Histologia i embriologia 1. Tematy wykładów – łącznie 35 godzin

Histologia i embriologia
1. Tematy wykładów – łącznie 35 godzin (11 wykładów 3-godzinnych i 1
wykład 2-godzinny)
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Tytuł wykładu
Tkanki – definicja i klasyfikacja. Tkanka nabłonkowa - 3 godz.
Definicja i klasyfikacja tkanek łącznych. Substancja
międzykomórkowa tkanki łącznej właściwej - 3 godz.
Tkanka nerwowa i glejowa - 3 godz.
Układ powłokowy - 3 godz.
Układ naczyniowy i limfatyczny ssaków - 3 godz.
Układ pokarmowy ssaków cz. I - 3 godz.
Układ pokarmowy ssaków cz. II - 3 godz.
Układ dokrewny – 3 godz.
Układ oddechowy ssaków i ptaków - 3 godz.
Układ moczowy ssaków i ptaków - 2 godz.
Układ rozrodczy samiczy ssaków - 3 godz.
Układ rozrody samczy ssaków - 3 godz.
2. Tematy ćwiczeń – łącznie 70 godzin (23 ćwiczenia 3-godzinne i 1
ćwiczenie 1-godzinne)
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Tytuł ćwiczenia
Zapoznanie z regulaminem pracowni. Tkanki nabłonkowe - 3 godz.
Tkanki łączne właściwe - 3 godz.
Tkanki łączne oporowe - 3 godz.
Krew - 3 godz.
Zaliczenie tkanek nabłonkowych i łącznych – 3 godz.
Tkanka nerwowa i glejowa. Budowa histologiczna wybranych
struktur układu nerwowego - 3 godz.
Tkanka mięśniowa - 3 godz.
Zaliczenie tkanki nerwowej i mięśniowej - 3 godz.
Układ powłokowy ssaków i ptaków - 3 godz.
Układ naczyniowy i limfatyczny - 3 godz.
Zaliczenie układu powłokowego, limfatycznego i naczyniowego –
3 godz.
Układ pokarmowy ssaków cz. I - narządy jamy gębowej, ślinianki,
przełyk – 3 godz.
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Układ pokarmowy ssaków cz. II - żołądek, jelita, wątroba i trzustka.
- 3 godz.
Układ pokarmowy ptaków - 3 godz.
Zaliczenie układu pokarmowego - 3 godz.
Układ dokrewny i oddechowy - 3 godz.
Zaliczenie układu dokrewnego i oddechowego – 1 godz.
Układ moczowy - 3 godz.
Układ rozrodczy samiczy - 3 godz.
Układ rozrodczy samczy- 3 godz.
Zaliczenie układu moczowego i rozrodczego - 3 godz.
Budowa jaja, bruzdkowanie, gastrulacja, tworzenie narządów
pierwotnych oraz błon płodowych u ptaków. Łożyska zwierząt
domowych - tworzenie, budowa, funkcje, typy - 3 godz.
Zapłodnienie, bruzdkowanie, gastrulacja, tworzenie narządów
pierwotnych oraz błon płodowych u ssaków - 3 godz.
Rozwój wybranych układów narządów u ssaków - 3 godz.
3. Szczegółowy program wykładów
1. Tkanki – definicja i klasyfikacja. Ogólne cechy nabłonków. Struktury
powierzchniowe komórek nabłonkowych – mikrokosmki, stereocilia,
rzęski, witki. Połączenia międzykomórkowe zamykające, zwierające i
komunikacyjne. Budowa błony podstawnej.
2. Charakterystyka ogólna tkanek łącznych i ich klasyfikacja. Substancja
międzykomórkowa tkanki łącznej: klasyfikacja kolagenu, budowa, i
biosynteza kolagenu typu I, charakterystyka kolagenu typu II, III, IV, V,
VI, VII, IX, włókna elastyczne – budowa i biosynteza, budowa i rola
fibronektyny, lamininy, charakterystyka glikozaminoglikanów i
proteoglikanów.
3. Specyfika strukturalna i czynnościowa tkanki nerwowej. Neuron –
budowa i funkcja. Synapsa – rodzaje, budowa i funkcja. Komórki glejowe
– rodzaje, budowa, lokalizacja i funkcja. Włókno nerwowe i jego osłonki
– budowa, przewodzenie impulsów.
4. Układ powłokowy ssaków - charakterystyka ogólna. Budowa naskórka,
skóry właściwej i warstwy podskórnej. Proces rogowacenia naskórka.
Komórki nienabłonkowe naskórka. Gruczoły skóry ssaków – łojowe,
potowe, zapachowe. Włos – budowa, rodzaje.
5. A. Układ naczyniowy - rodzaje i budowa naczyń włosowatych, budowa i
rodzaje tętnic, budowa żył. Budowa histologiczna serca. B. Układ
limfatyczny ssaków – charakterystyka ogólna. Grudki chłonne –
klasyfikacja, budowa, występowanie. Budowa i histofizjologia grasicy.
Budowa i histofizjologia węzłów chłonnych. Różnice gatunkowe w
budowie węzłów chłonnych. Budowa śledziony (zrąb łącznotkankowy,
miazga biała, miazga czerwona, zatoki śledzionowe, krążenie krwi, strefa
marginalna, typ obronny i spichrzowy).
6. Układ pokarmowy ssaków – charakterystyka ogólna. Ogólny plan
budowy narządów rurowych. Budowa histologiczna narządów jamy
gębowej – wargi, policzki, podniebienie, zęby, język, śliniaki. Budowa
przełyku z uwzględnieniem różnic gatunkowych. Typy żołądków u
zwierząt domowych. Budowa histologiczna żwacza, czepca i ksiąg.
Budowa części przedżołądkowej żołądka świni i konia. Budowa
trawieńca oraz żołądka mięsożernych i człowieka, ze szczególnym
uwzględnieniem struktury i histofizjologii wyściółki nabłonkowej błony
śluzowej.
7. Budowa jelita cienkiego – kosmek jelitowy, enterocyty - ich klasyfikacja,
budowa, funkcje i cykl życiowy, grudki chłonne. Budowa jelita grubego i
odbytu. Budowa wątroby – architektura, unaczynienie, ultrastruktura i
funkcje hepatocytów, budowa przestrzeni okołonaczyniowych, drogi
żółciowe, zrazik anatomiczny, czynnościowy i gronko wątrobowe.
Budowa i
histofizjologia trzustki
–
część
zewnątrzi
wewnątrzwydzielnicza
8. Układ dokrewny – charakterystyka ogólna. Przysadka mózgowa – rozwój,
budowa części gruczołowej i nerwowej przysadki. Unaczynienie
Zjawisko neurosekrecji. Układ podwzgórzowo-przysadkowy. Szyszynka
– ewolucja, budowa i histofizjologia; rola melatoniny. Tarczyca –
nabłonek pęcherzyków, tworzenie i wydzielanie hormonów tarczycy,
komórki przypęcherzykowe. Budowa i rola przytarczyc. Nadnercza –
rozwój, budowa, unaczynienie, histofizjologia.
9. A. Układ oddechowy ssaków – charakterystyka ogólna. Jama nosowa –
budowa części oddechowej i węchowej. Krtań, tchawica, drzewo
oskrzelowe, oskrzeliki. Gronko płucne – oskrzeliki końcowe, oddechowe,
pęcherzyk płucny. Komórki nabłonka oddechowego. Bariera krew
powietrze i jej części składowe. B. Układ oddechowy ptaków –
charakterystyka ogólna, budowa krtani, tchawicy, płuc i worków
powietrznych.
10.Układ moczowy ssaków – charakterystyka ogólna i filogeneza. Budowa
histologiczna nerek zwierząt domowych. Unaczynienie nerki. Nefron ––
ultrastruktura i histofizjologia. Aparat przykłębuszkowy. Drogi
wyprowadzające mocz: miedniczki nerkowe, moczowód, pęcherz
moczowy, cewka moczowa. Układ moczowy ptaków – najważniejsze
cechy budowy histologicznej.
11.Układ płciowy samiczy ssaków – charakterystyka ogólna. Budowa
histologiczna jajnika – różnice gatunkowe. Pęcherzyki jajnikowe - ich
rozwój, budowa i czynności wydzielnicze. Powstawanie, budowa,
histofizjologia i losy ciałka żółtego. Przebieg cyklu jajnikowego – różnice
gatunkowe. Struktury rdzenia jajnika. Budowa jajowodu. Macica –
budowa ściany, zmiany błony śluzowej związane z cyklem estralnym.
Pochwa i zewnętrzne narządy płciowe. Gruczoł mlekowy.
12. Narządy układu płciowego samczego ssaków. Budowa histologiczna
jądra – zrąb łącznotkankowy, kanaliki nasieniotwórcze kręte, bariera
krew-jądro. Spermatogeneza. Budowa plemnika. Gruczoł śródmiąższowy.
Drogi wyprowadzające nasienie – sieć jądra, kanaliki wyprowadzające,
najądrze, nasieniowód. Gruczoły dodatkowe: pęcherzyki nasienne,
prostata, gruczoły opuszkowo-cewkowe – budowa z uwzględnieniem
różnic gatunkowych i funkcja. Budowa histologiczna prącia.
4. Szczegółowy program ćwiczeń
1) Zapoznanie z organizacją zajęć. Kryteria klasyfikacji morfologicznej i
czynnościowej nabłonków. Nabłonki jednowarstwowe - płaski,
brukowy, cylindryczny, wielorzędowy – budowa, występowanie,
podstawowe funkcje. Nabłonek wielowarstwowy plaski – budowa i
występowanie. Nabłonek przejściowy – charakterystyka morfologiczna i
czynnościowa. Gruczoły i ich podział. Obserwacja w/w nabłonków
jedno- i wielowarstwowych
2) Komórki tkanki łącznej właściwej – budowa i funkcja, repetytorium z
wiadomości o składnikach substancji międzykomórkowej. Tkanki
łączne: galaretowata, siateczkowata, włóknista luźna, włóknista zbita,
tłuszczowa żółta i brunatna - budowa, występowanie, funkcje.
Obserwacja preparatów tkanki galaretowatej, siateczkowatej, włóknistej
luźnej i zbitej.
3) Tkanki łączne oporowe – charakterystyka ogólna, funkcje i klasyfikacja.
Budowa tkanek chrzęstnych: szklistej, sprężystej i włóknistej. Proces
powstawania tkanki chrzęstnej, wzrost chrząstki, specyficzne cechy
histofizjologii chrząstki. Rodzaje i budowa tkanki kostnej. Budowa kości
długiej. Kostnienie na podłożu łącznotkankowym i chrzęstnym. Naprawa
złamań kości Obserwacja preparatów tkanki chrzęstnej szklistej,
sprężystej, włóknistej i tkanki kostnej.
4) Krew – charakterystyka ogólna. Składniki morfotyczne krwi: krwinki
czerwone, krwinki białe, płytki krwi. Szpik kostny czerwony i biały,
jego budowa i funkcja. Rozwój krwinek czerwonych, białych i płytek
krwi. Obserwacja rozmazów szpiku, krwi ssaków, ptaków oraz krwi
płodowej.
5) Zaliczenie tkanek nabłonkowych i łącznych.
6) Repetytorium z budowy komórek nerwowych i glejowych. Obserwacja
preparatów komórek nerwowych i glejowych. Budowa nerwu i zwoju
nerwowego. Budowa gałki ocznej. Obserwacja preparatów nerwu
obwodowego, zwoju nerwowego, rdzenia kręgowego, kory mózgu i
móżdżku, oka.
7) Specyfika strukturalna i funkcjonalna oraz klasyfikacja tkanek
mięśniowych. Budowa tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej
szkieletowej. Mechanizm skurczu mięśni szkieletowych. Typy włókien
mięśniowych w tkance mięśniowej szkieletowej. Komórki satelitarne.
Budowa mięśnia szkieletowego. Budowa i cytofizjologia komórek
mięśnia sercowego: roboczych, wewnątrzwydzielniczych i układu
bodźcowo-przewodzącego. Struktura i funkcja komórki mięśniowej
gładkiej. Proces skurczu w tkance mięśniowej gładkiej. Obserwacja
preparatów tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej,
poprzecznie prążkowanej sercowej i gładkiej.
8) Zaliczenie tkanki nerwowej i glejowej. Przeglądanie preparatów tkanek.
9) Repetytorium z widomości o budowie skóry ssaków. Budowa skóry
ptaków. Budowa piór. Gruczoł kuprowy. Obserwacja preparatów skóry
ssaków grubej i cienkiej, włosów pokrywowych i zatokowych,
gruczołów łojowych, potowych, zapachowych, kopyta, skóry opierzonej
i pokrytej łuskami ptaków, gruczołu kuprowego.
10) Repetytorium z widomości o układzie chłonnym ssaków. Układ
chłonny ptaków - cechy szczególne. Budowa śledziony oraz torebki
Fabrycjusza. Obserwacja preparatów śledziony ssaków i ptaków, grasicy
ssaków i ptaków, węzłów chłonnych, torebki Fabrycjusza.
11) Zaliczenie układu powłokowego, limfatycznego i naczyniowego.
Oglądanie preparatów tętnicy typu sprężystego, tętnicy typu
mięśniowego, żyły, naczyń włosowatych.
12) Układ pokarmowy ssaków cz. I. Repetytorium z budowy języka,
ślinianek i przełyku. Obserwacja preparatów warg, języka, brodawek
nitkowatych, okolonych, liściastych, śliniaki surowiczej i mieszanej,
przełyków różnych gatunków zwierząt.
13) Repetytorium z budowy żołądka, jelita cienkiego, jelito grubego,
wątroby i trzustki. Obserwacja preparatów żwacza, czepca, ksiąg,
żołądka psa i świni, dwunastnicy, jelita czczego, jelita biodrowego,
okrężnicy, wątroby konia i świni, trzustki.
14) Budowa przewodu pokarmowego ptaka – jama dziobowa, wole
przełyk, żołądek gruczołowy i mięśniowy, jelita, wątroba, trzustka.
Przeglądanie preparatów języka, przełyku, wola, jelita cienkiego i
grubego, wątroby, trzustki.
15) Zaliczenie układu pokarmowego.
16) A. Repetytorium z wiadomości o budowie i funkcji przysadki,
szyszynki, tarczycy i nadnerczy. Przeglądanie preparatów wymienionych
gruczołów wewnętrznego wydzielania. B. Powtórzenie wiadomości o
budowie układu oddechowego ssaków i ptaków. Przeglądanie
preparatów jamy nosowej ssaków, tchawicy ssaków i ptaków oraz płuc
ssaków i ptaków.
17) Zaliczenie układu dokrewnego i oddechowego.
18) Repetytorium z budowy układ moczowego. Przeglądanie preparatów
nerki ssaków i ptaków, pęcherza moczowego oraz moczowodu.
19) Repetytorium wiadomości o budowie i histofizjologii samiczego
układu rozrodczego ssaków. Budowa samiczego układu rozrodczego
ptaków Przeglądanie preparatów układu rozrodczego ssaków i ptaków.
20) Repetytorium wiadomości o budowie i histofizjologii samczego układu
rozrodczego ssaków. Przeglądanie preparatów jądra, najądrza,
nasieniowodu,
prostaty,
gruczołu
pęcherzykowego,
gruczołu
opuszkowo-cewkowego i prącia. Budowa samczego układu rozrodczego
ptaków – przeglądanie preparatów wybranych narządów.
21) Zaliczenie układu moczowego i rozrodczego.
22) A. Budowa jaja, procesy bruzdkowania i gastrulacji, tworzenie
narządów pierwotnych, powstawanie, budowa i rola błon płodowych u
ptaków. Obserwacja zarodków kurzych w 3 i 10 dniu rozwoju – pole
naczyniowe, błony płodowe, charakterystyczne cechy rozwojowe
zarodka 10-dniowego, rozwój kończyn, narządów wewnętrznych, układu
powłokowego. B. Łożyska - tworzenie, budowa, funkcje, typy.
Oglądanie preparatów łożyska świni i psa.
23) Seminarium dotyczące zapłodnienia, bruzdkowania, gastrulacji,
tworzenia narządów pierwotnych oraz błon płodowych u ssaków.
Demonstracja materiałów filmowych i animacji.
24) Seminarium dotyczące rozwoju wybranych układów narządów u
ssaków, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości powstawania wad
rozwojowych. Demonstracja materiałów filmowych i animacji.