Prawidłowy rozwój mowy dziecka

Kącik logopedyczny
MOJE DZIECKO MA WADĘ WYMOWY
Prawidłowy rozwój mowy dziecka
Rozwój mowy dziecka nie przebiega u wszystkich dzieci jednakowo.
U jednych szybciej , u innych wolniej. Niejednakowa jest też
kolejność przyswajania sobie przez dziecko poszczególnych głosek.
Stopień rozwoju mowy zależy od wpływu środowiska oraz od
psychofizycznego rozwoju dziecka.
Normą rozwojową jest , jeśli dziecko w wieku:
3 lat – porozumiewa się prostymi zdaniami , wymawia wszystkie
samogłoski i spółgłoski(p,pi,b,bi,m,mi,n,ni,f,fi,w,wi,t,d,n,l,li,ś,ć,dź,j,k,
ki,g,gi,ch)
4 lata – wymawia s,z,c,dz
5-6 lat – wymawia sz, ż, cz, dż, r
7 lat – ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz
opanowaną technikę mówienia.
Wady wymowy
O wymowie wadliwej można mówić wtedy, gdy różni się ona od
wymowy będącej w powszechnym użyciu. Do najczęściej
występujących wad wymowy u dzieci powyżej siódmego roku życia
zaliczamy dyslalie o charakterze deformacji(zniekształcenie
brzmienia)głosek. Są to:
Seplenienie międzyzębowe - dotyczyć może głosek (s,z,c,dz),
(ś,ź,ć,dź), (sz,ż,cz,dż),w czasie wymowy język wsuwa się między
zęby;
Seplenienie boczne - dotyczy wymienionych powyżej głosek, język
ułożony jest niesymetrycznie, dźwiękom towarzyszy
charakterystyczne nieprzyjemne dla ucha brzmienie;
Seplenienie wargowe - dotyczy także wyżej wymienionych głosek,
język nie bierze udziału w ich wymowie. Głoski wymawiane są
wargami charakterystycznie wysuniętymi do przodu, jak przy
dmuchaniu;
Reranie - dotyczy głoski (r) – zamiast drgań czubka języka głoska ta
może być wymawiana poprzez drgania języczka podniebiennego,
warg, policzków;
Ubezdźwięcznienie - polega na wymawianiu głosek dźwięcznych
bezdźwięcznie , bez drgań wiązadeł głosowych, np.bada-pada,
domek-tomek
Nosowanie - głoski nosowe :m,mi,n,ni,ę ą – wymawiane są jak ustne
i odwrotnie- ustne z poszumem nosowym.
Do wad wymowy u dzieci powyżej siódmego roku życia należy
również wymowa charakteryzująca się zamianą głosek trudniejszych
do wymówienia głoskami łatwiejszymi. Dyslalie o charakterze
paralalii to najczęściej:
Seplenienie - dotyczy głosek(s,z,c,dz,ś,ć,ź,dź,sz,ż,cz,dż),głoski te
zamieniane mogą być w obrębie tych trzech szeregów np.
Szkoła-skoła-śkoła
Sanki-szanki-śianki
Ćma-czma-cma itp.;
Nieprawidłowa realizacja głoski (r) - głoska ta może być zastąpiona
głoską (l) (j), np.
Ryba-lyba-jyba
Rak-lak-jak;
Wadliwa wymowa glosek(k,g) - głoski te zastępowane są głoskami
(t,d), np.
Kapa-tapa
Często przyczyną wady wymowy może być:
-upośledzenie ostrości słuchu, czasem tak małe , że niezauważalne
przez otoczenie i dziecko;
-trudności w oddychaniu przez nos powodujące nosowanie lub
seplenienie międzyzębowe;
-brak siekaczy, przerost trzeciego migdałka, rozszczepy warg i
podniebienia;
-wady zgryzu , np. zgryz otwarty, powodujący często seplenienie
międzyzębowe;
-zaburzenia percepcji słuchowej, to nie tylko dokładne słyszenie, ale i
interpretacja bodźców dokonywana w mózgu.
Na poziom percepcji słuchowej składa się:
-słuch fizjologiczny(niedosłuch)
-słuch fonematyczny(zwany też mownym-jest to zdolność
rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy)
-pamięć słuchowa
-umiejętność kojarzenia(wiązania aktualnych bodźców z poprzednim
doświadczeniem)
Ćwiczenia oddechowe
Dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, z wadami słuchu i jąkające się
często oddychają nieprawidłowo.
Oto kilka propozycji ćwiczeń oddechowych:
1. Wdech nosem (usta zamknięte) i wydech ustami. Usta w czasie
wydechu ułożone jak przy wymowie głoski „u”(chuchanie).
2. Zdmuchiwanie kartki papieru z gładkiej powierzchni.
3. Zdmuchiwanie skrawków papieru z chropowatej powierzchni.
4. Dmuchanie na płomień świecy, piłkę pingpongową, kulkę waty
zaczepioną na nitce, na wiatraczek.
5. Puszczanie baniek mydlanych.
6. Dmuchanie przez rurkę do szklanki z wodą.
7. Wymawianie na wydechu samogłosek – początkowo
pojedynczo, potem po dwie , trzy( dziecko wymawia jak
najdłużej samogłoskę , dorosły w tym czasie liczy i zapisuje
rekordy)
Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
Odpowiedni poziom sprawności narządów artykulacyjnych takich jak
język, wargi, oraz podniebienia warunkuje prawidłową wymowę
głosek. Narządy te można usprawnić poprzez ich gimnastykę.
Przykłady ćwiczeń:
Ćwiczenia warg
1. Wymawianie na przemian „a” – „o” przy maksymalnym
oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.
2. Przesadnie wyraźne wymawianie samogłosek „u” , „i”
3. Cmokanie
4. Parskanie
5. Ssanie górnej wargi a potem dolnej.
6. Utrzymywanie ołówka między nosem a wargą górną.
7. Przesuwanie ściągniętych warg na prawo – na lewo.
8. Nabieranie powietrza pod wargą dolną i górną
9. Wciąganie i nadymanie policzków.
10. Granie palcami na wargach.
11.Wyrywanie z zaciśniętych warg kartki papieru.
Ćwiczenia języka
1.
2.
3.
4.
5.
Oblizywanie warg.
Wysuwanie języka do przodu i cofanie w głąb jamy ustnej.
Dotykanie językiem wargi górnej i dolnej.
Dotykanie językiem nosa i brody.
Wahadełko – kierowanie języka w kąciki ust bez dotykania
językiem warg i zębów.
6. klaskanie językiem.
7. Mlaskanie czubkiem i środkiem języka.
8. Wypychanie językiem policzków.
9. Przeciskanie języka między zębami.
10.Układanie języka w rulonik.
Ćwiczenia podniebienia miękkiego.
1.Wywolanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej. Język
spoczywa na dnie jamy ustnej.
2.Płukanie ciepłą wodą gardła.
3.Kaszel z wysunięty na zewnątrz językiem.
4.Chrapanie na wdechu i wydechu.
5.Ssanie smoczka.
6.Wymawianie głosek k,g z samogłoskami np. ga, go, ge...
7.Głębokie oddychanie – wdech nosem, wydech ustami( usta cały
czas otwarte).
8.Przenoszenie skrawków papieru za pomocą słomki (wciąganie
powietrza).
9.Nabranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki
nadęte.
Początkowo nadymać policzki z zatkanym nosem, a następnie
próbować połykać powietrze.
10.Wciąganie policzków.