arkusz obserwacyjny zachowań dziecka w przedszkolu
advertisement
Wszystko, co najważniejsze dla życia, zdarza się w pierwszych sześciu latach!” G. Vico PROGRAM AUTORSKI ANNY PRASIL I EWY JASIŃSKIEJ - KANII: „ ADAPTACJA DZIECKA DO WARUNKÓW ŻYCIA W PRZEDSZKOLU” 1. Cele programu. 2. Treści programowe i narzędzia ewaluacji. 3. Uwagi o realizacji programu po dokonanej ewaluacji. 4. Wstępna ankieta dla rodziców. 5. Ankieta obserwacji adaptacji dziecka do życia w przedszkolu. 6. Arkusz obserwacyjny zachowań dziecka w przedszkolu po wstępnym okresie adaptacji. 7. Scenariusz spotkania adaptacyjnego z rodzicami. 8. Scenariusze spotkań adaptacyjnych w grupie dzieci 3 – letnich, 4, 5 – letnich, 6 – letnich. 9. Bibliografia. CELE PROGRAMU AUTORSKIEGO „ADAPTACJA DZIECKA DO WARUNKÓW ŻYCIA W PRZEDSZKOLU” Małe dziecko eksploruje nowe otoczenie i odbiera bodźce z korzyścią dla swojego rozwoju tylko w poczuciu bezpieczeństwa, które z kolei zapewnia mu matka, ponieważ to ona zaspokaja jego najważniejsze potrzeby. Nowe środowisko wychowawcze, jakim jest przedszkole, przyjmując dziecko, musi zadbać o wyposażenie go w informacje, kto poza bliskimi osobami może jeszcze zaspokajać jego potrzeby, a także o wytworzenie więzi emocjonalnych między nim, a tymi osobami. Poczucie bezpieczeństwa dziecka można kształtować poprzez poznanie i stopniowe oswajanie z nowym, przyzwyczajanie i stałość wielu elementów w nowym otoczeniu. Analiza sytuacji dziecka na progu przedszkola wskazuje na najtrudniejsze dla niego problemy, do których zaliczamy: nawiązanie kontaktu z nieznanymi dorosłymi i wielu rówieśnikami w bardzo krótkim czasie, poznanie otoczenia materialnego i opanowanie przestrzeni, poznanie funkcji pomieszczeń i sposobów korzystania z zawartych w nich urządzeń, pozyskanie informacji o organizacji dnia w przedszkolu i związanej z tym orientacji czasowej, wymagań dotyczących uczestnictwa w życiu grupy oraz zakres posiadanych umiejętności samoobsługowych dziecka, ponieważ mają one wpływ na jego poczucie niezależności. Zakres zadań i trudności, jakie ma do pokonania małe dziecko podczas adaptacji, uświadamia, że do ich realizacji należy włączyć aktywnie osoby dorosłe ze środowiska rodzinnego i przedszkolnego. Cele ogólne realizowane przez program: 1. Wspomaganie dziecka w procesie przystosowania do życia w warunkach przedszkolnych poprzez umożliwienie mu: - poznania nowego otoczenia w atmosferze bezpieczeństwa, - kształtowanie orientacji czasowej w rozkładzie dnia w przedszkolu, - stopniowe przyswajanie wiedzy o przeznaczeniu i sposobie korzystania z różnych pomieszczeń, - kształtowanie poczucia przynależności do grupy przedszkolnej. 2. Przygotowanie rodziców do udzielania dziecku wsparcia psychicznego i pomocy w procesie przystosowania. 3. Ograniczenie w środowisku przedszkolnym liczby bodźców utrudniających dziecku adaptację. 4. Zapoznanie się nauczycielek z literaturą psychologiczno-pedagogiczną dotyczącą problemów przystosowawczych małego dziecka. Cele szczegółowe: 1. nawiązanie przez przedszkole współpracy z rodziną w celu włączania jej w przygotowanie dziecka do roli przedszkolaka: zapoznanie rodziców z wymaganiami przedszkola kilka miesięcy przed rozpoczęciem roku szkolnego, ukierunkowanie rodziców na pracę z dzieckiem jako przyszłym przedszkolakiem, tworzenie wokół dziecka atmosfery życzliwości, zaufania, zrozumienia i akceptacji dla jego zachowań, współdziałanie nauczycieli i rodziców, ujednolicenie oddziaływań wychowawczych. 2. organizowanie przez nauczycieli specjalnych spotkań dla rodziców i dzieci na terenie przedszkola w celu: ułatwienia dziecku poznania środowiska materialnego, organizacji i warunków życia w przedszkolu, nawiązanie kontaktu z nauczycielką i rówieśnikami, zdobycie przez przyszłego przedszkolaka orientacji w rozkładzie zajęć i czynności, ukształtowanie u dziecka odpowiednich skojarzeń czasowych, wyzwalanie u dzieci postaw skierowanych na eksplorowanie nowego otoczenia, zaspokajanie potrzeb poznawczych i społecznych, a nie koncentrowanie się dzieci na obronie przed środowiskiem nieznanym i niezrozumiałym. 3. dostosowanie organizacji pracy oddziału dzieci najmłodszych do realizacji potrzeb psychicznych dzieci: zapewnienie dzieciom poczucia bezpieczeństwa poprzez przebywanie w oddziale z tymi samymi osobami (dwie nauczycielki, pomoc wychowawcy, woźna oddziałowa), korzystanie przez pierwsze dwa miesiące pobytu dzieci w przedszkolu tylko z własnej sali zajęć. Program wstępnej adaptacji dziecka do życia w przedszkolu jest takim działaniem, które sprzyja rozładowaniu negatywnych doznań dziecka wywołanych gwałtownym rozstaniem z rodziną i jego brakiem wiedzy o nowym środowisku. Stara się zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa, akceptację dla ich aktywności poznawczej i działania. Włączenie najbliższych osób w poznawanie przez dziecko nowego środowiska wychowawczego ułatwia mu nawiązanie kontaktu z nauczycielką, rówieśnikami, poznanie otoczenia materialnego, funkcji pomieszczeń w warunkach komfortu psychicznego, a tym samym poszerza jego możliwości rozwijania aktywności poznawczej i społecznej. W tym programie dziecko zyskuje poczucie bezpieczeństwa nie tylko przez fizyczną bliskość osoby bliskiej w przedszkolu, ale też poprzez zdobywanie informacji od kogo może oczekiwać pomocy. Wcześniejszy kontakt przedszkola z rodziną dziecka ukierunkowuje je oddziaływania na poszerzenie poczucia niezależności u przyszłego przedszkolaka poprzez rozwijanie jego umiejętności samoobsługowych. Dziecko, które umie się samo obsłużyć np. przy stole czy w łazience, nawet w niewielkim stopniu, nie czuje się bezradne i uzależnione od innych. Poprawia się jego obraz własnej osoby, łatwiej mu wówczas otworzyć się na innych. Umiejętności te nabywa dziecko w rodzinie poprzez ćwiczenie, a zabiegi wychowawcze rodziców połączone z poradami nauczycielek odpowiednio wcześnie zastosowane przyczyniają się do usamodzielnienia przyszłych przedszkolaków. PLAN ADAPTACJI DZIECKA DO WARUNKÓW ŻYCIA W PRZEDSZKOLU (rok szkolny 2006/2007) Środki realizacji ETAP I 1. Rekrutacja: akcja informacyjna o zapisach dzieci do przedszkola i ofercie placówki w prasie lokalnej, gazetce przedszkolnej „Przez dziurkę od klucza” oraz podczas ogłoszeń parafialnych w kościele, wydawanie kart zapisu dzieci do przedszkola, rozdawnictwo folderu przedszkola zawierającego informacje na temat organizacji placówki, metodach pracy z dzieckiem, kadry, zajęć dodatkowych 2. Zapoznanie się z najnowszą literaturą oraz artykułami z Wychowania w Przedszkolu dotyczącą stwarzania najbardziej optymalnych warunków zaaklimatyzowania się dziecka w środowisku przedszkolnym. 3. Zorganizowanie zebrania z rodzicami dzieci przychodzącymi we wrześniu pierwszy raz do przedszkola w celu: zintegrowania rodziców i pracowników przedszkola przybliżenia funkcji i organizacji pracy placówki zaprezentowanie pomieszczeń przedszkola, rozkładu dnia nakreślenie obrazu rozwojowego dziecka 3-letniego przedstawienie źródeł problemów związanych z adaptacją oraz propozycji ich wspólnego pokonania zapoznanie się propozycjami i oczekiwaniami rodziców rozdanie poradnika „Będę przedszkolakiem” zawierającego informacje na temat właściwości rozwojowych dziecka 3-letniego, przygotowania dziecka do roli przedszkolaka, rady na pierwsze dni, ramowy rozkład dnia Termin 04.07 r. na bieżąco 04.07r. 05.07r. Odpowiedzialni współodpowiedzialni Narzędzia ewaluacji dyrektor nauczycielki, dokumentacja rekrut. samoocena informacja o rekrutacji w gazetce przedszkolnej i lokalnej folder przedszkola nauczycielka przyszłorocznej gr. I pomoc nauczyciela woźna oddziałowa dyrektor nauczycielka przyszłorocznej gr. I protokoły zebrań z rodzicami Uwagi przekazanie rodzicom zaproszeń dla dzieci do wspólnej zabawy w przedszkolu i w ogrodzie. samoocena 4. Prowadzenie akcji „dni otwartych” w maju i czerwcu: przyprowadzenie dzieci przez rodziców lub krewnych, zwiedzanie budynku i ogrodu przedszkolnego udział w zabawach i zajęciach organizowanych z dziećmi uczęszczającymi do przedszkola zaproszenie na festyn przedszkolny „Majówka z mamą i tatą” i na uroczyste zakończenie roku szkolnego 5. Spotkania z rodzicami i dziećmi w sierpniu w godzinach przedpołudniowych - zwiedzanie przedszkola, wspólne zabawy w sali i w ogrodzie. ETAP II 1. Ustalenie i zobowiązanie wszystkich pracowników do indywidualnego przyjęcia każdego dziecka w pierwszych dniach września. 2. Odbierania dzieci od rodziców, zbieranie informacji o dzieciach, ich stanie zdrowia, cechach charakteru, w razie potrzeby pozostawanie rodziców z dziećmi w sali zajęć oraz skracanie czasu pobytu dziecka w przedszkolu. Nanoszenie informacji na arkusze wywiadu z rodzicami w celu szybkiego i gruntownego poznania dzieci, a poprzez te informacje planowanie i organizowanie właściwych działań adaptacyjnych uwzględniających indywidualne potrzeby i upodobania wychowanków. 3. Działania nauczyciela indywidualne z dziećmi i w małych zespołach służące integracji grupy, wzmacniające podmiotowość dziecka i rozwijające pozytywne emocje: rozmowy indywidualne w sali i w ogrodzie przedszkolnym na temat bezpiecznego poruszania się po budynku i ogrodzie, zapoznanie z możliwością wykorzystania sprzętu ogrodowego oraz zabawkami zgromadzonymi w sali 05, 06, 08. 07r. nauczycielka gr. I samoocena 09.07r. wszyscy pracownicy 09.07r. nauczycielki, pracownicy obsługi grup, w których są dzieci nowoprzybyłe 09.-11.07r. nauczycielki wszystkich grup protokoły RP protokoły zebrań AO samoocena arkusz wywiadu dok. pedagogiczna samoocena zrozumienie przez dzieci, dlaczego i po co są w przedszkolu zapoznanie z rolą jaką pełni nauczycielka w grupie, zachęcanie do ufnego i bezpośredniego zwracania się do niej wdrażanie dzieci do samodzielności oraz do kulturalnego zachowania się zapoznanie z miejscami, w których przechowuje się własne rzeczy; odnajdywanie drogi do własnej sali prowadzenie zabaw ruchowych, integracyjnych, podnoszących nastrój w grupie 4. Zebranie z rodzicami z okazji rozpoczęcia roku szkolnego; poinformowanie ich o zasadach funkcjonowania przedszkola, podstawach prawnych (Statut Przedszkola), programie rozwoju placówki (konsultowanie planu wychowawczego), programach i treściach programowych, właściwościach rozwoju dzieci danej grupy wiekowej ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dziecka i wynikających z nich zadań dla pracy nauczyciela, zapoznanie z propozycjami i oczekiwaniami rodziców, uzyskanie dodatkowych informacji o dzieciach. 5. Uroczyste nadanie nazwy grupie. Tworzenie obrzędowości grupy związanej z tą nazwą. 6. Prezentacja programu artystycznego i wręczanie własnoręcznie wykonanych upominków przez grupy starsze dzieciom nowoprzybyłym. 7. Ankiety dla rodziców sprawdzające ocenę rodziców w zakresie działań służących adaptacji dzieci jako treść do dalszych działań. 8. Wypełnianie przez nauczycielki arkusza obserwacyjnego zachowań dziecka w przedszkolu po wstępnym okresie adaptacji. 9. Przeprowadzenie z dziećmi technik ewaluacji: zdania niedokończone, psychorysunek „Mój pobyt w przedszkolu” w celu oceny ich samopoczucia w przedszkolu. 10. Opracowanie do gazetki przedszkolnej artykułu zawierającego informacje na temat przebiegu procesu adaptacji dzieci do przedszkola. 11. Zorganizowanie wystawki zdjęć pt. „Moje pierwsze kroki 09.07r. nauczycielki wszystkich grup protokoły zebrań grupowych samoocena arkusz wywiadu nauczycielka grupy I dok. pedagogiczna samoocena nauczycielki grup II i III nauczycielka grupy I dok. pedagogiczna samoocena arkusz ankiety dot. adaptacji arkusz obserwacyjny 10.07r. 10.07r. 11.07r. 11.07r. 11.07r. nauczycielki wszystkich grup „ 11.07r. „ zdania niedokończone psychorysunek „Mój pobyt w przedszkolu” artykuł w gazetce przedszkolnej w przedszkolu”. 11.07r. nauczycielka grupy I Bibliografia: Bielecka J. M. Adaptacja dziecka w przedszkolu. „Problemy psychologiczne” 2000 nr 2 Bolechowska M. Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich, Uniwersytet Śląski, Katowice 1978 Bolechowska M. Adaptacja dziecka do środowiska przedszkola. „Wychowanie w przedszkolu” 1979 nr 9 Brzezińska A. Czynniki stymulujące i blokujące uczenie się przez odkrywanie u dzieci w wieku przedszkolnym. „Kwartalnik pedagogiczny” 1985 nr 3-4 5. Chrzanowska D. Sylwetki trzylatków wstępujących do przedszkola. „Wychowanie w przedszkolu” 1997 nr 2 6. Fiutowska T. Każdy dzień w przedszkolu może być ciekawy. Trzylatki są już przedszkolakami. „Wychowanie w przedszkolu” 1984 nr 3 7. Friedl J. Moje dziecko idzie do przedszkola. Poradnik dla rodziców. Jedność Kielce 2001 8. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Kłopoty adaptacyjne dzieci do przedszkola i jak im można zaradzić. „Edukacja w przedszkolu” Grudzień 1998 9. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Płaczę i rozpaczam, gdy muszę iść do przedszkola. Okłopotach adaptacyjnych dzieci i o tym, w jaki sposób można je zmniejszyć. „Wychowanie w przedszkolu” Hurlock E. B. Rozwój dziecka. PWN Warszawa 1985 10. Ilnicka V. Trzylatek w przedszkolu. „Wychowanie w przedszkolu” 1998 nr 10 11. Kąkol M. Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola. „Wychowanie w przedszkolu” 1988 nr 2 12. Kielar M. Inicjująca i integrująca rola przedszkola w procesie wychowania dziecka. „Wychowanie w przedszkolu” 1984 nr 11-12 13. Kielar-Turska M. Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata. WSiP Warszawa 1992 14. Kienig A. Adaptacja dziecka do przedszkola. „Test” 1997 nr 1 15. Leszczyńska M. O adaptacji trzylatków w przedszkolu. „Wychowanie w przedszkolu” 1998 nr 7 16. Lis S. Proces socjalizacji dziecka w środowisku pozarodzinnym. PWN Warszawa 1992 17. Lubowiecka J. Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. WSiP Warszawa 2000 18. Lubowiecka J. Trzylatek w przedszkolu. Współpraca rodziców i nauczycieli. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr10 19. Lubowiecka J. Współpraca nauczycielek z rodzicami nad przystosowaniem dzieci trzyletnich do przedszkola. (W) Jakość życia dziecka Materiały PK OMEP. Warszawa 1994 20. Mizia M., Lemieszko J. O adaptacji dzieci trzyletnich w przedszkolu. „Wychowanie w przedszkolu” 1983 nr 9 21. Misiorna E. Lęki i poczucie zagrożenia u dzieci. „Wychowanie w przedszkolu” 1994 nr 2 22. Pietrusiewicz B. Pierwsze dni. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr 2 1. 2. 3. 4. 23. Sochaczewska G. Czynniki warunkujące przystosowanie dziecka do przedszkola. (W) B. Wilgocka-Okoń (red.) Rozwój i wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym. „Studia pedagogiczne” t. XLVIII, PAN 1985 24. Sochaczewska G. Rozwój dzieci trzyletnich. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr 2 25. Sochaczewska G. Środowiskowo-wychowawcze uwarunkowania procesu adaptacji dzieci 3-, 4-letnich do przedszkola. (W) L. Wołoszynowa (red.) Materiały do nauczania psychologii. Seria II, t. 9 PWN Warszawa 1986 26. Suchanek I. Czy muszą płakać? „Wychowanie w przedszkolu” 1988 nr 3 27. Suświłło M. Muzyka łagodzi pierwsze trudności. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr10 28. Suświłło M. Adaptacja w przedszkolu przez aktywność muzyczną. (W) Jakość życia dziecka. Materiały PK OMEP. Warszawa 1994 29. Sutkowska M. Nowe wcale nie musi być obce. Adaptacja „maluchów” w przedszkolu. „Edukacja w przedszkolu” Marzec 2000 30. Wójtowicz-Szczotka Z. Caroline Sutherland i Weronika Sherborne o trudnym okresie trzylatka. „Wychowanie w przedszkolu” 1994 nr 10 UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU AUTORSKIEGO: „ADAPTACJA DZIECKA DO WARUNKÓW ŻYCIA W PRZEDSZKOLU” Program wstępnej adaptacji został opracowany w roku 2001 dla potrzeb Przedszkola Samorządowego nr 135 w Krakowie. Wtedy też rozpoczęła się jego systematyczna realizacja, w wyniku której osiągnęliśmy zamierzone cele. Przyjęty przez nas model działania opiera się na zasadzie współpracy przedszkola z rodziną przyszłego wychowanka, nawiązywanej kilka miesięcy przed rozpoczęciem edukacji. Działania programowe rozpoczynają wraz z wydawaniem kart zapisu czyli od początku kwietnia. W tym okresie placówka prowadzi akcję informacyjną o zapisach dzieci do przedszkola i ofercie edukacyjnej w prasie lokalnej, gazetce przedszkolnej „Przez dziurkę od klucza”, podczas ogłoszeń parafialnych w kościele oraz na rozwieszanych plakatach. Wiele informacji na temat organizacji placówki, metod i kierunkach pracy z dziećmi, kadry, zajęć dodatkowych dostarcza wydawany co roku folder przedszkola. W miesiącu maju wysyłamy pocztą zaproszenia albo zawiadamiamy telefonicznie rodziców dzieci przychodzących we wrześniu po raz pierwszy do przedszkola o zebraniu, którego głównym celem jest przedstawienie źródeł problemów związanych z adaptacją oraz propozycji ich rozwiązania. Podczas zebrania rodzice poznają pracowników przedszkola, którzy będą pracowali z ich dzieckiem, zostają poinformowani o funkcji i organizacji pracy placówki oraz zachęceni do niesienia pomocy swoim dzieciom w rozwiązywaniu problemów adaptacyjnych. Rodzice mają okazję do zwiedzenia pomieszczeń przedszkola oraz do przedstawienia swoich wątpliwości, niepokojów i oczekiwań. Nauczycielki zawsze chętnie służą pomocą, udzielają odpowiedzi na trudne pytania oraz rozważają oczekiwania i propozycje opiekunów. Każdy chętny rodzic może skorzystać z poradnika „Będę przedszkolakiem”. Zawiera on szereg rad i wskazówek, jakimi powinni kierować się rodzice przygotowując swoją pociechę do roli przedszkolaka, a także krótką charakterystykę rozwoju dziecka 3-letniego oraz ramowy rozkład dnia w przedszkolu. Następnie rodzice wraz ze swoimi pociechami zostają zaproszeni na „dni otwarte” w maju i w czerwcu, w których w miarę wolnego czasu chętnie uczestniczą. Spotkania w ramach „drzwi otwartych” stwarzają możliwość wcześniejszego uczestnictwa dzieci w życiu zbiorowości przedszkolnej przez: udział dzieci w raz z rodzicami w zabawach w sali i w ogrodzie, uroczystościach przedszkolnych i imprezach. Wszystkie te działania mają na celu zapoznanie przyszłych przedszkolaków z personelem, pomieszczeniami i otoczeniem przedszkola. W czasie trzech ostatnich dni sierpnia dzieci wraz z rodzicami uczestniczą we wspólnych, zorganizowanych zabawach w sali i w ogrodzie oraz poznają swoich rówieśników. Na początku września proponujemy rodzicom następujące możliwości złagodzenia przekraczania progu przedszkolnego: skracanie czasu pobytu dziecka w przedszkolu, przynoszenie przez dzieci własnych zabawek, możliwość uczęszczania rodzeństwa do jednej grupy, w razie potrzeby pozostawanie rodziców z dziećmi w sali zajęć, ścisła współpraca z nauczycielką. W celu jak najszybszego i gruntownego poznania potrzeb i upodobań dzieci nauczycielki proszą rodziców o wypełnienie arkusza wstępnej ankiety dla rodziców. Informacje w nim zawarte pomagają w planowaniu i organizowaniu właściwych działań adaptacyjnych, uwzględniających indywidualne potrzeby i upodobania wychowanków. Wszystkie próby ułatwienia dziecku przystosowania do nowego środowiska podejmowane są po uzgodnieniu z rodzicami i we współpracy z nimi. Przez pierwsze dwa tygodnie dzieci poznają pomieszczenia i ogród przedszkolny, uczą się korzystać ze znajdujących się w nich przedmiotów, zabawek i urządzeń. Stopniowo wprowadzamy obowiązujące w grupie zasady współżycia. Prowadząc zabawy integracyjne dążymy do tego, aby dzieci się wzajemnie poznały i dobrze się ze sobą czuły. W tych pierwszych trudnych dniach staramy się dotrzeć do każdego dziecka rozmawiając, zachęcając do zabawy i bawiąc się z nim. Zmierzamy do tego, aby każdy dzień spędzony w przedszkolu, był dla dzieci ciekawy i atrakcyjny. Ciekawą formą zachęcenia dzieci do przychodzenia do przedszkola jest powierzanie każdemu z nich kwiatuszka, który musi codziennie podlewać i pielęgnować. Dziecko wie, że jeżeli nie przyjdzie to jego kwiatuszek zwiędnie. Z jednej strony ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa posiadając w sali roślinkę należącą tylko do niego, a z drugiej strony czuje się za nią odpowiedzialne. Na początku września zapraszamy rodziców na zebranie organizacyjne, podczas którego informujemy ich o zasadach funkcjonowania przedszkola, programie rozwoju placówki, właściwościach rozwoju dziecka ze szczególnym uwzględnieniem jego potrzeb i wynikających z nich zadań dla pracy nauczyciela. Zdobywamy również dodatkowe informacje o dzieciach, które pomagają nam w odpowiednim postępowaniu z nim. Od początku roku szkolnego dzieci z grupy najstarszej otaczają opieką swoich młodszych kolegów pomagając im podczas przygotowań do posiłków i leżakowania, przygotowują dla nich teatrzyk i wręczają im samodzielnie wykonane upominki. Pod koniec października dzieci zapraszają swoich rodziców na spotkanie adaptacyjne podczas którego prezentują to czego do tej pory się nauczyły czyli krótki program artystyczny związany z nazwą grupy, uczestniczą w pasowaniu na przedszkolaka, otrzymują medale, a potem ze swoimi opiekunami uczestniczą we wspólnych zabawach i grillowaniu. Podczas tej uroczystości rodzice mają okazję zobaczyć swoje dziecko w czasie pierwszych dni pobytu w placówce oglądając wystawkę zdjęć zatytułowaną: „Moje pierwsze kroki w przedszkolu”, natomiast w gazetce przedszkolnej mogą przeczytać artykuł na temat przebiegu procesu adaptacji. Druga połowa października to koniec najważniejszej części procesu adaptacyjnego. Dzieci ufnie przekraczają próg przedszkola. Czują się tutaj bezpieczne i akceptowane. Są radosne, chętnie podejmują zabawy z kolegami i uczestniczą w zajęciach. Wtedy też prosimy rodziców o wypełnienie ankiety, będącej oceną naszych działań służących adaptacji dzieci. Sprawdzeniu efektywności i celowości podjętej przez nas działalności w tym zakresie mają służyć także przygotowywane przez nauczycielki arkusze obserwacji zachowań dziecka w przedszkolu po wstępnym okresie adaptacji oraz przeprowadzone z dziećmi techniki ewaluacji: zdania niedokończone i psychorysunek „Mój pobyt w przedszkolu” w celu oceny ich samopoczucia w placówce. Psychorysunki „Mój pobyt w przedszkolu” wykonane przez dzieci z grup starszych po wstępnym okresie adaptacji przedstawiają przedszkolaki podczas: zabaw dowolnych w ogrodzie 31,25% zabaw w sali zajęć: zabaw ruchowych 25% gier i zabaw stolikowych 18,75% zabaw tematycznych 12,5% rysowania 12,5% Najczęściej dzieciom pobyt w przedszkolu kojarzy się z zabawami dowolnymi w ogrodzie takimi jak: gra w piłkę nożną, skakanie na skakance, budowanie z piasku itp. i zabawami ruchowymi w sali. Rzadziej natomiast z grami i zabawami przy stolikach, a sporadycznie z zabawami tematycznymi i rysowaniem. Żadne dziecko nie wykonało rysunku, który świadczyłby o jego negatywnym stosunku do przedszkola. Na podstawie powyższych danych i po rozmowach przeprowadzonych z dziećmi stwierdzić możemy, iż dla dzieci pobyt w przedszkolu jest zabawą czyli czymś przyjemnym, co sprawia im radość. Wynika stąd, iż podejmowane przez nas działania ułatwiające adaptację dzieci do przedszkola przynoszą oczekiwane rezultaty. Zdania niedokończone, które miały ukazać nastawienie dzieci do przedszkola brzmiały następująco: 1. Przychodzę do przedszkola, bo... 2. W przedszkolu najbardziej podoba mi się... 3. Najwięcej kłopotu sprawia mi... 4. W przedszkolu nie lubię... 5. Chciałbym, żeby w przedszkolu... Dzieci najchętniej przychodzą do przedszkola, ponieważ: Mogą się bawić 57,3% Chcą się uczyć 27,7% Są tam ich rówieśnicy 11% Jest fajnie 4% W przedszkolu najbardziej podobają się im: Zabawy 41% Obecność rówieśników 35,7% Różnorodne zabawki 14,2% Nauka 7,1% Wszystko 2% Najwięcej kłopotów podczas pobytu w placówce sprawiają przedszkolakom: Jedzenie 31,6% Rysowanie 31,4% Konflikty z rówieśnikami 20% Sznurowanie 8,4% Nic 8,6% W przedszkolu dzieci nie lubią: Jeść 42,8% Rysować 21,4% Bicia, przezywania 19,3% Spania 6,1% Hałasu 1,8% Lubią wszystko 8,6% Dzieci chciałyby, żeby w przedszkolu: Było więcej zabawek 27,5% Było więcej urządzeń do zabaw w ogrodzie Np. huśtawka na linkach 25,5% Nikt się nie bił 21,4% Było więcej wycieczek 9,6% Było więcej dzieci 7,1% Panie były zawsze wesołe 7,1% Było cicho 1,8% Z analizy powyższych danych wynika, że dzieci przychodzą najchętniej do przedszkola ze względu na możliwość podejmowania różnych zabaw, chęć nauczenia się czegoś oraz obecność rówieśników. W placówce podobają im się uczestnictwo w ciekawych zabawach, również z rówieśnikami i różnorodność zabawek. Do nie lubianych, sprawiających dzieciom najwięcej trudności czynności należy spożywanie posiłków, rysowanie i sznurowanie obuwia. Wielu przedszkolaków boi się przezywania i bicia przez inne dzieci. Najczęściej dzieci chciałyby, aby w przedszkolu było więcej zabawek do zabaw w sali i w ogrodzie oraz żeby nie dochodziło do konfliktów między nimi. Z wypowiedzi przedszkolaków wynika, iż aby ułatwić im adaptację do nowego środowiska jakim jest przedszkole należy prowadzić wiele interesujących zabaw z użyciem różnorodnych zabawek i rekwizytów w sali i w ogrodzie, podejmować szereg działań mających na celu usamodzielnienie dzieci, wdrażanie do samoobsługi oraz do współżycia i współdziałania w grupie. Z analizy ankiety dla rodziców i arkusza obserwacyjnego dla nauczycielek wynika, że aż 78,9% dzieci, których rodzice wykazali zainteresowanie programem adaptacji, dobrze przystosowało się do życia w przedszkolu. Świadczą o tym takie ich zachowania jak: chętne przychodzenie do przedszkola, bezproblemowe rozstawanie się z rodzicami i wchodzenie do sali, aktywne uczestnictwo w zabawach i zajęciach, nawiązywanie z własnej inicjatywy kontaktów słownych z dziećmi i dorosłymi, brak większych trudności z jedzeniem, załatwianiem potrzeb fizjologicznych, zasypianiem podczas leżakowania, samodzielność i zaradność, opowiadanie w domu rodzicom o tym co wydarzyło się w przedszkolu, wyrażanie chęci współdziałania z innymi w rozwiązywaniu pojawiających się trudności w pełnieniu roli przedszkolaka. Natomiast pozostałe 21,1% dzieci po wstępnym okresie adaptacji wykazywało pewne trudności w przystosowaniu, które przejawiały się między innymi płaczem podczas rozstania z rodzicami, nie pozwalaniem na pozostawienie się w nowym środowisku, niechęcią przychodzenia do przedszkola, obniżeniem nastroju, płaczliwością, ogólnym napięciem, nie podejmowaniem spontanicznie żadnych zabaw, odmawianiem udziału w zabawach organizowanych przez nauczycielkę, kurczowym trzymaniu się wychowawczyni, udzielaniu pomocy przy jedzeniu, myciu się, ubieraniu, załatwianiu potrzeb fizjologicznych, porządkowaniu, trudnościami w zasypianiu, brakiem apetytu. Jednakże prowadzone dalsze zindywidualizowane działania z tymi dziećmi pozwoliły na wdrożenie ich do roli przedszkolaka. Wszystkie podejmowane przez nas działania miały na celu ułatwić dzieciom start w przedszkolu, zachęcić rodziców do współpracy, stworzyć przedszkole przyjazne dzieciom, twórcze i otwarte na potrzeby środowiska. Uważam, że nam się to udało i nadal będziemy kontynuować nasze zabiegi adaptacyjne stale je doskonaląc i modyfikując. Gwarantują one pełny sukces pedagogiczny, a dzieciom pozwalają na bezstresowe przekraczanie progu przedszkolnego. WSTĘPNA ANKIETA DLA RODZICÓW Drodzy Państwo! Pragniemy poinformować, że cały personel naszego przedszkola czyni wszystko, aby rozpoczęcie edukacji przedszkolnej było dla dziecka bezstresowe i radosne. Dlatego chcemy poznać Wasze Dziecko, jego upodobania i potrzeby. Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety i zapewniamy, że wszystkie uwagi Państwa zostaną uwzględnione przy planowaniu pracy przedszkola. 1. Imię i nazwisko dziecka.................................................................................................... 2. Data urodzenia.................................................................................................................. 3. Który rok uczęszcza dziecko do przedszkola................................................................... 4. Rodzeństwo (wiek, płeć, sympatia).................................................................................. 5. Przebyte choroby.............................................................................................................. 6. Dziecko jest uczulone na................................................................................................... 7. Czy dziecko na ogół jada (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). często – mniejsze ilości pożywienia b). rzadziej, ale za to obficie c). różnie, zależnie od apetytu 8. Nielubiane potrawy........................................................................................................... 9. Sprawność motoryczna (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). dobra b). przeciętna c). słaba 10. Ustalone zasady postępowania z dzieckiem..................................................................... .......................................................................................................................................... 11. Czy dziecko chętnie wykonuje polecenia dorosłych (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). tak b). nie c). niekiedy 12. W jaki sposób dziecko jest nagradzane (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). pochwała słowna b). pochwala bezsłowna (uśmiech, przytulenie, gest) c). nagroda rzeczowa (zabawka, słodycze, książeczka) d). inne (jakie?).................................................................................................................... 13. Jakie kary są stosowane w odniesieniu do dziecka (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). cielesne b). pozbawienie przyjemności c). nagana 14. Komunikowanie się dziecka (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). posługuje się mową komunikatywną w kontaktach z rodzicami, z innymi dorosłymi, z rówieśnikami b). ograniczony kontakt słowny poprzez......................................................................... c). brak kontaktu słownego 15. Ile czasu dziecko spędza na zabawie............................................................................... 16. W co i z kim dziecko bawi się najchętniej....................................................................... 17. Czy po zabawie dziecko sprząta zabawki........................................................................ 18. Ile czasu dziecko spędza przed telewizorem.................................................................... 19. Jak jest nazywane pieszczotliwie..................................................................................... 20. Ulubiony film, bohater, bajka........................................................................................... 21. Ulubiona książka, zabawka, przedmiot............................................................................ 22. Ulubiony kolega................................................................................................................ 23. Dziecko jest (proszę podkreślić właściwą odpowiedź): a). wdrażane do samodzielności b). wyręczane przez rodziców c). samodzielnie wykonuje czynności (wymienić jakie)................................................... ........................................................................................................................................... 24. *Dziecko jest szczęśliwe, kiedy........................................................................................ 25. *Dziecko oczekuje czułości, kiedy? Jakiej? .................................................................... 26. *Dziecko denerwuje się, gdy............................................................................................ 27. *Dziecko cieszy się, gdy................................................................................................... 28. *Dziecko nie lubi, gdy...................................................................................................... * Proszę napisać w jaki sposób się to objawia. ANKIETA OBSERWACJI ADAPTACJI DZIECKA DO ŻYCIA W PRZEDSZKOLU Drodzy Państwo! Upływa drugi miesiąc pobytu Państwa dziecka w naszej placówce. W tym czasie podjęliśmy szereg działań zmierzających do ułatwienia mu bezstresowego przekroczenia progu przedszkolnego. Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety sprawdzającej efektywność naszej pracy w tym zakresie. I. Dane o dziecku: 1. Imię i nazwisko................................................................................................ 2. Data urodzenia................................................................................................. II. Reakcje dziecka w pierwszych dniach pobytu w przedszkolu (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi): 1. nie chciało wejść do sali zajęć, usiłowało pozostać z rodzicami 2. płakało w czasie rozstania z rodzicami, tuliło się do nich 3. było mu obojętne – ani się nie cieszyło, ani nie protestowało 4. potrzebowało dłuższego czasu przebywania z rodzicami w sali 5. prosiło, aby rodzice przychodzili wcześniej 6. nie chciało spać 7. niechętnie pozostawało w przedszkolu, jednakże po namowach zgadało się 8. krzyczało, zapierało się nogami, kopało, gryzło 9. bez problemów rozstawało się z rodzicami i wychodziło z sali III. Informacje o dziecku po wstępnym okresie adaptacji 1. Samodzielność i samowystarczalność (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi): a). samodzielnie je b). wymaga niewielkiej pomocy przy jedzeniu c). trzeba je karmić d). potrafi samo się ubrać, włożyć buty, pantofle e). ubiera się z niewielką pomocą osób dorosłych f). wymaga pomocy przy ubieraniu g). umie samodzielnie skorzystać z toalety h). zgłasza swoje potrzeby, ale wymaga pomocy przy pójściu do toalety i). trzeba je pilnować, bo zapomina o zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych j). potrafi uporządkować zabawki po skończonej zabawie k).potrzebuje pomocy przy porządkowaniu zabawek l).potrafi posługiwać się przyborami 2. Stopień znajomości warunków życia w przedszkolu (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi): a). chętnie opowiada o tym, co wydarzyło się w przedszkolu b). nie wypowiada się na temat pobytu w przedszkolu c). zna panie pracujące w oddziale d). orientuje się w rozmieszczeniu pomieszczeń przedszkolnych (sala zajęć, szatnia, łazienka) i zna ich przeznaczenie e). potrafi odnaleźć drogę do własnej sali f). zna kąciki zainteresowań w sali i umie z nich korzystać g). ma ulubionego kolegę, koleżankę................................................................... h). W przedszkolu najbardziej: - podoba mu się......................................................................................... - lubi bawić się.......................................................................................... - martwi go, gdy......................................................................................... - boi się....................................................................................................... 3. Obecne samopoczucie dziecka w przedszkolu. Dziecko jest: a). radosne b). zadowolone c). swobodne d). onieśmielone e). zaniepokojone f). smutne (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) 4. Umiejętność przystosowania się do warunków przedszkola (proszę podkreślić właściwe odpowiedź): a). łatwo przystosowuje się b).ma trudności w zaakceptowaniu nowych warunków i okazuje to poprzez..... .......................................................................................................................... c). brak możliwości zaaklimatyzowania się IV. Jak ocenia Pan(i) sposób wprowadzania dziecka w rolę przedszkolaka przez przedszkole? Jak Pana(i) zdaniem powinien być zorganizowany okres adaptacji dziecka w placówce?................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ARKUSZ OBSERWACYJNY ZACHOWAŃ DZIECKA W PRZEDSZKOLU PO WSTĘPNYM OKRESIE ADAPTACJI Imię i nazwisko dziecka: Czy rodzice uczestniczyli w programie wstępnej adaptacji dziecka do warunków przedszkola? a). tak b). nie (proszę podkreślić właściwą odpowiedź) I. Reakcja dziecka na pobyt w przedszkolu: 1. Chętnie chodzi do przedszkola. 2. Już po kilku dniach bez problemu rozstaje się z rodzicami i wchodzi do sali. 3. Płacze przy rozstaniu z rodzicami. 4. Chce uciekać do domu. 5. Jest agresywne, wyrywa się, kopie, bije itp. 6. Informuje, że nie lubi chodzić do przedszkola. 7. Przez większą część dnia jest smutne, rozżalone. 8. Ciągle pyta, kiedy przyjdą rodzice. 9. Jest lękliwe, czegoś się boi. 10. Przejawia ogólny niepokój ruchowy. (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) II. Występowanie zaburzeń wegetatywnych, ruchowych i łaknienia: 1. 2. 3. 4. Moczy się, mimo, iż opanowało nawyk czystości. Jąka się. Obgryza paznokcie. Ma trudności z zasypianiem, śpi krotko, niespokojnie. 5. 6. 7. 8. 9. Budzi się z trudem, po przebudzeniu płacze, nie chce się ubierać. Ma tiki. Nie ma apetytu. Zjada łapczywie, domaga się dokładek. Przejawia stereotypy ruchowe ( np. kiwa się)...................................................... .............................................................................................................................. (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) III. Nawiązywanie kontaktów społecznych: 1. Łatwo nawiązuje kontakt z nauczycielką. 2. Potrafi udzielać informacji o sobie. 3. Jasno wyraża swoje potrzeby. 4. Chętnie bawi się z dziećmi. 5. Nie bawi się z innymi dziećmi, nie lubi z nimi rozmawiać, jest zawsze samo. 6. Jest agresywne w stosunku do dzieci. 7. Jest szczególnie niegrzeczne, nieposłuszne wobec wychowawców. 8. Prowokuje wychowawczynię do zwracania na nie uwagi, popisuje się, domaga się specjalnego wyróżniania go. 9. Zachowanie dziecka wskazuje, że boi się dorosłych. 10. Preferuje zabawę z wychowawczynią, tylko z nią chce się bawić. 11. Boi się nowych pomieszczeń, sytuacji, osób (np. nie chce uczestniczyć w zajęciach, które prowadzą nowe osoby itp.)..................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) IV. Podejmowanie zabaw: 1. 2. 3. 4. 5. Interesuje się zabawkami. Bierze udział w zabawach i zajęciach organizowanych przez nauczycielkę. Nie interesuje się zabawkami. Siedzi bezczynnie, spaceruje. Na zwraca na nic uwagi. 6. Trzeba je namawiać do zabawy. 7. Niszczy zabawki. (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) V. Radzenie sobie w sytuacjach konfliktowych: 1. W sytuacjach trudnych, konfliktowych próbuje radzić sobie samo. 2. W razie kłopotów (np. sprzeczka z kolegą o zabawkę) nie próbuje znaleźć wyjścia, nie prosi o pomoc. Bezradnie ustępuje. 3. Na trudności, przykre sytuacje: - reaguje krzykiem, - rzuca się na podłogę, - płacze, - jest rozżalone, - jest obrażone, - trudno je uspokoić. .............................................................................................................. .............................................................................................................. (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) VI. Samodzielność: 1. Dziecko potrafi samodzielnie: - pić z kubka, - jeść łyżką z talerza, - podciągnąć samodzielnie dolne części garderoby, - zdjąć i założyć kapcie, - zdjąć i włożyć bluzeczkę czy kurtkę w szatni, - myć ręce w łazience, - wycierać nos, - rozpoznawać swoje rzeczy wśród innych, - uporządkować zabawki po skończonej zabawie. 2. W sytuacjach wymagających samodzielności nie próbuje sobie radzić, ale bezradnie czeka na pomoc. 3. Próbuje sobie radzić samo, ale popełnia liczne błędy......................................... ............................................................................................................................. ............................................................................................................................. (proszę podkreślić właściwe odpowiedzi) SCENARIUSZ SPOTKANIA ADAPTACYJNEGO Z RODZICAMI Termin spotkania: maj Cel spotkania: - nawiązanie kontaktu z rodzicami, - ułatwienie adaptacji dzieci do życia w przedszkolu Przebieg spotkania: 1. Powitanie rodziców i podanie celu spotkania Zebraliśmy się, aby zastanowić się jak przygotować dziecko do pobytu w przedszkolu, jak najlepiej przygotować dziecko, aby wejście w środowisko przedszkolne było dla niego jak najmniejszym stresem. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, jak dziecko będzie się czuło w przedszkolu. 2. Zawarcie kontraktu Aby spotkanie mogło spełnić swój cel proponuję zawarcie kontraktu, który będzie określał zasady panujące w czasie jego trwania i który będzie do przyjęcia dla każdego z uczestników. Omówienie kontraktu, głosowanie: 1) Mówimy szczerze i otwarcie 2) Każdy ma prawo wygłosić swoje wątpliwości i zdanie 3) Żadna wypowiedź nie podlega krytyce, do każdej jednak możemy się ustosunkować 4) Wszyscy jesteśmy równorzędni – równo ważni 5) Udział jest dobrowolny 6) Mówimy sobie po imieniu 3. Przedstawianie się sobie Ponieważ jesteśmy w przedszkolu spróbujmy się pobawić. Usiądźmy w kręgu. Abyśmy mogli lepiej się poznać, proponuję, żebyśmy podawali sobie piłkę i każdy przedstawi się i powie parę słów o sobie (jeśli ma na to ochotę). Powtórzenie zabawy – podawanie swojego imienia i określenie siebie przymiotnikiem rozpoczynającym się na pierwszą literę swojego imienia np. Patrycja – pracowita. 4. „ Twarze” – określenie swojego nastroju Na tablicy umieszczone są twarze wyrażające różne stany. Proszę byśmy spróbowali określić swój obecny nastrój poprzez przypięcie karteczki przy odpowiedniej twarzy na tablicy. 5. Zdania niedokończone Moje dziecko idzie do przedszkola, mam nadzieję, że... Moje dziecko idzie do przedszkola, obawiam się... 6. Część teoretyczna przybliżenie funkcji i organizacji pracy placówki zaprezentowanie rozkładu dnia nakreślenie obrazu rozwojowego dziecka 3-letniego przedstawienie źródeł problemów związanych z adaptacją oraz propozycji ich wspólnego pokonania zapoznanie się propozycjami i oczekiwaniami rodziców przekazanie rodzicom zaproszeń dla dzieci do wspólnej zabawy w przedszkolu i w ogrodzie zaproszenie na festyn przedszkolny „Majówka z mamą i tatą”, uroczyste zakończenie roku szkolnego i na spotkania w sierpniu w godzinach przedpołudniowych - zwiedzanie przedszkola, wspólne zabawy w sali i w ogrodzie 7. Wspólne zwiedzanie budynku przedszkolnego 8. Określanie teraźniejszego nastroju Przypięcie na tablicy karteczki przy odpowiedniej twarzy ilustrującej obecne samopoczucie, czy uległo zmianie. 9. Rozdawnictwo materiałów: - Poradnik „Będę przedszkolakiem” - Wizja i misja przedszkola - Plan wychowawczy - Projekt „Małe dziecko” 10. Przesyłanie iskierki Rodzice „przesyłają iskierkę” – uściśnięcie dłoni na znak, że będziemy się wspólnie starać, aby dzieci jak najchętniej przyszły do przedszkola i dobrze się w nim czuły. 11. Tworzenie pajęczyny Każdy rzuca do wybranej osoby kłębek wełny, pozostawiając w ręce nitkę. Gdy powstanie pajęczyna jedna osoba ją przecina, co symbolizuje rozwiązanie spotkania. SCENARIUSZ SPOTKANIA ADAPTACYJNEGO Z RODZICAMI Termin spotkania: maj Cel spotkania: - nawiązanie kontaktu z rodzicami, - ułatwienie adaptacji dzieci do życia w przedszkolu Przebieg spotkania: 1. Powitanie rodziców i podanie celu spotkania Zebraliśmy się, aby zastanowić się jak przygotować dziecko do pobytu w przedszkolu, jak najlepiej przygotować dziecko, aby wejście w środowisko przedszkolne było dla niego jak najmniejszym stresem. Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, jak dziecko będzie się czuło w przedszkolu. 2. Zawarcie kontraktu Aby spotkanie mogło spełnić swój cel proponuję zawarcie kontraktu, który będzie określał zasady panujące w czasie jego trwania i który będzie do przyjęcia dla każdego z uczestników. Omówienie kontraktu, głosowanie: 7) Mówimy szczerze i otwarcie 8) Każdy ma prawo wygłosić swoje wątpliwości i zdanie 9) Żadna wypowiedź nie podlega krytyce, do każdej jednak możemy się ustosunkować 10) Wszyscy jesteśmy równorzędni – równo ważni 11) Udział jest dobrowolny 12) Mówimy sobie po imieniu 3. Przedstawianie się sobie Ponieważ jesteśmy w przedszkolu spróbujmy się pobawić. Usiądźmy w kręgu. Abyśmy mogli lepiej się poznać, proponuję, żebyśmy podawali sobie piłkę i każdy przedstawi się i powie parę słów o sobie (jeśli ma na to ochotę). Powtórzenie zabawy – podawanie swojego imienia i określenie siebie przymiotnikiem rozpoczynającym się na pierwszą literę swojego imienia np. Patrycja – pracowita. 4. „ Twarze” – określenie swojego nastroju Na tablicy umieszczone są twarze wyrażające różne stany. Proszę byśmy spróbowali określić swój obecny nastrój poprzez przypięcie karteczki przy odpowiedniej twarzy na tablicy. 5. Zdania niedokończone Moje dziecko idzie do przedszkola, mam nadzieję, że... Moje dziecko idzie do przedszkola, obawiam się... 6. Część teoretyczna przybliżenie funkcji i organizacji pracy placówki zaprezentowanie rozkładu dnia nakreślenie obrazu rozwojowego dziecka 3-letniego przedstawienie źródeł problemów związanych z adaptacją oraz propozycji ich wspólnego pokonania zapoznanie się propozycjami i oczekiwaniami rodziców przekazanie rodzicom zaproszeń dla dzieci do wspólnej zabawy w przedszkolu i w ogrodzie zaproszenie na festyn przedszkolny „Majówka z mamą i tatą”, uroczyste zakończenie roku szkolnego i na spotkania w sierpniu w godzinach przedpołudniowych - zwiedzanie przedszkola, wspólne zabawy w sali i w ogrodzie 7. Wspólne zwiedzanie budynku przedszkolnego 8. Określanie teraźniejszego nastroju Przypięcie na tablicy karteczki przy odpowiedniej twarzy ilustrującej obecne samopoczucie, czy uległo zmianie. 9. Rozdawnictwo materiałów: - Poradnik „Będę przedszkolakiem” - Wizja i misja przedszkola - Plan wychowawczy - Projekt „Małe dziecko” 10. Przesyłanie iskierki Rodzice „przesyłają iskierkę” – uściśnięcie dłoni na znak, że będziemy się wspólnie starać, aby dzieci jak najchętniej przyszły do przedszkola i dobrze się w nim czuły. 11. Tworzenie pajęczyny Każdy rzuca do wybranej osoby kłębek wełny, pozostawiając w ręce nitkę. Gdy powstanie pajęczyna jedna osoba ją przecina, co symbolizuje rozwiązanie spotkania. SCENARIUSZ SPOTKANIA ADAPTACYJNEGO W GRUPIE DZIECI 4,5-LETNICH Cele: - nawiązanie bliższego kontaktu zarówno z dziećmi jak i ich rodzicami, tworzenie atmosfery radości, przyjaźni, zaufania, poznanie rodziców w działaniu i w zabawie z własnym dzieckiem, moż liwość pokazania elementów naszej pracy, a tym samym wiedzy, umiejętności i kompetencji 1. Powitanie rodziców słowami: „Serdecznie dzisiaj wszystkich witamy i do zabawy z nami pięknie zapraszamy”, a następnie każde z dzieci mówi swoje imię i wykonuje ukłon. 2. Przedstawienie przez dzieci programu artystycznego: - taniec w przebraniu misiów przy piosence „Średniaki to zuchy misiaki”, - ilustrowanie ruchem piosenki pt. „Przedszkolaczek” i „Wielkie Święto”, - „podróż do przedszkola” przy piosence „Pociąg misioludków”. 3. Pasowanie na średniaka – misiaka – dotykanie prawego ramienia dziecka dużym, kartonowym rogiem z kolorowymi chrupkami i wypowiadanie słów: „nie jesteś już krasnoludkiem, ale misioludkiem” oraz wręczanie kolorowego roga z chrupkami. 4. Wspólne zabawy dzieci z rodzicami: - Zabawa ruchowa pt. „Sznurkowe pary” W rytm muzyki rodzic z dzieckiem, trzymając sznurek poruszają się po sali, pary mijają się, przechodzą pod sznurkowymi mostami. - Rozpoznawanie przez rodziców swojego dziecka na portrecie wcześniej przez niego wykonanym. Konkurs dla rodzica z dzieckiem na najdłuższą obierzynę z jabłka (rodzic obiera jabłko, dziecko kibicuje). Skojarzenia – rysunki wyjmowane powoli z koperty, odgadywanie z czym się kojarzą. Zabawa ruchowa „Sałatka owocowa” Każdy otrzymuje plakietkę z obrazkiem jakiegoś owocu (jabłko, gruszka, śliwka), przypina ją i siada na krzesełku w kole. Na hasło: „jabłka i gruszki” osoby posiadające plakietkę z tymi owocami zmieniają miejsca. Natomiast na komendę: „sałatka owocowa” wszyscy zamieniają się miejscami, a prowadzący stara się zająć czyjeś krzesło. Osoba, która zostaje w kole bez krzesła, dl\alej prowadzi zabawę. - Konkurs pt. „Jaka to melodia?” Dwuosobowe zespoły po wysłuchaniu fragmentu melodii muszą podać tytuł piosenki lub zaśpiewać jej fragment. 5. Wspólne grillowanie oraz zabawy przy muzyce biesiadnej z kasety magnetofonowej. 6. Rozmowy indywidualne z rodzicami – wyjaśnianie wątpliwości rodziców, ustalanie zasad postępowania z dzieckiem. SCENARIUSZ SPOTKANIA ADAPTACYJNEGO W GRUPIE DZIECI 6-LETNICH Cele: - nawiązanie bliższego kontaktu zarówno z dziećmi jak i ich rodzicami, tworzenie atmosfery radości, przyjaźni, zaufania, poznanie rodziców w działaniu i w zabawie z własnym dzieckiem, możliwość pokazania elementów naszej pracy, a tym samym wiedzy, umiejętności i kompetencji Powitanie rodziców podczas zabawy ruchowej ze śpiewem „Wszyscy są” Przedstawienie przez dzieci programu artystycznego: zaprezentowanie tańca przy piosence „Smerfów świat” przedstawienie inscenizacji „Smerfy w krainie zdrowia” „Smerfetka czyścioszek” 9. pasowanie na Smurfa-starszaka - dotykanie prawego ramienia dziecka dużym kartonowym ołówkiem i wypowiadanie słów: „pasuję cię na Smurfa starszaka, nie na ważniaka”, wręczanie drobnych upominków. 4. Wzajemne przedstawianie się – dzieci przedstawiają swoich rodziców, a rodzice dzieci 5. Wspólne zabawy dzieci z rodzicami: - Zabawa ruchowa „Ludzie do ludzi” Chodzimy parami po okręgu koła. Na hasło: „ludzie do ludzi”, koło zewnętrzne przesuwa się o jedną osobę w prawo. Ze stojącą naprzeciwko osobą łączymy się podanymi częściami ciała, np. ucho do ucha, kolano do kolana itp. - Zabawa dydaktyczna pt. „O którym obrazku mowa?” Chętni rodzice opisują jeden z obrazków wiszących na tablicy, zadaniem dzieci jest odgadnięcie, który to obrazek. Potem następuje zmiana ról. 7. 8. - - Zabawa „Tratwa ratunkowa” Rodzice z dziećmi spacerują po sali w rytm muzyki. Na hasło: „tratwa ratunkowa” starają się jak najszybciej stanąć na tratwie – dużym arkuszu papieru osobno dzieci i rodzice. - Rysowanie przez rodziców z zawiązanymi oczami, portretu swoich dzieci pod ich dyktando. - Rozpoznawanie przez rodziców swojego dziecka po dotyku nosa. Konkurs „Kto zajmie krzesło?” W konkursie bierze udział pięć par rodziców z dziećmi. Przy akompaniamencie muzyki chodzą oni dookoła krzeseł ustawionych na środku sali, przy czym zawsze mamy o jedno krzesło mniej w stosunku do osób chcących zająć na nich miejsca. Osoba, która nie zdąży usiąść, odpada z dalszej gry. 6. Wspólne grillowanie 7. Śpiewanie piosenki pożegnalnej pt. „Na pożegnanie wszyscy razem: hip, hip, hura, hip, hip, hura, hip,hip, hura” 8. Rozmowy indywidualne z rodzicami – wyjaśnianie wątpliwości rodziców, ustalanie zasad postępowania z dzieckiem BIBLIOGRAFIA: 1. Bielecka J. M. Adaptacja dziecka w przedszkolu. „Problemy psychologiczne” 2000 nr 2 2. Bolechowska M. Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich, Uniwersytet Śląski, Katowice 1978 3. Bolechowska M. Adaptacja dziecka do środowiska przedszkola. „Wychowanie w przedszkolu” 1979 nr 9 4. Brzezińska A. Czynniki stymulujące i blokujące uczenie się przez odkrywanie u dzieci w wieku przedszkolnym. „Kwartalnik pedagogiczny” 1985 nr 3-4 5. Chrzanowska D. Sylwetki trzylatków wstępujących do przedszkola. „Wychowanie w przedszkolu” 1997 nr 2 6. Fiutowska T. Każdy dzień w przedszkolu może być ciekawy. Trzylatki są już przedszkolakami. „Wychowanie w przedszkolu” 1984 nr 3 7. Friedl J. Moje dziecko idzie do przedszkola. Poradnik dla rodziców. Jedność Kielce 2001 8. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Kłopoty adaptacyjne dzieci do przedszkola i jak im można zaradzić. „Edukacja w przedszkolu” Grudzień 1998 9. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. Płaczę i rozpaczam, gdy muszę iść do przedszkola. Okłopotach adaptacyjnych dzieci i o tym, w jaki sposób można je zmniejszyć. „Wychowanie w przedszkolu” Hurlock E. B. Rozwój dziecka. PWN Warszawa 1985 10. Ilnicka V. Trzylatek w przedszkolu. „Wychowanie w przedszkolu” 1998 nr 10 11. Kąkol M. Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola. „Wychowanie w przedszkolu” 1988 nr 2 12. Kielar M. Inicjująca i integrująca rola przedszkola w procesie wychowania dziecka. „Wychowanie w przedszkolu” 1984 nr 11-12 13. Kielar-Turska M. Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata. WSiP Warszawa 1992 14. Kienig A. Adaptacja dziecka do przedszkola. „Test” 1997 nr 1 15. Leszczyńska M. O adaptacji trzylatków w przedszkolu. „Wychowanie w przedszkolu” 1998 nr 7 16. Lis S. Proces socjalizacji dziecka w środowisku pozarodzinnym. PWN Warszawa 1992 17. Lubowiecka J. Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. WSiP Warszawa 2000 18. Lubowiecka J. Trzylatek w przedszkolu. Współpraca rodziców i nauczycieli. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr10 19. Lubowiecka J. Współpraca nauczycielek z rodzicami nad przystosowaniem dzieci trzyletnich do przedszkola. (W) Jakość życia dziecka Materiały PK OMEP. Warszawa 1994 20. Mizia M., Lemieszko J. O adaptacji dzieci trzyletnich w przedszkolu. „Wychowanie w przedszkolu” 1983 nr 9 21. Misiorna E. Lęki i poczucie zagrożenia u dzieci. „Wychowanie w przedszkolu” 1994 nr 2 22. Pietrusiewicz B. Pierwsze dni. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr 2 23. Sochaczewska G. Czynniki warunkujące przystosowanie dziecka do przedszkola. (W) B. Wilgocka-Okoń (red.) Rozwój i wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym. „Studia pedagogiczne” t. XLVIII, PAN 1985 24. Sochaczewska G. Rozwój dzieci trzyletnich. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr 2 25. Sochaczewska G. Środowiskowo-wychowawcze uwarunkowania procesu adaptacji dzieci 3-, 4-letnich do przedszkola. (W) L. Wołoszynowa (red.) Materiały do nauczania psychologii. Seria II, t. 9 PWN Warszawa 1986 26. Suchanek I. Czy muszą płakać? „Wychowanie w przedszkolu” 1988 nr 3 27. Suświłło M. Muzyka łagodzi pierwsze trudności. „Wychowanie w przedszkolu” 1993 nr10 28. Suświłło M. Adaptacja w przedszkolu przez aktywność muzyczną. (W) Jakość życia dziecka. Materiały PK OMEP. Warszawa 1994 29. Sutkowska M. Nowe wcale nie musi być obce. Adaptacja „maluchów” w przedszkolu. „Edukacja w przedszkolu” Marzec 2000 30. Wójtowicz-Szczotka Z. Caroline Sutherland i Weronika Sherborne o trudnym okresie trzylatka. „Wychowanie w przedszkolu” 1994 nr 10 „MOJE DZIECKO IDZIE DO PRZEDSZKOLA” Adaptacja dzieci do przedszkola Od trzeciego roku życia zaczyna się okres zwany przedszkolnym. Znaczna liczba dzieci po ukończeniu trzech lat zaczyna uczęszczać do przedszkola. W czasie zapisów dzieci rodzice często zadają pytania: co dziecko idące do przedszkola powinno umieć?, na ile musi być samodzielne?. Pytania te można sprowadzić do jednego – kiedy dziecko osiągnie dojrzałość przedszkolną? Zdaniem psychologów dojrzałość przedszkolna jest równoznaczna z osiągnięciem takiego stopnia rozwoju fizycznego, umysłowego oraz społeczno – emocjonalnego, jaki pozwala mu na pozostanie kilka godzin codziennie pod opieką personelu przedszkola i współuczestniczenie w zajęciach tam prowadzonych. Wyrazem adaptacji małego dziecka do przedszkola jest umiejętność zaspokojenia w tym środowisku potrzeb własnych oraz zdolność do spełniania stawianych wymagań. Dzieci przychodzące do przedszkola znacznie różnią się między sobą poziomem zdolności przystosowawczych. Część z nich adaptuje się do przedszkola łatwo, ale są też dzieci mające duże problemy z adaptacją. Niejednokrotnie już w pierwszych dniach września rodzice z przerażeniem patrzą jak dziecko rozpaczliwie broni się przed pozostaniem w przedszkolu – w obcym miejscu, bez bliskich sobie osób. W tym momencie zaczyna się dramat dzieci i rodziców. Aby temu zapobiec należy już wcześniej rozpocząć przygotowania dziecka do roli przedszkolaka. Kiedy zapada decyzja o wysłaniu dziecka do przedszkola warto już wcześniej pracować nad niektórymi umiejętnościami, takimi jak: radzenie sobie z czynnościami samoobsługowymi (jedzenie, mycie, ubieranie się...), zgłaszanie swoich potrzeb, zabawa z rówieśnikami. Nim dziecko powędruje do przedszkola, roztaczamy przed nim niejednokrotnie wspaniale wizje. Tymczasem może się okazać, że rzeczywistość jest mniej kolorowa. Należy uświadomić dziecku, że każde nowe miejsce niesie ze sobą niespodzianki. Są wśród nich te miłe i te mniej sympatyczne. Przed właściwym rozpoczęciem chodzenia do przedszkola warto z dzieckiem często odwiedzać przedszkole w celu zapoznania z budynkiem, jego otoczeniem, poszczególnymi pomieszczeniami, personelem oraz uczestniczyć w zajęciach otwartych proponowanych przez nauczycielki. Chodzenie do przedszkola powinno być traktowane jako naturalna rzecz (podobnie jak mama chodzi do pracy). Rodzice powinni być konsekwentni, gdyż przerywanie rytmu chodzenia przedłuża tylko okres adaptacji. Dziecko powoli zrozumie, że przedszkole jest jego obowiązkiem, a na pewno niedługo stanie się przyjemnością. Nie rozprawiajcie w pierwszych dniach o wątpliwościach, dotyczących nowego przedszkola. Już od pierwszych dni zauważajcie najmniejsze sukcesy dziecka, a ewentualne porażki bagatelizujcie. Rozmawiajcie na temat minionego dnia, ale nie wypytujcie zbyt natarczywie, co się wydarzyło. Pozwólcie dziecku mówić o tym, co dla niego jest ważne i o czym chce wam powiedzieć. W pierwszych dniach dziecka w przedszkolu można regulować czas jego pobytu po uprzednim umówieniu się z nauczycielką. Wytłumaczcie dziecku, że to naturalne, że jest wam smutno, kiedy jesteście osobno. Bardzo się kochacie, przez długi czas byliście razem i tęsknicie za sobą. Zapewnijcie dziecko, że wkrótce przyzwyczaicie się do nowej sytuacji i będzie wam łatwiej. Upewnijcie dziecko, że zawsze o określonej porze będziecie je odbierać z przedszkola. Postarajcie się tak zorganizować poranek, by starczyło czasu na przytulanie, wyszeptanie do ucha „kocham cię”, czułe pożegnanie najpierw w domu, a potem w przedszkolu. Pożegnanie dziecka powinno się odbywać bez pośpiechu, ale również bez zbytniego przedłużania czasu rozstania. Jeżeli dziecko płacze przy rozstaniu nie zawstydzajcie go dając za przykład dzieci, które nie płaczą. Rodzice nie powinni podejmować za dziecko decyzji dotyczących jedzenia, jeśli nie ma alergii na pokarmy, należy je zachęcić do ich zjadania. Leżakowanie to doskonały czas na relaks, odpoczynek, wyciszenie po bardzo aktywnym okresie przedobiednim. Z czasem najbardziej niechętne dzieci chcą odpoczywać na leżaku. Ulubiona zabawka przyniesiona z domu na pewno pomoże dziecku w adaptacji, stworzy poczucie bezpieczeństwa. Wyposażcie dziecko w wygodne ubranie. Spodnie na gumce, buty na rzepy i sweterek wkładany przez głowę nie będą stanowiły dodatkowego utrudnienia podczas rozbierania i ubierania. Warto nawiązać kontakt z wychowawcą grupy. Nauczyciel chętnie poinformuje rodzica o tym jak dziecko zjadało posiłki, czy dobrze się bawiło, czy wystąpiły problemy wychowawcze, jak radzi sobie podczas zabaw i zajęć oraz podpowie nad czym należałoby popracować w domu. Wiadomości i umiejętności zdobyte w przedszkolu powinny być utrwalane w domu. Trzeba pracować z dzieckiem szczególnie w tych dziedzinach, które sprawiają mu największe trudności. Pamiętajmy, że opinie i uwagi nauczycielek, szczególnie trudne do zaakceptowania przez rodziców wynikają z troski o dziecko. Przedszkole jest partnerem rodziców we właściwym kształtowaniu osobowości ich pociech. Pobyt w przedszkolu jest tylko jednym z etapów w życiu dziecka. Dołóżmy starań, aby on był wspominany jako jeden z najradośniejszych okresów jego życia. Nasze przedszkole od pięciu lat realizuje program adaptacji dzieci do przedszkola, który zainteresowanym rodzicom przynosi pożądane efekty.
