Seksualność chorych z psychozami
advertisement
Seksualność osób z psychozami Pracownia Seksuologii i Psychoterapii II Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zespoły zaburzeń psychicznych Podział na zespoły psychotyczne i niepsychotyczne W przeszłości (XIX w.) podział na psychozy endogenne i egzogenne. Psychoza – co to jest? Zaburzenie (zespół ) psychiczne o zróżnicowanym obrazie i różnorodnym przebiegu klinicznym oraz o różnej etiologii, przebiegających z upośledzeniem zdolności racjonalnego myślenia, normalnego przeżywania uczuć, prawidłowej percepcji rzeczywistości co prowadzi do zaburzeń w porozumiewaniu się i relacji z otoczeniem. Psychoza – zaburzenie psychotyczne Przebiegają – ze zniesieniem poczucia rzeczywistości, ze zniesieniem wglądu (brak krytycznej samooceny), pobudzeniem i wrogością, objawami depresyjnymi i lękowymi, niedostosowanym zachowaniem, jakościowymi zaburzeniami świadomości, objawami psychotycznymi, Objawy psychotyczne pozytywne wytwórcze – urojenia omamy zdezorganizowane, zniekształcone wypowiedzi zdezorganizowane, katatoniczne zachowania pobudzenie Objawy negatywne Bladość afektywna Wycofanie emocjonalne Niechęć do nawiązywania kontaktów z otoczeniem Pasywność Apatia i wycofanie społeczne Trudności w myśleniu abstrakcyjnym Brak spontaniczności Myślenie stereotypowe Alogia Awolicja Anhedonia Upośledzenie uwagi Psychoza jako cecha charakterystyczna Schizofrenia Psychozy wywołane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych Zaburzenia schizotypowe Zaburzenia schizoafektywne Zaburzenia urojeniowe Krótkotrwałe zaburzenia psychotyczne Psychozy indukowane Psychozy w przebiegu chorób somatycznych Psychoza jako cecha dodatkowa Mania Depresja Zespoły otępienne Schizofrenia Objawy psychotyczne -urojenia Zespoły psychoorganiczne -omamy -zaburzenia myślenia -pobudzenie -niedostosowanie zachowań -agresywność Zaburzenia schizoafektywne Zaburzenia afektywne Upośledzenie umysłowe Schizofrenia – objawy podstawowe Autyzm Zaburzenia życia uczuciowego Rozszczepienie osobowości Urojenia, omamy Objawy katatoniczne – osłupienie, mutyzm, nienaturalne pozy, negatywizm, automatyzm nakazowy Schizofrenia – kryteria wg ICD -10 Rozgłośnienie myśli, nasyłanie i zabieranie myśli, odsłonięcie myśli Urojenia owładnięcia, oddziaływania, poczucie wpływu na ruchy ciała, myśli i działania Głosy komentujące, lub dialog głosów Utrwalone, kulturowe nieadekwatne i całkowicie nierealistyczne urojenia Omamy Przerwy lub wstawki w toku myślenia Objawy katatoniczne Objawy negatywne – apatia, zubożenie wypowiedzi, spłycone, nieadekwatne emocje Schizofrenia – postacie kliniczne Paranoidalna Hebefreniczna Katatoniczna Rezydualna Niezróżnicowana Prosta Depresja popsychotyczna Schizofrenia - przebieg Okres prodromalny i ostry epizod psychotyczny z objawami wytwórczymi 20% pacjentów - kilka epizodów psychotycznych bez dalszego pogorszenia 40% chorych – liczne epizody psychotyczne z utrzymującymi się objawami resztkowymi w niewielkim stopniu wpływającymi na funkcjonowanie 30% chorych z przebiegiem falującym oraz znacznym ograniczeniem funkcjonowania 10% chorych choroba przewlekła i postępująca dająca pełne inwalidztwo Schizofrenia – faza prodromalna Pogorszenie się umiejętności szkolnych Wycofanie społeczne, upośledzenie pełnienia ról Zaniedbywanie się w zakresie higieny osobistej, dbałości o ubiór Zaburzenia afektywne – nastrój depresyjny, drażliwość, zaburzenia snu, lęk Subiektywne deficyty w zakresie funkcji poznawczych –pamięci, uwagi, selekcji bodźców Podejrzliwość, nastawienia ksobne Osłabienie napędu i motywacji Zaburzenia zachowania – aspołeczne, czasem całkowita izolacja Schizofrenia – cechy osobowości przedchorobowej Schizoidalne – słabość kontaktu, chłód emocjonalny Schizotypowe – ekscentryczność spostrzegania, myślenia i zachowania, trudny kontakt Paranoiczne – sensytywność, nieufność, upór Problemy seksualne u osób ze schizofrenią - uwarunkowania Objawy schizofrenii – objawy pozytywne i negatywne Zaburzone relacje interpersonalne Negatywny stereotyp chorego w społeczeństwie Zjawisko stygmatyzacji i dyskryminacji chorego Stosowane leczenie Hospitalizacje oraz pobyty w ośrodkach opiekuńczych. Negatywny stereotyp chorego w społeczeństwie negatywna samoocena obniżone poczucie własnej wartości ograniczenie liczby kontaktów międzyludzkich w tym seksualnych mniejsze możliwości matrymonialne Schizofrenia a zaburzenia seksualne Ocena funkcjonowania seksualnego w okresie : - przed chorobowym - od zachorowania do rozpoczęcia farmakoterapii - po rozpoczęciu leczenia - podczas epizodów zaostrzeń psychotycznych oraz w okresie remisji objawów Problemy seksualne u pacjentów ze schizofrenią Obniżenie lub zanik potrzeb seksualnych Nadmierny popęd seksualny Zmniejszona lubrykacja Zmniejszona/zniesiona zdolność osiągnięcia i/lub utrzymania wzwodu Priapizm Skrócenie/wydłużenie czasu, bądź całkowita niezdolność do osiągnięcia orgazmu. Problemy seksualne u pacjentów ze schizofrenią c.d. Zachowania perwersyjne Zaburzenia identyfikacji płciowej Patologiczna masturbacja – Jako przejaw nadmiernego popędu seksualnego Prostytucja – jako efekt biernego poddania się w skutek zaburzeń uczuciowości wyższej Przestępcze zachowania seksualne Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenię Różnice w przebiegu choroby między płciami – Rzadsze i krótsze hospitalizacje Lepsze funkcjonowanie społeczne Częstsze spotkania towarzyskie z mężczyznami Częstsze kontakty seksualne Mieszkanie z partnerami Formalizowanie związków Sprawowanie opieki nad dziećmi Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenię – c.d. Większa liczba partnerów seksualnych Większe ryzyko molestowania seksualnego, przygodnych kontaktów seksualnych Ryzyko zakażenia HIV Ryzyko nieplanowanej ciąży Mniejsze pragnienie kontaktów seksualnych (przy podobnej częstości kontaktów seksualnych) Mniejsza satysfakcja ze współżycia Problemy seksualne kobiet chorych na schizofrenię – przyczyny Istota choroby w tym zaburzenia uczuciowości Trudności w tworzeniu relacji interpersonalnych Stosowane leczenie Brak edukacji seksualnej Ograniczona kontrola impulsów Współtowarzyszące uzależnienie od alkoholu i narkotyków Wpływ leków na seksualność kobiet chorych na schizofrenię Zmniejszenie libido Suchość pochwy Trudności z osiągnięciem orgazmu, Mlekotok Zaburzenia cyklu miesiączkowego Problemy seksualne mężczyzn chorych na schizofrenię Słabsze umiejętności społeczne Rzadsza inicjacja kontaktów z kobietami Mniej stałych związków Wpływ leczenia Pozytywny – Częstsze występowanie myśli o tematyce seksualnej Większe zainteresowanie podejmowaniem kontaktów seksualnych Negatywny – Pogorszenie erekcji Trudności w przeżywaniu orgazmu Mniejsza satysfakcja seksualna Dysfunkcje seksualne u mężczyzn chorych na schizofrenię leczonych i nieleczonych w porównaniu z osobami zdrowymi z grupy kontrolnej Chorzy na schizofrenię Nieleczeni Leczeni NS Stopień nasilenia wzwodów podczas stosunków Stopień nasilenia wzwodów podczas masturbacji NS Łatwość osiągnięcia podniecenia NS Częstość porannych erekcji NS NS Częstość stosunków NS Częstość masturbacji Liczba orgazmów w miesiącu NS NS Częstość osiągania orgazmu podczas stosunku seksualnego NS Utrata wzwodu podczas stosunku seksualnego Nieodczuwalnie pożądania seksualnego Przedwczesny wytrysk Opóźniona ejakulacja NS NS Zadowolenie z seksu z partnerką NS Zadowolenie z własnej sprawności seksualnej NS Częstość myśli dotyczących seksu Maksymalny czas bez poczucia dyskomfortu z powodu braku seksu Częstość odczuwania pożądania Pojedyncza strzałka – porównanie z grupą kontrolną; podwójna strzałka – porównanie z grupą kontrolną i pozostałą grupą chorych; NS – różnica nieistotna statystycznie Problemy seksualne mężczyzn chorych na schizofrenię – c.d. Treści seksualne jako objaw psychotyczny – Autokastracja Objawy o typie transseksualizmu Podejmowanie ryzykownych kontaktów seksualnych – 65% pacjentów podejmuje takie kontakty pomimo świadomości ryzyka z nim związanego (zakażenia HIV) Transseksualizm a psychoza Transseksualizm jako zagadnienie interdyscyplinarne Bower – transseksualizm jako aspekt schizofrenii Binder, Baastrup – transseksualizm jako pomniejszona jakościowo forma schizofrenii U 25% osób poddanych operacji zmiany płci stwierdzano objawy schizofrenii Zaburzenia identyfikacji płciowej a urojenia „Dłużej nie będę mężczyzną/kobietą.” „Jestem kimś neutralnym ani mężczyzną ani kobietą.: „Jestem jednocześnie kobietą i mężczyzną.” „JESTEM KIMŚ O ODMIENNEJ PŁCI.” Chemia miłości - neuroprzekaźniki SEROTONINA – satysfakcja seksualna, orgazm DOPAMNA – pożądanie OKSTOCYNA – poczucie bliskości między partnerami ENDORFINY –przyjemność, rozkosz, zadowolenie ESTROGENY – lubrykacja, czucie, ukrwienie łechtaczki TESTOSTERON – podniecenie, pożądanie Wpływ neuroleptyków na funkcje seksualne Blokada rec. cholinergicznych Blokada rec. dopaminergicznych Blokada rec. histaminowych – sedacja Blokada rec. noradrenergicznych – alfa1 Wzrost stężenia prolaktyny Obniżenie poziomu testosteronu, estrogenów, progesteronu Hyperprolaktynemia Spadek libido (jako efekt bezpośredni oraz związany z obniżeniem testosteronu) Zaburzenia wzwodu Zaburzenia wytrysku Hipogonadyzm Obniżenie płodności Mlekotok, ginekomastia Odsetek mężczyzn chorych na schizofrenię leczonych neuroleptykami, u których stwierdzono zaburzenia seksualne Zaburzenia seksualne Mężczyźni (%) Pozycja piśmiennictwa Różne 54 Ghadirian i wsp. Zaburzenia wzwodu 22 Crenshaw, Goldberg Trudność osiągnięcia wzwodu 38 Ghadirian i wsp. Trudność utrzymania wzwodu 42 Ghadirian i wsp. Priapizm Zaburzenia ejakulacji Zaburzenia wzwodu i/lub ejakulacji Rzadko Crenshaw, Goldberg, Rowlands, Mitchell, Popkin 19 Crenshaw, Goldberg 30-60 Sullivan, Lukoff Zaburzenia orgazmu 16 Crenshaw, Goldberg Zmniejszona zdolność osiągania orgazmu 58 Ghadirian i wsp. Mlekotok 3 Crenshaw, Goldberg Ginekomastia 6 Crenshaw, Goldberg Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze Odsetek kobiet chorych na schizofrenię leczonych neuroleptykami, u których stwierdzono zaburzenia seksualne Zaburzenia seksualne Kobiety (%) Pozycja piśmiennictwa Różne zaburzenia seksualne 30 Ghadirian i wsp. Zaburzenia orgazmu 19 Obniżona zdolność osiągnięcia orgazmu 22 Ghadirian i wsp. Zmiana jakości orgazmu 33 Ghadirian i wsp. Bolesny orgazm 7 Ghadirian i wsp. Orgazm opóźniony lub jego brak Doniesienie kazuistyczne Degen, Segraves Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze Mlekotok 5 Crenshaw, Goldberg 19 Windgassen i wsp. Obrzmienie piersi 3 Crenshaw, Goldberg Brak miesiączki 22 Crenshaw, Goldberg 50 Sullivan, Lukoff Zwiększona nieregularność miesiączkowania 78 Ghadirian i wsp. Zmiany obfitości miesiączkowania 78 Ghadirian i wsp. Zaburzenia afektywne - JEDNOBIEGUNOWE - epizody depresyjne nawracające - DWUBIEGUNOWE - Typu I – przynajmniej 1 epizod maniakalny - Typu II- nawracające depresje z hipomanią - Spektrum – - Depresje z temperamentem hipetrymicznym - Temperament hipertymiczny - cyklotymia Mania Aktywność – nieadekwatnie podwyższony nastrój, popędliwość połączona z agresją, brak obiektywizmu i krytycyzmu, nadmierne zaangażowanie w czynności przynoszące przyjemność (kupowanie drogich rzeczy, afery seksualne, nierozsądne interesy) Napęd – pobudzenie psychoruchowe, odhamowanie, wzrost aktywności ukierunkowanej na cel, z ograniczona możliwości kontroli Zaburzenia popędu – zmniejszona potrzeba snu, spadek łaknienia, WZROST LIBIDO Zaburzenia myślenia - gonitwa myśli, przyśpieszony tok myślenia, rozkojarzenie, urojenia (wielkościowe, niezwykłych możliwości, pochodzenia, odnoszące, prześladowcze Mania a zachowania seksualne Zwiększony popęd i brak krytycznej oceny rzeczywistości Podejmowanie lekkomyślnych lub ryzykownych zachowań seksualnych Kontakty z przypadkowymi partnerami Seks bez zabezpieczenia – ryzyko ciąży, zakażenia choroba weneryczną Zdrady małżeńskie Nieplanowane rozwody Wchodzenie w nowe związki partnerskie Hipomania Objawy – podwyższona samoocena, przekonanie o własnej wielkości, zmniejszona potrzeba snu, gadatliwość, gonitwa myśli, rozkojarzenie, wzrost aktywności, nadmierne zaangażowanie w czynności przynoszące przyjemność, które mogą spowodować przykre następstwa, Wyraźna zmiana w funkcjonowaniu, zauważalna dla innych Zaburzenie nastroju nie powoduje zakłócenia w aktywności społecznej, zawodowej, nie występują cechy psychotyczne. I to już koniec… Dziękuję za uwagę.
