Instrumentacje głoskowe – słowniczek

Słowniczek instrumentacji głoskowych – z Wikipedii, niestety ;)
1. Paronomazja, adnominatio, (gr. paronomasía) – figura retoryczna, fonetyczny środek
stylistyczny, polegający na zestawieniu podobnie
brzmiących słów (częstohomofonów i homonimów) celem osiągnięcia efektu stylistycznego,
np. może morze nie pomoże.
2. Zeugma (gr. ζεῦγμα, „most”, „sprzężenie”, „spojenie”, „jarzmo”, ang. /niem. /fr. zeugma,
ros. зевгма) – figura retoryczna tworzona przez oderwanie jednej bądź kilku części
wypowiedzenia, w wyniku czego pozostałe paralelne człony składniowe zostają
podporządkowane jednemu członowi nadrzędnemu (najczęściej frazie czasownikowej).
Niebezpośrednio o zeugmie wspomina Arystoteles w Retoryce (III.9), nie używając jednak tej
nazwy. Pisze o wypowiedzi językowej, której człony są ułożone przeciwstawnie i spięte
jednym orzeczeniem. Ma to być środek ułatwiający zrozumienie myśli.



w znaczeniu dosłownym i przenośnym
np. doprowadziła do porządku ubranie i myśli
konkretnych i abstrakcyjnych
np. ojczyźnie oddali uczucia i krew
różniących się rodzajem, liczbą, przypadkiem itp.
np. w jej ogrodzie rosły przeróżne kwiaty i stara grusza
3. Poliptoton (gr. polyptote, łac. traductio, pol. przeniesienie) – figura retoryczna polegająca
na powtarzaniu wyrazu ze zmianą jego przypadku lub liczby, np. Człowiek człowiekowi
wilkiem.
4. Echolalia – środek stylistyczny polegający na powtarzaniu jednakowych lub podobnych
zespołów głoskowych jedynie dla podkreślenia rytmiczności, melodyjności tekstu,
szczególnie charakterystyczne w ludowych przyśpiewkach i refrenach, również
wykorzystywany jako celowy chwyt poetycki w utworach awangardowych.
Przykład może stanowić wiersz Irit Amiel pt. „Pierwszy wchodzi do Komory Król Maciuś
Pierwszy”:
A na stronie stoi sobie Pani Kultura – ura – ura – ura
I cicho szepce Pani Cywilizacja – ja – ja – ja
Patrzcie jaka tam czarna dziura – ura – ura -ura
I nie dziwi się wcale Pani Etyka – ka -ka -ka
Nie patrząc ni w lewo ni w prawo woła Pan Prawo – wo – wo – wo
5. Glosolalia to w literaturze pozbawione wyraźnego sensu układy głoskowe, przypominające
słowa rodzime lub obce, np. abrakadabra. Często spotykane w twórczości ludowej (zaklęcia,
przyśpiewki).
6. Aliteracja (z łac. ad + litera) – powtórzenie w celach ekspresywnych jednej lub
kilku głosek na początku lub w akcentowanych pozycjach
Słowniczek instrumentacji głoskowych – z Wikipedii, niestety ;)
kolejnych wyrazówtworzących zdanie lub wers. Aliteracja często była używana w dawnej
poezji, szczególniej w klasycznej greckiej i rzymskiej, oraz w staroniemieckiej i
skandynawskiej (literatura islandzka). Stanowiła też często element poezji indyjskiej jako
jeden ze środków ozdobnego stylu (alamkara). Aliteracja jest częsta w poezji ludowej.
Przykład aliteracji z rzymskiego poety Enniusza: O Tite, tute tati, tibi tanta tyranne tulisti.
Inne przykłady aliteracji:

biją Boże bębny

przecież pięknie pana przepraszam
it takes two to tango (ang.) – do tanga trzeba dwojga
Veni, vidi, vici (łac., przypisywane Cezarowi) – Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem


7. Okres retoryczny to zdanie które ma konstrukcję:
Im bardziej Puchatek zaglądał do pokoju tym bardziej prosiaczka nie było.
Gdybym nie wyszła z domu, nie pośliznęła się na lodzie, nie upadła, nie potłukła się tak, że nie
mogłam wstać, nigdy bym go nie poznała.
To zdania które wręcz zmusza ciekawskiego z natury słuchacza do słuchania czy czytelnika –
do czytania. Bo człowiek chce wiedzieć, co by się stało gdyby i co się działo im dłużej,
bardziej, wyżej.