2. Konserwacja żywności
advertisement
1 Spis treści I. II. III. 2 Program nauczania.................................................................... Rozkład materiału, plan wynikowy......................................... Odpowiedzi do ćwiczeń............................................................ 3 19 35 Program nauczania 3 Spis treści I. Opis programu................................................................................................. 5 II. Wyciąg z podstawy programowej.................................................................. 5 III. Szczegółowe cele edukacyjne......................................................................... 6 Cele kształcenia........................................................................................... 6 Cele wychowania.......................................................................................... 7 IV. Treści programu, sposoby osiągania celów oraz osiągnięcia uczniów...... 8 V. Procedury osiągania celów – metody pracy................................................. 13 VI. Sposób i kryteria oceniania osiągnięć ucznia.............................................. 13 VI. Opinia o programie......................................................................................... 16 4 I. Opis programu Program Zdrowie na talerzu – zajęcia techniczne w gimnazjum został opracowany zgodnie z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Przewidziany jest do realizacji w trzecim etapie edukacyjnym do nauczania zajęć technicznych w klasach I-III gimnazjum. Celem głównym przedmiotu zajęcia techniczne jest przygotowanie uczniów do życia w cywilizacji technicznej. Odbywa się to poprzez realizację określonych treści nauczania. Zadaniem szkoły jest zorganizowanie uczniom takich warunków, aby mogli oni samodzielnie podejmować działania techniczne przy wykorzystaniu typowych metod stosowanych w podstawowych dziedzinach techniki, posługując się bezpiecznie narzędziami i przyrządami. Program uwzględnia szczegółowe cele edukacyjne: kształcenia i wychowania oraz treści programowe, które podane są w układzie tabelarycznym. W poszczególnych kolumnach tabeli znajdują się: treści nauczania, sposoby osiągania celów edukacyjnych, założone osiągnięcia ucznia w zakresie wiadomości, umiejętności oraz postaw. Ponadto program zawiera metody pracy z uczniami oraz propozycje sposobu oceniania wraz z wymaganiami na poszczególne oceny. II. Wyciąg z nowej podstawy programowej Podstawa programowa zajęć technicznych określona Rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół określa cele kształcenia – wymagania ogólne: I. Rozpoznawanie urządzeń technicznych i rozumienie zasad ich działania. II. Opracowywanie koncepcji rozwiązań typowych problemów technicznych oraz przykładowych rozwiązań konstrukcyjnych. III. Planowanie pracy o różnym stopniu złożoności, przy różnych formach organizacyjnych pracy. IV. Bezpieczne posługiwanie się narzędziami i przyrządami. 5 III. Szczegółowe cele edukacyjne Cele kształcenia: Uczeń: • zna i stosuje zasady bezpieczeństwa pracy w pracowni; • zna zasady dotyczące ergonomii pracy i potrafi je zastosować do funkcjonalnego urządzenia kuchni; • zna zastosowanie podstawowego sprzętu AGD; • korzysta z informacji zawartych w instrukcjach obsługi urządzeń AGD; • zna metody i rodzaje konserwacji żywności; • rozpoznaje oznaczenia substancji konserwujących i dodatków do żywności; • uzasadnia potrzebę segregacji odpadów • umiejętne planowanie i projektowanie zadań technicznych; • wyjaśnia pojęcia recykling, utylizacja; • określa zasady racjonalnego żywienia i stosuje się do nich; • rozróżnia składniki pokarmowe; • wyjaśnia rolę poszczególnych składników odżywczych dla organizmu; • charakteryzuje piramidę i talerz żywienia; • posługuje się tabelami zapotrzebowania energetycznego człowieka i normami żywieniowymi; • definiuje pojęcia: jadłospis, norma żywieniowa; • wymienia i charakteryzuje rodzaje obróbki wstępnej i termicznej; • wymienia i charakteryzuje grupy produktów spożywczych; • zna zasady nakrycia do stołu i zachowania się przy stole; • potrafi dobrać elementy dekoracyjne stołu do charakteru uroczystości; • opisuje współczesne problemy żywieniowe; • wskazuje na konsekwencje wynikające ze złego odżywiania; • wykorzystuje umiejętności planowania pracy do przygotowywania wybranych potraw; • organizuje i wykonuje zadania praktyczne. 6 Cele wychowania: Uczeń: • dba o bezpieczeństwo swoje i innych; • kształtuje nawyki zdrowego trybu życia; • rozwija poczucie odpowiedzialności za własne zdrowie; • stosuje zasady higieny podczas sporządzaniu posiłków; • wyrabia nawyk współdziałania w grupie; • dostrzega korzyści płynące z właściwej organizacji pracy; • kształtuje poczucie estetyki; • kształtuje nawyki bezpiecznego korzystania z narzędzi i sprzętu AGD; • propaguje proekologiczny styl życia; • czuje się współodpowiedzialny za środowisko naturalne; • umie odpowiednio zachować się przy stole; • jest świadomy zagrożeń związanych z niewłaściwym sposobem odżywiania; • kształtuje umiejętność poprawnego posługiwania się językiem ojczystym w wypowiedziach o żywności i żywieniu oraz przygotowania się do publicznych prezentacji i wystąpień (np. prezentując zadany temat przed klasą). 7 8 • Omówienie podstawowych zasad bhp w kuchni oraz zasad bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi; • wyjaśnienie na czym polega funkcjonalne urządzenie kuchni; • zapoznanie z pojęciami-trójkąt roboczy i strefa pracy; • omówienie znaczenia ergonomii w życiu człowieka; • omówienie przeznaczenia sprzętu AGD: chłodziarko-zamrażarki, robota kuchennego, piekarnika, płyty grzewczej, kuchenki mikrofalowej i zmywarki; • analiza informacji umieszczonych na tabliczce znamionowej oraz w instrukcji obsługi urządzenia; • analiza informacji umieszczonych na etykiecie efektywności energetycznej. Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy. 2. Funkcjonalne urządzenie kuchni. 3. Sprzęt gospodarstwa domowego. Sposoby osiągania celów Treści nauczania Uczeń: • zna i stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) podczas działań praktycznych w pracowni; • zna zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych AGD; • wie, jak zorganizować stanowisko pracy w kuchni; • określa zasady funkcjonalnego urządzenia kuchni; • posługuje się pojęciem trójkąt roboczy i strefa pracy; • zna pojęcie ergonomia pracy; • zna przeznaczenie podstawowego sprzętu AGD; • czyta ze zrozumieniem instrukcje obsługi sprzętu AGD; • prawidłowo interpretuje treści zawarte na tabliczce znamionowej urządzenia; • rozpoznaje energooszczędne urządzenia gospodarstwa domowego; • planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań. Założone osiągnięcia uczniów (w zakresie wiadomości, umiejętności i postaw) IV. Treści programu, sposoby osiągania celów oraz osiągnięcia uczniów 9 1. Rola racjonalnego żywienia. 2. Składniki pokarmowe. 3. Podział produktów spożywczych. 4. Piramida żywienia. 5. Normy żywienia. Uczeń: • zna pojęcie żywności GMO; • wymienia cele racjonalnego żywienia; • nazywa składniki pokarmowe i określa ich wpływ na funkcjonowanie organizmu; • zna źródła występowania składników pokarmowych; • wyjaśnia znaczenie wody w życiu człowieka; Zasady prawidłowego żywienia • Wyjaśnienie pojęcia racjonalne żywienie; • omówienie składników pokarmowych, ich funkcji w organizmie, przedstawienie źródła ich występowania oraz skutków nadmiaru i niedoboru; • omówienie znaczenia wody w organizmie człowieka; • podział produktów spożywczych na grupy; • omówienie zaleceń żywieniowych na podstawie piramidy i talerza żywienia; Uczeń: • zna i stosuje zasady przechowywania produktów; • nazywa metody konserwacji żywności; • wyjaśnia wpływ środków konserwujących na jakość żywności; • potrafi dobrać sposób przechowywania i konserwacji żywności do określonego produktu; • wyjaśnia negatywne skutki gromadzenia odpadów; • zna zasady segregacji odpadów; • podaje przykłady zagospodarowania odpadów powstających w gospodarstwie domowym; • ma poczucie odpowiedzialności za środowisko naturalne. • Omówienie sposobów i miejsc przechowywania produktów żywnościowych; • prezentacja metod konserwacji żywności; 1. Przechowywanie artykułów • omówienie rodzajów opakowań do przechowywania żywności; spożywczych. • analiza problemu gromadzenia odpadów; 2. Konserwacja żywności. • wyjaśnienie pojęć: recykling, utylizacja. 3. Opakowania, odpady i śmieci. Przechowywanie i konserwacja żywności oraz opakowania 10 1. Obróbka wstępna. 2. Obróbka termiczna. Obróbka produktów spożywczych • Zapoznanie z etapami obróbki wstępnej; • prezentacja narzędzi do obróbki wstępnej; • omówienie celu i metod obróbki termicznej; • prezentacja naczyń i omówienie sprzętu stosowanego podczas obróbki termicznej. • wyjaśnienie znaczenia aktywności fizycznej dla dobrego stanu zdrowia; • analiza treści i znaczenia norm żywieniowych; • poznanie zasad układania jadłospisów. Uczeń: • wymienia etapy obróbki wstępnej; • zna narzędzia stosowane do obróbki wstępnej; • wymienia rodzaje obróbki termicznej; • rozróżnia naczynia i sprzęt stosowany do obróbki termicznej; • potrafi bezpiecznie korzystać z wybranego sprzętu gospodarstwa domowego; • posiada świadomość o stracie składników odżywczych podczas nieprawidłowej obróbki. • charakteryzuje podstawowe grupy produktów i wie jakie składniki odżywcze występują w danej grupie; • potrafi określić na podstawie piramidy żywienia orientacyjne ilości dziennego spożycia poszczególnych produktów spożywczych; • potrafi zaplanować i ułożyć przykładowy posiłek dla gimnazjalisty; • uzasadnia potrzebę aktywności fizycznej; • przestrzega zasad racjonalnego żywienia. 11 1. Nakrywanie do stołu. 2. Dekoracja stołu. 3. Zachowanie się przy stole. Zasady podawania i spożywania posiłków 1. Mleko i produkty mleczne. 2. Warzywa i owoce. 3. Mięso. 4. Ryby. 5. Produkty zbożowe. 6. Jaja. Grupy produktów spożywczych • Omówienie i prezentacja poprawnie nakrytego stołu; • prezentacja zastawy stołowej i sztućców; • dobieranie elementów dekoracyjnych stołu; • omówienie zasad zachowania się przy stole. • Omówienie wartości odżywczej produktów spożywczych: − mleka i produktów mlecznych, − warzyw i owoców, − mięsa, − ryb, − produktów zbożowych, − jaj; • omówienie zastosowania i przeznaczenia kulinarnego w/w grup produktów spożywczych; • ćwiczenia praktyczne – sporządzanie potraw z zastosowaniem produktów spożywczych z wymienionych grup. Uczeń: • zna zasady nakrywania stołu; • potrafi poprawnie i estetycznie nakryć stół; • potrafi dobrać naczynia i sztućce do potraw; • potrafi dekoracyjnie składać serwetki; • potrafi wykonać dekorację stołu na określoną uroczystość; • stosuje zasady dobrego zachowania się przy stole. Uczeń: • określa wartość odżywczą produktów spożywczych: − mleka i produktów mlecznych, − warzyw i owoców, − mięsa, − ryb, − produktów zbożowych, − jaj; • zna zastosowanie kulinarne wymienionych produktów spożywczych; • potrafi sporządzić potrawę z wymienionych produktów spożywczych; • potrafi zaplanować i przygotować stanowisko pracy; • potrafi pracować w zespole, stosując zasady higieny przy sporządzaniu posiłków. 12 1. Problem głodu i braku wody. 2. Organizacje do spraw wyżywienia. 3. Konsekwencje złego odżywiania. Problemy żywieniowe • Omówienie problemu głodu i braku wody; • prezentacja organizacji do spraw żywienia; • przedstawienie problemu niedożywienia, nadwagi i otyłości; • omówienie zagrożeń wynikających z zaburzeń odżywiania. Uczeń: • identyfikuje problemy żywie-niowe współczesnego świata; • charakteryzuje organizacje, które zajmują się problemami do spraw żywienia; • rozróżnia choroby związane z zaburzeniem odżywiania - (anoreksja, bulimia); • ma poczucie odpowiedzialności za poprawne gospodarowanie wodą i żywnością. V. Procedury osiągania celów – metody pracy Procedury osiągania celów zależne są od metod nauczania na lekcji i wynikają ze specyfiki przedmiotu. Ich stosowanie powinno rozwijać twórczą aktywność uczniów, umiejętności poznawcze oraz rozwijać zainteresowania wytworami współczesnej techniki. Najczęściej stosowanymi metodami nauczania na lekcjach zajęć technicznych są: • metody podające, polegają na podaniu uczniowi gotowych treści: − pogadanka, − wykład, − wygłoszenie referatu, − praca z książką, • metody eksponujące polegają na przyswajaniu określonej wiedzy poprzez ogląd: − film, − foliogramy, − pokaz, • metody problemowe polegają na stworzeniu sytuacji problemowej i poszukiwaniu sposobu rozwiązania: − burza mózgów, − drzewko decyzyjne, − gra dydaktyczna, − dyskusja, • metody praktyczne polegają na praktycznym działaniu uczniów: − zadania wytwórcze, − metoda ćwiczeń praktycznych, − metoda projektu. VI. Sposób i kryteria oceniania osiągnięć ucznia Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia ma na celu: - poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych, - motywowanie do systematycznej pracy, - wdrażanie do samokontroli i samooceny oraz planowania własnego proces uczenia się, 13 - dostarczanie rodzicom informacji o postępach oraz ewentualnych trudnościach ucznia, - dostarczanie informacji o skuteczności procesu nauczania. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia to systematyczne zbieranie informacji o przebiegu i wynikach nauczania. Przedmiotem oceny powinny być nie tylko wiadomości i umiejętności, których zakres jest określony programem nauczania, ale także zdolności oraz zaangażowanie ucznia w pracy na lekcjach. Podczas oceniania działań praktycznych należy zwrócić uwagę na: - wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązaniu się z zadania, - celowość, dokładność, staranność w wykonywaniu zadania, - przestrzeganie zasad dobrej organizacji pracy, - właściwe wykorzystanie produktów spożywczych, narzędzi oraz sprzętu kuchennego, - czytanie ze zrozumieniem różnych instrukcji. Sprawdzanie i ocenianie pozwalają na wartościowanie osiągnięć ucznia oraz przyczyniają się do ulepszania procesu nauczania. Obszary aktywności oceniane na lekcjach zajęć technicznych: - aktywność na lekcjach, - prace wytwórcze wykonywane na lekcjach, - zadania dodatkowe, - odpowiedzi ustne, - testy, sprawdziany, - zadania domowe, - przygotowanie do zajęć. Wymagania ogólne na poszczególne oceny Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - zdobył wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania; - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami; - systematycznie korzysta z wielu źródeł informacji; - proponuje nowatorskie rozwiązania lub wykraczające poza program nauczania; - osiąga sukcesy w konkursach technicznych; - twórczo rozwija własne uzdolnienia. 14 Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował pełny zakres wiedzy określonej w programie nauczania; - wykorzystuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań problemowych; - właściwie organizuje stanowisko pracy, przestrzega zasad bhp, potrafi współpracować w grupie; - sprawnie posługuje się narzędziami oraz sprzętem kuchennym, poprawnie wykonuje operacje technologiczne; - prezentuje wzorowe cechy i postawy podczas zajęć; - systematycznie korzysta z różnych źródeł informacji. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w stopniu zadawalającym wiadomości i umiejętności określone programem nauczania; - czasami korzysta z różnych źródeł informacji; - rozwiązuje samodzielnie zadania teoretyczne; - umie wykorzystać wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań teoretycznych i praktycznych; - stosuje zasady dotyczące organizacji i bezpieczeństwa pracy, racjonalnie wykorzystuje czas pracy; - poprawnie posługuje się narzędziami i sprzętem kuchennym, w stopniu zadawalającym opanował umiejętności technologiczne. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował wiadomości na poziomie podstaw programowych; - rozwiązuje zadania o średnim stopniu trudności; - umie wykorzystać wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań teoretycznych i praktycznych o średnim stopniu trudności; - przeważnie stosuje zasady dotyczące organizacji i bezpieczeństwa pracy, mało efektywnie wykorzystuje czas pracy; - rzadko korzysta z różnych źródeł informacji; - mało efektywnie wykorzystuje czas pracy; - posługuje się narzędziami i sprzętem kuchennym z pomocą nauczyciela, w stopniu średnim opanował operacje technologiczne. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - ma braki w wiedzy na poziomie podstaw programowych; - rozwiązuje zadania o niewielkim stopniu trudności; - ma trudności z poprawną organizacją pracy, wykazuje brak samodzielności; - bardzo rzadko korzysta z różnych źródeł informacji; - posługuje się tylko podstawowymi narzędziami kuchennymi, z pomocą nauczyciela wykonuje proste operacje technologiczne. 15 VII. Opinia o programie mgr Wiesław Korpikiewicz dyplomowany nauczyciel Techniki i Informatyki, III stopień specjalizacji zawodowej z Techniki, rzeczoznawca MEN. OPINIA dotycząca Programu Nauczania przedmiotu Zajęcia Techniczne dla klas I-III gimnazjum pt. „Zdrowie na talerzu”. Pozytywnie rekomenduję przedstawiony mi do recenzji Program Nauczania z przedmiotu Zajęcia Techniczne w klasach I-III gimnazjum pt. Zdrowie na talerzu, do zestawu szkolnych programów nauczania. Autorami programu nauczania dla klas I-III gimnazjum są pani Maria Kulczyńska i pani Renata Stasiak. Akty prawne, w oparciu o które dokonano analizy zgodności programu nauczania z podstawą programową: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Dz. U. nr 4, poz. 17 z dnia 15 stycznia 1009 r. 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników Dz. U. nr 89, poz.730 z dnia 10 czerwca 2009 r. Przedstawiony program nauczania spełnia wymogi formalne, stanowiąc opis sposobu osiągania celów kształcenia i realizacji zadań edukacyjnych opisanych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół gimnazjalnych. Program zawiera m.in.: - ogólne i szczegółowe cele kształcenia i wychowania, - treści edukacyjne zgodne z podstawą programową, - sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków w jakich program będzie realizowany, - dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów, - 16 - opis założonych osiągnięć ucznia, - propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia. Program jest poprawny merytorycznie i metodycznie. Bazuje na aktualnym stanie wiedzy naukowej i dydaktycznej. Dostosowany jest do wieku i możliwości uczniów w trzecim etapie edukacyjnym. Zawiera wszystkie konieczne elementy budowy programu nauczania. Sprzyja realizacji idei nowoczesnej szkoły, przyjaznej uczniowi. Dla nauczyciela stwarza warunki twórczej pracy, uwzględnia możliwości środowiska i szkoły. Uczeń ma szansę uczestnictwa w ciekawym poznawaniu wiedzy o żywieniu poprzez zajęcia techniczne, które w znacznej mierze przyczyniają się do określenia przez ucznia swoich mocnych i słabych stron oraz wyboru dalszej drogi kształcenia, a co za tym idzie – przyszłego zawodu. 17 18 Rozkład materiału, plan wynikowy 19 Spis treści I. II. 20 Rozkład materiału nauczania........................................................ 21 Plan pracy z podziałem na jednostki lekcyjne............................ 22 I. Rozkład materiału nauczania I. Wyposażenie i urządzenie kuchni 3 godz. 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni 1 2. Funkcjonalne urządzenie kuchni 1 3. Sprzęt AGD 1 II. Przechowywanie i konserwacja żywności oraz opakowania 3 godz. 1. Przechowywanie artykułów spożywczych 1 2. Konserwacja żywności. Ćwiczenie praktyczne 1 3. Opakowania, odpady i ich segregacja 1 III. Zasady prawidłowego żywienia 5 godz. 1 1. Rola racjonalnego żywienia. Składniki pokarmowe 1 2. Podział produktów spożywczych 1 3. Piramida żywienia 1 4. Normy żywienia 1 5. Ćwiczenie praktyczne IV. Obróbka produktów spożywczych 3 godz. 1. Obróbka wstępna 1 2. Obróbka termiczna 1 3. Ćwiczenie praktyczne 1 V. Grupy produktów spożywczych 12 godz. 1. Mleko i produkty mleczne 1 1 2. Warzywa i owoce 1 3. Mięso 1 4. Ryby 1 5. Przetwory zbożowe 1 6. Jaja 6 7. Ćwiczenia praktyczne VI. Zasady podawania i spożywania posiłków 3 godz. 1. Nakrywanie do stołu 1 2. Dekoracja stołu. Zachowanie się przy stole 1 3. Ćwiczenie praktyczne 1 VII. Problemy żywieniowe 3 godz. 1. Problem głodu i braku wody 1 2. Organizacje do spraw wyżywienia. Konsekwencje złego 1 odżywiania się 3. Podsumowanie – realizacja projektu 1 Razem 32 godz. 21 22 1 1 1 Funkcjonalne urządzenie kuchni. Sprzęt AGD. Liczba godzin Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni. Temat lekcji Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: • wymienia różne rodzaje sprzętu AGD; • zna zastosowanie i zasadę działania podstawowego sprzętu AGD; • odczytuje i wykorzystuje w praktyce informacje zawarte w instrukcji obsługi oraz na tabliczkach znamionowych. Uczeń: • zna i wyjaśnia pojęcie funkcjonalnej kuchni; • wymienia strefy pracy w kuchni, ich zadania i wyposażenie; • potrafi zaprojektować funkcjonalną kuchnię. Uczeń: • wyjaśnia nowoczesne technologie zastosowane w sprzęcie AGD; • charakteryzuje dowolne urządzenie na podstawie danych znajdujących się na tabliczce znamionowej. Uczeń: • wyjaśnia pojęcie ergonomii pracy w odniesieniu do sprzętu i wyposażenia współczesnej kuchni; • potrafi uzasadnić i powiązać rozmieszczenie stref pracy z funkcjonalnością. Uczeń: Uczeń: • zna regulamin pracowni; • określa zagrożenia jakie mogą • stosuje się do regulaminu; wystąpić podczas pracy w kuchni, • zna zasady korzystania z urządzeń • potrafi udzielić pierwszej pomocy elektrycznych i stosuje się do nich. przedmedycznej. Wymagania podstawowe Osiągnięcia uczniów II. Plan pracy z podziałem na jednostki lekcyjne 23 1 1 Konserwacja żywności. Ćwiczenie praktyczne dotyczące konserwacji żywności. Liczba godzin Przechowywanie artykułów spożywczych. Temat lekcji Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: • zna i omawia metody konserwacji żywności, • rozpoznaje konserwanty i inne chemiczne dodatki do żywności na podstawie informacji umieszczonych na opakowaniach produktów żywnościowych; • prawidłowo organizuje stanowisko pracy; • wykonuje ćwiczenie zgodnie z instrukcją. Uczeń: • omawia dobór metody konserwacji do odpowiedniego produktu spożywczego; • wyjaśnia wpływ środków konserwujących na jakość żywności; • analizuje wpływ konserwantów na organizm człowieka; • analizuje konieczność stosowania konserwantów i innych dodatków do żywności; • racjonalnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem; • analizuje i ocenia swoją pracę. Uczeń: Uczeń: • określa warunki przechowywania • charakteryzuje sposób przechowyważywności; nia w zależności od rodzaju produktu • opisuje podstawowe sposoby przechospożywczego; wywania żywności trwałej i krótkoter- • omawia nowe technologie pakowania minowej; żywności. • zna sposób rozmieszczenia produktów w chłodziarce. Wymagania podstawowe Osiągnięcia uczniów 24 1 1 Rola racjonalnego żywienia. Składniki pokarmowe. Liczba godzin Opakowania, odpady i ich segregacja. Temat lekcji Uczeń: • wyjaśnia pojęcie żywności oraz GMO; • zna pojęcie i cele racjonalnego żywienia; • wymienia podstawowe składniki pokarmowe; • zna rolę wody i błonnika w organizmie człowieka; • przedstawia podział składników odżywczych, ich rolę oraz skutki niedoboru i nadmiaru w organizmie; • wyróżnia makro i mikroelementy oraz witaminy. Uczeń: • wymienia funkcje opakowania produktu; • zna rodzaje opakowań; • odczytuje i interpretuje informacje z etykiety produktu; • rozpoznaje znaki ekologiczne umieszczane na opakowaniach; • potrafi segregować odpady. Wymagania podstawowe Uczeń: • analizuje korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania GMO; • wyjaśnia wpływ napojów gazowanych, energetyzujących i izotonicznych na organizm nastolatka; • wyjaśnia znaczenie IG; • określa rolę witamin i składników mineralnych w żywieniu oraz skutki ich niedoboru; • różnicuje składniki odżywcze i składniki pokarmowe. Uczeń: • uzasadnia potrzebę umieszczania etykiet na opakowaniach; • omawia działania proekologiczne zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów; • uzasadnia konieczność i opisuje sposoby zagospodarowania odpadów. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 25 1 1 1 Piramida żywienia. Normy żywienia. Liczba godzin Podział produktów spożywczych. Temat lekcji Uczeń: • wyjaśnia pojęcia „wartość odżywcza i energetyczna”; • wymienia czynniki mające wpływ na zapotrzebowanie pokarmowe i energetyczne; Uczeń: • przedstawia zasady właściwego odżywiania się na podstawie piramidy żywienia; • wyjaśnia znaczenie aktywności fizycznej; • zna i umie zastosować wskaźnik poprawności wagi -„BMI” ; • opisuje talerz zdrowego żywienia. Uczeń: • wymienia podstawowe grupy produktów spożywczych; • wymienia produkty spożywcze w poszczególnych grupach oraz określa ich wartości odżywcze. Wymagania podstawowe Uczeń: • oblicza wartość energetyczną potraw; • analizuje zasady układania diet dla ludzi ze względu na wiek i choroby; • wyjaśnia pojęcie zbilansowanej diety; Uczeń: • omawia zawartość piramidy żywienia; • analizuje i ocenia swoje żywienie pod względem zasad określonych w piramidzie żywienia; • wyjaśnia znaczenie dostarczania organizmowi wody; • charakteryzuje zasady zdrowego żywienia. Uczeń: • charakteryzuje i porównuje podział produktów spożywczych na inne grupy. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 26 1 1 Obróbka wstępna produktów spożywczych. Liczba godzin Ćwiczenie praktyczne dotyczące zasad prawidłowego żywienia. Temat lekcji Uczeń: • zna znaczenie obróbki wstępnej żywności; • opisuje etapy obróbki wstępnej; • wymienia urządzenia i narzędzia stosowane do obróbki wstępnej. Uczeń: • wyjaśnia zasady dotyczące obróbki wstępnej i jej wpływ na produkty spożywcze; • opisuje przeznaczenie oraz zasadę działania urządzeń i narzędzi do obróbki wstępnej. Uczeń: • racjonalnie gospodaruje produktami i czasem pracy; • dba o estetykę podania przygotowanego posiłku; • ocenia zestaw śniadaniowy pod względem wartości odżywczej i energetycznej; • określa stopień trudności wykonania śniadania oraz aspekt ekonomiczny. • ocenia zestawy posiłków pod względem zapotrzebowania energetycznego (bilansu energetycznego); • charakteryzuje i stosuje kalkulatory żywieniowe. • wie co to są normy i jak z nich korzystać; • określa rozkład posiłków w ciągu dnia; • zna zasady układania jadłospisów. Uczeń: • potrafi zaplanować i przygotować produkty do wykonania ćwiczenia; • prawidłowo organizuje stanowisko pracy; • wykonuje zestaw śniadaniowy zgodnie z zasadą talerza zdrowego żywienia. Wymagania ponadpodstawowe Wymagania podstawowe Osiągnięcia uczniów 27 1 1 1 Ćwiczenie praktyczne dotyczące obróbki wstępnej. Obróbka termiczna produktów spożywczych. Mleko i produkty mleczne. Temat lekcji Liczba godzin Uczeń: • posiada świadomość o stracie składników odżywczych podczas nieprawidłowej obróbki; • potrafi wymienić i opisać zasadę działania nowoczesnych metod gotowania. Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • oblicza jaki procent stanowią ubytki podczas obróbki wstępnej. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Uczeń: • wymienia podstawowe wartości od• potrafi wyszukać i określić normy żywcze mleka i produktów mlecznych; dotyczące spożywania mleka i pro• zna zalecenia dzienne spożywania duktów mlecznych; mleka przez młodzież; • analizuje i porównuje wartość odżyw• opisuje produkty mleczne; czą różnych produktów mlecznych. • zna zastosowanie kulinarne mleka i produktów mlecznych. Uczeń: • wymienia rodzaje obróbki termicznej; • wyróżnia naczynia i sprzęt stosowany do obróbki termicznej; • bezpiecznie korzysta z wybranego sprzętu gospodarstwa domowego. Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; • wykonuje ćwiczenie zgodnie z instrukcją; • oblicza samodzielnie wagę ubytków podczas obróbki wstępnej. Wymagania podstawowe Osiągnięcia uczniów 28 1 1 1 Warzywa i owoce. Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z warzyw i owoców. Liczba godzin Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z mleka i produktów mlecznych. Temat lekcji Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; Uczeń: • wymienia podstawowe wartości odżywcze warzyw i owoców; • zna podział warzyw i owoców ze względu na zawartość witamin; • zna zastosowanie kulinarne warzyw i owoców oraz rodzaje stosowanych obróbek. Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; • potrafi wykonać potrawę korzystając z instrukcji; • dba o ład i porządek na stanowisku pracy. Wymagania podstawowe Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • analizuje dobór odpowiednich narzędzi do obróbki wstępnej; Uczeń: • analizuje i ocenia ilość spożycia warzyw i owoców w zależności od wielu czynników, np. pory roku, diety; • charakteryzuje wpływ zastosowanej obróbki na wartość odżywczą warzyw i owoców. Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; • analizuje i ocenia swoją pracę; • ocenia potrawę pod względem smakowym i odżywczym. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 29 1 1 Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z mięsa. Liczba godzin Mięso. Temat lekcji Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; • potrafi wykonać potrawę z mięsa korzystając z instrukcji; • dba o ład i porządek na stanowisku pracy. Uczeń: • zna podstawowe wartości odżywcze mięsa; • wymienia gatunki mięsa; • wymienia przetwory mięsne; • zna zastosowanie kulinarne mięsa i przetworów mięsnych. • potrafi wykonać potrawę korzystając z instrukcji; • dba o ład i porządek na stanowisku pracy. Wymagania podstawowe Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; • ocenia wartości odżywcze przyrządzonej potrawy; • umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. Uczeń: • charakteryzuje zalecenia dotyczące spożywania mięsa; • opisuje skutki niedoboru żelaza w organizmie; • nazywa i opisuje rodzaje diet wykluczające mięso i przetwory mięsne z jadłospisu. • dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 30 1 1 Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z ryb. Liczba godzin Ryby. Temat lekcji Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; • potrafi wykonać potrawę z ryb korzystając z instrukcji; • poprawnie wykonuje obróbkę wstępną ryby; • dba o ład i porządek na stanowisku pracy. Uczeń: • zna podstawowe wartości odżywcze ryb; • wymienia gatunki ryb; • opisuje etapy obróbki wstępnej ryb; • zna podział ryb ze względu na zawartość tłuszczu; • zna zastosowanie kulinarne ryb. Wymagania podstawowe Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; • ocenia wartość odżywczą przyrządzonej potrawy; • umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. Uczeń: • analizuje zalecenia dotyczące spożywania ryb; • uzasadnia konieczność spożywania ryb ze względu na ich wartości odżywcze; • posiada wiedzę na temat owoców morza; • charakteryzuje cechy świeżej ryby; • wyjaśnia pojęcie filetowania ryb. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 31 1 1 1 Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z produktów zbożowych. Jaja. Liczba godzin Produkty zbożowe. Temat lekcji Uczeń: • zna podstawowe wartości odżywcze jaj; Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; • potrafi wykonać potrawę z produktów zbożowych korzystając z instrukcji; • dba o ład i porządek na stanowisku pracy. Uczeń: • wymienia zboża z których powstają produkty zbożowe; • wymienia produkty zbożowe; • zna podstawowe wartości odżywcze produktów zbożowych; • zna zastosowanie kulinarne produktów zbożowych; • zna sposoby gotowania kasz i ryżu. Wymagania podstawowe Uczeń: • charakteryzuje zalecenia dotyczące spożywania jaj; Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; • ocenia wartość odżywczą przyrządzonej potrawy; • umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. Uczeń: • analizuje, które produkty zbożowe zawierają więcej składników odżywczych; • charakteryzuje zalecenia dotyczące spożywania różnych produktów zbożowych ze względu na rodzaj przemiału. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 32 1 1 Nakrywanie do stołu. Liczba godzin Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z jaj. Temat lekcji Uczeń: • zna podstawowe zasady nakrywania stołu; • wymienia elementy serwisu podstawowego oraz podstawowe sztućce; • umie nakryć do stołu. Uczeń: • potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; • potrafi wykonać potrawę z jaj, korzystając z instrukcji; • dba o ład i porządek na stanowisku pracy. • zna kody informujące o sposobie hodowli kur; • potrafi sprawdzić świeżość jaj; • zna zastosowanie kulinarne jaj oraz rolę jaką pełnią jaja w potrawie. Wymagania podstawowe Uczeń: • potrafi dobrać naczynia i sztućce do różnego rodzaju potraw; • zna różnice między zestawem podstawowym, a rozszerzonym. Uczeń: • do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; • dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; • ocenia wartość odżywczą przyrządzonej potrawy; • umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. • potrafi odczytać i zinterpretować kod cyfrowy znajdujący się na skorupce jaja; • różnicuje wartość odżywczą żółtka i białka; • uzasadnia dobór produktu na podstawie kodów do własnych potrzeb. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów 33 • zna pojęcie niedożywienia organizmu. • wymienia przyczyny marnowania żywności; • zna zasady gospodarowania wodą. 1 Problem głodu i braku wody. Uczeń: Uczeń: • stosuje symbolikę układania sztućców podczas posiłku i po skończonym posiłku; • opanował umiejętność składania serwetek; • potrafi wykonać dekorację stołu; 1 Ćwiczenie praktyczne. Wymagania podstawowe • charakteryzuje problemy dotyczące żywienia w znaczeniu globalnym; • uzasadnia konieczność oszczędnej gospodarki wodą; Uczeń: Uczeń: • potrafi samodzielnie zaplanować i wykonać element dekoracji stołu; • potrafi gustownie i ze smakiem udekorować stół na różnego rodzaju uroczystości. Uczeń: • potrafi dopasować wiele różnych elementów dekoracyjnych stosownie do charakteru uroczystości; • stosuje wszystkie zasady kulturalnego zachowania się przy stole. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów Uczeń: • zna zasady wykonania dekoracji stołu; • opisuje zasady zachowania się przy stole; • zna symbolikę układu sztućców na talerzu. Liczba godzin Dekoracja stołu. Zachowanie się przy stole. Temat lekcji 34 Organizacje do spraw wyżywienia. Konsekwencje złego odżywiania się. Temat lekcji 1 Liczba godzin • • • • wienia,; identyfikuje logo z organizacją; zna konsekwencje złego odżywiania się; opisuje niedożywienie oraz otyłość; wymienia choroby związane z zaburzeniami łaknienia. Uczeń: • wymienia organizacje ds. wyży- Wymagania podstawowe • opisuje działalność organizacji ds. wyżywienia,; • charakteryzuje choroby cywilizacyjne związane ze złym odżywianiem się oraz choroby wynikające z zaburzeń łaknienia. Uczeń: • prezentuje zestawienia ilościowe wody przy oszczędnym gospodarowaniu. Wymagania ponadpodstawowe Osiągnięcia uczniów Odpowiedzi do ćwiczeń 35 36 I. Wyposażenie i urządzenie kuchni 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni Ćwiczenie 1 Regulamin pracowni zajęć technicznych. 1. Uczniowie przebywają w pracowni wyłącznie w obecności nauczyciela. 2. Uczniowie pracują według wskazań nauczyciela, przestrzegają zasad BHP. 3. Podczas trwania zajęć, uczniowie zachowują spokój i nie przeszkadzają sobie w pracy. 4. Uczniowie dbają o czystość, ład i porządek na stanowiskach pracy podczas zajęć i po ich zakończeniu. 5. Korzystanie z urządzeń oraz sprzętu kuchennego jest dozwolone tylko za zgodą nauczyciela. 6. Urządzenia elektryczne można włączać do sieci 230 V tylko pod nadzorem nauczyciela. 7. Narzędzi oraz sprzętu należy używać zgodnie z ich przeznaczeniem. 8. Każde uszkodzenie narzędzia, sprzętu należy zgłosić nauczycielowi. 9. O każdym wypadku lub niebezpieczeństwie należy poinformować nauczyciela. Ćwiczenie 2 Uczniowie dzielą się na zespoły i przydzielają odpowiednie funkcje. W tabeli zapisują nazwiska uczniów odpowiedzialnych za wykonanie poszczególnych czynności. Zadanie domowe Wskazówki dotyczące bezpiecznego użytkowania miksera. 1. Nie dotykaj elementów roboczych w czasie pracy miksera. 2. Nie kładź urządzenia na powierzchniach gorących lub mokrych. 3. Nie włączaj miksera przed zanurzeniem go w naczyniu. 4. Nie pozostawiaj urządzenia bez nadzoru podczas jego pracy. 5. Przed czyszczeniem miksera zawsze wyjmij przewód elektryczny z gniazda sieci. 37 2. Funkcjonalne urządzenie kuchni Ćwiczenie 3 Układ kuchni w kształcie litery L. Kuchnia dwurzędowa. Zasada trójkąta roboczego obrazuje ustawienie najważniejszego sprzętu kuchennego: lodówki, kuchenki, zlewozmywaka opartych na wierzchołkach trójkąta. Ta zasada znacznie usprawnia wykonywanie czynności oraz poprawia komfort pracy w kuchni. Ćwiczenie 4 Układ kuchni w kształcie litery G. 38 Kuchnia jednorzędowa z wyspą. Ćwiczenie 5 Strefa pracy Zadania Wyposażenie Strefa zapasów Gromadzenie i przechowywanie produktów, półproduktów spożywczych i gotowych potraw. Chłodziarko-zamrażarka oraz sza�ki do przechowywania produktów spożywczych. Strefa zmywania Zmywanie i osuszanie naczyń, przechowywanie środków czystości, składowanie odpadów. Zlewozmywak oraz miejsce na odkładanie i osuszanie naczyń, sza�ka na środki czystości. Strefa przechowywania Strefa przygotowywania Strefa pieczenia i gotowania Przechowywanie naczyń, sztućców, rozpakowywanie i segregowanie produktów spożywczych. Czynności związane z obróbką wstępną oraz przyrządzaniem potraw. Obróbka termiczna produktów spożywczych. Sza�ki do przechowywania naczyń, blat kuchenny. Blat kuchenny, podręczny sprzęt, miski, sztućce robocze, trwałe produkty spożywcze. Kuchenka, piekarnik, okap, kuchenka mikrofalowa, sza�ki na garnki. 39 Zadanie domowe Ergonomia, czyli nauka o pracy zajmująca się dostosowaniem urządzeń technicznych, produkcyjnych i innych do możliwości psycho�izycznych człowieka. Ma na celu stworzenie optymalnych warunków w miejscu pracy. 3. Sprzęt gospodarstwa domowego Ćwiczenie 6 Urządzenie Nazwa Ciśnieniowy ekspres Przygotowywanie kawy. Czajnik elektryczny Gotowanie wody. Maszynka do mielenia Mielenie, czyli rozdrabnianie produktów spożywczych, np. mięsa, twarogu, warzyw. Sandwiczarka-kanapczarka Przygotowywanie kanapek na gorąco. Mikser z misą 40 Zastosowanie Ubijanie piany, wyrabianie ciasta, sporządzanie deserów. Ćwiczenie 7 1. Roczne zużycie wody. 2. Roczne zużycie energii. 3. Poziom emisji hałasu. 4. Klasa efektywności suszenia. 5. Pojemność wyrażona jako ilość kompletów naczyń. 2 1 3 4 5 Pozostałe informacje zawarte na etykiecie efektywności energetycznej, to: klasy energetyczne, klasa efektywności energetycznej urządzenia, nazwa dostawcy oraz identy�ikator modelu dostawcy. Ćwiczenie 8 Informacje umieszczone na etykiecie efektywności energetycznej, pomagają w podjęciu decyzji podczas zakupu sprzętu, ponieważ: a) przedstawiają jasny i zrozumiały podział na klasy energetyczne; b) pozwalają porównać zużycie energii elektrycznej i wody pomiędzy urządzeniami z tej samej kategorii; c) umożliwiają obliczenie kosztów użytkowania urządzenia, dzięki podanemu zużyciu energii i wody; d) zawierają opis wybranych parametrów, takich jak skuteczność mycia, suszenia, a także poziom hałasu. 41 Ćwiczenie 9 Przedstawione tabliczki znamionowe zawierają następujące informacje: dopuszczalne napięcie zasilania, typ urządzenia, zakres mocy i częstotliwości, zgodność z polskimi normami bezpieczeństwa oraz normami Unii Europejskiej, numer serii i rok produkcji, a także sposób postępowania po zużyciu urządzenia. Zadanie domowe Instrukcja obsługi urządzenia zawiera: 1) opis urządzenia; 2) wskazówki dotyczące bezpieczeństwa użytkowania; 3) opis obsługi; 4) wskazówki dotyczące czyszczenia i konserwacji; 5) dane techniczne; 6) sposób utylizacji. II. Przechowywanie i konserwacja oraz opakowania żywności 1. Przechowywanie artykułów spożywczych Ćwiczenie 1 Czynniki wpływające na jakość przechowywania produktów spożywczych: powietrze, wilgotność, temperatura, światło, drobnoustroje, czas przechowywania, czystość pomieszczeń. Ćwiczenie 2 Żywność trwałą należy przechowywać w sza�kach kuchennych, w fabrycznych opakowaniach lub w zamykanych pojemnikach zabezpieczających przed wilgocią i kuchennymi zapachami. 42 Ćwiczenie 3 Zasady przechowywania żywności w chłodziarce 1. Nie wkładaj do chłodziarki zbyt dużo produktów. 2. Owiń żywność w papier pergaminowy, folię spożywczą, aluminiową lub włóż do pojemnika. 3. Sortuj żywność przed umieszczeniem w chłodziarce. 4. Wkładaj suche owoce i warzywa. 5. Przechowuj warzywa i owoce w dolnych szufladach. 6. Świeże mięso i ryby przechowuj na dolnej półce. 7. Gotowe potrawy oraz produkty o krótkiej trwałości umieszczaj na środkowej półce. 8. Mleko oraz jego przetwory wkładaj na górną półkę. 9. Napoje, masło i musztardę przechowuj na wewnętrznej stronie drzwi. 10. Nie umieszczaj w lodówce gorącej żywności. Ćwiczenie 4 Zadanie domowe Korzyści wynikające z próżniowego pakowania żywności: a) utrzymanie smaku, b) wydłużenie świeżości 3-5 razy dłużej w porównaniu do tradycyjnych metod, c) zachowanie właściwego wyglądu i formy. 43 Ćwiczenie 5 2. Konserwacja żywności Metody �izyczne utrwalania żywności Utrwalanie za pomocą niskiej temperatury zamrażanie lio�ilizacja Ćwiczenie 6 Utrwalanie za pomocą wysokiej temperatury pasteryzacja sterylizacja tyndalizacja suszenie Dżem powstaje w wyniku krótkiego gotowania owoców z cukrem i zagęstnikiem. Kon�itura powstaje w wyniku powolnego ogrzewania owoców z cukrem. Powidła powstają przez gotowanie (smażenie) rozdrobnionych owoców bez dodatku cukru lub z małą ilością, do czasu odparowania soku z owoców. Ćwiczenie 7 Produkt spożywczy Metody konserwacji zamrażanie tyndalizacja peklowanie wędzenie solenie pasteryzacja zamrażanie suszenie suszenie marynowanie Zadanie domowe Majonez zawiera: przeciwutleniacz E 385, regulator kwasowości. Budyń zawiera: skrobie mody�ikowane, substancję zagęszczającą (karagen), aromaty, barwnik (annato). Chipsy zawierają: rybonukleotydy E 635, aromat dymu wędzarniczego, glutaminian sodu E 621, kwas cytrynowy E 330. 44 3. Opakowania, odpady i ich segregacja Ćwiczenie 8 Opakowanie chroni przed działaniem czynników zewnętrznych, ułatwia przemieszczanie, ułatwia magazynowanie, jest jednostką miary. Ćwiczenie 9 Na etykiecie znajdują się następujące informacje: nazwa produktu, skład, masa netto, termin przydatności do spożycia, numer partii, warunki przechowywania, sposób przygotowania, informacja o konserwantach. Ćwiczenie 10 Działania proekologiczne, to: przemyślane, dobrze zaplanowane zakupy, kupowanie produktów w opakowaniach, które można poddać recyklingowi lub kupowanie bez opakowań, wybieranie produktów wyprodukowanych przez lokalnych wytwórców, z certy�ikatami ekologicznymi, pakowanie zakupów do własnej torby (najlepiej wykonanej z materiałów ekologicznych). Ćwiczenie 11 Znaki dotyczące „ekożywności”: znak certy�ikowanego rolnictwa ekologicznego, Ekoland, Euroliść – produkt ekologiczny, wyprodukowany na terenie UE, spełniający wymogi unijne. Znaki dotyczące ekoopakowań: Dbaj o czystość, Zielony punkt, Biodegradowalne, Opakowanie do ponownego wykorzystania, Opakowanie nadaje się do recyklingu – nadaje się do ponownego przetworzenia i ponownego wykorzystania. Ćwiczenie 13 Symbol ten umieszczany jest na torbie wielokrotnego użycia na zakupy, torba wykonana z tkaniny polipropylenowej. Znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej. Produkty tak znakowane muszą pochodzić z certy�ikowanych gospodarstw ekologicznych 45 Ćwiczenie 14 Tu wrzucasz: Tu wrzucasz: gazety, czasopisma, katalogi i prospekty, papier szkolny i biurowy, książki w miękkich okładkach, torebki papierowe, pudełka kartonowe, tekturę. butelki, kartony po napojach i mleku, butelki po płynach do mycia, puszki po napojach i konserwach, plastikowe zakrętki, kapsle, pokrywki ze słoików, plastikowe woreczki, reklamówki, drobny złom, folia aluminiowa. Zadanie domowe Tu wrzucasz: szkło kolorowe, opakowaniowe, butelki bez zakrętek. Utylizacja – wykorzystywanie odpadów jako surowców wtórnych, potocznie rozumiana jako zniszczenie. Jednym ze sposobów jest spalanie. Recykling – odzysk, czyli doprowadzenie zużytych materiałów do stanu pozwalającego na ich ponowne wykorzystanie. III. Zasady prawidłowego żywienia 1. Rola racjonalnego żywienia Ćwiczenie 1 Racjonalne żywienie to spożywanie takich produktów żywnościowych (w odpowiedniej ilości i proporcjach), które pokryją zapotrzebowanie organizmu na wszystkie składniki pokarmowe oraz dostarczą potrzebnej ilości energii. 46 Ćwiczenie 2 Racjonalne żywienie zapewnia: a) budowę nowych i odbudowę zużytych komórek; b) uzyskanie niezbędnej energii; c) ochronę przed infekcjami; d) regulowanie procesów życiowych. Zadanie domowe Korzyści: uzyskanie większej odporności na choroby, owady, szkodniki oraz niekorzystne warunki atmosferyczne; większa wydajność upraw; dłuższy czas przechowywania; Wady: zaburzenie ekosystemów, niekontrolowane rozprzestrzenianie się (pylenie roślin), nie do końca poznane konsekwencje zdrowotne dla człowieka, zasady etyczne. Ćwiczenie 3 2. Składniki pokarmowe Ćwiczenie 4 Nazwa składnika pokarmowego Białka Tłuszcze Węglowodany Witaminy Składniki mineralne Rola w organizmie główny budulec organizmu dostarczają energii główne źródło energii są regulatorami procesów życiowych są regulatorami procesów życiowych oraz budulcem tkanek organizmu Źródło występowania mięso, ryby, mleko, jaja, rośliny strączkowe, orzechy oleje roślinne, orzechy, nasiona, ryby, masło, smalec produkty zbożowe, warzywa, owoce, miód, słodycze warzywa i owoce, produkty zbożowe woda, sól, produkty pochodzenia zwierzęcego, zboża, warzywa i owoce. 47 Ćwiczenie 5 Najważniejsze źródła wody dla organizmu, to: napoje, najlepiej naturalne soki z warzyw i owoców, woda mineralna, produkty spożywcze, potrawy. 1 mleko 2 ogórek 4 5 3 ser twarogowy półtłusty chleb żytni jabłko Ćwiczenie 6 Błonnik jest węglowodanem, który nie ulega strawieniu. Stanowi masę, która wchłania wodę, wypełnia jelita i wspomaga trawienie oraz zapobiega zaparciom. Występuje w warzywach i owocach, produktach zbożowych z grubego przemiału oraz suchych nasionach roślin strączkowych. Ćwiczenie 7 Ćwiczenie 8 Dobrym źródłem fosforu jest mleko i produkty mleczne, ryby, wątroba, groch, pestki dyni, fasola, ziemniaki, pełnoziarniste produkty zbożowe, marchew. Fosfor bierze udział w procesach budulcowych kości, zębów, uczestniczy w przemianach tłuszczu i węglowodanów, wchodzi w skład enzymów. 48 Zadanie domowe 3. Podział produktów spożywczych Ćwiczenie 9 Węglowodany występują w produktach zbożowych, ziemniakach, warzywach, owocach, suchych nasionach roślin strączkowych, słodyczach. Witaminy występują we wszystkich grupach produktów z wyjątkiem grupy: cukier i słodycze. Składniki mineralne występują we wszystkich grupach produktów z wyjątkiem grup: tłuszcze, masło i śmietana. 49 Ćwiczenie 10 Źródła białka roślinnego nasiona roślin strączkowych, kasza, ziemniaki zwierzęcego ryby, mięso, jajka Zadanie domowe Źródła tłuszczu roślinnego zwierzęcego oliwa, olej, nasiona masło, smalec, roślin oleistych, np. słonina lnu, słonecznika Podział produktów spożywczych na cztery grupy: 1.Produkty mięsne 2. Produkty zbożowe 3. Produkty mleczne. 4. Warzywa i owoce. Podział produktów spożywczych na sześć grup: 1. Produkty zbożowe i strączkowe. 2. Mleko i produkty mleczne, 3. Mięso, ryby, jaja. 4. Warzywa i owoce. 5.Tłuszcze. 6. Cukier i słodycze. Podział produktów spożywczych na dziewięć grup: 1. Produkty zbożowe. 2. Produkty mleczne. 3. Mięso i ryby. 4.Jaja. 5. Tłuszcze. 6. Ziemniaki. 7. Warzywa i owoce. 8. Suche nasiona. 9. Cukier. Ćwiczenie 11 4. Piramida żywienia Produkty spożywane podczas każdego posiłku: produkty zbożowe z grubego przemiału, warzywa i owoce, mleko i produkty mleczne. Ograniczyć należy: produkty z mąki oczyszczonej, produkty z dużą ilością tłuszczu, produkty wysokoprzetworzone. Ćwiczenie 12 Spożywam pięć posiłków w ciągu dnia. Dbam, aby głównym źródłem energii były produkty zbożowe, spożywam dużo warzyw i owoców, wypijam minimum 2 szklanki mleka, ograniczam słodycze, piję około 2 litrów płynów. Mój sposób odżywiania jest zgodny z zaleceniami dietetyków. Odżywiam się prawidłowo. Ćwiczenie 13 Moje formy aktywności �izycznej, to: ćwiczenia rozciągające oraz ogólnorozwojowe (poranna gimnastyka), szybki marsz do szkoły, jazda rowerem, gry zespołowe, pływanie. Na ruch przeznaczam od 60 – 70 minut dziennie. 50 Ćwiczenie 13 Masa ciała 55 kg, wzrost 165 cm. BMI mieści się w granicach normy. Ćwiczenie 14 51 Ćwiczenie praktyczne Zadanie domowe Podstawę starej piramidy stanowią produkty zbożowe: pieczywo, makarony, ryż, kasze. Na następnym poziomie znajdują się warzywa i owoce, wyżej mięso i nabiał, a na szczycie słodycze oraz tłuszcz, czyli produkty, których spożycie należy ograniczyć. Podstawą nowej piramidy są również produkty zbożowe, ale pełnoziarniste, natomiast białe pieczywo tra�iło na szczyt piramidy. Tłuszcze zostały podzielone na nasycone-niepożądane w codziennej diecie oraz nienasycone z kwasami tłuszczowymi, które w niewielkich ilościach spożywać należy codziennie. Nowa piramida wskazuje na konieczność stałego dostarczania wody oraz codziennej aktywności �izycznej. Ćwiczenie 16 5. Normy żywieniowe Czynniki decydujące o zapotrzebowaniu człowieka na energię i składniki pokarmowe: wzrost, masa ciała, wiek, płeć, klimat, tryb życia, poziom aktywności �izycznej. 52 Ćwiczenie 17 żeńska Płeć wiek 12 lat 2100 kcal zapotrzebowanie energetyczne w kcal białko g tłuszcze g węglowodany g wapń mg żelazo mg miedź mg 31-41 70-82 250-300 1300 10 0,7 cynk mg witamina A µg witamina B1 mg witamina B2 mg witamina PP mg witamina C mg 8 600 1 1 12 50 Ćwiczenie 18 Ćwiczenie 19 Rodzaj aktywności fizycznej Liczba zużytych kilokalorii Czas na spalenie kalorii zawartych w 100g jogurtu naturalnego frytek czekolady mlecznej kcal/10min min min min Bieganie 166 3,8 15,2 31,7 Gra w piłkę nożną 108 5,8 23,3 48,7 Pływanie 66 9,5 38,2 79,7 Jazda na rowerze 50 12,6 50,4 105,2 Sprzątanie domu 30 21 84 175,3 Chodzenie 42 15 168 125,2 Czytanie 5 126 504 1052 53 Ćwiczenie 20 Zbilansowana dieta jest to zrównoważona dieta złożona z różnych grup produktów spożywczych. Polega na dostarczaniu organizmowi energii oraz wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w odpowiedniej ilości i w odpowiedniej proporcji. Ważna jest liczba posiłków i ich rozłożenie w ciągu dnia. Zbilansowana dieta powinna być dopasowana indywidualnie z uwzględnieniem wieku, płci i aktywności �izycznej. Ćwiczenie 21 Prawidłowy jadłospis powinien uwzględniać: a) wszystkie składniki odżywcze w ilościach zalecanych dla danej grupy ludności, b) odpowiednią ilość posiłków, c) odpowiedni podział dziennego zapotrzebowania na poszczególne posiłki, d) odpowiednie przerwy między posiłkami, e) przyzwyczajenia żywieniowe rodziny, f) indywidualne potrzeby żywieniowe, g) sezonowość występowania produktów, h) możliwości �inansowe rodziny, i) odpowiednią wartość energetyczną czyli zapewnić zerowy bilans energetyczny. Ćwiczenie 22 Ten sposób znakowania to GDA, czyli wskazane dzienne spożycie. Informuje o wartości energetycznej produktu i ilości zawartych w nim składników odżywczych. Określa też jaki procent zapotrzebowania na dany składnik odżywczy i energię zaspokaja batonik czekoladowy, na którym umieszczone jest GDA. Zadanie domowe Dla dziewczyny 12 letniej o wadze 40 kg i wzroście 145 cm PPM wynosi 1250 kcal zapotrzebowanie kaloryczne wynosi 2124 kcal. 54 IV. Obróbka produktów spożywczych Ćwiczenie 1 1. Obróbka wstępna Ćwiczenie 2 Ćwiczenie 3 Są to kolejno: sortowanie, oczyszczanie, mycie, obieranie, płukanie. 55 Ćwiczenie 4 Krojenie w kostkę, słupki, krążki, półkrążki, tarcie na tarce o różnej wielkości oczek, wyciskanie soku w sokowirówce. Ćwiczenie 5 2. Obróbka termiczna Celem obróbki termicznej jest: a) poprawienie strawności pożywienia, zwiększenie przyswajania wartości odżywczych, b) zmniejszenie objętości pożywienia przez odparowanie nadmiaru wody, c) zmiękczenie produktów spożywczych, d) zniszczenie drobnoustroju i składników szkodliwych, e) poprawienie walorów smakowych, f) urozmaicenia pożywienia. Prowadzi ona do zmiany wyglądu, konsystencji, barwy, smaku oraz składu chemicznego produktów spożywczych. Ćwiczenie 6 Nazwa potrawy Rodzaj zastosowanej obróbki Pieczeń wieprzowa pieczenie Pierogi leniwe gotowanie Pączki smażenie Gołąbki Naleśniki Surówka z czerwonej kapusty Szarlotka na kruchym cieście Ćwiczenie 7 duszenie smażenie obróbka wstępna - rozdrabnianie pieczenie Stosowanie nowoczesnych metod gotowania pozwala zachować w potrawie większość składników odżywczych i witamin, sprawia, że potrawy stają się lekkostrawne oraz powoduje skrócenie (lub celowe wydłużenie) czasu przygotowania potrawy. 56 Białko Tłuszcze ser edamski ser edamski ser edamski 313 kcal 26,0 g 23,5 g 6,2 g Wapń Sód Fosfor ser edamski ser edamski ser edamski jogurt naturalny Węglowodany Energia Produkt Wartość Wartość energetyczna, składniki odżywcze Ćwiczenie 8 V. Grupy produktów spożywczych Ćwiczenie 1 1. Mleko i produkty mleczne 867 mg 618 mg 523 mg 57 Ćwiczenie 2 Maślanka, ke�ir, jogurt, śmietana, serwatka, zsiadłe mleko. Ćwiczenie 3 Ser twarogowy można zastosować do wyrobu pierogów, ciast, deserów, past twarogowych oraz farszy. Przykładowe potrawy to: sernik, pasta twarogowa z rzodkiewką, pierogi z twarogiem, pierogi ruskie. Zadanie domowe Mleko UHT – to mleko poddane obróbce termicznej w procesie sterylizacji. Metoda ta polega na działaniu na produkt temperatury nie niższej niż 135oC co najmniej przez 1 sekundę. Proces sterylizacji powoduje zniszczenie wszystkich drobnoustrojów chorobotwórczych łącznie z ich formami przetrwalnikowymi. Wysoka temperatura niszczy również część witamin. Produkt posiada długi termin przydatności do spożycia. Mleko pasteryzowane uzyskuje się przez ogrzewanie w temperaturze ok. 80oC przez 2-25 sek. Proces ten nie niszczy form przetrwalnikowych bakterii. Mleko to posiada krótki okres przydatności do spożycia. Ćwiczenie 4 2. Warzywa i owoce Warzywa, które są jednocześnie dobrym źródłem witaminy C i karotenu, to: pomidor, nać pietruszki, koper, szczypior, papryka. Ćwiczenie 5 witamina C 58 karoten witamina C witamina C karoten witamina C Ćwiczenie 6 Nazwa potrawy Rodzaj zastosowanej obróbki surówka z kapusty kapuśniak bigos groch z kapustą paszteciki z kapustą i grzybami obróbka wstępna, szatkowanie gotowanie gotowanie, duszenie gotowanie gotowanie, pieczenie Zadanie domowe Warzywa z jadalną częścią podziemną: marchew, pietruszka, seler, burak, brukiew, rzepa, szparagi, cebula, czosnek, rzodkiewka. Warzywa z jadalną częścią nadziemną- liście: pietruszka-nać, sałata, liście młodych buraków, różne rodzaje kapusty, cykoria, seler, por, koper, szczaw, szpinak, szczypior. Warzywa z jadalną częścią nadziemną- owoce: groch, bób, fasola, pomidor, dynia, cukinia, bakłażany, ogórek, papryka. Ćwiczenie 7 3. Mięso Przykłady potraw sporządzanych z mięsa: a) wieprzowego - klopsy mielone, kotlety schabowe; b) wołowego - rosół wołowy, zrazy wołowe; c) drobiowego - pieczone udka, rosół drobiowy. Ćwiczenie 8 Mięso wieprzowe zawiera więcej tłuszczu i cholesterolu, jest bardziej kaloryczne. Mięso drobiowe natomiast zawiera więcej białka, jest lekkostrawne. Mięso z drobiu ponadto szybciej się przyrządza. Ćwiczenie 9 Skutki niedoboru żelaza: apatia i ciągłe zmęczenie, zawroty głowy, łamliwość paznokci, duszność podczas wysiłku, krwawienie z nosa. Długotrwały brak żelaza prowadzi do anemii. 59 Ćwiczenie 10 Rodzaj mięsa wieprzowego Nazwa potrawy Rodzaj zastosowanej obróbki szynka zraz wieprzowy zwijany duszenie karkówka karkówka grillowana grillowanie łopatka gołąbki duszenie schab kotlet schabowy panierowany smażenie golonka galaretka wieprzowa gotowanie żeberka duszone żeberka duszenie Zadanie domowe Dieta wegetariańska, to dieta która eliminuje z pożywienia mięso(w tym ryby i owoce morza) i jego przetwory. Wyróżnia się kilka odmian diety wegetariańskiej, które w różnym stopniu ograniczają spożywanie produktów pochodzenia zwierzęcego, np. dopuszcza się spożywanie ryb, czy też mleka lub jaj. Ćwiczenie 11 4. Ryby Ryby dostarczają wysokowartościowego i łatwo przyswajalnego białka. Zawierają cenne tłuszcze, w tym kwasy omega oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz składniki mineralne tj. jod, fosfor, �luor, magnez, wapń, sód i potas. Ćwiczenie 12 Kwasy omega – 3 i omega – 6, to wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które muszą być dostarczone do organizmu wraz z pożywieniem, ponieważ organizm sam nie jest w stanie ich wyprodukować. Mają korzystny wpływ na ogólny stan zdrowia, szczególnie na układ krążenia i pracę serca. Ćwiczenie 13 Ryba z porami Składniki: -500 g �iletów z ryby morskiej, - masło do smażenia, - biała część dużego pora, - sól, pieprz, 60 Wykonanie Na rozpuszczonym maśle zeszklij pokrojonego w krążki pora. Przesuń pora na brzeg patelni, na środku smaż �ilet z ryby po kilka minut z obu stron. Pod koniec smażenia posyp solą i pieprzem, polej sokiem z cytryny. Na wierzch usmażonego �ileta połóż por. Zadanie domowe Filetowanie ryb polega na oddzieleniu mięsa od ości i kręgosłupa oraz usunięciu płetw, czasem również skóry, za pomocą noża. Filetowanie rozpoczyna się od ogona. Przesuwając nóż wzdłuż kręgosłupa ku głowie, wycina się pierwszy płat. Postępując w ten sam sposób z drugiej strony kręgosłupa, uzyskuje się drugi �ilet. Ości, które pozostały należy usunąć palcami lub za pomocą pęsety. Ćwiczenie 14 5. Produkty zbożowe Produkty zbożowe zawierają: białko roślinne, skrobię, błonnik, składniki mineralne takie jak wapń, magnez, fosfor, żelazo oraz witaminy z grupy B. Wartość odżywcza zależna jest od rodzaju i jakości ziarna oraz stopnia przemiału. Ćwiczenie 15 Rodzaj kaszy Pęczak Perłowa Gryczana Jaglana Kukurydziana Manna Kuskus Nazwa zboża jęczmień, pszenica jęczmień gryka proso kukurydza pszenica pszenica durum Ćwiczenie 16 Z pszenicy otrzymywana jest: mąka biała, razowa (Grahama), krupczatka, kasza manna, pęczak, płatki i otręby. Z pszenicy durum – kasza kuskus, makarony. 61 Ćwiczenie 17 Kaszę na sypko uzyskuje się przez gotowanie jej w małej ilości wrzącej wody. Na jedną objętość kaszy stosuje się 1,5 objętości wody. Kaszę rozklejoną wsypuje się do zimnej wody w stosunku 1:3 – jedna objętość kaszy, trzy objętości płynu i gotuje na wolnym ogniu. Przykłady potraw: kasza na sypko - kasza jęczmienna z sosem grzybowym lub mięsnym, kasza rozklejona- ryż lub kasza manna z sokiem i kon�iturami, krupnik. Zadanie domowe Gluten jest to mieszanina białek roślinnych. Występuje w ziarnach zbóż: pszenicy, żyta, owsa i jęczmienia. Dieta bezglutenowa, to dieta stosowana przez osoby nietolerujące gluten. Polega na całkowitej eliminacji z pożywienia produktów zbożowych zawierających gluten. Ćwiczenie 18 6. Jaja Składniki odżywcze występujące w żółtku w dużej ilości: tłuszcze, witamina A, witamina E, witamina D, witamina B12, wapń, fosfor, żelazo i cynk. Wartości odżywcze występujące w żółtku w podobnej ilości jak w białku: białko, węglowodany, witamina B1, witamina B2, potas. Ćwiczenie 19 Jajko jest świeże, ponieważ białko ściśle przylega do żółtka, a żółtko jest wypukłe i ścisłe. Ćwiczenie 20 W podanych niżej potrawach jajko spełnia następującą rolę: ciasto biszkoptowe - spulchniającą; krem do tortu - emulgującą; zupa „nic” - zageszczającą; majonez - emulgującą; zapiekanka z makaronem - sklejającą. 62 Ćwiczenie 21 VI. Zasady podawania i spożywania potraw Ćwiczenie 1 1. Nakrywanie do stołu Do podstawowych zasad nakrywania stołu należy: dobór obrusa i odpowiednie rozłożenie go na stole, zastosowanie odpowiedniej zastawy stołowej czyli naczyń i sztućców oraz udekorowanie stołu. Ćwiczenie 2 W skład nakrycia podstawowego wchodzą następujące elementy: talerz płaski i głęboki, talerz deserowy, kieliszek do wina, kieliszek do wody, łyżka, nóż, widelec oraz łyżeczka deserowa i widelczyk deserowy. Ćwiczenie 3 Serwis obiadowy Serwis śniadaniowy talerz deserowy, salaterka, sosjerka, talerz płaski, solniczka, półmisek, kompotierka, waza, bulionówka, głęboki talerz �iliżanka, maselniczka, podstawka do jajek, solniczka, półmisek, dzbanek, cukiernica, musztardniczka Serwis kawowy, serwis herbaciany �iliżanka, talerzyk do ciasta, dzbanek, cukiernica, dzbanek na mleko 63 Ćwiczenie 4 Rodzaj potrawy Rodzaj sztućców łyżka wazowa widelec do mięsa łopatka do ciasta łyżka do sałatki Ćwiczenie 4 64 Ćwiczenie 6 2. Dekoracja stołu Komponując dekorację stołu należy się kierować następującymi zasadami: a) układanie dekoracji należy rozpocząć od środka stołu; b) elementy dekoracyjne powinny harmonizować z zastawą i obrusem; c) kompozycje kwiatowe oraz świece nie mogą być za wysokie i nie powinny zajmować zbyt wiele miejsca, aby goście mogli się widzieć i swobodnie rozmawiać; d) nie należy przesadzać z dekoracją, aby nie przytłaczać gości jej nadmiarem; e) należy unikać dekoracji kwiatami i świecami o zbyt intensywnym zapachu. Ćwiczenie 8 + + + 3. Zachowanie się przy stole Serwetkę płócienną układam na kolanach. Dmucham w potrawę, żeby wystygła. W trakcie jedzenia opieram łokcie o blat stołu. Zachowuję umiar w jedzeniu i piciu. Serwetkę do wytarcia ust zawieszam pod szyją. W trakcie jedzenia prowadzę głośną rozmowę. Serwetkę do wytarcia ust rozkładam na kolanach. Ćwiczenie 9 65 Ćwiczenie praktyczne Nakrycie i dekoracja stołu Elementy nakrycia: -obrus, -talerz płaski, -talerz głęboki, -kieliszek do wody, szklaneczka do soku, -sztućce. Elementy dekoracji: -serwetki płócienne, -kolorowe świeczki, -baloniki, -bukieciki kwiatów. Wizytówka Materiały i narzędzia: -kolorowa lub biała kartka z bloku technicznego formatu A5, -materiały zdobnicze, np. tektura falista, skrawki koronek, motywy kwiatowe itp. -ołówek, linijka, nożyczki, klej. Wykonanie: -za pomocą ołówka i linijki nanieś wymiary (dostosuj je do swojego projektu), -wytnij prostokąt, złóż na pół, -wykonaj ozdobienie według własnego pomysłu. 66 VII. Problemy żywieniowe 1. Problem głodu i braku wody Ćwiczenie 1 Niedożywienie polega na niedostarczaniu wraz z pożywieniem potrzebnej ilości energii i składników odżywczych, lub dostarczaniu ich w nieprawidłowych proporcjach. Ćwiczenie 2 Aby zaoszczędzić wodę w domu należy stosować zasady: - sprawdzać szczelność kranów i instalacji wodnej; - zakręcać kran podczas mycia zębów; - zrezygnować z kąpieli w wannie, na rzecz prysznica; - wykorzystać deszczówkę do podlewania roślin i mycia samochodu; - zmywać naczynia, w komorze zlewozmywaka. Ćwiczenie 3 Nadwyżkę żywności można przetworzyć we własnym zakresie poprzez zastosowanie metod konserwacji. Można również przekazać żywność do organizacji pozarządowych (np. PCK, Caritas) lub Banku Żywności, czyli instytucji charytatywnej, której celem jest zbieranie żywności zdatnej do spożycia i rozdzielanie jej wśród osób potrzebujących. Zadanie domowe Zużycie wody podczas wykonywania poniższych czynności; a) spłukiwanie toalety - 30-45 l na osobę w ciągu doby, b) kąpiel w wannie - 150 – 180 l, c) branie prysznica - 10 – 15 l na minutę, czyli 50 – 75 l w ciągu 5 minut, d) pranie w pralce - 16 – 20 l w ciągu jednego cyklu, e) zmywanie naczyń w zmywarce - 10 –15 l w ciągu jednego cyklu. 67 2. Organizacje do spraw wyżywienia Ćwiczenie 4 WHO - Światowa Organizacja Zdrowia FAO - Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa UNICEF - Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci. Zadanie domowe Polski Czerwony Krzyż, jest najstarszą polską organizacją humanitarną. Niesie pomoc, szczególnie ludziom dotkniętym klęskami i wojnami. Pozyskuje honorowych dawców krwi, prowadzi Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań, zapobiega chorobom zakaźnym i cywilizacyjnym, bierze udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej. 3. Konsekwencje złego odżywiania Ćwiczenie 5 Nadwaga jest to nadmierna masa ciała, wartość wskaźnika BMI 25 – 30. Otyłość jest to patologiczne, nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej. BMI powyżej 30. Niedowaga to stan niedoboru masy ciała. Wartość wskaźnika BMI spada poniżej 18,5. Ćwiczenie 6 Powodem otyłości jest nieprawidłowe żywienie powodujące dodatni bilans energetyczny, mała aktywność �izyczna. Powodem mogą być również zaburzenia psychoemocjonalne, choroby oraz zażywane leki. Niedowaga może być spowodowana przez nieprawidłowe żywienie (ujemny bilans energetyczny), stres, ciągły pośpiech oraz zbyt dużą aktywnością �izyczną. 68
