Uczestnictwo w kulturze jako sposób budowania stratyfikacji
advertisement
UCZESTNICTWO W KULTURZE JAKO SPOSÓB BUDOWANIA STRATYFIKACJI SPOŁECZNEJ? Chlebicki Michał Grodny Seweryn Solecki Przemysław STRUKTURA PREZENTACJI Prezentacja danych zebranych w badaniu Uczestnictwa Polaków w kulturze. GUS. Ostatnie badanie w 2004, następne w 2009 Cztery elementy prezentacji: ukazanie charakterystycznych (powtarzających się) typów uczestnictwa w kulturze (PCA) podanie cech społeczno – demograficznych otwarty i zamknięty charakter wyróżnionych typów uczestnictwa wnioski z analizy CZĘŚĆ PIERWSZA: ANALIZA GŁÓWNYCH SKŁADOWYCH Istota Analizy Głównych Składowych Wyróżnione typy: czytelnik – dziedzina zachowań związana z czytaniem książek, niezależnie z jakich powodów: w celach zawodowych, dla przyjemności itp. rozrywka – dwa elementy: gama zachowań w formie uczestnika widowni – bycie częścią publiczności w zbiorowym spektaklu (imprezy sportowe, kabaretowe, koncerty muzyki rozrywkowej), formy amatorskiego, aktywnego udziału w tego typu formach, choć na mniejszą skalę (uczestnictwo w zajęciach domów kultury, szeroko pojętych dyskotekach, oraz spotkaniach towarzyskich) kultura sceniczna – typ uczestnictwa w kulturze, które związane jest z uczęszczaniem do teatrów, oper, operetek, filharmonii filmowiec – typy uczestnictwa w kulturze związane z 10 muzą. Kluczowy jest sam fakt oglądania filmu, nośnik – kino, domowy zestaw DVD, komputer z odpowiednim czytnikiem – ma drugorzędne znaczenie CZĘŚĆ PIERWSZA: ANALIZA GŁÓWNYCH SKŁADOWYCH Wyróżnione typy: Radio i TV – choć z obu mediów korzystamy z innych sytuacjach, to analiza pokazuje że pozostają one w symbiozie. Bierne formy uczestnictwa, które wydają się ze sobą nie konkurować kultura informacji – zachowania związana z traktowaniem gazety jako podstawowej formy przekazu i źródła informacji o świecie. Dotyczy zarówno gazet codziennych jak i ilustrowanych tygodników stanowiących podsumowanie zjawisk z pewnego okresu czasu. turystyka kulturalno-historyczna – do tej kategorii wchodzą zachowania związane z odwiedzaniem zabytków i miejsc gromadzących dobra kultury: muzeów oraz galerii, również tych zagranicznych. kultura przez komputer – wiąże się ze specyficznym stylem życia i praktycznie nieodzownie łączy się z wykorzystaniem zasobów internetu. Medium okazuje się odgrywać decydujące znaczenie. CZYTELNIK Najczęstszymi czytelnikami są osoby w dwóch przedziałach wiekowych – 45 – 54 oraz osoby w wieku 19 – 29 lat Pomiędzy poziomem wykształcenia a poziomem czytelnictwa istnieje zależność liniowa Kobiety częściej przejawiają ten typ uczestnictwa KULTURA INFORMACJI Czytelnictwo gazet wzrasta wraz z wiekiem, generalnie osoby po 45 roku życia zaczynają czytać więcej Osoby z wyższym wykształceniem częściej zaliczyć można do analizowanego typu uczestnictwa KULTURA SCENICZNA Osoby, które zakończyły edukację stanowią prawie 2/3 badanych. Wśród nich kolejne 2/3 to osoby z wyższym wykształceniem. Jeśli zaś chodzi o osoby uczące się, to dwie główne grupy które biorą udział w kulturze scenicznej to studenci, oraz osoby uczęszczające do liceum ogólnokształcącego. Młody wiek, 15 – 24 lata wpływa dodatnie na udział w kulturze scenicznej. Druga grupa wiekowa to osoby w wieku 45-54 Także i tutaj kobiety występują częściej FILMOWIEC 44% kinomaniaków nie uczęszcza do żadnej szkoły, z czego 2/3 z nich posiada wyższe wykształcenie. Duży wpływ ma wielkość miejscowości zamieszkania. Mieszkańcy miast większych niż 200 tys. częściej chodzą do kin, zaś mieszkańcy miast mniejszych niż 200 tys., rzadziej stają się kinomaniakami. Wynika to z dostępem do tego typu instytucji Wiek. Od 35 roku zaczyna się niedoreprezentacja ROZRYWKA Mieszczą się przedziale wiekowym 15 -29. 9 na 10 osób pozostaje poza związkiem małżeńskim. Niewielką przewagę uzyskują mężczyźni W tej grupie 1/3 osób nie uczęszcza do żadnej szkoły. Z pozostałej części 1/3 stanowią studenci, 25% to uczniowie technikum, a 20% liceów ogólnokształcących i profilowanych RADIO I TV Osoby w wieku powyżej 50 roku życia częściej wybierają ten typ uczestnictwa. Tak samo jak osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Rzadziej ten typ uczestnictwa wybierają osoby w wyższym wykształceniem W tym typie uczestnictwa rzadziej niż w rozkładzie dla Polski występują osoby uczące się. Oznacza to, że uczenie się nie sprzyja oglądaniu TV częściej niż 4 godziny dziennie. DOCHÓD NA JEDNĄ OSOBĘ A TYP UCZESTNICTWA 70% 61% 60% 55% 50% 46% 44% 43% 42% 40%41% 40% 34% 34% 35% 33% 32% 30% 23% 21% 17% 19% 19% 20% 18% 16% 12% 10% 3% 1% 4% 2% 1% 4% 0% 0% POLSKA czytelnik kultura informacji 0-200 201-550 filmowiec 551-1100 kultura sceniczna radio i TV rozrywka Więcej niż 1100 Osoby, których dochód na jedną osobę jest w przedziale 0-200 oraz 201-500 rzadziej uczestniczą w wyróżnionych typach, z wyjątkiem radio i TV oraz rozrywka. Dochód z półki wyżej, w zasadzie nie różnicuje typu uczestnictwa, z wyjątkiem kinomaniaka i kultury scenicznej. Najwyższa półka dochodów sprzyja uczestnictwu w kulturze, a jeżeli chodzi o typ kinomaniaka oraz kulturę sceniczną, to dochód jest zmienną bardzo istotną. CZĘŚĆ TRZECIA: OTWARTY I ZAMKNIĘTY CHARAKTER RÓŻNYCH TYPÓW UCZESTNICTWA W KULTURZE Czytelnictwo wydaje się formą uczestnictwa najbardziej otwartego na inne typy aktywności kulturowej. Uczestniczą w nich słabo ale w prawie wszędzie są obecni. Z małym wyjątkiem w przypadku TV. Z kolei kultura sceniczna wydaje się być bardzo zogniskowanym typem uczestnictwa. Swoją typową aktywność uzupełniają wyłącznie chodzeniem do kina. Podobnie zamkniętym choć nieco inaczej jest typ uczestnictwa: kultura informacji. Preferuje informację (radio i tygodnik) jako podstawowy przedmiot zainteresowań –odrzuca natomiast życie towarzyskie. Ponadto nie traktuje TV, internetu oraz gazet codziennych jako źródła informacji. czytelnictwo k. sceniczna kino ++ ++ internet + + k. informacji radio +++ sport + czytanie książek M imprezy towarzyskie + dancing ++ muzyka + kultura sceniczna + czasopisma + gazety TV ++ --- M M + -- + - CZĘŚĆ TRZECIA: OTWARTY I ZAMKNIĘTY CHARAKTER RÓŻNYCH TYPÓW UCZESTNICTWA W KULTURZE Filmowiec, osoba która regularnie chodzi do kina. Ponadto jest osoba towarzyską biorącą udział w różnych imprezach (towarzyskich, dancingi). Rozrywka – typ uczestnictwa podobny do filmowca. Jego kluczowymi rodzajami aktywności są szeroko rozumiane imprezy towarzyskie oraz sport. Jest także osobą, która chodzi do kina. Uczęszczanie na któreś z wydarzeń kultury scenicznej związane jest z wiekiem osób tworzących ten typ uczestnictwa. TV i radio – to raczej domowy sposób spędzania czasu wolnego, połączony głównie ze sportem. Ten typ uczestnictwa jest ujemnie skorelowany z czytaniem książek. filmowiec rozrywka kino M +++ internet + + TV + Radio radio + M sport M ++ czytanie książek - imprezy towarzyskie ++ M ++ dancing ++ M ++ muzyka + + +++ kultura sceniczna czasopisma + + + gazety TV M CZĘŚĆ CZWARTA: UWAGI I WNIOSKI Brakuje pewnych istotnych zmiennych, zwłaszcza wykształcenia rodziców. Liczba wyróżnionych typów nie jest zamknięta. Jest to trudne ze względu na brak właściwych wskaźników oraz pojemność pojęcia uczestnictwo w kulturze Wymienione typy wzmagają dalszej analizy. Wraz ze wzrostem kompetencji kulturowych oraz możliwości ekonomicznych następuje otwieranie się pewnych typów uczestnictwa a zamykanie innych.
