W wskazanym powyżej stanie prawnym roszczenie o zaliczenie
advertisement
ZALICZENIE OKRESU NAUKI DO OKRESU OD KTÓREGO ZALEŻY WYMIAR URLOPU Celem niniejszego opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące uprawnienia w zakresie urlopu wypoczynkowego pracowników, którzy zdali wszystkie egzaminy przewidziane przez program nauczania lecz nie uzyskali tytułu magistra, inżyniera itp. : TEZA: Co do zasady złożenia egzaminu dyplomowego stanowi konieczną przesłankę uznania ,że pracownik nabywa prawo do wliczenia okresu nauki ,do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu . UZASADNIENIE: Przepis art. 155 § 1. ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2016.1666 t.j. z dnia 2016.10.12) nakazuje wliczanie okresu nauki w szkole do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu. Wliczeniu podlegająokreślone dla każdego rodzaju szkół okresy nauki pod warunkiem ukończenia szkoły .Analiza treści Kodeksu nie pozwala na udzielenie odpowiedzi na pytanie kiedy okres nauki należy uznać za ukończony i jaki dokument potwierdza fakt ukończenia szkoły. Odpowiedzi na pytanie należy poszukiwać w ustawach specjalnych dotyczących szkolnictwa. Na potrzeby niniejszego artykułu analizie i wykładni poddano przepisy ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.2016.1842 t.j. z dnia 2016.11.15 ). W treści art.2ust.1 pkt.5,7-9, 18 f – 18 h Ustawy zawarte zostały definicje legalne zgodnie z którymi użyte w ustawie określenia oznaczają: 5) studia wyższe- studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, prowadzone przez uczelnię uprawnioną do ich prowadzenia; 7) studia pierwszego stopnia - formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji pierwszego stopnia; 8) studia drugiego stopnia - formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający co najmniej kwalifikacje pierwszego stopnia, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia; 9) jednolite studia magisterskie - formę kształcenia, na którą są przyjmowani kandydaci posiadający świadectwo dojrzałości, kończącą się uzyskaniem kwalifikacji drugiego stopnia; 18f) kwalifikacje pierwszego stopnia - efekt kształcenia na studiach pierwszego stopnia, zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, inżyniera lub równorzędnego określonego kierunku studiów i profilu kształcenia, potwierdzony odpowiednim dyplomem; 18g) kwalifikacje drugiego stopnia - efekt kształcenia na studiach drugiego stopnia, zakończonych uzyskaniem tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub równorzędnego określonego kierunku studiów i profilu kształcenia, potwierdzony odpowiednim dyplomem; 1 18h) kwalifikacje trzeciego stopnia - uzyskanie, w drodze przewodu doktorskiego przeprowadzonego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, stopnia naukowego doktora w określonej dziedzinie nauki w zakresie dyscypliny nauki lub doktora sztuki określonej dziedziny sztuki w zakresie dyscypliny artystycznej, potwierdzone odpowiednim dyplomem; Dla prowadzonych rozważań istotnym jest także poddanie wykładni przepisu art. 167 ust.1-2 Ustawy w brzmieniu: 1 Absolwenci studiów otrzymują uczelniane dyplomy ukończenia studiów, potwierdzające uzyskanie odpowiedniego tytułu zawodowego i suplementy do dyplomów. Absolwenci studiów podyplomowych i kursów dokształcających otrzymują świadectwa ukończenia tych studiów lub kursów. 1a. Wzór dyplomu zatwierdza senat uczelni. Rektor przekazuje zatwierdzony wzór dyplomu niezwłocznie ministrowi nadzorującemu uczelnię oraz ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego. 2. Datą ukończenia studiów jest data złożenia egzaminu dyplomowego, w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii - data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja oraz kierunków związanych z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego i fizjoterapii - data zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki. Wykładnia cytowanych powyżej przepisów nakazuje przyjąć ,że jedynie w przypadku studiów ,,medycznych,, Ustawodawca powiązał ich ukończenie z złożeniem egzaminy albo ostatniej praktyki w pozostałych przypadkach przez ukończenie studiów należy rozumieć uzyskanie tytułu licencjata, inżyniera, magistra. Stanowisko doktryny w przedmiocie wykładni pojęcia ,,ukończenie studiów,, jest spójne i tak np. Izdebski Hubert, Zieliński Jan, Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, wyd.II (opublikowano: LEX 2015 ) wskazuje, że ,,Przez ukończenie studiów wyższych należy rozumieć uzyskanie tytułu zawodowego licencjata, inżyniera, magistra lub tytułu równorzędnego. Z uwagi na powyższe nie ma przeszkód, aby osoby legitymujące się dyplomem ukończenia studiów pierwszego stopnia mogły podjąć studia podyplomowe - chyba że organizator tej formy kształcenia jako warunek przyjęcia określi konieczność posiadania dyplomu magistra,, .Podobnie wypowiedział się w komentarzu do Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz (opublikowano: WKP 2013) Sanetra Walerian i Wierzbowski Marek, gdzie stwierdza się ,że ,,Przepis ust. 2 jednoznacznie określa, jaka data jest datą ukończenia studiów – mianowicie data złożenia egzaminu dyplomowego na tych studiach, na których przewiduje się egzamin dyplomowy (z reguły poprzedzony złożeniem pracy dyplomowej), natomiast dla studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynarii – data złożenia ostatniego egzaminu wymaganego planem studiów, a na kierunku farmacja – data zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki.,, .Także w komentarzach do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy nie znalazły się twierdzenia podważające powyżej przedstawioną tezę . Poniżej przedstawiam komentarze do art.155 kp.: 2 - Gersdorf Małgorzata Maria, Raczkowski Michał, Rączka Krzysztof, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III ( opublikowano: LexisNexis) wskazują ,że ,, Do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, na mocy wyraźnych przepisów i postanowień prawa pracy dolicza się także okresy inne niż pozostawania w zatrudnieniu, zwane okresami zaliczalnymi. Okresy te stanowią zróżnicowaną grupę zarówno pod względem charakteru, jak i zakresu oraz warunków ich wliczania do stażu pracy.(…) Szczególny okres zaliczalny w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego statuuje właśnie art. 155 § 1. (…..) Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, dolicza się okres nauki w szkołach ponadpodstawowych, przy czym w stażu tym uwzględnia się tylko okres nauki ukończonej, tj. stwierdzonej świadectwem lub dyplomem ukończenia szkoły. Nie ma natomiast znaczenia to, czy nauka pobierana była w trybie stacjonarnym, wieczorowym, zaocznym itd.(….) Konkretny wymiar omawianego okresu zaliczanego do okresu pracy zależy od rodzaju szkoły ukończonej przez pracownika, przy czym okresy związane z ukończeniem poszczególnych szkół nie podlegają sumowaniu; w stażu uwzględnia się tylko jeden - korzystniejszy okres.Do stażu pracy wlicza się okres nauki przewidziany programem nauczania, a nie okres faktycznego trwania nauki, który może być dłuższy w związku z powtarzaniem roku edukacji. Jednak uwzględniany w stażu pracy wymiar okresu nauki nie może być dłuższy niż liczba lat wskazanych w § 1 komentowanego artykułu, co oznacza, że jeżeli przewidziany programem nauczania czas trwania nauki w szkole danego typu był dłuższy niż oznaczony w tym przepisie, to w stażu uwzględnia się tylko okres wskazany w ustawie. Na marginesie wypada wskazać, że osobie, która ukończyła studia licencjackie, do okresu zatrudnienia w zakresie wymiaru urlopu należy doliczyć osiem lat, zgodnie bowiem z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 1 września 2011 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów, warunków wydawania oraz niezbędnych elementów dyplomów ukończenia studiów i świadectw ukończenia studiów podyplomowych oraz wzoru suplementu do dyplomu (Dz. U. Nr 196, poz. 1167) licencjat jest jednym z tytułów nadawanych przez szkoły wyższe. Okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Przy uwzględnianiu okresu nauki w stażu pracy pod uwagę bierze się jeden najkorzystniejszy - najdłuższy okres.,, - Baran Krzysztof W. (red.), Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III ( opublikowano: WK 2016) stwierdza ,że:,, Komentowany artykuł ma swoje źródło w przedkodeksowej regulacji zawartej w ustawie z dnia 29 kwietnia 1969 r. o pracowniczych urlopach wypoczynkowych 83 . Wliczanie do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, okresu nauki służyć miało zróżnicowaniu uprawnień pracowniczych w zależności od posiadanych kwalifikacji zawodowych, a jednocześnie stanowić bodziec motywujący do ich podnoszenia 84 . (…)Komentowany przepis statuuje okres zaliczalny zwany szczególnym, czyli taki, który jest doliczany do stażu pracy w zakresie określonego uprawnienia pracowniczego, w odróżnieniu od powszechnych okresów zaliczalnych, uwzględnianych w stażu pracy w zakresie wszelkich uzależnionych od niego uprawnień pracowniczych 86 .Zaliczanie okresów nauki do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, nie jest obwarowane żadnymi szczególnymi przesłankami i warunkami. Nie ma więc znaczenia ani rodzaj szkoły, jaką pracownik ukończył (państwowa czy prywatna), ani system, w jakim nauka była pobierana (dzienny, wieczorowy, zaoczny, 3 eksternistyczny), ani upływ czasu między ukończeniem szkoły a podjęciem pracy, jak również to, czy rodzaj pracy, jaką pracownik wykonuje, wiąże się z potrzebą dysponowania świadectwem ukończenia danego rodzaju szkoły. Jedynym warunkiem, którego spełnienie jest tu wymagane, jest ukończenie nauki w szkole, co powinno być potwierdzone stosownym dokumentem (świadectwem, dyplomem). Jeżeli więc pracownik nauki nie ukończył, nie będzie można zaliczyć jej okresu do stażu pracy, choćby nawet - w odniesieniu do studiów wyższych pracownik uzyskał absolutorium. Dopiero bowiem legitymowanie się na przykład tytułem magistra, potwierdzone odpowiednim dyplomem, zapewni możliwość uwzględnienia w stażu pracy omawianego okresu zaliczalnego. Zaliczeniu do stażu pracy podlegają okresy nauki w określonego rodzaju szkołach ponadgimnazjalnych, przy czym komentowany artykuł posługuje się różną dla różnych szkół formułą ustalenia liczby lat nauki podlegającej zaliczeniu. W przypadku zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej, a także średniej szkoły zawodowej liczba lat wliczanych do stażu pracy równa jest przewidzianemu programem nauczania czasowi trwania nauki, z tym że jeśli jest on dłuższy niż przyjęty przez ustawodawcę maksymalny okres zaliczalny, wliczeniu podlega okres maksymalny. Natomiast w odniesieniu do pozostałych rodzajów szkół, czyli wymienionych w § 1 pkt 3-6, wliczeniu podlega wskazana przez przepis liczba lat. W obu przypadkach nie ma możliwości zaliczenia większej liczby lat nauki w razie, gdy faktyczny czas jej trwania był dłuższy ze względu na przykład na powtarzanie klasy czy roku studiów. Wraz z pojawieniem się w systemie szkolnictwa trzyletnich studiów kończących się uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, powstało pytanie, czy legitymowanie się tym tytułem stanowi podstawę do zaliczenia 8 lat do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu. Wątpliwość tę rozstrzygnięto na korzyść absolwentów studiów licencjackich, gdyż z regulacji szczególnych dotyczących tytułów zawodowych wynikało, że licencjat jest tytułem zawodowym nadawanym absolwentom studiów wyższych. Zasadę tę potwierdzają także unormowania prawa o szkolnictwie wyższym, które pojęciem studiów wyższych obejmują również studia pierwszego stopnia, czyli te, których ukończenie wiąże się z uzyskaniem tytułu zawodowego licencjata, inżyniera lub równorzędnego. Jest to niewątpliwie rozstrzygnięcie bardzo korzystne dla absolwentów tych studiów, gdyż po ich ukończeniu mają oni zaliczoną do stażu pracy warunkującego wymiar urlopu taką samą liczbę lat, jak absolwenci studiów trwających 5 czy nawet 6 lat. Z tego powodu zgłaszano w piśmiennictwie uwagi krytyczne wobec praktyki przyjętej w omawianej kwestii 87. Nie są one jednak uzasadnione, jeśli uwzględnimy wskazaną wyżej regulację dotyczącą studiów wyższych pierwszego stopnia i uzyskiwanych po ich ukończeniu tytułów zawodowych.,, - Florek Ludwik (red.), Kodeks pracy. Komentarz, wyd. VI ( opublikowano: LEX 2011) wyjaśnia ,że ,,W art. 155 ustawodawca uregulował zasady wliczania do stażu urlopowego okresów nauki. W ten sposób uwzględnia się wpływ wykształcenia pracownika na jakość świadczonej pracy. Jest to również forma premiowania pracowników kontynuujących naukę, co można uznać za konieczny warunek budowy społeczeństwa opartego na wiedzy i kształcenia ustawicznego (life-long learning). Okresy nauki uwzględnia się jedynie w kontekście wymiaru urlopu wypoczynkowego, nie wpływają one natomiast na nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego. W rezultacie pracownik podejmujący pracę bezpośrednio po zakończeniu szkoły, który wcześniej nie pozostawał w stosunku pracy, z punktu widzenia 4 nabycia prawa do urlopu będzie traktowany jako osoba w 1. roku pracy, jednocześnie jednak jego staż pracy ustalany na potrzeby określenia wymiaru urlopu będzie uwzględniał zakończony okres nauki. Warunkiem wliczenia okresu nauki do stażu pracy jest ukończenie jednej ze szkół wskazanych w § 1. Określenie "ukończenie szkoły" musi być oceniane w kontekście przepisów regulujących funkcjonowanie poszczególnych etapów edukacji. Fakt ten potwierdza odpowiednie świadectwo lub dyplom. A contrario, nie ma prawnej doniosłości udział pracownika w zajęciach szkolnych czy studiach, jeśli określonej szkoły nie ukończył. Wyliczenie okresów nauki wliczanych do stażu pracy ma charakter enumeratywny.,, W wskazanym powyżej stanie prawnym roszczenie o zaliczenie okresu studiowania nie poparte dyplomem licencjata, magistra itp. nie jest w stanie się obronić. mgr Konrad Różowicz, doktorant w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Marzec 2017 r. 5
