oświetlenie uliczne Wola Tulnicka 7077 C11 C11 37. Oświetlenie uliczne Wierzchowiny 1181 C11 C11 38. Oświetlenie uliczne ST. KOL 11132 C11 C11 39. Oświetlenie uliczne Wierzchowiny II 19367 C11 C11 40. Oświetlenie uliczne Żminne II 15092 C11 C11 41. Oświetlenie uliczne 2039 C11 C11 42. Oświetlenie uliczne Gródek Szlachecki ST RSP3 IV Żminne 9159 C11 C11 43. Oświetlenie uliczne Stoczek V 2515 C11 C11 44. Oświetlenie uliczne Działyń 3637 C11 C11 45. Oświetlenie uliczne Miłków 2706 C11 C11 46. Oświetlenie uliczne Pomyków 3491 C11 C11 47. Oświetlenie uliczne Nadzieja I 3894 C11 C11 48. Oświetlenie uliczne Nadzieja 3395 C11 C11 Źródło: Urząd Gminy w Siemieniu Szacowane całodobowe zużycie energii [kWh] na cele oświetlenia ulicznego w okresie od 01.01.2012. do 31.12.2012 r. wynosi 359.686 kWh. 23 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ Zaopatrzenie w ciepło Mieszkalnictwo Wszystkie miejscowości gminne to jednostki osadnicze o charakterze ulicówek z przewagą zabudowy zagrodowej. Na terenie Gminy występuje zabudowa wielorodzinna i jednorodzinna oraz letniskowa. Wg stanu na dzień 31.12.2010 roku w Gminie Siemień były 1 593 mieszkania, których powierzchnia użytkowa wynosi 118,4 tys. m2. Na jedno mieszkanie o średniej powierzchni 74,3 m2 przypadały średnio 3 osoby, co daje średnio 24,7 m 2 powierzchni użytkowej na jedną osobę. W 2010 roku oddano do użytkowania 3 mieszkania w budynkach indywidualnych, których łączna powierzchnia wynosi 515 m2. Obiekty Administracji Publicznej Rodzaje i ilości paliwa używanego do wytworzenia energii cieplnej w budynkach publicznych prezentuje poniższa tabela. Tabela 5 Rodzaje i ilości paliwa używanego do wytworzenia energii cieplnej w budynkach publicznych w Gminie Siemień Budynek Rodzaj paliwa Zużycie opału w 2011 r. Plany zamknięcia Gimnazjum w Siemieniu Olej opałowy 32 860 l NIE Szkoła Podstawowa w Gródku Szlacheckim Węgiel 30 700 kg NIE Publiczna Szkoła Podstawowa w Jeziorze Węgiel 20 020 kg NIE Szkoła Podstawowa w Juliopolu Olej opałowy 12 180 l NIE Szkoła Podstawowa w Miłkowie Węgiel 43 380 kg NIE Kotłownia wspólna z Gimnazjum w Siemieniu Kotłownia wspólnie z Gimnazjum w Siemieniu NIE ZPO w Siemieniu 24 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Urząd Gminy Siemień (kotłownia ogrzewa dodatkowo budynki Apteki, Telekomunikacji i Poczty) Węgiel 24 000 kg NIE Strażnica OSP (Siemień, Jezioro, Działyń) Ogrzewanie elektryczne Bd NIE Bd NIE Strażnica OSP Wierzchowiny Węgiel Źródło: Urząd Gminy w Siemieniu □ Zaopatrzenie w gaz Mieszkalnictwo W najbliższych latach nie są planowane do realizacji inwestycje związane z budową systemu zaopatrzenia w gaz. Obiekty Administracji Publicznej Na terenie Gminy Siemień nie ma obiektów administracji publicznej zasilanych z sieci gazowej. 2. Prognozy i scenariusze zaopatrzenia Gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe do 2030 roku (na bazie charakterystyki Gminy zawierającej opis sytuacji demograficznej, infrastruktury budowlanej i technicznej oraz strefy działalności gospodarczej) W związku z tym, że gmina nie posiada sieci gazowej (i nie jest planowana jej budowa), to należy oczekiwać, że ciepło użytkowe będzie pozyskiwane w dalszym ciągu przez spalanie paliw kopalnych, głównie węgla. Biorąc pod uwagę powierzchnie mieszkalne gminy (1 593 mieszkania, których powierzchnia użytkowa wynosi 118,4 tys. m 2) i średnie zużycie energii cieplnej na mieszkańca (z danych Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie wynika, iż średnie zużycie ciepła systemowego na mieszkanie, obecnie wynosi ok. 31,2 GJ/rok, według danych GUS zawartych w „Małym roczniku statystycznym Polski 2011”, można wyliczyć całkowitą ilość energii zużywanej na ten cel. Zatem zużycie energii na ciepło dla całej gminy Siemień wynosi 50 TJ/rok (ok. 14 GWh/rok). Wymaga to spalania corocznie minimum 5 tys. ton węgla, co powoduje emisję do atmosfery ok. 12 tys. ton CO2. Alternatywą może być ciepło pozyskiwane z biomasy i podgrzewanie wody użytkowej za pomocą kolektorów słonecznych. 25 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Całkowite zużycie energii elektrycznej w Gminie Siemień wynosiło w 2010 roku około 3,5 GWh. Energia elektryczna może być w znacznym stopniu uzupełniona z farm fotowoltaicznych (PV). Niezbędną energię dla Gminy jest w stanie zabezpieczyć farma PV o powierzchni ok. 52 hektarów (krzemowe panele o sprawności 15%, nachylone pod kątem 33 stopni w kierunku południowym, z zachowaniem efektywnej odległości między rzędami). W związku z tym, że nie jest to ciągłe źródło energii, więc wymaga wspomagania. Dla warunków Lubelszczyzny można założyć, że w porze dziennej zużywa się około 60-70% energii, a w porze nocnej 30-40%, to brakującą część można by wytworzyć z biogazu rolniczego. Najefektywniej w warunkach Lubelszczyzny biogaz można pozyskiwać z substratu kiszonki kukurydzianej. Biogaz rolniczy jest najmniej uciążliwym dla środowiska naturalnego człowieka sposobem przekształcenia biomasy w energię użyteczną. Walory energii użytecznej biomasa uzyskuje w procesie beztlenowej fermentacji metanowej, w wyniku której powstaje biogaz. Fermentacja przeprowadzana jest w specjalnych komorach fermentacyjnych. Rysunek 3 Komory fermentacyjne wchodzące w skład biogazowni Źródło: www.biznes.onet.pl Powstały w wyniku takiej fermentacji biogaz składa się w 50-75% z metanu i w około 35% z ditlenku węgla wraz z domieszkami innych gazów. Jego wartość opałowa waha się w granicach 17-27 MJ/m3 i zależy głównie od zawartości metanu. Typowy skład biogazu 26 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień przedstawiony jest w poniższej tabeli. Tabela 6 Skład biogazu Składnik % metan, CH4 55-75 dwutlenek węgla, CO2 25-45 azot, N2 0-0,3 wodór, H2 1-5 siarkowodór, H2S 0-3 tlen, O2 0,1-0,5 Nowoczesne komory fermentacyjne, zwane często bioreaktorami, pozwalają z dużą efektywnością przeprowadzać fermentację metanową. Odbywa się to zwykle przy stałych temperaturach rzędu 33-37 °C dla bakterii metanogennych mezofilnych, rzadziej 50-70 °C dla bakterii termofilnych oraz przy pH 6,5-8,5 i odpowiedniej wilgotności. Efektywność energetyczna fermentacji metanowej zależy również od rodzaju i jakości substratu. Wg danych literaturowych [www.biogaz.com.pl/index.php/terminologia], w naszych warunkach najefektywniej można do tego celu wykorzystać kiszonkę kukurydzianą. Z 1 t kukurydzy można otrzymać 200 m3 biogazu, a z 1 hektara – 5 000 m3. Wartość energetyczna biogazu wynosi 17-27 MJ/m3. Sprawność energetyczna (elektryczność) biogazowni może sięgać 40%. Zatem można pokusić się o oszacowanie możliwej do uzyskania ilość energii elektrycznej dla warunków Lubelszczyzny. Wiedząc, że roczna „konsumpcja” energii elektrycznej gminy Siemień wynosi 3,5 GWh, to gdyby tę energię wytworzyć z biogazu, powstałego z fermentacji metanowej kukurydzy, to wymagałoby to corocznego obsiewu kukurydzą 320 hektarów pól. Takie rozwiązanie pozwala na wytworzenie energii potrzebnej do uzupełnienia energii uzyskiwanej z farm PV. Pozostałe źródła OZE (wiatr, woda, geotermia) nie będą efektywne na tym terenie. 27 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Scenariusz najefektywniejszego zaopatrzenia Gminy Siemień w energię Ze względu na fakt, że energia elektryczna jest obecnie najbardziej uniwersalną formą energii użytecznej, prognozy jej wytwarzania i wykorzystania mogą być następujące: według prognoz jednego z najbardziej wiarygodnych opracowań - German Advisory Council on Global Change (WBGU) (W. Wandel: Energiewende zur Nachhaltigkeit. Springer-Verlag, Heinderberg, New York, 2003 r.) przewiduje się, że na koniec naszego stulecia udział energetyki, opartej na klasycznych surowcach kopalnych będzie systematycznie malał. Największą dynamiką wzrostu natomiast charakteryzuje się konwersja fotowoltaiczna energii słońca. Na koniec naszego stulecia powinna ona osiągnąć prawie 70% udziału w bilansie energetycznym świata, co prezentuje poniższy wykres. Wykres 3 Prognozy bilansu energetycznego świata do 2100 roku Źródło: W. Wandel: Energiewende zur Nachhaltigkeit. Springer-Verlag, Heinderberg, New York, 2003 r. Takie prognozy są bardzo racjonalne, zważywszy na potencjał energetyczny promieniowania słonecznego na poziomie naszego globu oraz na perspektywy nieodległego wyczerpania się klasycznych surowców energetycznych. 28 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Według danych banku światowego, w Polsce średnie zużycie energii za ostatnie 10 lat wzrosło o ok. 13%. Można więc założyć utrzymanie się takiego tempa również do roku 2030. Zatem, jeśli roczne zużycie energii elektrycznej w Gminie Siemień w 2010 roku wyniosło 3,5 GWh, to w roku 2030 powinno wynieść 4,41 GWh. Zważywszy na obowiązek, jaki ciąży na naszym kraju z tytułu członkostwa w UE (zwiększenie udziału OZE w ogólnym bilansie kraju i ograniczenia emisji CO2), najbardziej racjonalny scenariusz rozwoju sektora elektroenergetyki w Gminie może wyglądać tak, jak na poniższym wykresie. Wykres 4 Scenariusz zużycia energii w Gminie Siemień (energia w MWh) 12 10 Energia zużywana w gminie 8 6 Możliwa do wytworzenia energia z fotowoltaiki- wariant przewidujący wykorzystanie tylko nieużytków gminy 4 2 0 Rok 2010 Rok 2020 Rok 2030 Źródło: Opracowanie własne 3. Elementy systemu elektroenergetycznego, gazowniczego oraz infrastruktury ciepłowniczej oraz ich charakterystyka (ogólna analiza ich stanu a także potrzeby modernizacyjne i inwestycyjne) □ System elektroenergetyczny Wg danych PGE Dystrybucja SA Oddział Lublin (stan na dzień 1.04.2012 roku) Gminę Siemień zasila GPZ Parczew Dwór (110/15 KV/kV). Przez teren Gminy przebiega linia 110 kV relacji Parczew – Lublin 400. Jej długość na terenie Gminy wynosi 2 km. 29 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Długość linii SN na terenie Gminy wynosi łącznie 71,564 km, w tym 70,849 km stanowią linie napowietrzne, a 0,715 km kablowe 120 mm 2. Długość linii nN wynosi 120,549 km. Na terenie Gminy znajdują się 63 stacje transformatorowe. Stan techniczny sieci jest zadowalający w stopniu zależnym od roku budowy poszczególnych jego elementów. Sposób przyłączenia nowych odbiorców zależy od miejsca przyłączenia, stanu sieci i mocy przyłączeniowej. W 2011 roku w Gminie Siemień zmodernizowano sieć ZE-7 poprzez budowę/przebudowę 0,8 km napowietrznej linii nN. Inwestycje planowane do realizacji na terenie Gminy Siemień w zakresie rozbudowy systemu energetycznego prezentuje poniższa tabela. Tabela 7 Planowane inwestycje w zakresie rozbudowy systemu energetycznego na terenie Gminy Siemień Planowany okres realizacji Zakres planowanej inwestycji Glinny Stok 3 – przebudowa napowietrznej stacji 2012 rok transformatorowej, przebudowa 1 km linii nN na napowietrzną izolowaną, przebudowa przyłączy na napowietrzne i kablowe Źródło: PGE Dystrybucja SA Oddział Lublin Inwestycje planowane do realizacji na terenie Gminy Siemień w zakresie modernizacji systemu energetycznego przestawia poniższa tabela. Tabela 8 Planowane inwestycje w zakresie modernizacji systemu energetycznego na terenie Gminy Siemień Planowany okres realizacji Zakres planowanej inwestycji Juliopol 1 – przebudowa napowietrznej stacji 2012/2013 rok transformatorowej, przebudowa 2 km linii nN na napowietrzną i kablową, przebudowa około 60 przyłączy na napowietrzne i kablowe Siemień 1 Bank - przebudowa 1,5 km linii nN na 2013 napowietrzną i kablową, przebudowa około 60 przyłączy na napowietrzne i kablowe 30 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Pomyków - budowa 0,5 km linii SN, budowa 2 2014 napowietrznych stacji trafo, przebudowa 2,5 km linii nN na napowietrzną i kablową, przebudowa około 35 przyłączy na napowietrzne i kablowe Łubka - budowa 0,2 2014 km kablowej linii SN, budowa napowietrznej stacji transformatorowej, przebudowa 1,2 km napowietrznej linii nN przebudowa 15 przyłączy na napowietrzne. Amelin 2014 - przebudowa transformatorowej, napowietrznej przebudowa 2,2 stacji km napowietrznej linii nN na kablową, przebudowa 40 przyłączy na napowietrzne i kablowe Źródło: PGE Dystrybucja SA Oddział Lublin W sumie w latach 2012-2015 na terenie Gminy Siemień planowana jest budowa 2 stacji napowietrznych. □ System ciepłowniczy Na terenie Gminy Siemień nie ma scentralizowanego systemu ciepłowniczego. Budynki mieszkalne w Gminie są zasilane głównie z przydomowych kotłowni indywidualnych. Mieszkańcy wykorzystują przydomowe kotłownie opalane węglem, miałem i drewnem. Nie jest wykluczone, że w przyszłości po pozytywnej analizie opłacalności przedsięwzięcia w budynkach administrowanych przez Gminę zostaną zainstalowane kotłownie oparte na odnawialnych źródłach energii. Gmina Siemień nie planuje budowy urządzeń wytwórczych energii cieplnej ze względu na bliską lokalizację biogazowni w sąsiedniej gminie. Nie planuje również budowy własnej biogazowni. Przy ulicy Stawowej znajduje się kotłownia olejowa działająca w oparciu o 2 kotły o mocy 225 kW każdy. Kotłownia ogrzewa budynek gimnazjum oraz ZPO w Siemieniu. Wyposażona jest w automatykę pogodową. Wg dokumentacji szczytowa moc cieplna w stanie istniejącym wynosi 400 kW. Kotłownia olejowa znajduje się również w Szkole Podstawowej w Juliopolu. W odniesieniu do budynków administrowanych przez Gminę Siemień podejmuje się działania zmierzające do zmniejszenia zużycia energii m.in. termomodernizacyjne. Na 31 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień podstawie opracowanych audytów energetycznych podjęto najbardziej efektywne działania, dające największe zyski energetyczne. □ System gazowniczy Na terenie Gminy Siemień działa Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM SA Oddział w Rembleszczyźnie. Wg informacji przekazanych przez Operatora pismem z dnia 18 maja 2012 roku przez teren Gminy Siemień nie przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia, a zatwierdzony przez Urząd Regulacji Energetyki Plan Rozwoju Operatora w okresie do 30 kwietnia 2014 roku nie zakłada rozbudowy systemu przesyłowego na tym terenie. W przypadku pojawienia się nowych odbiorców gazu z przesyłowej sieci gazowej wysokiego ciśnienia warunki przyłączenia i odbioru gazu będą uzgadniane pomiędzy stronami i będą uzależnione od uwarunkowań technicznych i ekonomicznych uzasadniających rozbudowę sieci przesyłowej. Na terenach wiejskich mieszkańcy zaopatrują się w gaz bezprzewodowy. 4. Bilans potrzeb energetycznych Potrzeby energetyczne gminy Siemień w zakresie energii elektrycznej, to 3,5 GWh/rok, z czego oświetlenie ulic pochłania około 360 KWh/dobę (131 MWh/rok) a budynki administracji publicznej – 290 kWh/dobę (106 MWh/rok). Zatem pozostali odbiorcy konsumują ok. 3,1 GWh energii w ciągu roku. 32 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Wykres 5 Udział poszczególnych odbiorców w całkowitym zapotrzebowaniu na energię elektryczną w Gminie Siemień oświetlenie ulic budynki administracji publicznej 4% pozostali odbiorcy 3% 93% Źródło: Opracowanie własne Taką ilość energii można wygenerować za pomocą farm fotowoltaicznych (PV). Jeśli w tym rejonie klasyczna farma PV o mocy 1 MWp, która wymaga ok 1,5 ha powierzchni jest w stanie wygenerować w ciągu roku około 1000 MWh energii elektrycznej, to obszar zajęty przez takie farmy liczyłby około 52 ha. Stanowiłoby to około 27% powierzchni nieużytków gminy i tylko 0,47% całości terytorium. Wg zaleceń Komisji Europejskiej (dane projektu IEE „PVs in Bloom”), wykorzystanie nieużytków na cele wytwarzania energii elektrycznej z konwersji fotowoltaicznej jest najbardziej racjonalnym rozwiązaniem. Najlepszym rozwiązaniem w najbliższym czasie (kiedy Polska musi stopniowo zwiększać udział OZE w ogólnym bilansie energetycznym) byłoby odprowadzać tę energię do sieci przesyłowej. Przy przyjętych założeniach, Gmina byłaby samowystarczalna energetycznie. Zważywszy jednak, że energetyka słoneczna nie jest ciągłym źródłem energii, w okresie ograniczonego dostępu do światła słonecznego (zachmurzenie, noc) celowym jest w Regionie Lubelskim tworzyć hybrydowe połączenie elektrowni fotowoltaicznej z 33 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień elektrownią zasilaną z biogazowni rolniczej. Biogazownia ma tę zaletę, że jest w stanie magazynować sprężony gaz i uzupełniać sumaryczne niedobory energii podczas braku dostatecznej ilości światła słonecznego. W bilansie rocznym, dla polskich warunków - na porę dzienną przypada 60-70% zużycia energii elektrycznej. Taką ilość można zabezpieczyć z farm fotowoltaicznych, natomiast pozostałą część można byłoby wygenerować z biogazu. Najlepszym rozwiązaniem dla Gminy Siemień byłoby obsianie na ten cel około 320 ha terenów kukurydzą. Kukurydza posiada największe walory energetyczne dla wytwarzania biogazu. Nie jest zalecane wykorzystywanie biomasy na cele energetyczne poprzez jej spalanie, gdyż przy takim rozwiązaniu występuje bardzo niekorzystny środowiskowo bilans CO2. Poza tym, kaloryczność użytkowa biomasy jest niższa niż kaloryczność biogazu powstałego z tej samej ilości substancji. 5. Nadwyżki i lokalne zasoby paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Gmina Siemień położona w południowo-wschodniej Polsce, powinna wykorzystać naturalne walory tego obszaru, tj. najlepsze nasłonecznienie oraz rolniczy charakter gospodarki. Te dwa źródła, zwłaszcza Słońce, są w stanie wytworzyć nadwyżkę energii elektrycznej. Brak przemysłu nie pozwala liczyć na nadwyżkę ciepła z kogeneracji i z zagospodarowania jakichkolwiek nadwyżek przemysłowych, dlatego najlepszym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie nieużytków do budowy farm fotowoltaicznych i odprowadzanie nadmiarowo wytworzonej energii do sieci przesyłowych. Na cele własne Gminy Siemień wymagana jest powierzchnia farm PV, stanowiąca mniej niż 1/3 powierzchni nieużytków. Zagospodarowując na ten cel wszystkie tereny marginalne w Gminie można by wyprodukować na „eksport” ponad 3 - krotnie więcej energii elektrycznej, niż Gmina potrzebuje. 34 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień IV. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych. 1. Obszary i kierunki racjonalizacji użytkowania ciepła i zwiększenia efektywności wykorzystania energii elektrycznej. Audyty energetyczne budynków publicznych W 2007 roku na zlecenie Urzędu Gminy w Siemieniu przeprowadzono audyty energetyczne 3 budynków publicznych: Szkoły Podstawowej w Jeziorze, Szkoły Podstawowej w Miłkowie i Gimnazjum w Siemieniu. Budynek Szkoły Podstawowej w Jeziorze – budynek wolnostojący oddany do użytku w 1965 roku o kubaturze 2100 m3. Kubatura ogrzewana budynku – 1990 m3. Powierzchnia pomieszczeń ogrzewanych wynosi 585 m2. Liczba osób korzystających z budynku – 60. Ciepła woda użytkowa (c.w.u.) przygotowywana za pomocą elektrycznych podgrzewaczy pojemnościowych. Centralne ogrzewanie (c.o.) zasilane jest z lokalnej kotłowni węglowej. Kotłownia działa w oparciu o 2 kotły 60 kW, producent Z.P.H. Krzaczek, Góra Puławska, Klikawa, rok produkcji 1998 i 2000. Kotłownia nie jest wyposażona w automatykę pogodową. System centralnego ogrzewania rozwiązany jest w sposób tradycyjny: rozdział dolny, przewody rozprowadzające poziome nakładane natynkowo, piony i gałązki z rur stalowych czarnych, grzejniki żeliwne, układ typowy o dużej pojemności wodnej i bezwładności cieplnej. Regulacja instalacji za pomocą kryz. Brak możliwości wyregulowania instalacji po przeprowadzeniu docieplenia i zmianie zapotrzebowania na ciepło w poszczególnych pomieszczeniach. W opracowaniu określono 5 wariantów przedsięwzięć termomodernizacyjnych, w tym wariant optymalny. Obejmuje on docieplenie stropodachu płytami z wełny mineralnej o grubości 16 cm, wykonanie warstw wierzchnich i obróbek blacharskich; wymianę stolarki zewnętrznej drewnianej na PCV o współczynniku przenikania ciepła U=1,7 W/m2K, okna z nawiewnikami; modernizację instalacji c.o. polegającą na kompleksowej modernizacji instalacji obejmującej hermetyzację, czyszczenie zaworów termostatycznych grzejnikowych podwyższającej jej sprawność. Przy zastosowaniu tego wariantu roczna oszczędność kosztów energii wyniesie 28 976 zł (oszczędność na poziomie 54,9%). Termomodernizacja budynku została wykonana częściowo. Dach budynku pokryto papą termozgrzewalną. Wymieniono także rynny. W 2012 roku została zaplanowana wymiana okiem w budynku. 35 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Budynek Gimnazjum w Siemieniu (segmenty B i C) - budynek wolnostojący oddany do użytku w 1988 roku o kubaturze 6124 m3. Kubatura ogrzewana budynku – 6124 m3. Powierzchnia pomieszczeń ogrzewanych wynosi 2020 m 2. Liczba osób korzystających z budynku – 400. Ciepła woda użytkowa przygotowywana centralnie w kotłowni lokalnej olejowej. Centralne ogrzewanie (c.o.) zasilane z kotłowni lokalnej olejowej. Kotłownia olejowa działa w oparciu o 2 kotły firmy Viessmann o mocy 225 kW każdy. Rok produkcji 2000. Kotłownia wyposażona jest w automatykę pogodową. Instalacja c.o. pracuje w systemie zamkniętym. Wg dokumentacji szczytowa moc cieplna w stanie istniejącym wynosi 400 kw. System centralnego ogrzewania rozwiązany jest w sposób tradycyjny: układ pompowy, rozdział dolny, przewody rozprowadzające poziome, piony i gałązki z rur stalowych czarnych, grzejniki żeliwne i rurowe ożebrowane, układ typowy o dużej pojemności wodnej i bezwładności cieplnej, automatyczne odpowietrzniki montowane na pionach. Przewody i izolacja termiczna jest w stanie dostatecznym. Regulacja instalacji za pomocą kryz. Brak możliwości wyregulowania instalacji po przeprowadzeniu docieplenia i zmianie zapotrzebowania na ciepło w poszczególnych pomieszczeniach. W opracowaniu określono 4 warianty przedsięwzięć termomodernizacyjnych, w tym wariant optymalny. Obejmuje on docieplenie stropodachu metodą wdmuchiwania pneumatycznego z zastosowaniem wełny mineralnej, wymianę okien i drzwi zewnętrznych, montaż nawiewników i modernizację instalacji c.o. (płukanie i montaż zaworów termostatycznych). Termomodernizacja budynku została przeprowadzona w całości. Roczna oszczędność kosztów energii wynosi 36 029 zł (oszczędność na poziomie 46,2%). Budynek Szkoły Podstawowej w Miłkowie - budynek wolnostojący oddany do użytku w 1970 roku o kubaturze 4 560 m3. Kubatura ogrzewana budynku – 3 954 m3. Powierzchnia pomieszczeń ogrzewanych wynosi 1330 m2. Liczba osób korzystających z budynku – 90. Ciepła woda użytkowa na potrzeby kuchni przygotowywana jest za pomocą tzw. trzonu kuchennego w podgrzewaczach elektrycznych. Centralne ogrzewanie (c.o.) zasilane jest z kotłowni lokalnej węglowej. System centralnego ogrzewania rozwiązany jest w sposób tradycyjny: rozdział dolny, przewody rozprowadzające poziome układane w kanale instalacyjnym, piony i gałązki z rur stalowych czarnych, grzejniki żeliwne, układ typowy o dużej pojemności wodnej i bezwładności cieplnej. Przewody rozprowadzające i izolacja termiczna na nich jest w bardzo złym stanie technicznym i wymaga modernizacji. Brak możliwości zastosowania osłabieni w ogrzewaniu. Regulacja instalacji za pomocą kryz. 36 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Brak możliwości wyregulowania instalacji po przeprowadzeniu docieplenia i zmianie zapotrzebowania na ciepło w poszczególnych pomieszczeniach. Proponuje się wymianę poziomów rozprowadzających instalacji i istniejących grzejnikach. W opracowaniu montaż zaworów termostatycznych przy określono 6 wariantów przedsięwzięć termomodernizacyjnych, w tym wariant optymalny. Obejmuje on wymianę drzwi zewnętrznych, docieplenie stropodachu płytami z wełny mineralnej o grubości 15 cm, wymianę okien i modernizację instalacji c.o. (wymiana przewodów rozprowadzających w kanałach instalacyjnych, zastosowanie nowej izolacji termicznej i montaż zaworów termostatycznych). Przy zastosowaniu tego wariantu roczna oszczędność kosztów energii wyniesie 38 506 zł (oszczędność na poziomie 61,8%). Termomodernizacja budynku została wykonana częściowo. Dach został pokryty papą termozgrzewalną oraz wykonano elewację budynku. W latach 2012-2013 planowane jest przeprowadzenie audytu energetycznego budynku Urzędu Gminy w Siemieniu. Przetarg na zakup energii elektrycznej Gmina Siemień w listopadzie 2011 roku przeprowadziła postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na dostawę energii elektrycznej. Przetarg na dostawę energii elektrycznej do zasilania oświetlenia ulicznego i obiektów administracji publicznej w 2012 roku wygrała Polska Grupa Energetyczna Obrót S.A. Rzeszów. Gmina jest otwarta na współpracę z innymi gminami mającą na celu obniżenie kosztów zakupu energii elektrycznej poprzez przeprowadzanie wspólnych przetargów. Gmina jest skłonna zainicjować utworzenie grupy zakupowej w tym celu. Z formalnego punktu widzenia jst mogą ogłaszać przetargi w dwojaki sposób – jako zamówienia na umowę kompleksową (sprzedaż i dystrybucja energii elektrycznej w jednej umowie) lub tylko na dostawy energii elektrycznej uzupełnione później zamówieniem w trybie z wolnej ręki na usługi dystrybucyjne1. Namacalnym skutkiem przeprowadzenia przetargu na dostawy energii elektrycznej (w wersji tylko na samą sprzedaż) są 1 Rynek przetargów na dostawy energii elektrycznej, A. Dębny , „Rynek energii” – kwiecień 2012 r. 37 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień oszczędności. Analiza publicznie dostępnych informacji z rozstrzygnięć przetargów dowodzi, że zapewniają one upust na poziomie 15-20% w stosunku do cen z oficjalnych cenników miejscowego przeprowadzenia sprzedawcy przetargu często energii elektrycznej. dochodzi do Dodatkowo uproszczeń w warunków wyniku dostaw. Sprzedawcy stają się też bardziej elastyczni, proponują niestandardowe warunki związane z terminami wystawiania faktur, czy płatności. W miarę rozwoju rynku przetargowego coraz więcej jst zaczęło grupować się w celu dokonywania zbiorowych zakupów. Zwykle taka współpraca przybiera dwie postaci – najpopularniejsze jest tworzenie przetargów na wszystkie instytucje podległe danej jednostce samorządu terytorialnego pod przewodnictwem urzędu miasta, gminy, powiatu. Efektem jest kontrakt dla całego miasta, gminy, powiatu. Inną formą zbiorowych zakupów są porozumienia miejskie (aglomeracyjne). Jednostki samorządu terytorialnego są skłonne zakładać w tym celu spółki celowe. Przykładem jest tutaj Spółka Obrotu Energią powołana przez 5 miast województwa śląskiego pod przewodnictwem Rybnika. Kontrakty na utrzymanie oświetlenia ulicznego Zgodnie z Dyrektywą 2010/31/UE możliwe jest wprowadzenie innowacyjnych modeli podpisywania umów, na mocy których oświetlenie byłoby zamawiane jako usługa od przedsiębiorstw, które inwestują w technologię oświetlenia półprzewodnikowego (LED i OLED), i których dochód oparty byłby na oszczędnościach energii uzyskanych dzięki nowej instalacji oświetleniowej. Modernizacja oświetlenia ulicznego W 2012 r. zaplanowano wymianę oświetlenia ulicznego w miejscowościach Miłków Podlasie i Pomyków. Modernizacja oświetlenia ulicznego będzie prowadzona sukcesywnie. W latach 2012-2013 planowana jest budowa linii kablowej na ulicy Polnej w miejscowości Siemień. Został opracowany kosztorys inwestorski i plan tego przedsięwzięcia. Oświetlenie odpowiada za 19% zużycie energii elektrycznej na świecie oraz 14% w UE. Tradycyjne żarówki są stopniowo wycofywane w Europie na rzecz nowych 38 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień energooszczędnych i ekologicznych technologii oświetleniowych. Obecnie najbardziej innowacyjną technologią jest oświetlenie półprzewodnikowe, wykorzystywane w oświetleniu LED i OLED.2 Dzięki tego typu źródłom światła można osiągnąć potencjalne oszczędności energii wynoszące do 50% obecnego zużycia energii, a w połączeniu z inteligentnymi systemami zarządzania oświetleniem nawet do 70%. Oświetlenie to charakteryzuje się długim okresem użytkowania oraz zmniejszonymi kosztami utrzymania. W związku z dynamicznym rozwojem tej technologii koszt oświetlenia półprzewodnikowego spada w tempie 30% rocznie. Ponieważ wysokiej jakości lampy LED mają długą trwałość, charakteryzują je również niższe koszty utrzymania, to użytkownicy instytucjonalni powinni podejmować decyzję o ich zakupie w oparciu o kalkulację ich całkowitego kosztu posiadania (TCO), który obejmuje: zakup, utrzymanie i wymianę, jak również koszt energii. W dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej COM(2011) 370 proponuje się, aby organy publiczne, co do zasady, nabywały tylko te produkty, w tym również produkty oświetleniowe, o najwyższej klasie efektywności energetycznej, do której wkrótce należeć będą także lampy LED. W budynkach biurowych do 50% całkowitego zużycia energii wykorzystuje się na oświetlenie, podczas gdy odsetek ten wynosi 20-30% w szpitalach, 10-15% w szkołach. Technologie LED umożliwiają ich wykorzystanie także w oświetleniu ulicznym. Możliwości finansowania inwestycji energooszczędnych gmin i spółek komunalnych na podstawie ustawy o efektywności energetycznej3 Podstawowym założeniem mającym znaczenie dla gmin i spółek komunalnych jest wysokość krajowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, który ma być osiągnięty do 2016 roku. Ustanowiono go na poziomie 9% oszczędności energii finalnej w stosunku do krajowego zużycia energii. Celem ustawodawcy jest aby jednostki samorządu terytorialnego pełniły wzorcową rolę w zakresie efektywności energetycznej i podejmowały działania w zakresie termomodernizacji budynków, wymiany oświetlenia, wprowadzania 2 Zielona Księga Oświetlenie przyszłości Przyspieszenie oświetleniowych, Komisja Europejska, Bruksela 15.12.2011 r. wdrażania innowacyjnych technologii 3 Prawne modele finansowania inwestycji energooszczędnych gmin i spółek komunalnych na podstawie ustawy o efektywności energetycznej, Dr Robert Zajder 39 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień mechanizmów monitorujących wykorzystanie energii i zasadność jej wykorzystania, służące przebudowie wewnętrznych instalacji w celu zwiększenia ich efektywności. Zasadniczą kwestią jest możliwość sfinansowania tego typu inwestycji. Ustawa o efektywności energetycznej daje możliwość zewnętrznego finansowania tego typu działań poprzez mechanizm świadectw energetycznych – białych certyfikatów oraz współpracy z firmami ESCO. System białych certyfikatów zacznie obowiązywać od 2013 roku. Zgodnie z ustawą przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się sprzedażą energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego będą zobowiązane do uzyskania białych certyfikatów. Będą mogły je nabyć od gmin i spółek komunalnych, które samodzielnie przeprowadzą inwestycje służące efektywności energetycznej i uzyskają białe certyfikaty albo będą finansowały lub współfinansowały inwestycje gmin i spółek komunalnych i w zamian za to uzyskają od gmin i spółek certyfikaty. System białych certyfikatów stwarza nowe możliwości finansowania projektów inwestycyjnych gmin, które mogą odciążyć budżety gmin. Zgodnie z art. 16 ustawy świadectwa będą przyznawane w drodze przetargu i wydawane w formie zaświadczenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Przetarg będzie prowadzony oszczędności energii oddzielnie dla trzech kategorii przedsięwzięć: zwiększenia przez odbiorców końcowych, zwiększanie oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych oraz zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji. Wybierane będą projekty przewidujące najbardziej efektywne energetycznie rozwiązania przy najniższych kosztach. Przetargi mają być ogłaszane co najmniej dwa razy do roku. Zgodnie z art. 18 ustawy do przetargu może być zgłoszone przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej, w wyniku którego uzyskuje się oszczędność energii w ilości stanowiącej równowartość, co najmniej 10 toe średnio w ciągu roku, albo przedsięwzięcie tego samego rodzaju służące poprawie efektywności energetycznej, w wyniku którego uzyskuje się łączną oszczędność energii w ilości stanowiącej równowartość co najmniej 10 toe średnio w ciągu roku. Współpraca z firmami ESCO – Energy Service Company jest to model biznesowy polegający na oferowaniu przez firmę zewnętrzną kompleksowej usługi eksperckiej w zakresie energetyki gwarantującej klientom oszczędności energii i zmniejszenie ponoszonych z tego tytułu kosztów. Stosuje się dwa modele: pierwszy polega na zewnętrznym finansowaniu całości inwestycji służącej poprawie efektywności energetycznej przez stronę trzecią. Drugi model polega na dzieleniu korzyści z 40 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień oszczędności energii pomiędzy taką firmę zewnętrzną a podmiot, w którym tego rodzaju inwestycja jest realizowana. W ramach tego modelu ESCO zapewnia finansowanie inwestycji albo poprzez własny kapitał, albo poprzez kapitał zewnętrzny w postaci pożyczek bankowych lub innych instrumentów finansowych. Zysk ESCO z realizacji przedsięwzięcia polega na oszczędności w zużyciu energii. ESCO uzyskuje zyski z tego tytułu przez przewidziany w umowie okres. Umowy mogą przewidywać również dzielenie się zyskiem pomiędzy firmą ESCO i gminą lub spółką komunalną. Po tym czasie użytkownik korzysta z całości oszczędności w postaci niższego rachunku za energię. 41 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień V. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. wykorzystania 1. Możliwości lokalnych zasobów energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii □ Energia z biomasy W opracowaniu podano szacunkowy potencjał techniczny biomasy, tj. potencjał biologiczny pomniejszony o aktualne wykorzystanie na cele inne niż energetyczne (żywieniowe, paszowe, przemysłowe, itp.), który może być pozyskany w ramach określonych technologii z uwzględnieniem sprawności energetycznej urządzeń przetwarzających biomasę na energię użytkową. Gleby marginalne pod uprawy energetyczne Najbardziej przydatne do uprawy roślin energetycznych są gleby kompleksów przydatności rolniczej 5, 6, 7, 8, 9 i 3z. Grunty te należą do słabszych klas bonitacyjnych: IVb, V, VI, VIz oraz V i VI trwałych użytków zielonych (TUZ). Poniższa tabela prezentuje powierzchnię gruntów marginalnych możliwych do wykorzystania pod uprawy roślin wieloletnich (RW) oraz roślin jednorocznych (RJ) na cele energetyczne w Gminie Siemień. Tabela 9 Powierzchnia gruntów marginalnych możliwych do wykorzystania pod uprawy roślin wieloletnich (RW) oraz roślin jednorocznych (RJ) na cele energetyczne w Gminie Siemień Kompleksy [ha] Gmina 5 Siemień Powiat parczewski 6 7 8 9 3z Razem RW [ha] RJ [ha] 1 865 2 379 1 284 181 304 1 462 7 474 747 601 13 451 9 331 4 433 5 298 2 175 7 410 42 098 3 526 3 469 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 42 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Struktura użytkowania gruntów W strukturze użytków rolnych Gminy Siemień dominują grunty orne. Dlatego podstawowym surowcem energetycznym mogą być produkty uboczne i odpady powstające w rolnictwie, a także biomasa upraw celowych. Na terenie Gminy Siemień nie ma obecnie upraw roślin energetycznych. Dlatego do czasu ich rozpowszechnienia ważnym źródłem biomasy stałej mogą być lasy. Obecnie to właśnie one są podstawowym dostawcą zarówno dla energetyki rozproszonej, jak i zawodowej. Strukturę użytków rolnych, a także pozostałych gruntów w Gminie Siemień prezentuje poniższa tabela. Tabela 10 Struktura użytków rolnych, a także pozostałych gruntów w Gminie Siemień Jednostka terytorialna Siemień Powiat parczewski Ogółem Powierzchnia Użytków Rolnych [ha]* Grunty Sady Łąki Pastwiska Orne Pozostałe grunty i nieużytki [ha]* Powierzchnia lasów [ha]** 8 000 5 878 47 1 661 414 1 707 1 394 60 203 43 245 366 13 154 3 438 10 710 24 175 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 * - dane 2005 roku ** - dane z 2009 roku Zasoby biomasy drzewnej z lasów Drewno z lasów i przemysłu przetwarzającego ten surowiec, to obecnie najważniejsze źródło biomasy, wykorzystywane w kotłowniach domów indywidualnych, a także w procesach spalania i współspalania w elektrowniach i elektrociepłowniach. Zasoby drewna są jednak ograniczone, gdyż wyręb musi odbywać się w sposób planowy. Potencjał techniczny i energetyczny lasów w Gminie Siemień prezentuje poniższa tabela. Tabela 11 Potencjał techniczny i energetyczny lasów w Gminie Siemień Jednostka Pow. lasów Lesistość terytorialna [ha] [%] Siemień Powiat parczewski Potencjał techniczny [m3] [t] Potencjał energetyczny GJ MWh toe 1 394 12,5 806 781 6 360 1 768 152 24 175 25,4 13 976 13 556 110 336 30 673 2 635 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 43 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Zasoby drewna odpadowego z przetwórstwa drzewnego Zasoby te ocenione zostały na podstawie wielkości pozyskania drewna wielkowymiarowego (ogólnego przeznaczenia i specjalne) oraz średniowymiarowego (do przerobu przemysłowego i dłużycowe) z lasów państwowych (grubizny) oraz prywatnych (drewno dłużycowe) na terenie Gminy Siemień. Zasoby drewna odpadowego z przetwórstwa drzewnego prezentuje poniższa tabela. Tabela 12 Zasoby drewna odpadowego z przetwórstwa drzewnego Potencjał techniczny Jednostka terytorialna 3 [m ] Siemień Powiat parczewski [t] 943 16 352 Potencjał energetyczny GJ 283 4 906 MWh 3 199 55 498 toe 889 15 428 76 1 325 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Zasoby drewna odpadowego z sadów, zadrzewień i poboczy dróg Cennym źródłem biomasy drzewnej może być drewno odpadowe z wyczystek pielęgnacyjnych drzew przydrożnych, a także drewno pozyskane podczas pielęgnacji czy likwidacji sadów. Zwykle ten materiał jest utylizowany przez rozdrobnienie i pozostawienie w miejscu pozyskania lub jest wykorzystywane przez gospodarstwa domowe jako opał. Zagospodarowanie tego surowca dla celów energetycznych mogłoby zaspokoić zapotrzebowanie np. gminnej kotłowni. Poszukując alternatywnych źródeł biomasy należy zwrócić uwagę także na te zasoby. Potencjał techniczny i energetyczny drewna odpadowego z sadów, zadrzewień i poboczy dróg prezentuje poniższa tabela. Tabela 13 Potencjał techniczny i energetyczny drewna odpadowego z sadów, zadrzewień i poboczy dróg Potencjał techniczny Siemień Powiat parczewski razem pod drogami sady Jednostka terytorialna zadrzewienia Powierzchnia [ha] [m3] Potencjał energetyczny [t] GJ MWh toe 47 146 295 488 195 59 663 184 16 366 1352 2474 4 192 1 677 503 5 691 1 582 136 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 44 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Zasoby słomy i siana na cele energetyczne Na cele energetyczne można wykorzystać nadwyżki słomy powstającej w rolnictwie. Racjonalnym sposobem zagospodarowania tych nadwyżek jest ich spalanie i współspalanie z węglem. W obliczeniach uwzględniono zasoby siana z trwałych użytków zielonych nieużytkowanych, przy założeniu średniego plonu suchej masy - 4,5 t/ha, nie uwzględniono natomiast powierzchni nieużytkowanych pastwisk. Poniższa tabela prezentuje potencjał techniczny słomy i siana możliwy do wykorzystania na cele energetyczne [t/rok]. Tabela 14 Potencjał techniczny słomy i siana możliwy do wykorzystania na cele energetyczne [t/rok] Wyszczególnienie Siemień Powiat parczewski Produkcja słomy Zboża podstawowe Rzepak Razem z i rzepik mieszankami 8 744 83 644 Potencjał techniczny słomy i siana Zużycie słomy Pasza Ściółka Przyoranie Słoma 1 8 745 1 894 3 397 555 84 199 12 168 28 367 0 10 559 Siano 3 455 33 105 1 327 9 162 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Oszacowany potencjał techniczny słomy i siana wyrażono także w jednostkach energetycznych. Do ich obliczenia przyjęto wartość opałową suchej masy słomy na poziomie 17,3 MJ/kg, a siana 17,1 MJ/kg oraz wilgotność roboczą słomy na poziomie 17%, a siana 16%. Wyniki zostały przedstawione w poniższej tabeli. Tabela 15 Oszacowany potencjał techniczny słomy i siana w jednostkach energetycznych Jednostka terytorialna Słoma Siano [GJ] Siemień Powiat parczewski Razem [GJ] [MWh] toe 48 176 18 543 66 719 18 548 1 594 461 611 128 023 589 635 163 918 14 083 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 45 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Zasoby biomasy roślin uprawianych na cele energetyczne Szansę na rozwój upraw roślin energetycznych dają przepisy prawa, które przyczynią się do stopniowego zastępowania biomasy drzewnej pochodzącej z lasów i przemysłu drzewnego przez drewno pochodzące z upraw roślin energetycznych. Plantacje takie są zakładane na gruntach gorszej jakości. Do takich nasadzeń nadają się zwłaszcza gatunki wieloletnie, jak np. trawy szybko rosnące (miskant olbrzymi i cukrowy, spartina preriowa) oraz ślazowiec pensylwański. Z kolei wysokowydajne odmiany wierzby wiciowej mogą być nasadzane na trwałych użytkach zielonych ze względu na duże wymagania wodne. Poniższa tabela prezentuje plony wieloletnich roślin energetycznych [t s.m./ha/rok]. Tabela 16 Plony wieloletnich roślin energetycznych [t s.m./ha/rok] Gatunek rośliny wierzba róża wielokwiatowa ślazowiec pensylwański miskant olbrzymi topinambur spartina preriowa mozga trzcinowata rdest sachaliński robinia akacjowa topola brzoza Plon reprezentatywny Plon uzyskiwany w praktyce 8 8 9 10 8 8 8 20 7 8 8 7-20 6-11 8-16 8-20 4-12 7-16 4-10 10-22 5-9 7-16 5-10 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Do oszacowania potencjału biomasy upraw celowych przyjęto zagospodarowanie gruntów marginalnych pod nasadzenia wieloletnich roślin energetycznych (wre) na poziomie 10%. Poniższa tabela prezentuje potencjał techniczny i energetyczny biomasy celowych upraw roślin energetycznych. 46 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Tabela 17 Potencjał techniczny i energetyczny biomasy celowych upraw roślin energetycznych Siemień Powiat parczewski [GJ] 747 6 951 125 120 3 526 32 795 590 315 Potencjał energetyczny [t s.m.] Potencjał techniczny Potencjał energetyczny [ha] Rośliny jednoroczne Powierzchnia Potencjał techniczny Jednostka terytorialna Powierzchnia Rośliny wieloletnie [t] [GJ] [ha] 601 3 469 1 840 10 614 29 413 169 692 Potencjał energetyczny RAZEM [GJ] [MWh] [toe] 154 533 42 960 211 282 3 691 18 152 760 007 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Łączny potencjał biomasy stałej w Gminie Siemień został przedstawiony w poniższej tabeli. Tabela 18 Łączny potencjał biomasy stałej w Gminie Siemień Potencjał techniczny Potencjał energetyczny Udział w potencjale energetycznym [t] [GJ] [%] Drewno 1 123 10 222 4,42 Słoma 3 455 48 176 20,81 Siano 1 327 18 543 8,01 Rośliny energetyczne wieloletnie 6 951 125 120 54,05 Rośliny energetyczne jednoroczne 1 840 29 413 12,71 Razem 14 696 231 474 100,00 Źródło biomasy Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 47 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Wykres 6 Udział poszczególnych źródeł biomasy stałej w łącznym potencjale energetycznym biomasy stałej w Gminie Siemień rośliny jednoroczne drewno 8% 13% słoma 23% rośliny wieloletnie 47% siano 9% Źródło: Opracowanie własne □ Energia z biogazu Biogaz jest gazem powstającym w procesie fermentacji metanowej. Jest to mieszanina gazowa składająca się zwykle z metanu (50-75%) i dwutlenku węgla (25-45%) oraz innych związków występujących w ilościach śladowych. Powszechnie stosowana w Europie do produkcji biogazu jest fermentacja mezofilowa przebiegająca w temperaturze 32-38 stopni Celsjusza. W biogazowniach do produkcji biogazu stosuje się najczęściej mieszanie kilku substratów, co sprzyja uzyskaniu lepszych parametrów procesu. Do produkcji biogazu mogą być wykorzystywane odchody zwierzęce w formie gnojowicy, gnojówki lub obornika. Charakteryzują się one jednak mniejszą produktywnością niż przemysłowe odpady organiczne i biomasa roślinna. Do biomasy roślinnej wykorzystywanej w biogazowni zalicza się kukurydzę, buraki, trawy oraz sucrosorgo. Stosuje się je przeważnie w formie kiszonek. Ponadto można wykorzystywać jako substrat: koniczynę, ziemniaki, bób, żyto, słonecznik, cebulę, gorczycę, groch, kalarepę, kapustę, kalafior, pszenicę, owies, jęczmień, rzepak i dynię. Wydajnymi odpadami do produkcji biogazu są odpady z przemysłu owocowo-warzywnego, mleczarskiego, piekarniczego, cukrowniczego, gorzelnianego i mięsnego. W przypadku małych bogazowni rolniczych (do 150 kWel) zaleca się łączenie odchodów zwierzęcych z roślinami energetycznymi. Nie zaleca się 48 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień natomiast stosowania odpadów z przetwórstwa. W procesie fermentacji poza biogazem powstaje także masa pofermentacyjna, która może być wykorzystywana jako nawóz. Najbardziej rozpowszechnioną metodą energetycznego wykorzystania biogazu jest wytwarzanie energii i ciepła w agregatach kogeneracyjnych. Energia elektryczna przekazywana jest do sieci elektroenergetycznej i zużywana na własne potrzeby w biogazowni (około 9%). Ciepło jest przeznaczane na potrzeby procesowe, a nadwyżka może być wykorzystywana np. do suszenia ziarna, drewna, peletu. Można także wyprodukowany biogaz po oczyszczeniu wtłaczać do sieci gazowej. Dzięki zastosowaniu skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła całkowita sprawność układu dochodzi do 80-85%. Sprawność pozyskania energii elektrycznej w najnowszych dużych agregatach mieści się w granicach 30-40%, a sprawność cieplna 40-44%. Dla małych biogazowni sprawność elektryczna wynosi 25-33%, a cieplna jest wyższa niż 50%.Współczynniki sprawności zwiększają się zwykle wraz ze wzrostem elektrycznej mocy instalacji. Małe biogazownie rolnicze można podłączyć do infrastruktury SN lub NN. Biogazownie o mocy do 40 kWel mocy zainstalowanej można podłączyć do sieci niskiego napięcia pod warunkiem, że będzie zlokalizowana w niewielkiej odległości od stacji transformatorowej SN/NN. Czas niezbędny na przygotowanie dokumentacji projektowej, uzyskanie decyzji i pozwoleń w Polsce to zwykle 2 lata. Proces uruchomienia biogazowni trwa zwykle do roku. Dla uruchomienia małej biogazowni potrzebna jest działka o powierzchni do 1,5 ha. Ze względu na transport substratów wymagana jest droga dojazdowa dostosowana do ruchu samochodów ciężarowych. Efektywność ekonomiczna biogazowni wzrasta, gdy jest możliwość sprzedaży ciepła wytworzonego w kogeneracji, odbioru przez przedsiębiorcę, rolnika, wspólnoty mieszkaniowe, pomieszczenia gospodarcze. Biogazownia powinna być zlokalizowana w odległości min. 300 m od siedlisk ludzkich, obiektów usytuowanych po stronie zawietrznej oraz obszarów chronionych. Na etapie wstępnych decyzji inwestycyjnych niezbędne jest uzyskanie wstępnej opinii środowiskowej dotyczącej lokalizacji biogazowni. Od 2010 roku dla inwestycji o mocy poniżej 500 kWel nie jest wymagane przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. Po uzyskaniu wszelkich wymaganych dokumentów wójt lub burmistrz wydaje decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. 49 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Wg prognoz sektor biogazu w Polsce będzie się rozwijał dynamicznie w najbliższych 10 latach w tempie dochodzącym nawet do kilkudziesięciu procent rocznie. Inwestorzy w związku z produkcją prądu i ciepła w biogazowni otrzymują wsparcie w postaci zielonych certyfikatów , a także żółtych i fioletowych za wysokosprawną kogenerację. Certyfikaty podlegają obrotowi rynkowemu. Na terenie Gminy Siemień znajduje się 621,5 ha obszarów prawnie chronionych, co stanowi 5,6% obszaru Gminy. Ochrona tego typu, może pośrednio utrudniać lokalizację biogazowni rolniczych z uwagi na konieczność prowadzenia intensywnych upraw biomasy roślinnej np. kukurydzy jako substratu dla biogazowni. Na terenie Gminy są gospodarstwa rolne, które mogą być źródłem substratu biogazowni. Ponadto istnieje znaczna liczba mniejszych producentów rolnych, którzy zrzeszeni w grupach lub samodzielnie mogliby uruchomić małe biogazownie rolnicze. Na terenie Powiatu Parczewskiego, w odległości około 7 km od Siemienia w miejscowości Koczergi trwają prace związane z budową biogazowni o mocy 1,2 MW. Jako substraty do produkcji biogazu będą wykorzystywane kiszonki traw, buraków, zbóż, słoma i ziarno. Ponadto w Parczewie w sąsiedztwie kotłowni miejskiej rozważana jest budowa kolejnej biogazowni. Do produkcji biogazu będą wykorzystywane następujące substraty: wywar gorzelniany, obornik świński i kiszonka kukurydziana. W Gminie Siemień pojawił się inwestor zainteresowany budową biogazowni o mocy 490 kW w miejscowości Wierzchowiny. Gmina Siemień jest gminą wiejską z przewagą użytków rolnych, co stanowi potencjał do produkcji substratów dla powstającej i planowanych do budowy biogazowni. 50 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ Energia wiatrowa Wiatr należy do najwcześniej wykorzystywanych przez człowieka odnawialnych źródeł energii. Do najistotniejszych czynników wpływających na atrakcyjność danego terenu dla potrzeb energetyki wiatrowej należą: warunki wietrzności, ukształtowanie i szorstkość terenu, odległość od linii energetycznej, dostępność utwardzonych dróg dojazdowych oraz położenie poza obszarami prawnie chronionymi. Na terenie Gminy Siemień występują warunki wietrzności pozwalające na opłacalne ich wykorzystanie na potrzeby energetyki wiatrowej. Gmina Siemień leży w III – korzystnej strefie energetycznej wiatru na lądzie (wg h. Lorenz, IMiGW na podstawie okresu 19712000). Potencjał wietrzności Powiatu Parczewskiego prezentuje poniższa mapa. Rysunek 4 Potencjał wietrzności Powiatu Parczewskiego Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 51 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ Energia słoneczna Energia promieniowania słonecznego może być wykorzystywana do ogrzewania wody lub innej cieczy z zastosowaniem kolektorów słonecznych, a także do przetwarzania jej na energię elektryczną w ogniwach fotowoltaicznych. Wykorzystanie energii słonecznej do ogrzewania wody Obecnie najbardziej popularnym sposobem wykorzystania energii słonecznej są instalacje do podgrzewu ciepłej wody użytkowej. W budynkach mieszkalnych w Polsce zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową o temperaturze 45ºC wynosi 40÷100 dm 3/d na osobę. Energia słoneczna może być wykorzystywana także do podgrzewania wody: w budynkach inwentarskich do pojenia zwierząt i przygotowania pasz; do podlewania roślin w tunelach foliowych i szklarniach; w zbiornikach wodnych hodowli ryb; w otwartych i krytych basenach wykorzystywana do kąpielowych suszenia o temperaturze produktów do 20÷25şC. Może rolnych i do ogrzewania być także pasywnego pomieszczeń. Instalacje słoneczne należą do rozwiązań energooszczędnych, ekonomicznych oraz ekologicznych. Zastosowanie 1 m2 powierzchni kolektora słonecznego pozwala na zaniechanie spalenia 250 kg węgla w ciągu roku, a tym samym na ograniczenie emisji pyłów o 2,5 kg, dwutlenku siarki o 6 kg i tlenków azotu o 2 kg. Uzysk energetyczny instalacji słonecznej zależy między innymi od: lokalizacji, sposobu montażu kolektorów słonecznych, kąta azymutu oraz kąta nachylenia płaszczyzny absorbera. Efektywny kąt nachylenia kolektora powinien wynosić od 25 do 70 (optymalnie 30÷45). Kąt azymutu określa odchylenie płaszczyzny kolektora od kierunku południowego, które nie powinno przekraczać 45. W celu jak najefektywniejszego wykorzystania energii promieniowania słonecznego, teoretycznie płaszczyzna kolektora słonecznego powinna być ustawiona prostopadle w stosunku do padających promieni słonecznych. W praktyce najkorzystniejszym 52 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień usytuowaniem kolektora słonecznego jest orientacja południowa i nachylenie do poziomu pod kątem 45º. Zakres optymalnych kątów, dla których uzyskuje się maksymalne napromieniowanie w okresie letnim wynosi 15÷35º, a dla okresu zimowego 50÷70º. Kolektory energii promieniowania słonecznego mogą być umieszczone: na dachach ze spadkiem, na dachach płaskich, na elewacjach, na balustradach, na poręczach balkonów lub bezpośrednio na gruncie (montaż wolno stojący). W przypadku montażu na elewacji lub na dachach płaskich powierzchnia kolektora powinna być większa o 20÷30%, od powierzchni obliczonej. W krajowych warunkach klimatycznych roczny uzysk energetyczny z 1 m2 absorbera kolektora wynosi od 400 do 600 kWh. Orientacyjny uzysk energii z kolektora płaskiego jest na poziomie 400÷450 kWh/(m 2a), a z kolektora próżniowego 450÷520 kWh/(m2a). Wykorzystanie energii słonecznej do przetwarzania jej na energię elektryczną Konwersja fotowoltaiczna oparta jest na fotoefekcie zachodzącym w materiałach półprzewodnikowych. energię użytkową Efektywność przetwarzania energii słonecznej w elektryczną uwarunkowana jest między innymi skalą usłonecznienia i nasłonecznienia poszczególnych obszarów Ziemi. Usłonecznienie z kolei w głównej mierze zależy od ich szerokości geograficznej. Wg wieloletnich badań Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej nasz kraj ma porównywalny do Niemiec, które są światowym liderem w ilości wytwarzanej elektryczności za pomocą konwersji fotowoltaicznej, dostęp do promieniowania słonecznego. Lubelszczyzna jest uprzywilejowanym obszarem pod tym względem. Zgodnie z poniższymi mapami liczba godzin słonecznych w ciągu roku na Lubelszczyźnie dochodzi do 1 700, a roczne napromieniowanie całkowite wynosi od 3 600 do ponad 3 800 MJ/m 2. 53 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Rysunek 5 Średnie roczne sumy usłonecznienia w godzinach na rok w Polsce Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 54 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Rysunek 6 Roczne promieniowanie całkowite w Polsce Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Zasoby teoretyczne energii promieniowania słonecznego praktycznie są nieograniczone. Należy jednak uwzględnić ograniczenia środowiskowe, które związane są z występowaniem terenów zalesionych oraz terenów będących pod ochroną przyrody (rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe). Obszar Gminy Siemień to 11 121 ha, a liczba mieszkańców wynosi 4 784. Wg danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego mieszkaniec Powiatu Parczewskiego zużył 733,4 autonomiczne energooszczędnego oświetlenia dróg), terenach marginalnych np. rekultywowanym wysypisku śmieci. Gmina Siemień przygotowuje obecnie wniosek projektowy do Działania 6.2 Energia przyjazna środowisku w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013. W ramach projektu pt. „Wykorzystanie energii słonecznej 55 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień jako kolejnego źródła energii odnawialnej w Gminie Siemień” planuje się montaż kolektorów solarnych na 397 domkach jednorodzinnych na terenie Gminy Siemień. kWh energii elektrycznej w 2010 roku. Prognozując możliwości zastępowania tradycyjnej energetyki energią pochodzącą z konwersji fotowoltaicznej dla Gminy Siemień można byłoby zabezpieczyć jej popyt na energię elektryczną wynoszący około 3,5 GW za pomocą budowy farmy fotowoltaicznej o mocy 3,5 MWp. Przy modułach krzemowych, których sprawność wynosi 15% potrzebna byłaby powierzchnia paneli 5,2 ha. Z uwzględnieniem efektu cienia potrzebny byłby teren o powierzchni 16 ha (stanowi to 0,14% powierzchni gminy). Alternatywą mogłoby być umieszczanie instalacji fotowoltaicznych na budynkach użyteczności publicznej, dachach domów mieszkalnych nachylonych w kierunku południowym, terenach w pobliżu instalacji oświetlenia dróg publicznych (zasilanie autonomiczne energooszczędnego oświetlenia dróg), terenach marginalnych np. rekultywowanym wysypisku śmieci. 56 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ Energia geotermalna Potencjał geotermii w województwie lubelskim prezentuje poniższa mapa. Rysunek 7 Potencjał geotermii w województwie lubelskim Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Na terenie Powiatu Parczewskiego występują korzystne warunki do wykorzystania wód geotermalnych. Jest to obszar perspektywiczny dla rozwój elektroenergetyki geotermalnej ze względu na występowanie wód o temperaturze powyżej 150 oC. Nie wskazano jednak dotychczas konkretnych lokalizacji, które mogłyby być rozwojowe dla geotermii głębokiej. Na terenie Gminy Siemień można wykorzystywać pompy ciepła w budynkach publicznych i domach jednorodzinnych. 57 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień □ Energia wodna Elektrownie wodne wykorzystują energię wody do produkcji prądu elektrycznego. Dzielą się one na: duże i małe elektrownie wodne. Małe elektrownie wodne wykorzystują najczęściej niewielkie zbiorniki wodne i rzeki. Górna granica mocy zainstalowanej dla małych elektrowni wodnych w Polsce wynosi 5 MW. Poniższa mapa prezentuje układ sieci rzecznej Powiatu Parczewskiego. Rysunek 8 Układ sieci rzecznej Powiatu Parczewskiego Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Poniższa tabela prezentuje potencjał hydroenergetyczny rzek Powiatu Parczewskiego. 58 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Potencjał teoretyczny [kW] Teoretyczne zasoby [MWh/rok] 0,66 0,15 4,53 2,6 2,595 1,375 232 386 2029 3379 6,108 153,9 152,7 0 0,14 0,07 1 7 Bobrówka Kodenianka Konotopa Piskornica Zielawa Muława/ Mulawa 9,216 21,085 19,017 10,017 20,534 167,3 174 158,3 146,5 155,3 142,6 157 145,7 138,1 150,9 0 0 0 0 0 0,45 0,3 0,44 0,4 1 0,225 0,15 0,22 0,2 0,5 55 25 27 16 22 478 219 238 144 189 10,486 153 150,9 0 0,05 0,025 1 5 3,991 149,9 141,6 0,06 0,14 0,1 8 71 5,750 3,466 177,5 155,2 168,1 154 0 0,15 0,07 0,21 0,035 0,18 3 2 28 19 Ochożanka/ Ochoża Mietułka/ Mietiułka Krynica Przepływ końcowy [m3/s] 134,9 138,6 Przepływ początkowy [m3/s] 144 167,2 Wysokość końcowa [m n.p.m.] 21,191 48,303 Wysokość początkowa [m n.p.m.] Tyśmienica Piwonia Stara Piwonia/ Piwonia Stara Długość odcinka [km] Przepływ odcinka [m3/s] Nazwa (nazwy) rzeki Tabela 19 Potencjał hydroenergetyczny rzek Powiatu Parczewskiego Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 Teoretyczne i techniczne zasoby przeliczone na jeden kilometr kwadratowy w odniesieniu do powiatu, województwa i całego kraju przedstawia poniższa tabela. Tabela 20 Teoretyczne i techniczne zasoby przeliczone na jeden kilometr kwadratowy w odniesieniu do powiatu, województwa i całego kraju Zasoby w przeliczeniu na 1 km Zasoby teoretyczne [MWh] Zasoby techniczne [MWh] Powiat parczewski 7,2 3,6 Województwo lubelskie 28,1 14,1 Lądowy obszar Polski 73,7 38,5 Źródło: Analiza istniejącego potencjału odnawialnych źródeł energii w powiecie parczewskim i możliwości jego wykorzystania wraz z rekomendowanymi projektami, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny, Lublin, maj 2011 59 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Na terenie Powiatu Parczewskiego zidentyfikowano 58 budowli piętrzących, w tym: jazy, progi, zastawki i przepusty z piętrzeniem. Wśród tych lokalizacji trzy znajdują się na terenie Gminy Siemień. Są to: □ Jaz w miejscowości Siemień, rzeka Piskornica – moc średnia Ns = 7,8 kW, moc instalowana Nn = 11 kW, □ Jaz w miejscowości Siemień (dolny), rzeka Tyśmienica – moc średnia Ns = 41 kW, moc instalowana Nn = 57 kW, □ Jaz w miejscowości Siemień (górny), rzeka Tyśmienica – moc średnia Ns = 29,8 kW, moc instalowana Nn = 42 kW. W Gminie Siemień grunty pod wodami zajmują 87 ha. Na terenie Gminy Siemień, na rzece Piwonii przy ujściu do Tyśmienicy, w miejscowości Miłków (Glinny Stok) działa mała elektrownia wodna o mocy zainstalowanej 22 kW. Jej właścicielem jest Skarb Państwa. Elektrownia została wydzierżawiona. 2. Możliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji Na terenie Gminy Siemień nie wytwarza się energii elektrycznej i ciepła użytkowego w kogeneracji. 3. Możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych Na terenie Gminy Siemień nie ma instalacji przemysłowych, w których w procesie produkcji powstawałoby ciepło odpadowe. 4. Możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej Zgodnie z Ustawą o efektywności energetycznej jst są zobowiązane do stosowania co najmniej dwóch z niżej wymienionych środków poprawy efektywności energetycznej: 60 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień • umowy, których przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; • nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; • wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji, albo ich modernizacja; • nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów; • sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r., Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. W ramach umowy, których przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej Gmina Siemień przygotowała wniosek projektowy do Działania 6.2 Energia przyjazna środowisku w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013. W ramach projektu pt. „Wykorzystanie energii słonecznej jako kolejnego źródła energii odnawialnej w Gminie Siemień” planuje montaż kolektorów solarnych na 397 domkach jednorodzinnych na terenie Gminy Siemień. W ramach działania sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r., Nr 32, poz. 159 i Nr 45, poz. 235), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą Gmina Siemień planuje w latach 2012-2013 przeprowadzenie audytu energetycznego budynku Urzędu Gminy w Siemieniu. 61 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień VI. Zakres współpracy z gminami Jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić współpracę w następującym zakresie: □ funkcjonowania systemów energetycznych; □ poprawy efektywności energetycznej; □ rozwoju energetyki odnawialnej. W ramach funkcjonowania systemów energetycznych Gmina Siemień planuje podjęcie współpracy z innymi gminami mającej na celu realizację projektów w oparciu o wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, prowadzących do zwiększenia niezależności od konwencjonalnych źródeł energii. Projekty mogą dotyczyć budowy łańcucha produkcji i dystrybucji biomasy na potrzeby uruchamianych w Powiecie Parczewskim biogazowni. W obszarze działań poprawiających efektywność energetyczną Gmina Siemień planuje zainicjowanie utworzenia grupy zakupowej z udziałem kliku samorządów z terenu Powiatu Parczewskiego. W dziedzinie rozwoju energetyki odnawialnej Gmina Siemień prowadzi współpracę z innymi samorządami z Powiatów Bialskiego i Parczewskiego w ramach opracowania „Strategii przewidywania i zarządzania zmianą gospodarczą w aspekcie rozwoju potencjału odnawialnych źródeł energii na lata 2012-2019 dla powiatów parczewskiego i bialskiego”. Strategia jest opracowywana w ramach projektu „Energetyczni kreatorzy zmian” wdrażanego przez Fundację Rozwoju Lubelszczyzny w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytetu VIII Regionalne kadry gospodarki, Działania 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, Poddziałania 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Opracowanie strategii jest elementem wsparcia udzielonego Partnerstwu „Dolina Zielawy i Piwonii”, które uzyskało tytuł Laureata Konkursu „Najlepsze Energetyczne Partnerstwa Województwa Lubelskiego” zorganizowanego przez Fundację Rozwoju Lubelszczyzny w 2011 roku. Liderem Partnerstwa jest Gmina Wisznice, a partnerami Gminy: Jabłoń, Gmina Rossosz, Gmina Podedwórze, Gmina Sosnówka, Gmina Parczew, Stowarzyszenie „Razem dla 62 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Wisznic”, LGD „Jagiellońska Przystań”, Stowarzyszenie Razem dla Parczewa, EkoTriomix Sp. z o.o. i DMG Sp. z o.o. W ramach prac nad strategią przedstawiciel Gminy Siemień uczestniczył w spotkaniach roboczych. Strategia obejmuje następujące elementy: □ diagnozę potencjału społeczno-gospodarczego powiatów bialskiego i parczewskiego ze szczególnym uwzględnieniem potencjału odnawialnych źródeł energii i działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej; □ diagnozę potencjału infrastrukturalnego i ekonomicznego ze szczególnym uwzględnieniem potencjału odnawialnych źródeł energii i działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej; □ identyfikację silnych stron i punktów synergii ze szczególnym uwzględnieniem potencjału odnawialnych źródeł energii i działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej, □ ocenę wyzwań i potencjalnych przeszkód związanych z rozwojem branży energetyki odnawialnej i realizacją działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej wraz z rekomendacjami ich pokonania; □ plan działań na lata 2012-2019 i rekomendacje dotyczące wykorzystania potencjału odnawialnych źródeł energii i działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej; □ warianty realizacji strategii i potencjalne źródła finansowania. Strategia zawiera także: □ propozycje instrumentów/form wsparcia na poziomie powiatów dla rozwijającej się branży energetyki odnawialnej; □ analizę możliwości tworzenia nowych kierunków zawodowych i nowych kwalifikacji na poziomie powiatów w związku z rozwijającą się branżą energetyki odnawialnej; □ analizę pod kątem opracowania oferty inwestycyjnej powiatów dla potencjalnych inwestorów zainteresowanych inwestowaniem w branży energetyki odnawialnej; □ scenariusze rozwoju współpracy w ramach partnerstwa na rzecz rozwoju branży energetyki odnawialnej. 63 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień Gmina Siemień planuje podjęcie współpracy z innymi jst z Powiatu Parczewskiego w zakresie opracowania i promocji oferty inwestycyjnej adresowanej do potencjalnych inwestorów w branży energetyki odnawialnej. W Gminie są dostępne tereny pod inwestycje, będące własnością Gminy Siemień, jak i osób prywatnych. Tereny do zagospodarowania pod inwestycje prezentuje tabela 21. Dwie z prezentowanych nieruchomości, będące własnością Gminy Siemień, mogą być przeznaczone pod budowę farm fotowoltaicznych. Działki znajdują się w miejscowościach Władysławów i Wierzchowiny. Tabela 21 Tereny inwestycyjne z przeznaczeniem pod rozwój produkcji energii ze źródeł 367/6, 367/4, 389/9, 411/2 Dostęp do sieci średniego napięcia 1,80 W północnej części terenu znajduje się linia SN 15 KV 0,5 0,93 0,33 0,13 Energia elektryczna – transformator 400kW / możliwość dołączenia kolejnego o takiej samej mocy. Do budynku dobudowana rozdzielnia elektryczna Przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Właścici el P – tereny przemysłowe Działka może być przeznaczona pod budowę farmy fotowoltaicznej P– tereny przemysłowe Gmina Siemień Prywatny, do sprzedania 51 Powierzchnia /ha/ Numer działki Miejscowość Władysławów Gródek Szlachecki Zakładu Rozlewni Wód i Produkcji Napoi Działka niezabudowana, grunty orne Teren inwestycyjny odnawialnych 64 180/3, 180/2, 180/4, 180/6, 182/2, 182/4, 182/3 Na działce Z96P 0,14 0,66 0,42 0,62 0,24 0,22 3,49 Na działce Z101P Prywatni właściciele 1,58 1,52 0,86 1,33 Prywatni właściciele Juliopol Juliopol 69, 67, 63, 58 Z160P Wierzchowiny Działka niezabudowana, grunty orne Działka niezabudowana , grunty orne Działka niezabudowana, grunty orne Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 679, 677/3 1,14 0,341 Na działce Działka może być przeznaczona pod budowę farmy fotowoltaicznej. Gmina Siemień Źródło: Urząd Gminy Siemień 65 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień VII. Wnioski i zalecenia, które powinny być podstawą dla władz Gminy Siemień do podejmowania decyzji w lokalnej gospodarce energetycznej na najbliższe lata. Władze Gminy Siemień podejmując decyzje dotyczące rozwoju lokalnej gospodarki powinny wziąć pod uwagę uwarunkowania prawne związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii do produkcji energii cieplnej i elektrycznej w Unii Europejskiej i w Polsce, a także naturalny potencjał Gminy Siemień w tym zakresie. Ustawa Prawo Energetyczne (Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625 z późn. zm.) wskazuje, że do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy. Zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 roku główne kierunki polskiej polityki energetycznej to: poprawa efektywności energetycznej, rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, a także ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. O obowiązkach jst w zakresie poprawy efektywności energetycznej mówi Ustawa o efektywności energetycznej, zgodnie z którą krajowy cel w zakresie oszczędnego gospodarowania energią to osiągnięcie w 2016 r. oszczędności energii finalnej w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia tej energii w ciągu roku. Obecnie w Ministerstwie Gospodarki trwają prace nad projektem ustawy o odnawialnych źródłach energii. Ustawa ma doprowadzić do przyspieszenia optymalnego i racjonalnego wykorzystania OZE tak, aby możliwe było osiągnięcie 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie energii finalnej brutto do 2020 r. Wejście w życie ustawy OZE spowoduje, m.in.: podejmowanie inicjatyw na rzecz rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie energetyki, w oparciu o wykorzystanie lokalnych zasobów; zwiększenie zapotrzebowania na wszelkiego rodzaju usługi związane z dostawą maszyn i urządzeń dla sektora energetyki odnawialnej; rozwój rynku usług związanych z sektorem energetyki odnawialnej, w szczególności energetyki rozproszonej; rozwój lokalnej przedsiębiorczości wynikający z rozproszonego charakteru instalacji OZE; tworzenie dodatkowych możliwości zatrudnienia oraz rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich i słabo zurbanizowanych i przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii zwłaszcza w skali lokalnej. W projekcie ustawy Ministerstwo Gospodarki zaproponowało przedział tzw. współczynników, które będą korygować poziom wsparcia. Mniejsze wsparcie przewidziano dla technologii, które obecnie wytwarzają około 90% 66 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień energii elektrycznej z OZE (współspalanie, elektrownie wiatrowe, zamortyzowane już elektrownie wodne). Najwyższe współczynniki korekcyjne zaproponowano dla fotowoltaiki, a także biogazowni o mocy <100kW. Chcąc zapewnić bezpieczeństwo energetyczne w Gminie Siemień jej Władze powinny także wziąć pod uwagę fakt, że energetyka odnawialna to zwykle niewielkie jednostki wytwórcze zlokalizowane blisko odbiorcy, co pozwala na podniesienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenie strat przesyłowych. Biorąc pod uwagę powyższe regulacje prawne i uwarunkowania Władze Gminy Siemień w latach 2012-2027 powinny podejmować działania zmierzające do znacznego zwiększenia udziału energii produkowanej w oparciu o odnawialne źródła energii w całkowitym bilansie energetycznym Gminy, a także działania poprawiające efektywność energetyczną. Realizując powyższe założenie Władze Gminy powinny wykorzystać naturalne uwarunkowania sprzyjające rozwojowi produkcji energii w oparciu o odnawialne źródła. Potrzeby energetyczne Gminy Siemień w zakresie energii elektrycznej, to 3,5 GWh/rok. Taką ilość energii można wygenerować za pomocą farm fotowoltaicznych (PV). Obszar zajęty przez farmy liczyłby około 52 ha. Stanowiłoby to około 27% powierzchni nieużytków gminy i tylko 0,47% całości terytorium. Gmina Siemień posiada dogodne warunki do rozwoju energetyki solarnej, gdyż suma rocznego usłonecznienia rzeczywistego kształtuje się na Lubelszczyźnie na poziomie 1500-1700 godzin rocznie. O korzystnych warunkach solarnych decyduje duży udział promieniowania bezpośredniego w promieniowaniu całkowitym wynoszący 52-54% w okresie letnim, a w okresie zimowym 40-44% przy najniższym w kraju średnim rocznym zachmurzeniu nieba, na poziomie poniżej 65%. W latach 2012-2027 Gmina Siemień powinna stopniowo wykorzystywać nieużytki pod budowę farm w celu wytwarzania energii elektrycznej z konwersji fotowoltaicznej. Zważywszy jednak, że energetyka słoneczna nie jest ciągłym źródłem energii, w okresie ograniczonego dostępu do światła słonecznego (zachmurzenie, noc) celowym byłoby tworzenie hybrydowych połączeń elektrowni fotowoltaicznej z elektrownią zasilaną z biogazowni rolniczej. Biogazownia ma tę zaletę, że może magazynować sprężony gaz i uzupełniać sumaryczne niedobory energii podczas braku dostatecznej ilości światła słonecznego. W bilansie rocznym, dla polskich warunków - na porę dzienną przypada 60- 67 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 70% zużycia energii elektrycznej. Taką ilość można zabezpieczyć z farm fotowoltaicznych, natomiast pozostałą część można byłoby wygenerować z biogazu. Zaproponowany scenariusz rozwoju produkcji energii w Gminie Siemień wpisuje się w założenia Programu rozwoju energetyki dla województwa lubelskiego z 2009 roku, w którym proponuje się rozwój energetyki odnawialnej na bazie biomasy ze względu na rolniczy charakter regionu. Istotnym kierunkiem rozwoju jest wykorzystanie biogazu i rozwój budowy sieci biogazowni. Rekomenduje się rozwój energetyki odnawialnej, która ma niewielką konfliktowość ze środowiskiem, a do takich należy produkcja energii elektrycznej w oparciu o instalacje fotowoltaiczne. Władze Gminy Siemień powinny także podejmować działania w zakresie racjonalizacji użytkowania ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych. W latach 2012-2013 planowane jest przeprowadzenie audytu energetycznego budynku Urzędu Gminy w Siemieniu. Po przeprowadzeniu audytu budynek powinien zostać poddany termomodernizacji. W kolejnych latach władze Gminy powinny przeprowadzić audyty w pozostałych budynkach, a następnie także poddać je termomodernizacji. Takie działania pozwalają na osiągniecie rocznych oszczędności kosztów energii na poziomie 50-60%. W 2011 roku Gmina Siemień przeprowadziła postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na dostawę energii elektrycznej. W kolejnych latach Gmina powinna nawiązać współpracę z innymi gminami z Powiatu Parczewskiego polegającą na utworzeniu grupy zakupowej. Analiza publicznie dostępnych informacji z rozstrzygnięć przetargów dowodzi, że zapewniają one upust na poziomie 1520% w stosunku do cen z oficjalnych cenników miejscowego sprzedawcy energii elektrycznej. W Gminie Siemień jest prowadzona sukcesywnie modernizacja oświetlenia ulicznego. W 2012 r. zaplanowano wymianę oświetlenia ulicznego w miejscowościach Miłków Podlasie i Pomyków. W latach 2012-2013 planowana jest budowa linii kablowej na ulicy Polnej w miejscowości Siemień. Realizując inwestycje związane z wymianą oświetlenia i budową nowej infrastruktury Władze Gminy powinny wziąć pod uwagę najnowsze trendy w tej dziedzinie. Obecnie najbardziej innowacyjną technologią jest oświetlenie półprzewodnikowe, wykorzystywane w oświetleniu LED i OLED. Dzięki tego typu źródłom 68 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień światła można osiągnąć potencjalne oszczędności energii wynoszące do 50% obecnego zużycia energii, a w połączeniu z inteligentnymi systemami zarządzania oświetleniem nawet do 70%. Lampy LED mają długą trwałość, charakteryzują się również niższymi kosztami utrzymania. Rozważając wybór tej technologii samorząd powinien brać pod uwagę przy zakupie kalkulację jej całkowitego kosztu posiadania (TCO), który obejmuje: zakup, utrzymanie i wymianę, jak również koszt energii. W dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej COM(2011) 370 proponuje się, aby organy publiczne, co do zasady, nabywały tylko te produkty, w tym również produkty oświetleniowe, o najwyższej klasie efektywności energetycznej, do której wkrótce należeć będą także lampy LED. Realizując inwestycje związane z wymianą oświetlenia na energooszczędne Władze Gminy powinny rozważyć możliwość zawarcia kontraktu na utrzymanie oświetlenia ulicznego. Zgodnie z Dyrektywą 2010/31/UE możliwe jest wprowadzenie innowacyjnych modeli podpisywania umów, na mocy których oświetlenie jest zamawiane jako usługa od przedsiębiorstw, które inwestują w technologię oświetlenia półprzewodnikowego (LED i OLED), i których dochód oparty byłby na oszczędnościach energii uzyskanych dzięki nowej instalacji oświetleniowej. Władze Gminy mogą także wziąć pod uwagę współpracę z firmami ESCO – Energy Service Company. W tym modelu biznesowym firma zewnętrzna oferuje kompleksową usługę ekspercką w zakresie energetyki gwarantującą klientom oszczędności energii i zmniejszenie ponoszonych z tego tytułu kosztów. Władze Gminy powinny także rozważyć podejmowanie inicjatyw na rzecz rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie energetyki, w oparciu o wykorzystanie lokalnych zasobów. Działalność ta mogłaby być zainicjowana na bazie nieruchomości będących własnością Gminy w miejscowościach Władysławów i Wierzchowiny. Nieruchomości te są przeznaczone pod budowę farm fotowoltaicznych. 69 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień VIII. Literatura 1. „Strategia Rozwoju Lokalnego Gminy Siemień na lata 2008- 2015” 2. Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.). 3. Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. (Dz. U. z 1990 r., Nr 16, poz. 95 z późn. zm.) 4. Ustawa o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94, poz. 551) 5. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku 6. Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii. 7. Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020 8. Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego, 2006 9. Bank Danych Regionalnych, Główny Urząd Statystyczny 10. Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 – 2020 11. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego 12. Program Rozwoju Energetyki dla Województwa Lubelskiego, Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie, Lublin 2009 r. 13. Wojewódzki Program Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie Lubelskim, Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie, Lublin 2006 r. 14. Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej w Województwie Lubelskim. 15. Stan i perspektywy rozwoju hydroenergetyki w województwie lubelskim 16. Energetyka przyjazna środowisku – Raport dla województwa lubelskiego, luty 2012 17. Mała biogazownia rolnicza z lokalnym zagospodarowaniem ciepła odpadowego i masy pofermentacyjnej, Instytut na rzecz ekorozwoju przy współpracy Instytutu Energetyki Odnawialnej, listopad 2011 18. Rynek przetargów na dostawy energii elektrycznej, A. Dębny , „Rynek energii” – kwiecień 2012 r. 19. Zielona Księga Oświetlenie przyszłości Przyspieszenie wdrażania innowacyjnych technologii oświetleniowych, Komisja Europejska, Bruksela 15.12.2011 r. 20. Prawne modele finansowania inwestycji energooszczędnych gmin i spółek komunalnych na podstawie ustawy o efektywności energetycznej, Dr Robert Zajder 70 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień IX. Spis tabel 1. Tabela 1 Największe gospodarstwa rolne zajmujące się hodowlą zwierząt i ptactwa w Gminie Siemień 2. Tabela 2 Szacunkowe zużycie całodobowe energii elektrycznej dla obiektów administracji publicznej w Gminie Siemień 3. Tabela 3 Punkty świetlne na terenie Gminy Siemień 4. Tabela 4 Szacunkowe zużycie całodobowe energii elektrycznej na potrzeby oświetlenia ulicznego w Gminie Siemień 5. Tabela 5 Rodzaje i ilości paliwa używanego do wytworzenia energii cieplnej w budynkach publicznych w Gminie Siemień 6. Tabela 6 Skład biogazu 7. Tabela 7 Planowane inwestycje w zakresie rozbudowy systemu energetycznego na terenie Gminy Siemień 8. Tabela 8 Planowane inwestycje w zakresie modernizacji systemu energetycznego na terenie Gminy Siemień 9. Tabela 9 Powierzchnia gruntów marginalnych możliwych do wykorzystania pod uprawy roślin wieloletnich (RW) oraz roślin jednorocznych (RJ) na cele energetyczne w Gminie Siemień 10. Tabela 10 Struktura użytków rolnych, a także pozostałych gruntów w Gminie Siemień 11. Tabela 11 Potencjał techniczny i energetyczny lasów w Gminie Siemień 12. Tabela 12 Zasoby drewna odpadowego z przetwórstwa drzewnego 13. Tabela 13 Potencjał techniczny i energetyczny drewna odpadowego z sadów, zadrzewień i poboczy dróg 14. Tabela 14 Potencjał techniczny słomy i siana możliwy do wykorzystania na cele energetyczne [t/rok] 15. Tabela 15 Oszacowany potencjał techniczny słomy i siana w jednostkach energetycznych 16. Tabela 16 Plony wieloletnich roślin energetycznych [t s.m./ha/rok] 17. Tabela 17 Potencjał techniczny i energetyczny biomasy celowych upraw roślin energetycznych 18. Tabela 18 Łączny potencjał biomasy stałej w Gminie Siemień 71 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień 19. Tabela 19 Potencjał hydroenergetyczny rzek Powiatu Parczewskiego 20. Tabela 20 Teoretyczne i techniczne zasoby przeliczone na jeden kilometr kwadratowy w odniesieniu do powiatu, województwa i całego kraju 21. Tabela 21 Tereny inwestycyjne z przeznaczeniem pod rozwój produkcji energii ze źródeł odnawialnych 72 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień X. Spis rysunków 1. Rysunek 1 Położenie Gminy Siemień 2. Rysunek 2 Obszar Dolina Tyśmienicy 3. Rysunek 3 Komory fermentacyjne wchodzące w skład biogazowni 4. Rysunek 4 Potencjał wietrzności Powiatu Parczewskiego 5. Rysunek 5 Średnie roczne sumy usłonecznienia w godzinach na rok w Polsce 6. Rysunek 6 Roczne promieniowanie całkowite w Polsce 7. Rysunek 7 Potencjał geotermii w województwie lubelskim 8. Rysunek 8 Układ sieci rzecznej Powiatu Parczewskiego 73 Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Siemień XI. Spis wykresów 1. Wykres 1 Struktura gruntów w Gminie Siemień 2. Wykres 2 Przedsiębiorstwa działające w Gminie Siemień wg sekcji PKD 3. Wykres 3 Prognozy bilansu energetycznego świata do 2100 roku 4. Wykres 4 Scenariusz zużycia energii w Gminie Siemień (energia w MWh) 5. Wykres 5 Udział poszczególnych odbiorców w całkowitym zapotrzebowaniu na energię elektryczną w Gminie Siemień 6. Wykres 6 Udział poszczególnych źródeł biomasy stałej w łącznym potencjale energetycznym biomasy stałej w Gminie Siemień 74
