Promieniowanie UV a poziom witaminy D

Promieniowanie UV a poziom
witaminy D
Powszechnie wiadomo, iż promieniowanie słoneczne wpływa na
produkcję witaminy D. Naukowcy z Brazylii pokazują jednak, że nawet
ludzie eksponowani codziennie na bardzo wysokie dawki UV mogą mieć
deficyt tej witaminy. Nabieranie przez skórę brązowego kolorytu, a więc
wzrastający poziom barwnika w skórze ogranicza jej zdolność do produkcji
większej ilości witaminy oraz wzrost jej stężenia w surowicy krwi powyżej
poziomu uważanego za optymalny.
Promieniowanie ultrafioletowe (UV) indukuje produkcję witaminy D w skórze,
będąc jej głównym źródłem. Niestety są dwa czynniki istotnie ograniczające
mechanizm produkcji witaminy D dzięki opalaniu: podwyższone ryzyko raka oraz
postępująca pigmentacja skóry (im ciemniejsza skóra, tym mniej powstaje
witaminy D). Na produkcję w skórze ma wpływ także szerokość geograficzna,
pora roku, zachmurzenie, zanieczyszczenia powietrza, stosowanie kremów z
filtrem oraz starzenie się skóry. Nasza skóra potrafi sama chronić się przed
szkodliwym działaniem promieniowania. Podstawowym mechanizmem obronnym
jest wytwarzanie barwnika zwanego melaniną, który stanowi filtr promieniowania
UV w skórze – absorbuje UVA, UVB oraz neutralizuje wolne rodniki.
Badania naukowców z University of Pernambuco Medical School in Recife w
Brazylii pokazują, że ludzie z terenów, gdzie ekspozycja na słońce jest bardzo
duża a promieniowanie UV ekstremalnie wysokie, mają poziom witaminy D w
surowicy poniżej normy.
Zespół pod kierownictwem dr Francisco Bandeira ocenił wpływ UV na poziom
witaminy D u 986 osób w wieku od 13 do 82 lat, obu płci. Wszyscy badani byli
eksponowani na wysokie dawki promieniowania słonecznego, nie używali
regularnie kremów z filtrem ani nie zażywali suplementów z witaminą D. U
każdego uczestnika określano fototyp skóry, indeks słoneczny, poziom witaminy D
w surowicy (metabolitu witaminy D znanego jako 25-hydroksycholekalcyferol,
kalcydiol czy witamina 25(OH)D) i parathormonu (PTH) . Fototyp opisywano wg
klasyfikacji Fitzpatricka (u ludzi można wyróżnić 6 typów skóry w zależności od
zawartej w niej ilości melaniny – od I opisującego bladą skórę do VI
odpowiadającego ciemnobrązowej lub czarnej skórze), aby móc ocenić odpowiedź
różnych typów skóry na promieniowanie UV. Prawie 2/3 badanych posiadało
fototyp III-IV(ciemniejsza biała skóra – jasna brązowa skóra). Indeks słoneczny
każdego badanego wyrażono poprzez liczbę godzin ekspozycji na słońce na
tydzień pomnożonych przez eksponowaną powierzchnię ciała. Uzyskane stężenia
witaminy porównywano z typem skóry i indeksem słonecznym. Różnice w
poziomie 25(OH)D pomiędzy osobami o indeksach słonecznych 0-7 były niewielkie
wahając się od 25.30±8.45 do 27.85±10.86 ng/ml. Nieco większe różnice
zaobserwowano między fototypami skóry I-VI, które wahały się w granicach od
20.11±8.36 do 26.57±11.05 ng/ml. Około 72% badanych miało niedobór witaminy
D (wartość <30 ng/ml), której poziom wynosił średnio 26,06 ng/ml. Natomiast u
28.5% osób stężenie 25(OH)D było niższe niż 20 ng/ml. Z reguły były to osoby
starsze o niższym indeksie słonecznym i mniejszym stężeniu PTH w surowicy.
Średni poziom PTH wynosił 40.70±29.99 pg/ml.
Ludzie eksponowani codziennie na bardzo wysokie dawki UV mogą mieć
deficyt witaminy D
Źródło Wikimedia Commons, autor peter klashorst, licencja CC BY 2.0
Wyniki wskazują, że opalenizna która jest naturalną formą ochrony
organizmu przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, w pewnych
warunkach ogranicza wzrost poziomu witaminy D w surowicy do
optymalnego stężenia. Pomimo tego, że osoby narażone na większe ilości
UV były bardziej opalone i miały niższy niedobór witaminy D niż inni
uczestnicy, ich poziom witaminy D w surowicy wciąż był poniżej punktu
odcięcia wartości prawidłowych.
**
Prawidłowa ilość i przemiany witaminy D są niezbędne do wchłaniania wapnia i
fosforu. W sytuacji niedoboru wapnia organizm poświęca kości – wzmaga
wydzielanie parathormonu, zmniejsza syntezę 25(OH)D. Efektem tego jest
demineralizacja kości i nasilenie procesów osteoporozy lub osteomalacji. U dzieci
w okresie wzrostu niedobór witaminy D prowadzi do zniekształcenia kośćca
(krzywica). Witamina D odgrywa również ważną rolę w układzie
immunologicznym, a jej niedobór wiąże się często ze skłonnością do infekcji,
chorobami z autoagresji, zwiększoną częstością zachorowań na niektóre
nowotwory złośliwe, zaburzeniami gospodarki węglowodanowo-tłuszczowej,
zwiększoną częstością zachorowań na choroby układu sercowo-naczyniowego.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Piśmiennictwo:
Bandeira FF. et al. Serum 25OHD, Skin Phototype and Sun Index from
Adolescence to Old Age: Data from a Large Sample of Individuals with High Rates
of Sun Exposure Living in the Tropics. ENDO 2016, 2 Apr 2016, SAT 332.
Belowski J. Niedobór witaminy D. Diagnostyka i terapia. Endokrynologia.net
Data publikacji: 07.04.2016r.