Kamil Szewczyk Akademia Medyczna Wrocław Wydział Zdrowia Publicznego kierunek: fizjoterapia "Wpływ czynników fizycznych na organizm człowieka" str. 1 1.Pole elektromagnetyczne-jest to stan w przestrzeni, w której na ładunek elektryczny działają siły o naturze elektromagnetycznej. Pole elektromagnetyczne jest układem dwóch pól pola elektrycznego i pola magnetycznego. Pola te są bardzo związane, a wzajemną korelacje opisują równania Maxwella. Polaryzacja cząsteczek jest to deformacja cząsteczki wywołana oddziaływaniem z zewnętrznym polem elektrycznym. W organizmie człowieka polaryzacja cząsteczek ma podstawowe znaczenie w przewodnictwie nerwowym. W błonie komórkowej niepobudzonego neuronu zachodzi polaryzacja spoczynkowa, czyli stan gotowości neuronu do reagowania Spolaryzowana błona może chwilowo zmienić swoje właściwości elektryczne(dzieje sie to pod wpływem bodźca)dochodzi do miejscowej depolaryzacji która przemieszcza sie wzdłuż błony jako fala depolaryzacyjna.Fala depolaryzacyjna czyli impuls elektryczny umożliwia funkcjonowanie układu nerwowego. Kolejnym czynnikiem fizycznym jest diatermia, czyli przegrzewanie tkanek organizmu w celach leczniczych za pomocą energii cieplnej wytwarzanej w aparacie diatermicznym, celem takiego zabiegu jest rozluźnienie mięsni. Wyróżniamy dwa rodzaje diatermii: diatermia kondensatorowa(wykorzystuje do nagrzania tkanek pole elektryczne) diatermia indukcyjna(wykorzystuje do nagrzanie tkanek pole magnetyczne) Pole elektromagnetyczne działając na człowieka falami elektromagnetycznymi wysokiej częstotliwości stymuluje mechanizmy termoregulacyjne do działania. Odpowiedzią organizmu na ten czynnik jest zredukowania produkcji ciepła metabolicznego i rozszerzenie naczyń krwionośnych 2.Ultradzwieki-Ultradźwiękami nazywamy fale mechaniczne rozchodzące się w ośrodkach gazowych, ciekłych i stałych mające charakter fal dźwiękowych, o częstotliwościach wyższych od górnej granicy słyszalności ucha ludzkiego .Ultradźwięki można uzyskać dzięki tradycyjnym generatorom fal ultradźwiękowych takich jak rożnego rodzaju gwizdki i syreny. Inna metoda uzyskiwania ultradźwięków jest metoda udarowa polegająca na wytworzeniu deformacji przy zderzeniu stałych ciął sprężystych(np. stalowa kula o bryłę).źródłem ultradźwięków może być również silne źródło światła np. laser impulsowy. magnetostrykcja to proces zmiany długości rdzenia magnesu pod wpływem zmiennego prądu przepuszczonego przez solenoid nawinięty na rdzeń, efektem magnetostrykcji jest uzyskanie ultradźwięków o niskiej czestotliwosci.Generowanie ultradźwięków odbywa się zwykle za pomocą odwrotnego zjawiska piezoelektrycznego za pomocą zmiennego potencjału elektrycznego pobudza się płytkę kwarcu do drgań rezonansowych .Ultradźwięki maja rożne działania na organizm:dzialanie mechaniczne(forma mikro masażu tkanek miękkich),działanie cieplne(wytworzenie ciepła endogennego)działanie fizykochemiczne(przemiany i rozpad białek,rozpad wody na H i OH).Natomiast ogólne działanie ultradźwięków polega na:działaniu przeciwbólowym,zmniejszeniu napiec miesni,powstawanie związków aktywnych biologicznie,wpływ na enzymy ustrojowe,rozszerzenie naczyń krwionośnych,hamowanie str. 2 układu współczulnego,hamowanie procesów zapalnych,przyspieszenie wchłaniania tkankowego,wyzwalanie substancji histamino podobnych. 3.Przyspieszenia Zasady dynamiki Newtona-trzy zasady leżące u podstaw mechaniki klasycznej sformułowane przez Isaaca Newtona(zasady dynamiki Newtona nie maja zastosowania w mechanice kwantowej, a w mechanice relatywistycznej obowiązują w ograniczonym zakresie) - I Zasada dynamiki Newtona-Jeśli na ciało nie działa żadna siła lub siły działające równoważą sie to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza sie ruchem jednostajnym prostoliniowym. - II Zasada dynamiki Newtona-Jeśli siły działające na ciało nie równoważą sie to ciało porusza sie z przyspieszeniem wprost proporcjonalnym do siły wypadkowej -III Zasada dynamiki Newtona-Oddziaływania ciał są zawsze wzajemne.Siły wzajemnego oddziaływania dwóch ciął maja takie same wartości taki sam kierunek, przeciwne zwroty i rożne punkty przyłożenia Siła odśrodkowa jest siła bezwładności.Oznacza to ze pojawia sie ona w układach nieinercjalnych i jest właściwie siła pozorną(nie jest powodowana konkretnym oddziaływaniem,ale wynika z ruchu samego układu odniesienia.Siła odśrodkowa działa zawsze prostopadle do prędkości i jest skierowana wzdłuż promienia na zewnątrz okręgu po którym porusza sie układ odniesienia. Przeciążenie-pozorne zwiększanie sie ciężaru w sytuacji gdy na jego ciężar nakłada się przyspieszenie związane z manewrem statku powietrznego(do takich manewrów zaliczamy zmiany prędkości ,wysokości kursu). Skutek działania przyśpieszeń zależy od wartości, czasu ich występowania i kierunku działania względem ciala.Przyspieszenia krotkotrwale:oddziaływanie przyśpieszeń może nie wywoływać ujemnych skutków, przyspieszenia rzędu setek g mogą spowodować poważne uszkodzenia ciała a nawet śmierć. Przyspieszenia o średnim i długim czasie trwania:efekt ich zależy głownie od kierunku.Przyspieszenia podłużne, równoległe do osi długiej ciała powodują przede wszystkim przemieszczanie krwi i narządów wewnętrznych. Lepiej tolerowane jest przyspieszenie w kierunku głowy to jest przeciążenie w kierunku stóp. Powoduje spadek ciśnienia krwi w górnej części ciała. Kilkusekundowe przeciążenie rzędu 6g prowadzi do zaburzeń widzenia i utraty przytomności - czarna zasłona, krew odpływa z głowy. Przyspieszenie w kierunku stóp powoduje gwałtowny ból głowy, zaburzenia czynności serca, krwotoki i utratę przytomności - czerwona zasłona. Przyspieszenia poprzeczne: przód-tył lub na boki są lepiej znoszone od podłużnych, ale powyżej 12 g może dojść do zatrzymania oddechu 4 .Wpływ zmiennego ciśnienia na organizm.Spadek ciśnienia powoduje rozprężanie gazów w uchu, jelitach i ubytkach zębowych co wiąże się z wystąpieniem bólów, wzdęć i kolek jelitowych. Nagła dekompresja może prowadzić do poważnych uszkodzeń tkanek. Uwalnianie gazów (azotu) z krwi prowadzi do pojawienia się zatorów gazowych. Najniebezpieczniejsze dla żywego organizmu jest niedotlenienie. Długotrwałe przebywanie pod wpływem niskich ciśnień w wyniku niedotlenienia (hipoksji) prowadzi do zmian adaptacyjnych zwiększenia liczby czerwonych ciałek i hemoglobiny oraz niekorzystnych zmian trawienia, koordynacji ruchów i zmian psychicznych (halucynacje, agresja itp.). Silne niedotlenienie powoduje utratę przytomności, a nawet śmierć (deterioracja). Podwyższone ciśnienie: Gwałtowne zwiększenie ciśnienia powoduje str. 3 objawy bólowe związane z wyrównywaniem ciśnień wewnątrz ciała. Najgroźniejsze jest jednak ponowne zmniejszenie ciśnienia. W wyniku saturacji (nasycenie cieczy gazem) azotu we krwi pod wpływem zwiększonego ciśnienia, jego zmniejszenie powoduje pojawienie się pęcherzyków tego gazu we krwi – choroba kesonowa. Dochodzi do wystąpienia duszności, porażeń kończyn i utraty przytomności, a w skrajnym przypadku do śmierci. Oddychanie tlenem pod zwiększonym ciśnieniem może wywołać zatrucie tlenowe – toksyczne zmiany w organizmie, drgawki, utratę przytomności, uszkodzenie wzroku. Oddychanie powietrzem zawierającym azot może wywołać narkozę azotową – halucynacje, niezborność ruchową i utratę przytomności str. 4