Zarządzanie jakością w sieci Bosch Service Sytemy start
advertisement
Bosch Autospec Nr 3/41 | jesień | 2011 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl Zarządzanie jakością w sieci Bosch Service Sytemy start-stop Robert Bosch – przedsiębiorca i człowiek Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | spis treści Od redakcji Stosowany coraz powszechniej pracują nad coraz nowocześniejszy- w samochodach system start-stop, mi i bardziej ekologicznymi napęda- pozwalający zarówno oszczędzać mi pojazdów, zarówno hybrydowymi paliwo jak i zmniejszać emisję CO2 jak elektrycznymi oraz urządzeniami to duża zasługa firmy Bosch. Nie tylko zwiększającymi bezpieczeństwo, m. skonstruowała takie urządzenie, ale in. wykrywaczem zmęczenia kierow- do 2010 r. sprzedała producentom cy. To tylko kilka przykładów innowa- aut 1,5 mln tych systemów. Wciąż też cyjności firmy – jej charakterystycz- rozszerza ofertę, dostosowując ją nej cechy od 125 lat, czyli od momen- do współpracy z dwusprzęgłowymi, tu założenia przez Roberta Boscha, zautomatyzowanymi skrzyniami którego konstrukcje, takie jak biegów oraz przekładniami automa- niskonapięciowy zapłon elektroma- tycznymi. Na wejście do produkcji gnetyczny, stały się przełomem czekają kolejne rozwiązania powstałe w historii techniki. Piszemy o nich w boschowskim ośrodku badawczym w tym numerze Autospeca. w Boxbergu, gdzie inżynierowie Rozrusznik systemu start-stop produkcji Boscha Zapraszamy do lektury Spis treści Aktualności 1 Żeglowanie w Boxbergu 2 EM-motive GmbH – nowa spółka Porady 12 Czujniki prędkości obrotowej kół Bosch Service Historia 17 Robert Bosch – przedsiębiorca Daimlera i Boscha 3 Zarządzanie jakością w sieci 16 Renault Laguna II i Bosch 7 Systemy start-stop i człowiek Produkty 14 Nowe silniki benzynowe Daimlera 20 Maksymalna wydajność aż z piezotechnologią Bosch Bosch Service w Polsce 4 Duet ze Szprotawy 6 Oceniają nas właściciele serwisów do mety 15 BAT 131 – tester akumulatorów firmy Bosch 15 Nowości w ofercie techniki oświetleniowej Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych firmy Robert Bosch sp. z o.o. ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl Zespół redakcyjny: Justyna Bogucka, Anna Borsukiewicz, Robert Dzierżanowski, Radosław Fleszar, Sławomir Kosek, Tomasz Maciejasz, Piotr Maciejewski, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Zbigniew Pilewski, Ryszard Polit, Jacek Pochopień, Iwona Rokicka, Michał Stępak. Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS Opracowanie graficzne: studio CARRY aktualności | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 1 Większe szanse na rynkowy sukces od napędu elektrycznego ma napęd hybrydowy. Jak powiedział dr Rolf Bulanger, prezes zarządu działu Gasoline Systems – Bosch koncentruje się nad dwiema koncepcjami napędu hybrydowego: hybryda równoległa (parallel-voll-hybrid) – w której silnik elektryczny znajduje się między silnikiem spalinowym a przekładnią (automatyczną, bezstopniową lub dwusprzęgłową). Np. w Po- Żeglowanie w Boxbergu rsche Cayenne i Panamera, VW Touareg, hybryda z podziałem na osie W ośrodku badawczym Boscha w Boxbergu odbyła się (axle-split-hybrid) – silnik 60. Międzynarodowa Konferencja dla prasy motoryzacyjnej. spalinowy napędza przednią oś, Konferencja zgromadziła 330 dziennikarzy z 35 krajów. a silnik elektryczny – tylną. Stosowana jest w Peugeocie 3008 W pierwszej części przedstawiono utworzył więc spółkę joint venture HYbrid4 (z silnikiem Diesla) sytuację na rynku motoryzacyjnym z firmą Mahle Turbo Systems produku- pokazywanym na konferencji i nowe rozwiązania, nad którymi jącą turbosprężarki do silników w Boxbergu. pracują inżynierowie Boscha. W części pojazdów osobowych i użytkowych. drugiej, podczas jazd testowych, Udoskonalanie silnika z zapłonem sprzedaży w dziale Elektroniki, zwrócił dziennikarze mogli osobiście zapoznać samoczynnym obejmuje: uwagę na to, że w samochodach się z prototypowymi urządzeniami, zwiększenie ciśnienia wtrysku Dr Rainer Kallenbach, prezes ds. z napędem elektrycznym poważnym z których większość wejdzie do seryj- do 2200 barów – produkcja problemem jest sterowanie wysoką nej produkcji. takiego układu common rail rusza mocą między źródłami energii a jej w tym roku, odbiornikami. Zajmuje się tym tzw. Dr Bernd Bohr, prezes działu Technika Motoryzacyjna, stwierdził, że płynne sterowanie zaworami, inwerter, a Bosch rozwija jego kon- dział przeznaczy na działalność sterowanie procesem spalania strukcję. Obecnie w fabrykach Boscha badawczo-rozwojową ponad 3,2 przy wykorzystaniu czujników są produkowane inwertery wykonane miliarda euro. Celem badań jest ciśnienia w komorze spalania, w technologii Mold (łączenie elemen- zmniejszenie zużycia paliwa w samo- zmniejszenie średnicy otworów chodach z silnikami Diesla i benzyno- dyszy we wtryskiwaczach do wymi o kolejne 30%. Mimo zwiększe- diesli i zastosowanie wielu nia efektywności silników spalinowych przyszłość należy jednak do napędu wtrysków, by obniżyć emisję NOX. Rozpowszechnianie się napędu tów), dzięki czemu masa i wymiary urządzenia zostały zmniejszone. Bez względu na rodzaj napędu, samochody ulegają kolizjom, którym stara się zapobiec dział Chasis Systems elektrycznego. Do 2013 r. wprowadzo- elektrycznego utrudnia wysoki koszt Control kierowany przez dr Wernera nych zostanie do produkcji seryjnej 20 akumulatora, wynoszący od 6 do 12 Strutha. Najciekawsze rozwiązania to: projektów dotyczących elektromobil- tys. euro. Bosch jednak inwestuje ności u 12 producentów pojazdów. w ten rodzaj napędu. W Korei, w ra- Zdaniem dr Rolfa Leonharda, mach spółki SB LiMotive utworzonej urządzenie, które przez ingerencję w układ kierowniczy utrzymuje pojazd na pasie ruchu, wykrywacz zmęczenia kierowcy prezesa ds. rozwoju w dziale Systemy przez Boscha z Samsungiem SDI, Diesla, hybrydy benzynowe mają produkowane są akumulatory litowo- – w sposób ciągły kontroluje emisję CO2 zbliżoną do auta z silnikiem jonowe, a w Niemczech – silniki sygnały z czujnika kąta skrętu Diesla i te dwie technologie umożliwia- elektryczne i komponenty energo- kierownicy. Krótkotrwałemu ją spełnienie normy obowiązującej elektroniczne. Bosch utworzył z firmą zaśnięciu kierowcy towarzyszy w 2020 r. (emisja CO2 – 95 g/km). Daimler AG spółkę joint venture charakterystyczny ruch W przypadku silników Diesla nadal zajmującą się rozwojem silników rozwijany jest downsizing. Bosch elektrycznych. kierownicy, czujnik radarowy średniego 2 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | aktualności układ do automatycznego parkowania auta tyłem, instalacja 12V instalacja sterująca instalacja wysokiego napięcia głosowa obsługa urządzeń bez stosowania sekwencji konkretnych komend. Na torze prób dziennikarzom udostępniono wiele ciekawych rozwiązań zamontowanych w samochodach testowych. Był wśród nich pojazd, w którym po rozpędzeniu 1 2 3 4 5 podwójny inwerter akumulator wysokiego napięcia silnik elektryczny napędzający koła tylne generator wysokiego napięcia sterownik ESP Nowe rozwiązanie – hybryda z podziałem na osie (axle split hybrid). Silnik spalinowy umieszczony jest przy przedniej osi, którą napędza. Silnik elektryczny znajduje się z tyłu i napędza tylną oś. do np. prędkości 110 km/h i zdjęciu nogi z pedału „gazu” wyłączał się silnik. Mimo to, wszystkie inne urządzenia działały normalnie. Auto poruszające się siłą rozpędu zmniejszało prędkość, ale jeśli kierowca uznał, że jedzie za wolno, naciskał zasięgu (np. do układu ACC) pomiary prędkości i odległości. pedał „gazu” i w ten sposób urucha- działający w paśmie 77 GHz, Produkcja rusza w przyszłym miał silnik. W Boschu oszczędną jazdę zamiast dotychczasowego 24 GHz. roku. tzw. wybiegami nazywają żeglowa- Wyższa częstotliwość umożli- Osiągnięciami działu Car Multime- wia 5-krotnie lepszą rozdziel- dia kierowanego przez dr Michaela czość obrazu oraz szybsze Bolle są: EM-motive GmbH – nowa spółka Daimlera i Boscha niem. Czy za kilka lat kierowcy będą poruszać się żeglującymi autami? Ryszard Polit wych, dysponuje szerokimi kompetencjami zarówno w dziedzinie rozwoju, jak i w produkcji silników elektrycznych. Producent samochodów, firma Daimler, ma dwudziestolet- Daimler AG i Robert Bosch GmbH podpisały umowy w sprawie nie doświadczenie w dziedzinie założenia parytetowej (50:50) spółki joint venture zajmującej się elektromobilności wykorzystującej silnikami elektrycznymi. ogniwa paliwowe i akumulatory, dzięki czemu dysponuje kompleksodwóch dyrektorów zarządzających ze wymi kompetencjami, jeśli chodzi spółek partnerskich, mających taki o rozwój i produkcję pojazdów sam zakres uprawnień. elektrycznych. Celem współpracy spółek Daimler Od roku 2012 silniki trakcyjne Nowe przedsiębiorstwo o nazwie i Bosch w dziedzinie elektromobilno- będą stosowane w pojazdach elek- EM-motive GmbH będzie się zajmo- ści jest fuzja kompetencji, wykorzysta- trycznych marek Mercedes-Benz wać rozwojem, produkcją i sprzedażą nie synergii oraz przyspieszenie i Smart, co zapoczątkuje nowa innowacyjnych silników elektrycz- rozwoju wysokiej jakości silników generacja modelu Smart fortwo nych – tzw. silników trakcyjnych – dla trakcyjnych dla pojazdów elektrycz- electric driver. Spółka EM-motive pojazdów elektrycznych. Siedzibą nych z akumulatorem, ogniwami GmbH będzie zaopatrywać w silniki spółki oraz zakładu produkcyjnego paliwowymi lub silnikiem Range elektryczne spółki macierzyste. będzie Hildesheim. Wspólna placówka Extender. Obydwa przedsiębiorstwa Dystrybucją produktów dla pozosta- badawczo-rozwojowa spółki joint wniosą wiedzę inżynieryjną w rozwój łych producentów pojazdów zajmie venture zostanie zlokalizowana i produkcję silników trakcyjnych dla się firma Bosch. Plan przewiduje w rejonie Stuttgartu. W czwartym pojazdów elektrycznych. Firma Bosch, wyprodukowanie przez nową spółkę kwartale tego roku pracę w spółce ma będąca dostawcą technologii i usług, ponad miliona silników elektrycznych podjąć około 100 osób. Spółką a jednocześnie czołowym producen- do roku 2020. EM-motive GmbH będzie kierowało tem wyposażenia i części samochodo- Justyna Bogucka aktualności | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 3 Zarządzanie jakością w sieci Bosch Service Profesjonalny warsztat samochodowy to wbrew nad procesami w serwisie. Jak zatem poradzić sobie ze pozorom bardzo skomplikowany organizm. wszystkimi zagadnieniami i zagwarantować wysoki poziom jakości usług oferowanych klientom? W Bosch Service mamy na to taką samą odpowiedź jak w ASO producentów samochodów: po pierwsze – nieustanny rozwój i dążenie do pozytywnych zmian we wszystkich obszarach przy wykorzystaniu wdrażanych instrumentów; po drugie – cykliczna weryfikacja osiągnięć m.in. poprzez test „tajemniczego klienta” oraz ocenę serwisu w ramach audytu standardów jakości sieci. po trzecie – realizacja procedur naprawczych w obszarach wskazanych do poprawy podczas audytów wsparta coachingiem ze strony administratora. Nie jest przypadkiem, że najwyższy poziom usług na rynku motoryzacyjnym, a co za tym idzie największą rentowność i zyskowność osiągają serwisy zrzeszone w sieciach autoryzowanych. Jest to wynikiem lepszego dostępu do aktualnej informacji oraz coachingu ze strony przedstawicieli administratora. Najlepszym ze stosowanych na rynku motoryzacyjnym wskaźnikiem jakości serwisów, pokazującym obszary do doskonalenia są audyty jakościowe. W Bosch Service wykonywane są one Klient nie przychodzi do warsztatu po produkt, ale po zaspokojenie konkretnej potrzeby. Najlepiej, jak jest umówiony na dany dzień, a nawet godzinę. Jeżeli potrzebna jest drobna naprawa, to należy ją zrobić „od ręki”. przez niezależnych audytorów: SGS Polska – audyty standardów jakości i testy „tajemniczego klienta”, DNV Polska – audyty kontrolne i certyfikacyjne Po otwarciu zlecenia i przekazaniu pojazdu w ręce w ramach wdrożonego systemu zarządzania jakością mechaników, klientowi powinno się stworzyć odpowied- zgodnie z ISO 9001:2008. nie warunki oczekiwania. Wydaje się to bardzo proste. Wręcz naturalne i mało Oczywiście najważniejszym audytorem jest klient i jego zadowolenie. Dlatego też największą wagę mają odkrywcze. Dlaczego więc 10 tysięcy warsztatów w Polsce wyniki testu „tajemniczego klienta”, wykonywane nie reprezentuje jednakowego profesjonalizmu w obsłu- pod nadzorem firmy audytorskiej, ale to klient uczestni- dze klientów, a w ofercie rynkowej są tak olbrzymie czący w badaniu wyraża swoją opinię na temat procesu różnice jakościowe? obsługi klienta. Profesjonalny warsztat samochodowy to wbrew Osiągając ponadprzeciętny wynik w tym badaniu, pozorom organizm bardzo skomplikowany. Aby uzyskać serwis może być dumny ze swojej pracy. Bo nie ma finalny efekt w postaci zadowolenia z kompleksowej większej satysfakcji i nagrody niż zadowolenie klientów. obsługi klientów, braku reklamacji, wzrostu przychodów W ostatniej edycji testu „tajemniczego klienta” wyróżniły i zysków firmy, organizacji pozwalającej na rozwój się szczególnie 4 Bosch Service: warsztatu w podążaniu za trendami rynku motoryzacyjne- 1. Baryła & Tartakowski ze Szprotawy go i postępem technologii stosowanej we współczesnych 2. Kamiński z Koszalina samochodach, muszą funkcjonować wszystkie elementy 3. Walczak z Kamienia Pomorskiego tego organizmu. Sama jakość obsługi klienta jest jedynie 4. Sanecznik Rydułtowy efektem końcowym pokazującym, jak kierujący serwisem radzą sobie z wielowątkowym zarządzaniem firmą. W przypadku małych i średnich firm, jakimi jest znakomita większość serwisów samochodowych, bardzo często niemożliwe jest samodzielne wdrażanie i nadzór Nie bez znaczenia dla wyników audytu jest fakt, iż wszystkie te firmy mają również wdrożony system zarządzania jakością zgodnie z ISO 9001:2008. Gratulujemy! Robert Dzierżanowski 4 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | Bosch Service w Polsce Duet ze Szprotawy Bosch Serwis w Szprotawie przy ul. Kolejowej 3 firmowany jest dwoma „pierwszy kontakt” – ustalają zakres nazwiskami: Baryła-Tartakowski. Wspólnicy pracują razem już 28 lat. prac przy samochodzie, umawiają klientów na konkretne terminy. Pochodzą ze Szprotawy, obaj pracowa- wcześniej dzierżawiony obiekt, W sprawach bardziej skomplikowa- li w miejscowym Polmozbycie, ale nabyliśmy działkę od sąsiada, ale i tak nych technicznie, wymagających np. poznali się podczas nauki w zielono- było za ciasno, brakowało miejsca próbnej jazdy lub konsultacji, włącza górskim Policealnym Studium Zawo- na parking. W końcu postanowiliśmy się jeden z właścicieli firmy. Panowie dowym. I właściwie od tamtej pory są się przenieść, a w starym miejscu jest Piotr i Jarosław nie pracują już, jak nierozłączni. Gdy w 1983 roku posta- teraz nasza myjnia samochodowa. kiedyś, przy obsłudze samochodów, nowili pójść „na swoje”, razem wystą- Bosch Service Baryła-Tartakowski ale ciągnie ich do mechaniki, wciąż pili do szprotawskich władz miejskich przy ul. Kolejowej działa już od 2007 będącej ich pasją. Dlatego chętnie o koncesję na utworzenie warsztatu roku, ale wszystko wygląda tu tak, uczestniczą w szkoleniach organizo- samochodowego. – Zastanawiano się, jakby dopiero co został otwarty. wanych przez Boscha, a potem czy nam ją dać, bo ja miałem 26 lat, Wszędzie jest wprost sterylnie czysto, przekazują nową wiedzę swoim a Jarek 23 – opowiada Piotr Baryła. również na hali z siedmioma stanowi- pracownikom. Od lat firma Baryła-Tar- Fotografia, którą oglądamy, skami, gdzie dokonywane są naprawy takowski kształci też praktycznie przedstawia ceglany baraczek z drew- i przeprowadzane badania diagno- uczniów z klas samochodowych nianymi wrotami. To w nim, przy ul. styczne. W biurze obsługi klienta szprotawskiej szkoły zawodowej. Sienkiewicza w centrum Szprotawy, znajduje się sklepik z częściami Obecnie jest ich dziesięciu, a część ze powstał pierwszy warsztat spółki zamiennymi i akcesoriami firmy Bosch stałych pracowników serwisu to jego Baryła-Tartakowski. Zajmował się oraz miejsce, z którego po oddaniu diagnostyką samochodową, a ponie- samochodu można przez szybę waż zakładu o takiej specjalności oglądać, co dzieje się z pojazdem. w mieście wcześniej nie było, ustawiała Na podwórku, wśród zieleni ustawiono się przed nim kolejka klientów. pod parasolem stolik i krzesełka dla Album ze zdjęciami dokumentuje zmiany, które zachodziły przy ul. oczekujących na odbiór auta. Zwykle jest tam pustawo, bo firma Sienkiewicza. – Ciągle coś dobudowy- dba o to, by klienci byli zapisywani waliśmy – pokazuje Piotr Baryła. – Dwa na planowe przeglądy i nie tracili pierwsze stanowiska okazały się czasu. Bosch Service pracuje na dwie niewystarczające, gdy zajęliśmy się zmiany – w dni powszednie od godz. 8 również naprawą samochodów, więc do 22, w soboty do 15. Zatrudnionych powstały dwa następne, a oprócz nich jest 12 mechaników i 4 osoby w biurze szatnia, biuro. Wykupiliśmy od miasta obsługi klienta. To one stanowią Bosch Service w Polsce | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 5 dawni wychowankowie. Niektórzy – Szprotawa to niewielkie, 15-ty- pracują w nim po kilkanaście lat. Firma Baryła-Tartakowski zwią- spodarowali go trochę na wspólną sięczne miasto, więc wielu klientów pasję – jazdę motocyklami. Kupili dwa znamy osobiście i to od lat – mówi Piotr stylowe angielskie Royale Enfildy zała się z Boschem w 2002 roku, Baryła. – Obsługujemy samochody i w wolnych chwilach poróżują nimi, a kontakty zaczęły się od kupna osobowe i dostawcze wszystkich głównie po okolicach, bo na dalsze KTS-a. Wspólnicy już wówczas marek. Są to zwykle pojazdy kilkulet- wyprawy brakuje czasu. Na razie. rozważali przystąpienie do którejś nie. Przyjeżdżają do nas klienci W firmie pracują już Michał i Mateusz, z renomowanych sieci serwisowych. z okolic, z Żagania, a także trochę osób dwaj z trzech synów pana Piotra oraz Gdy więc okazało się, że ich warsztat zza niemieckiej granicy. Są to głównie Łukasz i Karolina, dzieci pana pod względem wyposażenia i pozio- mieszkający lub pracujący tam Polacy. Jarosława. mu usług spełnia podstawowe Często serwisujemy ich służbowe auta, wymagania Bosch Service, szybko bo u nas ceny są niższe, a przynależ- wią ich ojcowie, ciesząc się z przy- dopełnili dodatkowych warunków, ność do sieci Bosch Service jest dla szłych następców. Tym bardziej, że są takich np. jak sieciowa wizualizacja. tamtejszych klientów gwarancją już plany rozwoju firmy: zorganizowa- Potem wprowadzali kolejne innowa- jakości. Nie używamy tanich, niemar- nie narzędziowni, a także rozszerzenie cje – boschowskie systemy diagno- kowych części zamiennych, warsztat działalności o obsługę większych styczne i informatyczne, firmowe jest dobrze wyposażony, a załoga samochodów dostawczych, które teraz części zamienne, według reguł fachowa. nie mieszczą się w warsztacie. Duet obowiązujących w sieci zorganizowali biuro obsługi klienta. Praca w serwisie zajmuje wspólnikom mnóstwo czasu, a jednak wygoPrzestrzegamy boschowskich procedur Firma Piotra Baryły i Jarosława Tartakowskiego zwyciężyła w tegorocznym teście tajemniczego klienta, zdobywając za obsługę 90 punktów na 100 możliwych. – Nasz pracownik po prostu skrupulatnie przestrzegał procedury obsługi klienta, zadał wszystkie pytania pozwalające określić zakres obsługi samochodu, a potem przeprowadziliśmy jego przegląd – mówią właściciele serwisu. – Oczywiście nikt z nas nie wiedział, że VW Passat o zielonogórskiej rejestracji jest pojazdem „tajemniczego klienta”. Boschowskich procedur przestrzegamy nie z obowiązku, lecz jesteśmy przekonani o ich przydatności w pracy. – Mają motoryzację w genach – mó- Baryła-Tartakowski ma więc co robić. Anna Borsukiewicz 6 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | Bosch Service w Polsce Oceniają nas właściciele serwisów Zarządzając siecią serwisową i wprowadzając w Polsce badania wśród właścicieli serwisów należących wielowątkowe instrumenty pozwalające na rozwój do 12 różnych sieci serwisowych, w tym sieci zarządza- poszczególnych zrzeszonych firm oraz całej sieci, nych przez Robert Bosch Sp. z o.o. – Bosch Service i Auto- nie można zapominać o otoczeniu rynkowym, potrze- Crew. W badaniu uczestniczyli również właściciele dwóch bach klientów (zrzeszonych serwisów oraz ich klientów) sieci dealerskich. Głównymi aspektami poruszanymi i opiniach członków sieci. podczas badań były: znajomość poszczególnych sieci i świadczeń oferowanych przez ich administratorów, stopień wykorzystania i ocena poszczególnych świadczeń, słabe i mocne strony koncepcji serwisowych, oczekiwania właścicieli, zadowolenie z przynależności do danej sieci serwisowej. Poniżej najciekawsze wyniki badań. Oznaczenie skrótów – IAM – koncepcja serwisowa producenta części lub dystrybutora; ASO – sieć serwisowa producenta pojazdu. Robert Dzierżanowski Ocena świadczeń oferowanych przez zarządcę sieci - + IAM3 IAM2 IAM1 ASO1 ASO2 IAM4 centralna reklama sieci IAM3 Stałą platformą wymian informacji i definicji potrzeb IAM2 IAM4 ASO1 IAM1 ASO2 centralna strona internetowa członków sieci są wizyty opiekunów serwisów oraz IAM1 IAM2 cykliczne spotkania z członkami sieci i spotkania w ra- IAM3 IAM5 ASO1 IAM4 ASO2 materiały reklamowe mach grup roboczych przy okazji wdrażania nowych IAM2 IAM3 IAM4 ASO1 ASO2 IAM1 jednolita wizualizacja serwisu projektów. IAM2 Jednym z narzędzi wspierających są badania rynku. Wiosną 2011 roku firma MKS z Luksemburga specjalizują- IAM3 IAM4 IAM1 ASO2 jednolita odzież robocza ca się w badaniach rynku warsztatowego przeprowadziła Stopień zadowolenia z przynależności do sieci Ocena świadczeń oferowanych przez zarządcę sieci - wartość średnia: + ASO2 IAM1 IAM2 zarządzanie jakością ASO1 wsparcie w zarządzaniu firmą i Opieka przedstawicieli Regionalnych zarządcy sieci IAM2 ASO2 IAM2 IAM4 ASO1 IAM2 IAM1 ASO2 IAM5 IAM2 IAM1 IAM4 2 n=30 4,2 n=30 4,2 n=19 4,1 n=96 4,1 n=60 3,7 n=10 3,5 BOSCH BIS ASO1 szkolenia techniczne szkolenia produktowe IAM3 (skala 1-5) ASO 2 IAM 1 szkolenia z obsługi klienta IAM5 4/5 zadowolony ASO2 IAM3 IAM4 3 nie mam zdania ASO 1 IAM1 IAM1 IAM3 1/2 niezadowolony ASO1 ASO1 ASO2 IAM 3 n=40 3,4 IAM 2 n=60 3,4 IAM 4 n=30 IAM 5 n=17 3,3 3,2 3 porady | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 7 Systemy start-stop System start-stop stał się ulubieńcem producentów samochodów, którzy upatrują w nim kolejne urządzenie umożliwiające zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. Co prawda oszczędności występują głównie podczas jazdy miejskiej, ale zużycie paliwa może zmaleć nawet o 8%. Praca silnika podczas postoju pojazdu jest nie tylko niepotrzebna, ale również niewskazana, ze względu na zużywanie paliwa i emisję toksycznych spalin. Dopiero niedawno udało się skonstruować systemy, które mogą wyłączyć silnik i w krótkim czasie go uruchomić, zapew- 1. Inny system start-stop – rozrusznik-alternator W rozwiązaniu Boscha wykorzystano oddzielny rozrusznik i alternator. Firma Valeo proponuje połączenie funkcji alternatora i rozrusznika w jednym urządzeniu, co ma zapewniać wysoką sprawność i małą masę własną. Rozwiązanie takie stosowano w latach 60. XX wieku pod nazwą dyna-starter (np. Mikrus MR300). Rozrusznik-alternator jest połączony paskiem wielorowkowym z wałem korbowym silnika. W trybie pracy rozrusznika silnik uruchamia się trzy razy szybciej niż w samochodzie z tradycyjnym rozrusznikiem (350-400 ms). W trybie pracy alternatora wytwarzany jest prąd do 180 amperów przy sprawności 85%. Rozrusznik-alternator stosowany jest m.in. w Citroënach C2 i C3 oraz Mercedesach-Benzach Klasy A i B. Umiejscowienie rozrusznika-alternatora systemu StARS micro-Hybrid Valeo w małych Mercedesach niając normalne funkcjonowanie pojazdu. System okresowego wyłączania silnika podczas krótkich postojów pojazdu wymusza zmianę w konstrukcji niektórych pompa wodna podzespołów. Głównym problemem jest szybkie, wręcz błyskawiczne uruchomienie silnika. Producenci systemów wał korbowy start-stop uporali się z nim na kilka sposobów – stosują rozrusznik stale zazębiony z wieńcem koła zamachowego, rozrusznik-alternator (patrz ramka 1), a nawet system rozrusznik -alternator zatrzymujący silnik w ściśle określonym położeniu tłoków (patrz ramka 2). hydrauliczny napinacz paska Firma Bosch, jako jedna z pierwszych już w 2007 r. rozpoczęła seryjną produkcję systemów start-stop kompresor klimatyzacji i do 2010 r. sprzedała ich 1,5 mln. Głównymi odbiorcami są: Audi, BMW, Fiat, General Motors, Kia, MINI, Porsche i VW. Ostatnio oferta Boscha została rozszerzona o system Elementy systemu start-stop start-stop przystosowany do współpracy z dwusprzęgło- System start-stop (rys. 1) zbudowany jest z czterech wymi skrzyniami biegów (VW Passat, Porsche Panamera), podsystemów, którymi steruje centralna jednostka zautomatyzowanymi (Fiat 500) i przekładniami automa- sterująca silnika ECU (1): tycznymi (z przekładnią hydrokinetyczną) – Audi A8. rozruchu silnika – składający się z: rozrusznika (4), 8 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | aktualności 2. Inny system start-stop – I-stop Problem szybkiego rozruchu silnika zupełnie inaczej rozwiązała Mazda w modelu MZR 2.0DiSi, który jest napędzany 4-cylindrowym, 2-litrowym silnikiem z zapłonem iskrowym z bezpośrednim wtryskiem paliwa. By go szybko uruchomić, najpierw trzeba go zatrzymać tak, by w dwóch cylindrach (jeden w fazie sprężania, a drugi w fazie rozprężania) była porównywalna objętość ładunku. Tłoki w cylindrach będą znajdować się wówczas w podobnym położeniu. Zatrzymanie silnika realizuje się przez odcięcie paliwa, zamknięcie przepustnicy oraz użycie alternatora jako hamulca (rys. a i b). Rozruch silnika zaczyna się od wtryśnięcia określonej dawki paliwa i zapłonu (rys. c i d) oraz uruchomieniu rozrusznika – tylko w początkowej fazie rozruchu silnika. Czas rozruchu silnika firma określa na 0,35 s, czyli rozruch następuje 2-krotnie szybciej niż w układzie tradycyjnym. proces zatrzymania silnika system pozycjonowania tłoków (przepustnica + alternator) proces rozruchu silnika wywołany proces spalania paliwa oraz praca wykonana przez rozrusznik powodują rozruch silnika zatrzymanie silnika a b przepustnica c przepustnica przepustnica obszar, w którym tłoki zostaną zatrzymane alternator d przepustnica obszar zatrzymania się tłoków alternator rozrusznik pełen rozruch silnika; początek jego normalnej pracy alternator rozrusznik alternator rozrusznik rozrusznik bezpieczeństwa – składający się z: czujnika położe- czujnika położenia wału korbowego (7), układu wtryskowego silnika; nia pedału sprzęgła i hamulca (9), czujnika otwarcia zarządzania energią – składający się z: akumulatora pokrywy silnika, czujnika biegu jałowego (5), (AGM lub EFB), czujnika stanu akumulatora (3), czujnika ciśnienia w układzie hamulcowym, czujnika przetwornicy DC/DC12V (2), alternatora (8); prędkości obrotowej koła (6); Rys. 1 Budowa systemu start-stop projektu Boscha obwód zasilania energią elektryczną 12 V obwód wymiany informacji układ hydrauliczny (hamulcowy) 3 2 1 7 4 5 9 3 akumulator (EFB lub AGM) z czujnikiem stanu akumulatora rozrusznik start-stop czujnik biegu jałowego czujnik prędkości obrotowej koła czujnik położenia wału korbowego alternator z odzyskiem energii hamowania (opcja) 9 czujnik położenia pedału sprzęgła i hamulca 4 5 6 7 8 8 6 1 centralna jednostka sterująca silnika ECU z opcją programową start-stop 2 przetwornica DC/DC12 porady | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 9 komfortu – składający się z: elektrycznie napędzanej pompy cieczy chłodzącej oraz kompresora klimatyzacji, systemu oświetlenia pojazdu i wentylacji wnętrza. System start-stop jest aktywowany przyciskiem na tablicy przyrządów. By działał, muszą być spełnione określone warunki, m.in. odpowiedni stan naładowania akumulatora, Rys. 2 Wykres obciążenia akumulatora w samochodzie konwencjonalnym 14 13 12 11 10 temperatura płynu chłodzącego pomiędzy 40°C – 100°C, Stałe napięcie ok. 14,1 V; rozruch i następujące po nim doładowanie akumulatora, brak głębokich wyładowań. zamknięta pokrywa silnika, co najmniej jednokrotne naciśnięcie pedału sprzęgła. Silnik zostaje automatycznie wyłączony, gdy pojazd stoi (informacje z czujnika 6) dłużej niż 3 sekundy z pracującym silnikiem na biegu jałowym (informacje z czujnika 5) i bez załączonego biegu oraz bez wciśniętego pedału sprzęgła (informacje z czujnika 9). Informacje o pracy silnika przekazuje czujnik 7. Ważną rolę pełni podzespół zarządzania energią, którego podstawowym zadaniem jest określenie, czy Rys. 3 Wykres obciążenia akumulatora w samochodzie z systemem start-stop 15,0 14,5 14,0 13,5 13,0 akumulator ma zgromadzoną wystarczającą energię Zmienne napięcie, duża liczba rozruchów i większe obciążenie akumulatora. do rozruchu silnika i zasilania prądem niektórych odbiorników, gdy silnik jest wyłączony. Mimo niepracującego silnika potrzebny jest prąd do oświetlenia, napędu wentylatora chłodnicy silnika, dmuchawy wnętrza, elektrycznie napędzanej pompy cieczy chłodzącej silnik, sprężarki klimatyzacji czy zasilania sterownika silnika ECU. Monitorowanie pracy akumulatora za pomocą czujnika stanu akumulatora (3) polega na ciągłym pomiarze temperatury akumulatora, natężenia i napięcia prądu. Dzięki temu określa się zdolność rozruchową, poziom naładowania i trwałość akumulatora. Ponadto podzespół Rys. 4 Wykres obciążenia akumulatora w samochodzie z systemem start-stop i odzyskiem energii hamowania 15,0 14,5 14,0 13,5 13,0 Zmienne napięcie, duża liczba rozruchów, wysokie obciążenie akumulatora, głębokie wyładowania. zarządzania energią koordynuje współdziałanie sterownika silnika i systemów elektrycznych pojazdu: rozrusznika, natorze na prąd elektryczny, gromadzony w akumulato- systemu start-stop, alternatora z odzyskiwaniem energii rze. W ten sposób można zaoszczędzić 0,19 l paliwa (opcja), a także zajmuje się ustalaniem priorytetów wśród na 100 km. odbiorników energii elektrycznej i wyłączaniem zbędnych Alternator przystosowany do odzyskiwania energii ma urządzeń zużywających energię elektryczną. Przetworni- ulepszone parametry w stosunku do tradycyjnej konstrukcji ca DC/DC12V (2) stabilizuje napięcie w niektórych – zwiększoną moc wyjściową w całym zakresie obrotów częściach sieci elektrycznej podczas pracy rozrusznika. i wyższą sprawność (nawet do 78%). Dla porównania, Spadki napięcia mogłyby zakłócić pracę urządzeń sprawność podstawowego alternatora produkcji Boscha elektronicznych. wynosi ok. 66%, a alternatora klasy średniej (LI-E) – 70%. Jednym z najważniejszych urządzeń systemu start-stop W alternatorze klasy wyższej (LI-X), dzięki płaskiemu jest odpowiednio skonstruowany rozrusznik, z ulepszo- ułożeniu uzwojeń stojana uzyskano sprawność 71%. Wysoce nym mechanizmem zębnika, o zwiększonej żywotności sprawne alternatory osiągają sprawność od 73 do 78%. do 300 tys. rozruchów. W najnowszej wersji rozrusznik Ładowanie akumulatora odbywa się na polecenie Boscha jest wstępnie zazębiony z wieńcem koła zamacho- sterownika ECU przez regulator napięcia/ładowania wego, gdy silnik nie pracuje. Umożliwia to „łagodny” z wbudowanym interfejsem (pozwalającym na komunika- rozruch jednostki napędowej po naciśnięciu pedału cję ze sterownikiem silnika ECU). Regulatory Boscha są sprzęgła przez kierowcę. produkowane w dwóch wariantach: z prostym interfejsem komunikacji jednokierunkowej PWM lub z interfejsem Odzyskiwanie energii hamowania komunikacji dwukierunkowej LIN. Warto zauważyć, że Niektóre systemy start-stop są wyposażone w systemem podczas przyspieszania pojazdu alternator jest wyłącza- odzyskiwania (rekuperacji) energii hamowania. Dotych- ny, aby nie obciążać silnika. W ten sposób na koła pojazdu czas tracona energia kinetyczna jest zamieniana w alter- jest przekazywany większy moment obrotowy. 10 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | porady W przypadku zastosowania systemu odzysku energii hamowania wyższą zdolność przyjmowania akumulator jest utrzymywany wysoką moc rozruchową, w stanie częściowo rozładowanym, dłuższą żywotność i odporność aby zapewnić miejsce na przyjęcie na wstrząsy (płyta dodatnia jest energii podczas rekuperacji. Z syste- dodatkowo pokryta warstwą mem start-stop muszą więc współ- poliestru). pracować specjalne akumulatory. System start-stop z odzyskiwa- nymi na rynku. W porównaniu do akumulatorów tradycyjnych, energii, akumulatory AGM zapewniają: 4-krotnie większą odporność na pracę cykliczną, wysoką zdolność przyjmowania energii, przystosowanie do pracy Akumulator ten jest całkowicie bezobsługowy i zabezpieczony w stanach znacznego rozładowa- niem energii hamowania nazywany przed wyciekiem przy przechyleniu nia, by móc przyjąć energię jest niekiedy mikrohybrydą, do 55°. Ma on jednak ograniczoną z systemu rekuperacji, a przy zastosowaniu wysokosprawne- zdolność do pracy z niskim pozio- wysoką moc rozruchową. go alternatora – mikrohybrydą +. mem naładowania. Elektrolit znajduje się w matach Akumulatory do systemów start-stop (rys. 6) są najbardziej zaawansowany- między sprasowanymi płytami. W przypadku klasycznego układu mi technologicznie bateriami dostęp- Prasowanie płyt zapobiega utracie z włókna szklanego umieszczonych Akumulatory Boscha S6 AGM elektrycznego napięcie akumulatora jest stałe (na poziomie 14,1 V), nie Rys. 5 Budowa akumulatora S5 wykonanego w technologii EFB występują cykle ładowania ani głębokie wyładowania (rys. 2). Tradycyjne akumulatory kwasowoołowiowe w systemie start-stop mają masa aktywna o zwiększonej gęstości z dodatkami poprawiającymi parametry ładowania więc niewystarczające parametry. Przy zastosowaniu systemu start-stop występują częste zatrzyma- zestaw płyt dodatnich nia i rozruchy silnika oraz konieczność zasilania wielu urządzeń wyłącznie blok płyt z akumulatora, co wiąże się z wyższym zestaw płyt ujemnych jego obciążeniem (rys.3). Akumulator płyta ujemna musi więc cechować się m.in. odporno- kratka ujemna ścią na pracę cykliczną, dlatego stosuje płyta dodatnia w separatorze kopertowym się akumulatory typu AGM (Absorbent płyta dodatnia pokryta poliestrem Glass Mat) lub EFB (Enhanced Flooded kratka dodatnia Battery). W przypadku układu startstop połączonego z odzyskiem energii Rys. 6 Budowa akumulatora S6 w technologii AGM hamowania występuje zmienne napięcie, znaczna cykliczność oraz głębokie wyładowania akumulatora pokrywa z zaworem bezpieczeństwa i centralnym odprowadzeniem gazów (rys. 4). Akumulator musi cechować się jeszcze wyższą odpornością na pracę cykliczną i wytrzymywać szybkie ładowanie prądem o dużym natężeniu. zestaw płyt dodatnich W tym przypadku stosuje się wyłącznie akumulatory AGM. Bosch produkuje akumulator S5 wykonany w technologii EFB, którego budowę przedstawiono na rys. 5. W stosunku do akumulatorów ołowiowo-kwasowych, akumulatory EFB zapewniają: 2-krotnie wyższą odporność na pracę cykliczną, blok płyt zestaw płyt ujemnych płyta ujemna kratka ujemna płyta dodatnia z matą z włókna szklanego płyta dodatnia kratka dodatnia porady | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 11 Rys. 7-11 Programowanie systemu zarządzania energią za pomocą testera diagnostycznego KTS masy czynnej i powoduje, że mają one małą oporność wewnętrzną. Akumulatory te są całkowicie bezobsługowe i można je montować w każdej pozycji (całkowita ochrona przed wyciekiem). Należy je stosować w systemach start-stop z odzyskiem energii. Start-stop w warsztacie Wykwalifikowane warsztaty są poszukiwanym przez klientów partnerem podczas wymiany akumulatorów w pojazdach wyposażonych w system start-stop. Wymiana akumulatora w takim aucie wymaga bowiem użycia testera diagnostycznego. Podczas wymiany baterii trzeba zwrócić uwagę na jej typ. Należy wymienić akumulator typu AGM na akumulator AGM, natomiast oryginalny akumulator typu EFB można zastąpić AGM lub EFB. Nie wolno stosować akumulatorów ołowiowo-kwasowych, gdyż we współpracy z systemem start-stop szybko się zużywają. Podczas wymiany akumulatora należy zachować też takie same parametry, jakie miał oryginalny. W dobraniu odpowiedniego akumulatora pomoże program ESI. Po wymianie akumulatora należy zaprogramować na nowo system zarządzania energią za pomocą testera diagnostycznego, np. KTS (rys. 7-11). Do systemu trzeba wpisać fakt wymiany akumulatora i dane techniczne nowego, np. pojemność (Ah), prąd rozruchowy (A) czy numer seryjny. Po wymianie akumulatora konieczne jest sprawdzenie poprawności działania systemu start-stop. Jeśli silnik nie wyłącza się automatycznie, a objaw ten występuje sporadycznie, nie musi oznaczać usterki systemu start-stop. Powodami mogą być: za niska temperatura cieczy chłodzącej silnik (nierozgrzany) lub niewystarczająca ilość energii w akumulatorze (system nie pozwoli na wyłączenie silnika). Jeśli silnik wyłączył się automatycznie i nie chce się włączyć, należy testerem diagnostycznym przeprowadzić diagnostykę systemu start-stop. Liczba samochodów wyposażonych w system startstop stale się zwiększa, a prawidłowa jego obsługa może stać się dodatkowym źródłem dochodu dla warsztatu. Ryszard Polit fot. Fiat, Merdcedes-Benz, Bosch Rozrusznik systemu start-stop produkcji Boscha 12 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | porady Czujniki prędkości obrotowej kół Rozwój w dziedzinie systemów bezpieczeństwa ABS/ESP/SBC indukcyjne, czujniki aktywne mają oraz systemów nawigacyjnych stawia coraz większe wymagania wobec złącza dwubiegunowe. Amplituda czujników prędkości obrotowej kół. sygnału wyjściowego jest niezależna od prędkości. Informacje dla sterow- Ze względu na to, że sterowniki prawidłowe położenie czujnika nika są zawarte w częstotliwości potrzebują wielu dodatkowych i pierścienia względem siebie. i szerokości impulsu sygnału prosto- informacji, czujniki rejestrują nie kątnego. Sygnał jest wzmacniany tylko samą prędkość obrotu kół, ale przez modulator. także np. kierunek obrotu czy stan Przy stosowaniu aktywnego zatrzymania pojazdu. Powszechne czujnika prędkości obrotowej dotychczas czujniki indukcyjne magnesy przejmują funkcje zębów (pasywne) są obecnie coraz częściej koła impulsowego. Magnesy mogą zastępowane przez czujniki aktywne. być zintegrowane w pierścieniu Ponieważ sposób działania czujników wielobiegunowym i rozmieszczone aktywnych i pasywnych znacząco się na jego obwodzie, biegunami naprze- od siebie różni, konieczne są także mian. Kompaktowa konstrukcja oraz odrębne procedury diagnostyczne niewielki ciężar umożliwiają montaż dla obydwu typów czujników. czujnika na lub w łożysku koła. W takim przypadku uszczelka Diagnostyka aktywnych czujników łożyska zamiast magnesów stałych prędkości obrotowej kół zawiera proszek magnetyczny. Pracę aktywnego czujnika prędkości Zaletami aktywnych czujników obrotowej kół nadzoruje moduł prędkości obrotowej są: rozpoznawa- wejściowy sterownika. Tutaj spraw- nie kierunku obrotu, rezerwa szczeli- dzane jest zwarcie do napięcia ny powietrznej, sygnał zatrzymania zasilania, zwarcie do masy pojazdu Pasywne czujniki prędkości pojazdu, pomiar przyspieszenia oraz przerwy w obwodzie. O ile obrotowej kół od 0,1 km/h i lepsza kompatybilność w przypadku pasywnych czujników Pasywny czujnik prędkości obroto- elektromagnetyczna. prędkości obrotowej, działających wej działa w oparciu o zjawisko na zasadzie indukcji, możliwa była indukcji. Zmianę pola magnetycznego kontrola za pomocą omomierza lub powoduje obracające się koło impul- obrócenie koła w celu rejestracji sowe. Wytworzone napięcie jest sygnału wyjściowego woltomierzem, uzależnione przede wszystkim o tyle w przypadku aktywnych od prędkości obrotowej koła, odległo- czujników prędkości obrotowej nie ści czujnika od koła impulsowego jest to już takie proste. Uzyskanie i konstrukcji cewki. Zarówno często- sygnału wyjściowego jest możliwe tliwość, jak i amplituda napięcia tylko wtedy, gdy czujnik jest zasilany zmiennego są proporcjonalne z odpowiedniego sterownika. Ponie- do prędkości obrotowej koła. waż czujnik wytwarza sygnał prostokątny, do jego analizy polecany jest Aktywne czujniki prędkości Pomiary sygnałów z pasywnych oscyloskop, np. KTS 550/650. obrotowej kół i aktywnych czujników prędkości W przypadku zamontowanych Aktywny czujnik prędkości obroto- obrotowej kół łożysk kół z pierścieniem wielobiegu- wej działa w oparciu o element Czujnik prędkości obrotowej dostar- nowym należy przestrzegać instruk- hallotronowy lub magnetorezystan- cza sterownikowi informacji o prędko- cji montażu przekazanej przez cyjny. Oba sposoby działania wyma- ści obrotowej koła. Informacja ta jest producenta. W wielu przypadkach gają doprowadzenia zasilania, które potrzebna sterownikowi do obliczenia pierścienie wielobiegunowe są zapewnia z reguły sterownik układu aktualnych parametrów koła (opóź- oznaczone kolorem, co gwarantuje ABS/ESP/SBC. Podobnie jak czujniki nienia, przyspieszenie kąta obrotu porady | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 13 koła). Na podstawie tych informacji dla poszczególnych kół – dopuszczalne odchylenie amplitudy od największej obliczany jest współczynnik tarcia aktualnie działający wartości wskazania może wynosić maksymalnie 25 % na koło. Na podstawie współczynników tarcia wszystkich przy stałej prędkości obrotowej. kół, w przypadku regulacji przez układ ABS, obliczane jest opóźnienie pojazdu i prędkość jazdy. Poza zakresem regulacji przez układ ABS prędkość Wartość napięcia międzyszczytowego sygnału czujnika prędkości obrotowej dla koła obracającego się na urządzeniu rolkowym do sprawdzania hamulców (5 km/h) jazdy jest ustalana na podstawie sygnałów wszystkich powinno wynosić minimum 250 mV. W przypadku czujników prędkości obrotowej (częstotliwość). Sygnały obrotu koła ręką z prędkością 1 obrotu na sekundę z czujników mogą mieć różny przebieg w zależności minimalna wartość napięcia miedzyszczytowego od budowy czujnika. Dla czujnika pasywnego (indukcyj- powinna wynosić 150 mV. nego) sygnał ma kształt sinusoidalny o amplitudzie W przypadku odchyleń sprawdzić: zależnej od prędkości obrotowej koła, natomiast dla – przepisową wielkość opon, czujnika aktywnego (hallotronowego) sygnał prostokątny – luz w łożyskach koła, o amplitudzie niezależnej od prędkości obrotowej koła. Charakterystykę czujników można sprawdzić dokonując – wieniec zębaty pod względem swobody ruchu, błędu mimośrodowego oraz uszkodzeń. oscyloskopowego pomiaru sygnału z czujnika. Sprawdzenie czujnika aktywnego (hallotronowego) Sprawdzenie czujnika pasywnego (indukcyjnego) prędkości obrotowej kół prędkości obrotowej kół Zwrócić uwagę na biegunowość aktywnego czujnika Czujnik prędkości obrotowej i tarczę impulsową spraw- prędkości obrotowej! Ze względu na zasilanie czujnika dzić pod względem ewentualnych uszkodzeń mecha- napięciem wynika przymusowa zależność od bieguno- nicznych oraz właściwego montażu. wości. Pomylenie przewodów na sterowniku prowadzi Odpowiednie koło obracać ręką (prędkość obrotowa do zniszczenia czujnika. Wtyczka czujnika jest zabez- ok. 1 obrotu/sek.). W razie możliwości napędzać koła pieczona przed przekręceniem przy podłączaniu. na urządzeniu rolkowym do sprawdzania hamulców. Czujnik jest namagnesowany i przyciąga cząstki z ładun- Wskazówka: Tylko sygnały czujników prędkości obrotowej jednej osi muszą być w przybliżeniu jednakowe. Sygnały osi przedniej i tylnej mogą być zróżnicowane (inne kształty czujnika lub tarczy impulsowej). kiem magnetycznym. Przed zamontowaniem należy czujnik wyczyścić. Nie podłączać do czujnika prędkości obrotowej obcego źródła napięcia (np. napięcia z akumulatora). Powoduje to niebezpieczeństwo zniszczenia czujnika na skutek Rys. 1 Czujnik indukcyjny jako czujnik prędkości obrotowej koła za wysokiego napięcia lub za dużego prądu. Zmierzyć zasilanie napięciem czujnika od strony sterownika przy wypiętych wtyczkach od czujników. Przy włączonym zapłonie napięcie powinno wynosić 7,6...8,4 V. Oscyloskopowy pomiar sygnału wykonać na podłączonym aktywnym czujniku prędkości obrotowej do sterownika. Przebieg sygnału przedstawiony jest na rysunku 2. 1 2 3 4 – – – – czujnik prędkości obrotowej i wieniec zębaty oscyloskop wysokość podwójnej amplitudy wahanie amplitudy Na wysokość amplitudy mają wpływ następujące czynniki: – odstęp czujnika prędkości obrotowej od wieńca zębatego (szczelina powietrzna), – prędkość obrotowa koła, – siła pola magnetycznego stałego magnesu w czujniku prędkości obrotowej, Rys. 2 Przebieg sygnału z aktywnego czujnika prędkości obrotowej 14 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | produkty i 5,5 l. Pod koniec 2011 roku na rynek zostaną wprowadzone nowe, czterocylindrowe silniki z turbodoładowaniem, bezpośrednim wtryskiem benzyny oraz piezowtryskiwaczami we wszystkich typach. Wszystkie silniki benzynowe Daimlera od pojemności 1,6 l będą wyposażone w nowy układ wtryskowy Bosch oraz identyczny wtryskiwacz. Cechą szczególną nowych silników jest to, że są one przystosowane zarówno do spalania mieszanek uwarstwionych, które stosowane są na rynku europejskim i japońskim, jak również do spalania mieszanek jednorodnych, stosowanych na pozostałych rynkach. – Warunkiem koniecznym dla spalania mieszanek uwarstwionych jest paliwo o niskiej zawartości siarki. Nowe silniki benzynowe Daimlera z piezotechnologią Bosch Ponieważ takie paliwo nie wszędzie jest dostępne, część nowych silników będzie pracowała w trybie spalania mieszanek uwarstwionych, a pozostałe na mieszance jednorodnej – wyjaśnia Tilo Landenfeld, kierownik projektu nowo zaprojektowanego Daimler przestawia produkcję silników benzynowych z wtryskiem piezowtryskiwacza. – Wtryskiwacze pośrednim na silniki benzynowe z wtryskiem bezpośrednim. Producent ze piezoelektryczne charakteryzują się Stuttgartu, w odróżnieniu od konkurencji, postawił na piezotechnologię. bardzo krótkimi czasami załączania Dostawcą układu wtryskowego dla nowych silników jest dział Gasoline oraz możliwością zmiennego ustawie- System firmy Bosch. nia skoku iglicy. Możemy z dużą dokładnością dozować paliwo, także Od końca 2005 roku Bosch produkuje niezwykle złożony projekt w przy- w minimalnych dawkach, a dysza typu dla jednego z silników benzynowych spieszonym terminie, zapewniając A otwierająca się na zewnątrz pozwa- Daimlera piezowtryskiwacze HDV4.0. przy tym najwyższą jakość. I udało się la uzyskać bardzo dobre rozpylenie W maju 2007 r. ruszył nowy projekt to zrobić dzięki dużemu zaangażowa- dawki. MoVE (Modular V-Engine) realizowa- niu wszystkich zespołów. Przyczyniła ny wspólnie ze spółką Daimler. – Ten się do tego z pewnością także współ- potężny projekt systemowy jest praca partnerska z Daimlerem. Dla niu piezowtryskiwaczy emisja CO2 kontynuacją prac rozwojowych nowej generacji silników Daimlera zmniejszyła się w porównaniu nad poprzednią generacją silników. Bosch dostarcza kompletny układ z silnikami z wtryskiem pośrednim Oprócz intensywnego rozwoju wtryskowy ze sterownikiem, wtryski- o około 15%. Tym samym silniki te technologicznego, projekt kładzie waczami, wysokociśnieniowymi zyskały status lidera w swojej klasie. nacisk także na koszty i realizację pompami paliwa, zapłonem, czujnika- Piezowtryskiwacze są produkowane produkcji wielkoseryjnej – zaznacza mi i elementami wykonawczymi. w fabryce w Bambergu, która brała kierownik projektu w firmie Bosch, Pod koniec 2010 roku ruszyła pro- udział w pracach projektowych. Matthias Philipp. dukcja seryjna produktów z rodziny Wiosną 2011 roku uruchomiona Konstruktorzy działu Gasoline MoVE: dla silnika sześciocylindrowe- została produkcja także w Bursie System Bosch stanęli przed poważny- go o pojemności 3,5 l oraz dla silnika (Turcja). W 2012 roku cała produkcja mi zadaniami. Musieli zrealizować ośmiocylindrowego o pojemności 4,6 zostanie przeniesiona do Bursy. Dzięki technologii wtrysku bezpośredniego DGI oraz zastosowa- produkty | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 15 BAT 131 – tester akumulatorów firmy Bosch Nowy, przenośny tester BAT 131 firmy Bosch nadaje się znajduje się w pojeździe, czy też jest wymontowany. optymalnie do badania akumulatorów o napięciu 6 V Nowością jest zoptymalizowany algorytm testu służący do badania fabrycznie nowych akumulatorów. oraz 12 V (kwasowo-ołowiowych, żelowych, Rozszerzony test układu rozruchowego/ładowania dla włókninowych/AGM). akumulatorów o napięciu 12 V i 24 V. Możliwość zastoPrąd zimnego rozruchu można ustawiać w zakresie sowania opcjonalnych cęgów prądowych, co dodatkowo 100-2000 A według norm CCA, JIS, SAE, EN, DIN i IEC. Test rozszerza możliwości pomiarowe. wykonywany bez obciążenia szybko daje dokładne Zintegrowana drukarka: prezentacja wyników badania, i pewne wyniki pomiarów. BAT 131 jest stworzony specjal- również w formie graficznej, które są czytelne dla nie do zastosowań warsztatowych, gdyż dysponuje klienta. wytrzymałą obudową. Przejrzysty panel umożliwia łatwą Złącze USB do zapisywania wyników testu (maks. do 100) oraz do przeprowadzania aktualizacji oprogra- oraz intuicyjną obsługę. mowania testera. Umożliwia przesyłanie zapamiętanych wyników do komputera. BAT 131: zestawienie zalet Kabel o długości 3 m umożliwia wygodne prowadzenie Intuicyjna obsługa. prac diagnostycznych przy rozrusznikach/ Test stanu akumulatora oraz rozpoznawanie uszkodzeń alternatorach. akumulatora – niezależnie od tego czy akumulator Tomasz Nowak Dane techniczne Napięcie nominalne akumulatora Zastosowanie Rodzaje akumulatorów Normy kontroli akumulatorów Wielkość akumulatorów (według CCA) Test układu ładowania i rozruchowego Drukarka Języki menu Wymiary (S x W x G) Masa Temperatura pracy BAT 131 6V/12V samochody osobowe/ciężarowe, motocykle, łódki kwasowo-ołowiowe, żelowe, włókninowe/AGM CCA, JIS, EN, DIN, SAE, IEC 100 – 2000 A 12V / 24V wbudowana drukarka termiczna 24 różne, w tym polski ok. 270 x 113 x 50 mm ok. 700 g 0° – 40°C Nowości w ofercie techniki oświetleniowej Oferta reflektorów firmy Bosch we produkty do zastosowania w więk- została obecnie rozszerzona szości aut poruszających się o produkty do nowych modeli aut, po polskich drogach. Obejmuje takich jak Audi A7, BMW Serii 3 CC, reflektory główne, lampy tylne, X3, X5, Mercedes-Benz Klasa C, reflektory dalekosiężne i przeciwm- Klasa R, Klasa S, Mini Countryman, gielne, lampy obrotowe i robocze, Mitsubishi Colt, Renault Megane, a także żarówki. Bosch ma w swojej Volvo C30, C70 oraz VW Passat CC, ofercie również testery i oprogramo- Touran. wanie potrzebne do naprawy i diagnostyki oświetlenia. Program części zamiennych techniki Bosch w trosce o bezpieczeństwo oświetleniowej Boscha spełnia użytkowników ruchu drogowego takie jak LED, Night Vision oraz najwyższe standardy jakości wyposa- wykorzystuje najnowsze osiągnięcia adaptacyjne systemy oświetlenia. żenia fabrycznego i dostarcza właści- w dziedzinie techniki oświetleniowej, Michał Stępak 16 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | produkty Renault Laguna II i Bosch Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudzie- 2005 r. do września 2007 r. – wraz z wykazem niektórych sięciu marek samochodów produkowanych w Europie. części zamiennych produkowanych do niego przez firmę Warto sobie uświadomić jak wiele elementów z logo Bosch. Obok nazwy produktów umieszczamy numery Bosch znajduje się w każdym modelu. katalogowe. W przypadku niektórych elementów są to tylko przykłady, gdyż producent dokonywał zmian W naszym cyklu prezentujemy samochód Renault Lagu- konstrukcyjnych, a wraz z nimi zmieniały się numery nę II z silnikiem wysokoprężnym o pojemności 1870 cm3 katalogowe. Dlatego dobór odpowiednich części możliwy i mocy 96 kW/130KM z okresu produkcji od stycznia jest przy użyciu katalogu Bosch. 17 10 6 1 13 2 8 3 15 18 12 10 5 7 4 16 14 9 28 27 26 21 20 11 19 22 1 Czujnik wałka rozrządu ● Nr 0 986 280 412 2 Świeca żarowa, Duraterm ● Nr 0 250 202 022 3 Alternator (E8 (>) 14V 80/150A) ● (wyrób regenerowany) Nr 0 986 047 390 4 Akumulator rozruchowy, S5 (12V, 74 Ah 750A) Nr 0 092 S50 070 5 Czujnik ciśnienia doładowania (DS-LDF6) Nr 0 281 002 709 6 Pompa wysokociśnieniowa, silnik wysokoprężny (układ CR) Nr 0 445 010 087 7 Wtryskiwacz (układ CR) (CR/IPL 19/ ZEREK20S)(wyrób regenerowany) Nr 0 986 435 124 8 Zawór bezpieczeństwa do szyny Nr F 00R 001 166 9 Wkład filtra paliwa Nr 1 457 431 705 10 Wkład filtra powietrza, silnik Nr 1 457 433 075 ● ● ● ● ● ● ● 11 Filtr oleju ● Nr F 026 407 022 12 Czujnik wysokiego ciśnienia ● 0 281 002 921 13 Zestaw rozrządu ● Nr 1 987 948 207 14 Pióro wycieraczki ECO, ● strona kierowcy Nr 3 397 004 670 15 Pióro wycieraczki ECO, strona pasażera Nr 3 397 004 673 16 Pióro wycieraczki Aerotwin, komplet Nr 3 397 118 910 17 Pióro wycieraczki, tył Nr 3 397 004 633 18 Filtr z węglem aktywnym we wnętrzu pojazdu Nr 1 987 432 380 19 Okładziny hamulca tarczowego, komplet, przód Nr 0 986 494 033 20 Zacisk hamulcowy lewy, przedni (wyrób regenerowany) Nr 0 986 473 341 ● ● ● ● ● ● 24 23 3 25 21 Zacisk hamulcowy prawy, przedni ● (wyrób regenerowany) Nr 0 986 474 341 22 Tarcza hamulcowa, przednia Nr 0 986 478 743 23 Okładzina hamulca tarczowego, komplet, tył Nr 0 986 494 032 24 Zacisk hamulcowy, lewy, tylny (wyrób regenerowany) Nr 0 986 473 226 25 Zacisk hamulcowy, prawy, tylny (wyrób regenerowany) Nr 0 986 474 226 26 Tarcza hamulcowa, tylna Nr 0 986 478 744 27 Żarówka reflektor główny, światła mijania H7 Longlife Nr 1 987 302 078 28 Żarówka reflektor główny, światła drogowe H1 Longlife Nr 1 987 302 018 ● ● ● ● ● ● ● historia | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 17 Robert Bosch – przedsiębiorca i człowiek „Lepiej stracić pieniądze niż zaufanie” – tak brzmiała w zakładach Edison Machine Works. W 1885 roku przez jedna z zasad Roberta Boscha. Zasady oraz system kilka miesięcy zbierał doświadczenia w firmie Siemens wartości, jakimi się kierował, do dziś kształtują kulturę Brothers w Wielkiej Brytanii, by wreszcie 15 listopada 1886 założonego przez niego przedsiębiorstwa. roku założyć „Warsztat Mechaniki Precyzyjnej i Elektrotechniki” w Stuttgarcie. Wiarygodność, niezawodność, postę- Robert Bosch, zdjęcie z 1886 roku. Robert Bosch był zafascynowany możliwościami rozwija- powanie zgodnie z prawem – zasady te jącej się dopiero w owych czasach elektrotechniki. Intereso- nie straciły aktualności po 125 latach wały go też wszelkie nowości techniczne i chętnie je wyko- istnienia firmy. Są one dowodem rzystywał. Już w roku 1890 jeździł do klientów w Stuttgarcie odpowiedzialności biznesowej nowoczesnym, angielskim rowerem, a warto pamiętać, że i społecznej Grupy Bosch. Innowacje wówczas w Niemczech powszechnie używano jeszcze technologiczne, wysokie wymagania bicykli z charakterystycznymi wielkimi kołami z przodu. dotyczące jakości, globalizacja i odpo- W roku 1889, aby sprawniej prowadzić interesy, wynajął wiedzialność za pracowników oraz łącze telefoniczne. Ten rodzaj komunikowania się nie był dbanie o dobro ogółu, tworzą bazę jeszcze taką oczywistością jak dziś, a ponadto sporo trwałego sukcesu i przyszłych możli- kosztował. wości firmy. W roku 2011 firma Bosch obchodzi 150. rocznicę urodzin swojego założyciela oraz jubileusz 125-le- Pierwsze sukcesy dzięki innowacjom technicznym cia istnienia. „Moja firma, początkowo bardzo mała, rozwijała się po długich i ciężkich bojach, coraz szybciej i szybciej” – wspominał Droga do własnego przedsiębiorstwa Robert Bosch wczesne lata działalności swojego „Warsztatu”. Był jedenastym z dwunastki dzieci państwa Boschów. Robert Zamiłowanie do innowacji i wysokie wymagania dotyczące urodził się 23 września 1861 roku w miejscowości Albeck jakości, tak ważne w jego pracy, zaczęły w końcu przynosić koło Ulm. Gdy jego rodzina przeprowadziła się do Ulm, plony. W roku 1897 Bosch opracował niskonapięciowy uczęszczał w latach 1869-1876 do tamtejszej szkoły, a na- zapłon elektromagnetyczny do stosowania w pojazdach. Jest stępnie ukończył trzyletnie praktyki przygotowujące on dziś uważany za kamień milowy w historii rozwoju do zawodu mechanika precyzyjnego. Po pracy w różnych techniki. niemieckich firmach, rocznej służbie wojskowej w Ulm oraz Zastosowanie w roku 1897 zapłonu w pojeździe oraz zaliczeniu jako wolny słuchacz jednego semestru na Poli- opracowanie wersji wysokonapięciowej ze świecą zapłono- technice w Stuttgarcie, Bosch wyruszył w 1884 roku do Sta- wą w roku 1902 pomogło młodej wtedy firmie Bosch nów Zjednoczonych. Spędził tam rok i pracował m.in. w osiągnięciu pierwszych sukcesów. Pod kierownictwem Roberta Boscha przedsiębiorstwo opracowało szereg innowacji technicznych, które przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa, komfortu i efektywności zarówno życia, jak i pracy wielu ludzi. Filozofia biznesu oraz idea dostarczania praktycznych rozwiązań poprawiających jakość życia znajdują dziś wyraz w strategicznym motto firmy, jakim jest hasło „Technologia bliżej nas”. Od zakładu rzemieślniczego do międzynarodowego przedsiębiorstwa „Z mojego doświadczenia wynika, że dla przedsiębiorstwa, które chce przetrwać próbę czasu i pozostać postępowym, nie ma nic gorszego niż brak konkurencji” – napisał w 1921 roku w swoich wspomnieniach Robert Bosch. Był przekonany o jakości i konkurencyjności swoich wyrobów. Wcześnie też zdał sobie sprawę z szans, jakie otwiera współpraca Robert Bosch urodził się w 1861 roku w „Gospodzie Pod Koroną” w miejscowości Albeck, niedaleko Ulm. międzynarodowa oraz sprzedaż produktów na rynkach zagranicznych. 18 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | historia sposób: „Przy zatrudnianiu pan Robert Bosch osobiście kontrolował jakość i czystość wykonanej pracy. W warsztacie Boscha nie tolerowano fuszerów”. W związku z tym duże znaczenie przywiązywał Bosch do szkolenia i dokształcania pracowników. W 1913 roku utworzył pierwszy dział szkoleniowy firmy z własnym warsztatem. Dobrze pamiętał, że jako praktykant przyuczający się do zawodu mechanika, odczuwał niedostateczną opiekę ze strony majstra. Kształcenie pracowników do dziś jest jednym z priorytetów firmy. W kryzysowym 2009 roku wydatki w Boschu na same tylko szkolenia wyniosły na całym świecie 1886: Pierwszy warsztat Roberta Boscha w oficynie kamienicy przy Rotebühlstraße 75 B w Stuttgarcie (fotografia szkicu piórkiem). około 180 milionów euro. W 1929 roku Robert Bosch powołał do życia system pomocy socjalnej Pierwsze przedstawicielstwo Bosch oświetlenie. Kiedy w 1906 roku o nazwie „Bosch-Hilfe”. Była to założył w 1898 roku, w Wielkiej wprowadził w swojej firmie ośmiogo- instytucja zaopatrzenia emerytalnego Brytanii, a pierwszy zagraniczny dzinny dzień pracy, ponownie okazało i pomocy dla członków rodzin zmar- zakład produkcyjny w 1905 roku, we się, że wyprzedził sobie współcze- łych pracowników. Francji. Także powstanie w 1912 roku snych. Skrócenie czasu pracy, które pierwszej fabryki w USA przyczyniło oznaczało wyraźne odciążenie załogi, Odpowiedzialność społeczna jako się do szybkiego otwarcia nowych Bosch wykorzystał do wprowadzenia nadrzędna zasada rynków zbytu dla produktów Boscha. dwuzmianowego systemu pracy, co Przekazanie w roku 1910 miliona Rozpoczął się okres międzynarodowej z kolei pozwoliło na zwiększenie marek politechnice w Stuttgarcie ekspansji firmy na rynkach świato- produktywności. Była to zatem wych, połączony z zakładaniem decyzja, na której w równym stopniu nowych oddziałów i fabryk. Ekspansja skorzystali zarówno pracownicy jak ta oraz stworzenie światowej organiza- i samo przedsiębiorstwo. cji produkcyjnej i handlowej to jeden z najważniejszych kroków w historii Szkolenia i dokształcanie firmy, który określił dalszy kierunek jej pracowników rozwoju. Robert Bosch – technik z zamiłowania i wykształcenia – przykładał ogromną Odpowiedzialność i zaangażowanie wagę do jakości pracy swoich pracow- społeczne ników. Dlatego do najważniejszych „Pracodawca i pracownik są w takiej zasad obowiązujących w jego firmie samej mierze zależni od losów swojego należały: samodzielna, porządna praca przedsiębiorstwa” – w 1920 roku oraz przeniesienie odpowiedzialności napisał w eseju Robert Bosch. Był na wykwalifikowanych pracowników. przedsiębiorcą o wielkim poczuciu „Na kształceniu sprawnych mechani- odpowiedzialności społecznej. ków i techników opiera się przyszłość Od czasu założenia firmy troszczył naszego przemysłu oraz postęp się o rozwój swoich pracowników oraz techniczny”, zacytowano Roberta o kwestie socjalne. Poprawił warunki Boscha w gazecie pracowniczej z 1922 pracy panujące wtedy w produkcji roku. Jeden z mechaników zatrudnio- przemysłowej, m.in. instalując w ha- nych w początkowym okresie działania lach systemy wentylacji i lepsze firmy sformułował to w następujący 1890: Robert Bosch szybko dojeżdżał do klientów rowerem – nowoczesnym i niezwykłym jak na tamte czasy pojazdem. historia | nr 3/41 | 2011 | Bosch Autospec | 19 1936: Robert Bosch (pośrodku) z pracownikami zakładów w Feuerbachu przed lokalem w Ulm. 1940: Robert Bosch podczas otwarcia Szpitala im. Roberta Boscha. Od lewej do prawej: nadburmistrz Stuttgartu, Karl Strölin, Ludwig Schweizer, Robert Bosch, architekt Paul Hahn oraz członkowie rady gminy w Stuttgarcie. wyznacza początek działalności twierdził. Tym bardziej więc cierpiał, wy w latach powojennych ani podnie- filantropijnej Roberta Boscha. Zyski obserwując agresywną politykę sienia swojej firmy do rangi globalne- z zamówień w okresie pierwszej wojny zagraniczną i tendencje autarkiczne go przedsiębiorstwa technologiczno- światowej – blisko 20 milionów marek narodowych socjalistów. usługowego. Zmarł 12 marca 1942 – przeznaczył na cele dobroczynne. Wciągnięcie przedsiębiorstwa roku w Stuttgarcie. Ufundowanie w 1936 roku szpitala w politykę zbrojeniową i wojenną w Stuttgarcie, to kolejny dowód Trzeciej Rzeszy położyło się cieniem Ostatnia wola zaangażowania Roberta Boscha na ostatnich latach życia Roberta W 1938 roku Robert Bosch spisał w sprawy społeczne. Boscha. On i jego najważniejsi pracow- testament i zawarł w nim najważniej- nicy wspierali ruch oporu wobec sze wytyczne dla swoich następców. za wzorowy przykład odpowiedzialno- reżimu i brali udział w ratowaniu Wyjątkowo ważną sprawą była dla ści społecznej przedsiębiorcy. Również pracowników pochodzenia żydowskie- niego niezależność finansowa spółki dziedzictwo społeczne po założycielu go oraz innych prześladowanych. Robert Bosch GmbH oraz jej samo- firmy, Robercie Boschu, pozostaje W 1937 roku Bosch zatrudnił byłego dzielność, które zabezpieczały do dziś żywe. nadburmistrza Lipska, Carla Goerdele- przyszłość i dalsze sukcesy ra na stanowisku doradcy. Ten, przedsiębiorstwa. Jego dokonania i czyny uważane są Demokrata z przekonania – także za wiedzą i przy wsparciu Roberta w trudnych czasach Boscha oraz jego najbliższych współ- to następująco: „Zasadniczo, spadko- Jako zwolennik liberalizmu i demokra- pracowników, zorganizował grupę biercy mają czuwać nad tym, aby ta, Robert Bosch był zdeklarowanym ruchu oporu przeciwko Hitlerowi. w przedsięwzięciach spółki Robert zwolennikiem Republiki Weimarskiej. Wybuch wojny jesienią 1939 roku W swoim testamencie sformułował Bosch GmbH zachować mojego ducha Po pierwszej wojnie światowej zainwe- był w odczuciu Roberta Boscha i wolę, tzn. nie tylko przez dłuższy stował mnóstwo energii, a także katastrofą o wymiarze zarówno czas utrzymać ją przy życiu, lecz kapitału w pojednanie pomiędzy narodowym jak i osobistym. Jego zapewnić również temu życiu silny, Niemcami a Francją oraz w starania biograf, Theodor Heuss, wspominał, że bogaty rozwój, pozwalający pokonać mające na celu stworzenie europejskie- Bosch powiedział mu kiedyś: „Wolał- nieuniknione przyszłe trudności go obszaru gospodarczego bez granic bym pracować z dziesięcioma ludźmi i kryzysy. Aby osiągnąć ten cel, nie celnych. na rzecz pokoju niż z trzydziestoma należy szczędzić ofiar”. Oprócz interesu ekonomicznego, na rzecz wojny”. Zamiast tego zmuszo- Robert Bosch był uzdolnionym Bosch realizował swoje osobiste ideały, ny był patrzeć, jak również w jego technikiem i dalekowzrocznym takie jak promowanie porozumienia firmie zatrudnienie pracowników przedsiębiorcą. Jego wartości między narodami oraz wolnego przymusowych stało się budzącą grozę i działania po dziś dzień kształtują handlu. „Wolny handel jest pierwszym codziennością. kulturę międzynarodowej Grupy krokiem na drodze do porozumienia na płaszczyźnie międzynarodowej” – Robert Bosch nie dożył końca wojny w 1945 roku, szybkiej odbudo- Bosch. Justyna Bogucka 20 | Bosch Autospec | nr 3/41 | 2011 | historia Maksymalna wydajność aż do mety Sporty motorowe bez firmy Bosch? Nie do pomyślenia. Zwłaszcza, że przedsiębiorstwo konstruuje systemy i podzespoły dla samochodów wyścigowych już od 110 lat. W Abstatt koło Heilbronnu pracuje dziś 90 specjalistów, których know-how pomaga produkować wyposażenie dla całych serii wyścigów i poszczególnych zespołów. Historia sportów motorowych w firmie Bosch rozpoczęła się sukcesem może pochwalić się technologia Common Rail od pierwszego wielkiego wyścigu automobilowego, zorgani- firmy Bosch, która od roku 2006 pozwala wygrywać legen- zowanego krótko po roku 1900. Wyścigi były idealną okazją darny wyścig bolidom z silnikami Diesla. Te wspaniałe do zareklamowania produktów, które musiały wykazać się sukcesy działu Bosch Motorsport są jednocześnie funda- jakością i wytrzymałością w trudnych warunkach. I tak się mentem do dalszego rozwoju efektywnych systemów, które stało: w 1903 roku na podium stanęły pierwsze auta wyścigo- przeniosą wydajność silników wyścigowych na jeszcze we wyposażone w aparaty zapłonowe produkcji Boscha. wyższy poziom! W latach sześćdziesiątych układy bezpośredniego Justyna Bogucka wtrysku benzyny, układy zapłonowe i świece zapłonowe przyczyniły się do serii międzynarodowych sukcesów. Branża z tradycjami Od roku 1980 Bosch adaptował swoje seryjnie produkowane, elektroniczne układy wtrysku benzyny i sterowniki silników do potrzeb bolidów Formuły 1. W wersji „Motronic” były one dostępne w samochodach osobowych od 1979 roku. Bogate know-how w dziedzinie systemów Bosch Motorsport ma doświadczenie w opracowywaniu najbardziej wydajnych rozwiązań technicznych. Korzysta przy tym z wyjątkowo szerokich kompetencji systemowych oraz know-how w dziedzinie integracji systemów firmy Bosch, będącej czołowym na świecie dostawcą oryginalnego wyposażenia i części samochodowych. Eksperci Bosch Motorsport projektują i optymalizują każdy system indywidualnie pod względem jego obsługi, architektury systemowej oraz interfejsów, jeszcze zanim komponenty układu sterowania silnikiem, wtrysku, zapłonu, czujniki, alternatory, telemetria i oprogramowanie zostaną złożone w całość. Podstawę stanowią części z produkcji wielkoseryjnej Bosch, niektóre części Bosch Motorsport wytwarza samodzielnie. Technika Boscha w imprezach wyścigowych Od roku 2000 Bosch Motorsport jest wyłącznym dostawcą sterowników silnika oraz wskaźników w kokpicie dla serii wyścigów DTM. Formuła 3 kupuje w Bosch Motorsport komponenty elektryczne i elektroniczne. Wiele zespołów, np. w wyścigu Le Mans oraz w innych imprezach, korzysta z systemów i komponentów firmy Bosch. Do swoich największych sukcesów Bosch Motorsport zalicza wyposażenie zwycięzców Le Mans (2001–2005) w układy bezpośredniego wtrysku benzyny. Równie dużym Wywiad z dr Klausem Böttcherem, dyrektorem Bosch Motorsport Jak duże znaczenie dla firmy Bosch mają sporty motorowe? Sporty motorowe to branża z tradycjami. Już w 1901 roku 35-konny Mercedes z techniką Boscha na pokładzie wygrał rajd Nizza – Salon – Nizza. Technika, która dawniej dostępna było tylko na zamówienie, dziś stanowi fundament – dzięki temu mamy o wiele więcej możliwości testowania nowych technologii i wprowadzania ich na rynek. Jaki wpływ mają sporty motorowe na produkcję seryjną? Współpracujemy ściśle z działem produkcji seryjnej Boscha – to jest nasza baza wyjściowa do projektowania systemów przeznaczonych dla konkretnych klientów i optymalizowanych pod kątem wydajności poszczególnych części i podzespołów. Współpraca układa się bardzo dobrze, a nasze doświadczenia zdobyte w branży sportów motorowych są potem wykorzystywane także w produkcji seryjnej. Jakie ważne wydarzenie dział Bosch Motorsport odnotował w XXI wieku? Właściwie były to dwa wydarzenia, obydwa związane z wyścigiem Le Mans. Przede wszystkim nasz pierwszy, elektroniczny układ bezpośredniego wtrysku benzyny w Audi R8, który w 2001 roku, przy pierwszym zastosowaniu od razu zdobył pierwsze miejsce na podium. Drugim takim wydarzeniem jest seria zwycięstw bolidów napędzanych silnikami Diesla z technologią Bosch Common Rail, która rozpoczęła się w roku 2006. W jakim kierunku zmierza rozwój działu Bosch Motorsport? Jednym z ważniejszych trendów jest Downsizing, a wraz z nim turbodoładowanie, które przy zmniejszeniu rozmiarów silnika pozwalają osiągnąć porównywalną lub nawet wyższą moc. Innym ważnym tematem jest także hybrydyzacja układów napędowych – pierwsze, czysto elektryczne koncepcje napędowe w branży wyścigowej można spotkać np. w serii Formuła Student. Dział Bosch Motorsport jest częścią wyspecjalizowanej w usługach inżynieryjnych spółki Bosch Engineering GmbH. Bosch to lider innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie wycieraczek szyb samochodowych. Począw ząws szy od o Bosch B ch Ae Aerotwin, Aerot r win,, z najbardziej ro n ba bardz bardz rdziej iej zaaw za zaawansowaną aw w bezprzegubową konstrukcją cją ą, pop popr op ze ez liniię Bosch ez hT Twin, Tw in, n, w której n k ej ej zastosowano zasto zasto stosow sowa sow a dwa rodzaje gumy, aż po korzystną cenowo o linię i Bo ię osch h Eco o – wszystkie wszy ws zys zy ystk w wycieraczki yc era yci e czk er ki Bosch B gwarantują dokładne oczyszczanie szyby, ciichą ą pra acę i bezawaryjność, bezzawa w ryj r noś które któ tóre r składają składa a jją ad ada ą się na bezpieczeństwo i komfort jazdy. www.wy ycie eracz zkibosch. h.pl h. pl
