Gleby - Powiat Cieszyn
advertisement
Zaopatrzenie w ciepło Większa część miasta zaopatrywana jest w ciepło przez Energetykę Cieszyńską S.A. Od 1996 r. na terenie Cieszyna działa system dofinansowania dla właścicieli mieszkań i budynków przeprowadzających modernizację systemu ogrzewania (likwidacja ogrzewania węglowego, zainstalowanie ogrzewania gazowego, elektrycznego, olejowego, wykonanie podłączenia do sieci ciepłowniczej). Na ten cel co roku przeznacza się środki Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Miasta Cieszyna. Ponadto w 2001 r. rozpoczęto inwestycję uciepłownienia Oś. Mały Jaworowy. W ramach I etapu do sieci ciepłowniczej podłączono 22 budynki mieszkalne, likwidując ogółem 598 pieców węglowych. W ramach II etapu (realizacja do końca 2003 r) przewiduje się podłączenie i termomodernizację kolejnych 8 budynków. Gospodarka odpadami Na terenie miasta Cieszyna powstaje ok. 13.000 ton odpadów komunalnych rocznie (ilość określona na podstawie informacji z firm zajmujących się usuwaniem odpadów). Głównym usługodawcą w zakresie usuwania odpadów komunalnych na terenie Cieszyna (ich odbioru od właścicieli nieruchomości i dostarczeniu na składowisko lub do innych obiektów unieszkodliwiających lub wykorzystujących odpady) pozostaje Zakład Gospodarki Komunalnej, który odbiera od mieszkańców ok. 60% wszystkich odpadów komunalnych powstających na terenie Cieszyna. Ponadto zezwolenia na prowadzenie działalności na terenie Cieszyna (wydane zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku) otrzymało 9 podmiotów w zakresie usuwania odpadów stałych, odpadów płynnych i prowadzenia kompostowni. Odpady komunalne powstające na terenie miasta wywożone są na składowiska w Knurowie i Jastrzębiu. W przypadku ZGK odpady komunalne odbierane od właścicieli nieruchomości zwożone są na stację przeładunkową w Boguszowicach, skąd są transportowane przez firmę „KOMART” na składowisko w Knurowie. Na terenie Miasta Cieszyn jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów. Gmina Strumień Położenie i granice Gmina Strumień o powierzchni 5 846 ha, leży w południowej części województwa śląskiego i północnej części powiatu cieszyńskiego. W skład gminy wchodzą sołectwa: Bąków, Drogomyśl, Pruchna, Zabłocie, Zbytków oraz miasto Strumień. Graniczy z gminami: Hażlach, Dębowiec, Skoczów (S), gminą Zebrzydowice (W), Pawłowice, Pszczyną (N) oraz gminą Chybie (E). Rzeźba terenu Zgodnie z podziałem geofizycznym obszar gminy leży w obrębie Kotliny Raciborsko – Oświęcimskiej, rozdzielającej obszar Beskidów i Pogórza Śląskiego od Wyżyny Śląskiej i Krakowskiej. Ukształtowanie wschodniej i zachodniej części różni się a deniwelacje terenu wynoszą 10 – 15 m. Część wschodnia to terasy zalewowe i nadzalewowe szerokiej i płaskiej doliny Wisły i Knajki. Część zachodnia gminy obejmuje obszar lokalnej wysoczyzny, której grzbiet stanowi dział wodny I rzędu, oddzielający dorzecza Wisły i Odry. Według katalogu osuwisk na terenie sołectwa Pruchna, wzdłuż drogi Pruchna – Drogomyśl, występują tereny z możliwością powstawania osuwisk. Budowa geologiczna Głębokie podłoże budują utwory karbońskie, wykształcone w postaci naprzemianległych warstw iłów i piaskowców z pokładami węgla o miąższości 0,2 – 5 metrów. Powyżej zalegają iły 62 mioceńskie o miąższości 600 – 800 m., wśród których występują przewarstwienia piasków z wodami mineralnymi. Na utworach mioceńskich zalegają utwory czwartorzędowe o miąższości ok. 20 m. W dolinach rzecznych zalegają piaski i żwiry oraz mady. Gleby Gleby występujące na terenie miasta i gminy należą do gleb dobrych, III i IV klasy bonitacyjnej. Na obszarze doliny Wisły występują gleby klasy III (ok. 60 % gleb), wykształcone na pyłach i glinach lessowatych. Na terenach wyżej położonych występują gleby klasy IV (35%). Klimat Obszar gminy należy do krainy klimatycznej Pogórze. Dane klimatycze dla gminy to: - średnia temperatura roczna – 7,7˚ C (Strumień, Zabłocie), 8,8˚ C (Zbytków), - liczba dni z przymrozkami – 100 – 120 dni, - liczba dni mroźnych – 30 –35 dni, - długość okresu wegetacyjnego – 200 – 220 dni, - średnie roczne sumy opadów w wieloleciu 1961-1990 w Ochabach wynoszą – 882 mm, Pruchnej – 771mm, Strumieniu 693 mm, Zabłociu – 693 mm, Zbytkowie 865 mm, Bąkowie – 865 mm, - wilgotność względna - 80%, - dominujące wiatry SW i S (Ochaby). Hydrografia i hydrogeologia Ważnym elementem hydrograficznym gminy Strumień jest istnienie działu wodnego I rzędu oddzielającego dorzecza Wisły i Odry oraz lokalizacja Zbiornika Goczałkowickiego, a także dodatkowo licznych stawów hodowlanych. Do dorzecza Odry odprowadzają wody bezimienne cieki V i VI rzędu, należące do zlewni rzeki Pielgrzymówki. Północna część gminy odwadniana jest przez rowy i cieki (potoki) odprowadzające wody do Zbiornika Goczałkowickiego. Pozostały obszar odwadniają bezimienne dopływy Knajki. Rzeka Wisła przepływająca przez obszar Gminy na odcinku 8 km, charakteryzuje się małym spadkiem hydraulicznym a duże ilości opadów atmosferycznych w postaci deszczów nawalnych w krótkim czasie oraz specyfika rzeki Wisły sprawiają, że jest to obszar o dużym potencjale powodziowym. Zasadniczym poziomem wodonośnym na terenie gminy jest poziom wodonośny w obrębie żwirowo–piaszczystych utworów czwartorzędowych, zalegający na nieprzepuszczalnym podłożu iłów mioceńskich oraz przykryty utworami nieprzepuszczalnymi. Dolny poziom wodonośny z uwagi na głębokość występowania nie wpływa decydująco na warunki wodne gminy. Szata roślinna Grunty orne i użytki zielone o łącznej powierzchni 4104 ha stanowią 70,2 % powierzchni gminy, z przewagą gleb III klasy bonitacyjnej (2421 ha). Na terenie gminy znajduje się kilka kompleksów leśnych o łącznej powierzchni 832 ha (Las Badula, Knajski Las, Makowina, Zbytkowski Las), należących do Nadleśnictwa Ustroń. 11% lasów należy do osób prywatnych. Formy ochrony przyrody Na terenie gminy zarejestrowanych jest 8 pomników przyrody: - Strumień (ul. Pszczyńska 1) - Lipa - nr 55 – 195, - Strumień (ul. Pszczyńska 1) - Wiąz - nr 56 – 1953, 63 - Strumień (ul. Zamkowa 14) – 2 dęby - nr 176 – 1964, Strumień (ul. Dębowa 8) – Dąb szypułkowy- nr 291 – 1981, Drogomyśl 7 - Wiąz – nr 108 – 1960, Drogomyśl (stadnina koni) – Dąb szypułkowy – nr 299 – 1984, Pruchna (stadnina koni) – aleja wielogatunkowa 22 drzewa – nr 69 – 1955, Pruchna 15 – Dąb szypułkowy – nr 70 – 1955. Infrastruktura techniczna Przez teren gminy przebiegają: - odcinek drogi krajowej nr 93 Katowice – Skoczów, - drogi wojewódzkie nr 938 Katowice – Pruchna - Cieszyn i nr 939 Zbytków – Strumień – Pszczyna, - oraz drogi powiatowe. Sieć dróg jest dobrze rozbudowana, wszystkie przysiółki mają zapewniony dojazd. Układ kolejowy tworzą: - międzynarodowa magistrala Katowice – Zebrzydowice – Republika Czeska, - linia krajowa Chybie – Pawłowice. Zaopatrzenie w wodę Gmina Strumień w 97 % zaopatrywana jest w wodę rurociągiem magistralnym Ø 800 mm ze Stacji Uzdatniania Wody Strumień (GPW Katowice). Za pośrednictwem dwóch reduktorów w Strumieniu, czterech w Zabłociu oraz hydroforni ze stacją pomp woda rozprowadzana jest do Gminy Chybie, Drogomyśla, Pruchnej oraz centrum Pruchnej „Nowe Chłupy”. Problemem gminy Strumień jest nieszczelność sieci wodociągowej, ponadto występują tutaj niedobory ciśnienia wody w rejonie ul. Strażackiej w Zbytkowie oraz kilku rejonach sołectwa Bąków. Odprowadzenie ścieków Na terenie gminy Strumień brak kompleksowego rozwiązania w zakresie gospodarki ściekowej. Gmina posiada miejską sieć kanalizacyjną o długości 5,0 km co stanowi 50% sieci niezbędnej dla odbioru ścieków z miasta. Bez sieci kanalizacyjnej pozostają sołectwa Bąków, Pruchna, Drogomyśl, Zabłocie, Zbytków. Na terenie gminy istnieje oczyszczalnia ścieków o docelowej wydajności Q = 1900 m 3/h posiadająca wolne moce przerobowe. Ilość dopływających ścieków na poziomie 650 – 700 m 3/d wykorzystuje ją w 40 %. Dociążenie oczyszczalni dodatkową ilością ścieków z sołectw: Zbytków, Bąków i części Zabłocia, związane będzie z rozbudową instalacji napowietrzania ścieków. Oczyszczone ścieki są przetłaczane poza zlewnię Zbiornika Goczałkowickiego do potoku Konar – dopływu Pszczynki. Zaopatrzenie w gaz Przez teren gminy przechodzi gazociąg wysokoprężny gazu wysoko metanowego CN 2,5 MPa Ø 100 mm relacji Skoczów – Drogomyśl, eksploatowany przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie , Rejon Gazowniczy Bielsko-Biała. Zaopatrzenie w gaz na terenie gminy Strumień realizowane jest z sieci gazowej średnioprężnej wyprowadzonej ze stacji redukcyjnej w Drogomyślu. Osiedle budownictwa wielorodzinnego gazyfikowane jest gazem niskociśnieniowym z istniejących stacji redukcyjno – pomiarowych, natomiast rejony zabudowy jednorodzinnej obsługiwane są gazem, pozostałe gazem średnioprężnym z indywidualnymi reduktorami ciśnienia. Nie występują ograniczenia w dostawie i ilości gazu wykorzystywanego na cele socjalno – bytowe i technologiczne (ciepłownie). 64 Eksploatację sieci i urządzeń gazowniczych na terenie gminy prowadzi Rejon Gazowniczy Strumień. Zaopatrzenie w ciepło System centralnego zaopatrzenia w ciepło istnieje tylko na terenie Miasta Strumień. System wykorzystuje kotłownię o mocy dyspozycyjnej rzędu 5,8 MW (dociążonej w 50 %) i zaopatruje w ciepło osiedle budownictwa wielorodzinnego Centrum w Strumieniu. Niska zabudowa zaopatrywana jest w ciepło z własnych instalacji grzewczych opartych na paliwie stałym lub gazowym. Gospodarka odpadami Na terenie gminy brak składowiska odpadów komunalnych. Odpady komunalne i bytowe gromadzone są w indywidualnych pojemnikach a następnie wywożone poza teren miasta. Właściciele posesji zobowiązani są do zawierania indywidualnych umów na wywóz śmieci. Na koszt Gminy 1 raz w miesiącu następuje zbiórka segregowanych surowców wtórnych. W mieście ustawione są kontenery. Odpady komunalne, zbierane w kubłach i kontenerach, wywożone są na składowisko odpadów w Knurowie. Miasto Ustroń Położenie i granice Miasto Uzdrowisko Ustroń leży w południowej części województwa śląskiego. Graniczy z miastem i gminą Skoczów, gminą Brenną, miastem Wisłą i gminą Goleszów. Część granicy południowej Miasta stanowi jednocześnie granicę państwową z republiką Czeską. Miasto o powierzchni 5 957 ha zamieszkuje 15 570 ludności . W skład miasta wchodzą następujące jednostki bilansowe: Ustroń, Hermanice, Lipowiec, Nierodzim, Zawodzie, Dobka. Rzeźba terenu Obszar Ustronia, urozmaicony morfologicznie położony jest w dolinie rzeki Wisły i otoczonej od strony wschodniej masywem Równicy (884 m npm) a od strony zachodniej masywem Czantorii (995 m npm). Centrum Ustronia położone jest na wysokości ok. 360 m npm a poszczególne przysiółki osiągają wysokości ok. 500 m npm. Budowa geologiczna Rejon Ustronia geologicznie przynależy do Wewnętrznych Karpat Fliszowych, zlokalizowany w obrębie jednostki strukturalnej zwanej Płaszczowiną Śląską z pasmami Beskidu Śląskiego. Utwory płaszczowiny śląskiej stratygraficznie przynależnej do kredy w części stropowej wykształcone jako łupki cieszyńskie górne, zbudowane z naprzemianległych ciemnych i czarnych piaskowców i łupków marglistych, ciemnych o miąższości 500 metrów. Na utworach kredy zalega czwartorzęd, wykształcony w postaci skał okruchowych frakcji kamienistej, żwirów piasków i pospółek. 65 Gleby Użytki rolne stanowią 40,6 % powierzchni użytkowej gruntów tj. 2 420 ha. Na przeważającej części obszaru występują gleby klasy bonitacyjnej III (321 ha), IV (1 228 ha), V (593 ha) oraz VI (270 ha). Wszystkie użytki rolne użytkowane są jako grunty orne (1 665 ha) oraz jako użytki zielone – Ł,Ps – (765 ha). Klimat Analizowany rejon cechuje duża zmienność klimatyczna. Przeważające wiatry zachodnie przynoszą zazwyczaj wilgotne i chłodne powietrze, wywołując obfite opady. Rzadkie lecz silne wiatry z południa (halny), przynoszą deszcze latem lub ocieplenie i roztopy zimą. Na szczycie Czantorii temperatura jest przeciętnie niższa o około 3˚ C, od temperatury w dolinie. Hydrografia i hydrogeologia Wody podziemne tego rejonu związane są z utworami kredy i czwartorzędu. Zbiornik kredowych wód podziemnych o charakterze szczelinowym oraz szczelinowo porowym nie jest zbiornikiem zasobnym. Wodonośność utworów kredy jest rzędu 0 – 2 m3/h. Czwartorzędowy poziom wodonośny związany jest z utworami akumulacji rzecznej rzeki Wisły i występuje na głębokości od 2,0 m do 6,8 m ppt ( dane z 1998r.) Głębokość występowania lustra wody zależna od wielkości opadów atmosferycznych, których infiltracja odbywa się bezpośrednio w podłoże z uwagi na brak izolacji w postaci utworów półprzepuszczalnych. Szata roślinna Lasy zajmują powierzchnię 2725 ha co stanowi 45,7 % powierzchni miasta. Wszystkie lasy na terenie Ustronia są lasami ochronnymi. Większość lasów znajduje się w części górskiej Ustronia (88,7 %) oraz na obszarze Lipowca (9,7 %). Na terenie Ustronia występują następujące kategorie ochronności lasów: lasy glebochronne, lasy wodochronne, lasy wykazujące uszkodzenia drzewostanów oraz przewidziane do przebudowy, lasy o cennych fragmentach rodzimej przyrody, lasy o drzewostanach nasiennych, oraz lasy chroniące środowisko przyrodnicze, w tym lasy stanowiące ostoje dla zwierząt podlegających ochronie gatunkowej. Zdecydowana większość lasów należy do Skarbu Państwa. Formy ochrony przyrody Cały obszar miasta zajmuje Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego wraz z otuliną. Na terenie Ustronia znajduje się Rezerwat Czantoria, utworzony w 1996 roku jako rezerwat leśny, częściowy o pow.97,7 ha położony na północno-wschodnim stoku Czantorii. Projektowane jest utworzenie rezerwatu „Lipowski Groń”, położonego w masywie Równicy, na północno -wschodnim stoku Lipowskiego Gronia, którego zasadnicza część będzie zawierać się w granicach administracyjnych gminy Brenna. Na terenie miasta zarejestrowanych jest 9 pomników przyrody: - ul. Daszyńskiego 51 – Jesion wyniosły – nr 557 – 1997, - ul. Daszyńskiego 54 – „Dąb Sobieskiego”– nr XXX – 1954, - ul. Fabryczna 2 - Dąb szypułkowy – nr 281 – 1980, - Czantoria (Baranowa) – Lipa – nr 123 – 1961, - Hermanice 22 – Obok Kuźni – Dąb szypułkowy – nr 64 – 1954, - Hermanice (ul. Skoczowska 88) – Lipa – nr 65 – 1954, - Hermanice (ul. Skoczowska 88) – Lipa – nr 66 – 1954, - Nierodzim (obok POM-u) – Dąb szypułkowy – nr 63 – 1954, - Nierodzim (ul. Liporska 16) – Dąb szypułkowy – nr 81 – 1954. 66 Infrastruktura techniczna Przez teren gminy przebiega odcinek drogi wojewódzkiej nr 93 Skoczów – Wisła oraz drogi powiatowe: nr 04 145, 04 144, 04 143, 04 142. Zaopatrzenie w wodę Miasto w przeważającej części zaopatrywane jest w wodę z tranzytowego wodociągu z Wisły Czarnej (zaopatrującego Wisłę, Ustroń i Skoczów), z ujęcia Ustroń Jaszowiec i ujęcia na potoku Górnik w Poniwcu. Z ujęcia Ustroń Jaszowiec zaopatrywany jest Jaszowiec, schronisko PTTK na Równicy, motel w Ustroniu Polanie oraz stacja wyciągu krzesełkowego na Czantorię. Z ujęcia na potoku Górnik w Poniwcu zaopatrywane jest osiedle domków jednorodzinnych w Ustroniu Poniwcu. Zasięg sieci wodociągowej limitowany jest położeniem terenu npm, tak więc tereny zlokalizowane do wysokości ok. 400 m npm posiadają sieć wodociągową. W Zawodziu dla obszarów poza zasięgiem sieci istnieje system podnoszenia ciśnienia wody oparty o pompownię Skalica, zbiornik Ustroń Zawodzie I i zbiornik Ustroń Zawodzie II. W Jaszowcu dodatkowo system dostawy wody realizowany jest przez pompownię (przy zbiorniku Jaszowiec I), zbiornik Jaszowiec I oraz zbiornik Jaszowiec II. Na terenie Ustronia istnieją pokłady wody mineralnej wykorzystywane przez Wytwórnie Wód Mineralnych Ustronianka, Czantoria, Lipowiec Wosana. Ponadto istnieją wody mineralne: Źródło Żelaziste oraz Źródło Karola. Odprowadzenie ścieków Miasto posiada sieć kanalizacyjną zbierającą ścieki z dwóch rejonów: południowej i centralnej części miasta do oczyszczalni ścieków Ustroń Centrum, północnej części miasta kolektorem 0,40m do oczyszczalni ścieków w Skoczowie. Bez sieci kanalizacyjnej pozostaje Lipowiec, Zawodzie Dolne, Dobka, Goje. Istniejąca sieć kanalizacyjna wymaga dalszej rozbudowy. Na terenie miasta istnieje oczyszczalnia ścieków mechaniczno-biologiczna Ustroń Centrum o przepustowości Qdśr =11 340 m 3/h , przewidziana do rozbudowy i modernizacji. - Zaopatrzenie w gaz Gazociąg wysokoprężny ø 200 relacji Bielsko Biała – Skoczów - Ustroń – Wisła, eksploatowany przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie , Rejon Gazowniczy Bielsko-Biała, ze stacjami redukcyjno –pomiarowymi z gazowej sieci średnioprężnej poprzez które zaopatrywany jest teren miasta. Rejony intensywnej zabudowy gazyfikowane są gazem niskociśnieniowym, pozostałe gazem średnioprężnym z indywidualnymi reduktorami ciśnienia. Nie występują ograniczenia w dostawie i ilości gazu wykorzystywanego na cele socjalno – bytowe i technologiczne (ciepłownie). Zaopatrzenie w ciepło Istniejące kotłownie indywidualne i grupowe dostarczają energii cieplnej pojedynczym obiektom lub zespołom obiektów na terenach intensywnej zabudowy. Niska zabudowa zaopatrywana jest w ciepło z własnych instalacji grzewczych. Stopniowo realizowana jest modernizacja kotłowni (wymiana kotłów) oraz zastępowanie paliwa stałego gazem. Gospodarka odpadami Na terenie miasta brak składowiska odpadów komunalnych i nie jest wskazane lokalizowanie tego rodzaju obiektu z uwagi na uzdrowiskowy charakter miasta oraz ochronę zlewni małej Wisły. 67 Odpady komunalne i bytowe w ilości 15 200 m3/ rok gromadzone są w ulicznych pojemnikach a następnie sortowane i wywożone poza teren miasta. Planowane jest wprowadzenie i rozszerzenie form segregacji odpadów komunalnych celem pozyskiwania surowców wtórnych. Gmina Skoczów Położenie i granice Gmina Skoczów jest zlokalizowana w południowej części województw śląskiego, stanowi jedną z 12 gmin powiatu cieszyńskiego, jej powierzchnia wynosi około 63 km2. Graniczy z: - od północy z gminą Chybie oraz z gminą Strumień, - od południa z gminą Goleszów, Ustroń oraz Brenna, - od wschodu z powiatem Bielskim, - od zachodu z Dębowcem oraz w kierunku północnego – zachodu z częścią gminy Strumień. W gminie Skoczów mieszka ogółem 25 638 osób, ma ona charakter miejsko – wiejski. Budowa geologiczna Gmina Skoczów zlokalizowana jest na terenie Zapadliska Przedkarpackiego. Isotnymi elementami budowy geologicznej podłoża są: utwory jury oraz kredy, wykształcone w postaci wapieni, iłowców oraz margli. Warstwy te uległy intensywnemu pofałdowaniu, obecne jest także nasunięcie trzeciorzędowe, na które składają się drobnoławicowe piaskowce, iłowce oraz margle. Wyżej wymienione nasunięcie kontaktuje się z miąższymi utworami trzeciorzędu, reprezentowanymi przez iły. Na utworach trzeciorzędowych zalega czwartorzęd w postaci piasków, piasków ze żwirami, warstwy te są z kolei przykryte utworami w postaci gliny zwałowej. Gleby Gmina i miasto Skoczów położone w dolinie rzeki Wisły posiadają korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa. W gminie rolnictwo pełni funkcję wiodąca, uzupełnioną funkcją przemysłowo – usługową. Warunki glebowe są znacznie zróżnicowane. Z wyjątkiem gleb I klasy bonitacyjnej na terenach gminy występują wszystkie pozostałe klasy gleb. Ponad 2/3 gruntów ornych gminy zajmują gleby klasy III b, IV a i IV b, a więc klas dobrych i średnich. Warunki glebowe oraz strukturalne użytkowania gruntów mają wpływ na rozwój i efekty produkcji rolnictwa. Spośród upraw roślinnych przeważają zboża w tym głównie pszenica, jęczmień i ziemniaki oraz buraki pastewne i cukrowe. Uprawia się także kukurydzę i owies. Klimat - Dane klimatyczne dla gminy to: średnia temperatura roczna + 8˚ C, ilość dni mroźnych 35– 40 dni, ilość dni z przymrozkami 100 – 110 dni, ilość dni z pokrywą śnieżną 50 – 70 dni, długość okresu wegetacyjnego 210 – 220 dni, średnia roczna ilość opadów – 900 mm, przeważające wiatry – zachodnie oraz północne. 68 Hydrografia i hydrogeologia Na terenie miasta oraz gminy Skoczów istnieje struktura hydrogeologiczna o znaczeniu ponadregionalnym, zwana Głównym Zbiornikiem Wód Podziemnych (GZWP). Wydzielony on został w ośrodku porowym (zbiornik dolinny czwartorzędowy) i zakwalifikowany do obszarów wymagających najwyżej ochrony. Zbiornik ten charakteryzuje się czystymi wodami podziemnymi klasy Ic, co stwarza potencjalnie znakomite warunki dla zaopatrzenia miasta i gminy w wodę. Szata roślinna Główne kompleksy zieleni występują w rozproszeniu na terenie całej gminy. Największe ich zgrupowanie zajmuje północną część gminy Skoczów. Sam Skoczów otoczony jest „ wyspami” leśnymi. Ogólna powierzchnia lasów komunalnych w gminie Skoczów wynosi 120 ha. W samym Skoczowie znajduje się około 4 ha terenów zielonych, które są własnością miasta. Na terenie Gminy Skoczów dominują pola uprawne, ze słabo zaznaczającymi się lasami, łąki występują nielicznie. Do typowych przedstawicieli fauny, żyjących na terenie gminy należą sarny, zające, bażanty i kuropatwy. Okresowo pojawiają się dziki i jelenie. Występują także: borsuki, lis rudy, kuna leśna, kuna domowa, tchórz, gronostaj, łasica oraz jeż. W rzece Wiśle, potokach i stawach hodowlanych występuje piżmak oraz wydra. Obecnych jest także ponad 100 gatunków ptaków. Grądy i buczyny karpackie na terenie Gminy Skoczów należą do roślinności potencjalnej tzn. takiej, której występowanie zależy od położenia geograficznego i czynników bioklimatycznych. Cywilizacyjna działalność człowieka spowodowała ogromne przeobrażenia i zniszczenia roślinności. Na roślinność potencjalną składa się szereg zbiorowisk leśnych. Występują tu: lasy: łęgowe wierzbowe – topolowe, lasy łęgowe górskie z olszą szarą lasy łęgowe wiązowe, olszowo – jesionowe, olesy i bory jodłowe. Formy ochrony przyrody Pomniki przyrody na terenie gminy Skoczów, wpisane do rejestru zabytków przyrody to: - Wilamowice – klon polny, - Międzyświeć nr 4 – dąb szypułkowy, - Pogórze nr 120 – dąb szypułkowy, - Pogórze na terenie tzw. Cegielni – dąb szypułkowy, - Wilamowice nr 1 – dąb szypułkowy, - Pogórze – Nadleśnictwo Ustroń leśn. Górki Wielkie oddz. 134 – głaz narzutowy – granit gruboziarnisty, - Bładnice Dolne pgr. 402 i 499 – grupa wielogatunkowa 2 szt.: lipa oraz dąb, - Wilamowice 18 Nadleśnictwo Ustroń leśn. Dębowiec – grupa wielogatunkowa 2 szt.:dąb ,buk, - Skoczów ul. Łęgowa i Wiślańska – grupa wielogatunkowa 2 szt.: dwa dęby, - Ochaby lasek nad Wisłą pow. 1,5 ha – stanowisko naturalne pióropusznika strusiego, - Skoczów, ul. Mickiewicza – dąb szypułkowy, - Wilamowice cmentarz Żydowski – lipy - aleja jednogatunkowa 12 szt., - Ochaby obok drewnianego krzyża - lipy grupa 3 szt. 69 Infrastruktura techniczna Zarówno dla obszaru miasta Skoczowa jak również dla gminy Skoczów najważniejsze i wiodące w kształtowaniu układu komunikacyjnego są dwie drogi krajowe: - droga krajowa nr 1 - przewidywana do modernizacji do parametrów drogi ekspresowej. Droga ta włączona jest w sieć dróg o znaczenia międzynarodowego (E 75) poprzez przejście graniczne w Cieszynie, - część drogi krajowej nr 93, (Katowice – Wisła) - na odcinku do węzła w Harburtowicach, a od węzła w kierunku Ustronia jest ona drogą wojewódzką. Droga ta stanowi element składowy sieci drogowo – ulicznej gminy i miasta Skoczowa, uczestniczące bezpośrednio w obsłudze zainwestowania. Jednocześnie stanowi ona główne połączenie dla ruchu turystycznego z GOP – u do miejscowości wypoczynkowych w Beskidach. Zaopatrzenie w wodę Źródłem wody dla miasta i gminy są zasoby wód powierzchniowych i podziemnych (pochodzące z trzecio i czwartorzędowych poziomów wodonośnych). Głównym i źródłami zaopatrzenia dobrze rozwiniętego systemu wodociągowego stanowią: - ujecie Wisła Czarne – zbiornik otwarty, - ujęcie Zawiśle w Skoczowie – studnie, - ujecie Pogórze – studnia głębinowa. Ujęcie Wisła Czarne jest ujęciem powierzchniowym wód z rzeki Wisły. Z ujęcia tego poprzez zbiornik w Ustroniu do Skoczowa doprowadzana jest woda rurociągiem stalowym Ø 400 mm. Rurociąg ten zaopatruje w wodę zbiorniki wyrównawcze „ Kaplicówka” w Skoczowie oraz zasila po drodze niżej położone tereny mieszkalne. Jest to główne zasilanie miasta. Rurociągiem tym dopływa ok. 5200 m3/d wody. Ujecie Zawiśle w Skoczowie stanowi obecnie 1 studnia kopana wykonana w 1950 r. Posiada ona obudowę murowaną o średnicy 5,0 m oraz głębokości 6,6 m stanowi jednocześnie studnię zbiorczą oraz zbiornik wody z 3 otworów drenarskich. Wydajność własna ujęcia wynosi ok. 940 m3/ dobę. Woda nie wymaga uzdatniania i po chlorowaniu podawana jest do sieci. Ujęcie Pogórze jest ujęciem komunalnym dla miasta Cieszyn, z którego zaopatrywana jest wieś Pogórze. Położone w zbiegu rzek Wisły i Brennicy wykorzystuje wody infiltracyjne tych rzek ujmowane przez liczne studnie wiercone. Pobierane jest ok. 750m3/ h wody, która nie wymaga uzdatniania i po chlorowaniu tłoczona jest do odbiorców. Z terenu miasta Cieszyna wykonane są magistrale Ø 800, Ø 500, Ø 350 mm. Studnia nr 13 tego ujęcia wodociągiem Ø 200mm doprowadza wodę do ujęcia Zawiśle. Do wodociągu komunalnego w Skoczowie dostarczane jest z tej studni ok. 800 m3/ d wody. Odprowadzanie ścieków Gmina Skoczów posiada oczyszczalnię ścieków od lat 50 ubiegłego wieku. Oczyszczalnia ta przechodziła szereg modernizacji w ciągu swojego istnienia w miarę rozwoju sieci kanalizacyjnej a tym samym wzrostu potrzeb w zakresie przepustowości. Obecną formę pod względem zagospodarowania terenu i ogólnego schematu technologicznego uzyskała pod koniec lat 90. Od jesieni 2001 roku do czerwca 2003 roku przeprowadzano kolejną modernizacje tej oczyszczalni ścieków. Miejska oczyszczalnia ścieków w Skoczowie oprócz Gminy Skoczów obsługuje także Gminę Brenna. Obecnie tylko część ścieków z Brennej trafia do Skoczowa (z ok. 320 gospodarstw domowych). 70 Istniejąca sieć kanalizacyjna na terenie gminy Skoczów budowana była od polowy lat 50 minionego stulecia. Na dzień dzisiejszy w gminie Skoczów wykonanych jest około 67 km sieci i podłączeń kanalizacyjnych, z czego : - 48 km to kanalizacja w mieście, 11 km to kanalizacja w sołectwie Harbutowice, 8 km to kanalizacja w sołectwie Pogórze. Ogólnie wykonanych jest około 1850 podłączeń kanalizacji sanitarnej a z usług kanalizacyjnych korzysta 16100 osób w tym w Skoczowie ok. 15000, w Pogórzu 240 a w Harbutowicach 860. Zaopatrzenie w gaz Tereny zurbanizowane miasta i gminy Skoczów zasilane są gazem ziemnym wysoko metanowym z systemu krajowego zasilającego rejon Podbeskidzia. Bezpośrednim źródłem zasilania jest gazociąg wysokiego ciśnienia Ø 250 mm relacji Bielsko Biała - Skoczów – Cieszyn. Równolegle do niego biegnie wykonany w ostatnich latach - rurociąg Ø 300 mm. Zasilanie odbywa się poprzez stacje redukcyjno – pomiarowe. Obok gazociągu wysokiego ciśnienia w rejonie ul. Wiślickiej znajduje się stacja redukcyjno – pomiarowa I stopnia. Wyprowadzona z niej sieć średniego ciśnienia zasila północną część lewobrzeżnego Skoczowa oraz część północnych terenów wiejskich. Zaopatrzenie w ciepło Głównym źródłem zaopatrzenia w ciepło dla miasta Skoczowa jest Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Skoczowie. Do 1999 r system zaopatrzenia w ciepło dla miasta opierał się na systemie prawobrzeżnym (energia była wytwarzana w ciepłowni Fiat Auto – Poland Zakłady Kuźnicze) i lewobrzeżnym (energia z Zakładu „Promot”). MPEC zaopatruje w dniu dzisiejszym 22 (szkoły, zakłady rzemieślnicze, sklepy itp.). Zdolność wytwarzania energii tego przedsiębiorstwa kształtuje się na poziomie ok. 24 MW/ dobę. Długość sieci cieplnej to ok. 8,5 km. Planuje się dalszą rozbudowę sieci grzewczej i podłączenie nowych odbiorców. Poza obszarem działania scentralizowanego systemu ciepłowniczego na terenie miasta pracuje ok. 65 kotłowni lokalnych z tego ok. 50 wykorzystuje paliwo gazowe a kilka olej opałowy. Gospodarka odpadami Obecnie na terenie gminy Skoczów prowadzony jest indywidualny system wywozu odpadów stałych. Właściciel, użytkownik posesji lub prowadzący działalność gospodarczą zawiera indywidualnie umowę na wywóz odpadów stałych z firmą posiadającą zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów komunalnych. Na terenie gminy Skoczów prowadzona jest zbiórka segregowanych odpadów komunalnych. Obecnie na terenie miasta rozmieszczone są kontenery o poj. 1,1 m3 do zbiórki odpadów segregowanych takich jak: szkło, papier oraz złom drobny (puszki). Kontenery te znajdują się w następujących miejscach: ul. Gustawa Morcinka, ul. Górny Bór, ul. Targowa, ul. Osiedlowa – garaże, ul. Osiedlowa - sklep. Odpady te są wywożone przez firmę Kontrans z Pogórza. Rocznie w w/w pojemnikach jest zbierane 120 m3 plastiku, 40 ton szkła, 6,5 tony makulatury i 6,5 tony złomu ( puszek ). Odpady te wywożone są przez firmę Kontrans z Pogórza. Do tej ilości dochodzą odpady segregowane, które wywożone są bezpośrednio do punktów skupu, czy zbiórki takich odpadów np. złomu drobnego czy większego, makulatury, plastiku typu „ PET”. 71 Gmina Wisła Położenie i granice Miasto Wisła jest gminą miejską, położoną we wschodniej części Beskidu Śląskiego w strefie nadgranicznej – w źródliskowej części doliny Wisły w dolinach jej górskich dopływowe. Zajmuje powierzchnię ponad 110 km2 (w skrajnych punktach rozciąga się na odległość 15 km z zachodu na wschód oraz 11 km z północy na południe). Średnia wysokość, na której położone są doliny miasta to 430 m n.p.m. z najwyższym punktem Baraniej Góry 1220 m n.p.m. i najniższym 400 m n.p.m. – u wylotu przełomowej doliny Wisły w Wiśle Obłaziec. Miasto wchodzi w skład województwa śląskiego z siedziba w Katowicach. Stan zaludnienia to ok. 12 tys. osób. Miasto graniczy: - od północy – z miastami: Ustroń i Szczyrk oraz z gminą Brenna, - od wschodu z gminami: Lipowa, Radziechowy – Wieprz i Milanówka, - od południa – z gminą Istebna, - od zachodu – granica państwa oddziela miasto od Republiki Czeskiej. Rzeźba terenu Pod względem rzeźby terenu Wisła leży w obszarze bardzo urozmaiconym (deniwelacje sięgają 810 m). Istnieją struktury geomorfologiczne sprzyjające różnorodności siedliskowej (w obrębie samej doliny Wisły sprzyjają też zachowaniu siedlisk hydrogenicznych). Pod względem geomorfologicznym jest to teren warunkujący zachowanie nie tylko rozległych kompleksów roślinności o charakterze półnaturalnym ale także drobnoprzestrzennych fragmentów roślinności o wysokim stopniu. Budowa geologiczna Pod względem budowy geologicznej Wisła przynależy do Wewnętrznych Karpat Fliszowych, które znajdują się w obrębie jednostki strukturalnej - Płaszczowiny Śląskiej z pasmami Beskidu Śląskiego. Utwory płaszczowiny śląskiej stratygraficznie przynależą do kredy, w części stropowej wykształciły się w postaci łupków cieszyńskich (łupki cieszyńskie górne), zbudowanych z naprzemianległych ciemnych i czarnych piaskowców oraz łupków marglistych. Miąższość tego kompleksu skalnego wynosi około 500 metrów. Na utworach kredy zalega bezpośrednio czwartorzęd, reprezentowany przez skały okruchowe frakcji kamienistej, żwiry, piaski i pospółki. Gleby Gleby znajdujące się na terenie Wisły są płytkie, kamieniste, bardzo słabej jakości (głównie klasy V), podlegające silnym procesom erozyjnym. W gruntach ornych przewagę stanowią gleby średnio – ciężkie do upraw (ok. 95 %). Są to gliny średnie pylaste i ciężkie pylaste. Gleby lekko - średnie do upraw, w których w wierzchnich warstwach występują gliny lekkie pylaste, stanowią ok. 3 % gruntów ornych. Pozostałe gleby to piaski gliniaste – lekkie do upraw. Z ogólnej powierzchni miasta ( 11026 ha ) użytki rolne stanowią 20 % terenu (2208 ha), a z nich: grunty orne około 63 %, sady około 1,3 % ,łąki i pastwiska około 35,7 %. Z uwagi na ogólnie słabą jakość gleb w Wiśle oraz niezbyt korzystne warunki klimatyczne brak podstaw do rozwoju intensywnego rolnictwa tradycyjnego – a tym samym zagrożenie gleb przez zbytnią chemizację rolnictwa nie jest duże. 72 Klimat Klimat Wisły należy do grupy klimatów podgórskich. Charakteryzuje się obfitymi opadami do 1300 mm z maksimum w miesiącach letnich i dużym zróżnicowaniem temperatur w zależności od wysokości oraz pory dnia. Średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi od 100 – 125 dni w górnej części zlewni Wisły (zlewnie cząstkowe Wisełek Białej i Czarnej) do 90 – 100 dni w niższych partiach miasta. W zależności od wysokości nad poziomem morza, daty pojawiania się pokrywy śnieżnej określa się odpowiednio (średnio): 30.X – 5.XI. – 10.XI., natomiast daty zaniku tej pokrywy, warunkowane dodatkowo ekspozycją stoków, określa się na 20 – 30.IV. W tym rejonie Karpat średnia grubość pokrywy śnieżnej półrocza zimowego (XII – IV) wynosi w najwyższych partiach 20 – 30 –cm, a nawet powyżej 30 cm, przy grubości średniej około 15 cm – 10 cm na obszarach położonych niżej. Hydrografia Obszar Wisły leży w obrębie Głównego Zbiornika Wód podziemnych (GZWP), wydzielonego zasadniczo w ośrodku szczelinowym i szczelinowo – porowym, związanym z fliszem karpackim. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne tego zbiornika szacuje się na 8,5 tys. m3/d. Zbiornik ten charakteryzuje się wysoką jakością wód – klasy Ia oraz Ib – wody bardzo czyste i czyste, nadające się do użytku bez uzdatniania. Częściowo na terenie Wisły występują także wody GZPW, wydzielonego w ośrodku porowym, związanym z ośrodkami czwartorzędowymi doliny Wisły (dolny fragment doliny w północnej części miasta). Z punktu widzenia zasad ochrony wód podziemnych obszar ten zastał zaliczony do terenów wymagających najwyższej (ONO) i wysokiej (OWO) ochrony. Obszar miasta charakteryzuje się niezwykle wysoką gęstością sieci rzecznej. Jest to także najbardziej uźródłowiony obszar w Karpatach i z całej Polsce. Większość źródeł ma charakter młak i źródeł zwietrzelinowych, występujących głównie w zlewniach Białej i Czarnej Wisełki. Gęsta siec rzeczna na całym obszarze Wisły, przy przewadze krótkich cieków, znacznych spadkach, stanowi z jednej strony o atrakcyjności terenu z drugiej natomiast stwarza okresowo zagrożenie wynikające ze znacznej dynamiki wód powierzchniowych. Większość wód rzecznych jest pod wpływem zanieczyszczeń obszarowych, związanych z chemizacją rolnictwa oraz emisją SOx i NOx, a także punktowych ognisk zanieczyszczenia. Do obniżenia jakości wód powierzchniowych (podziemnych także) przyczynia się brak odpowiednio rozbudowanej sieci kanalizacyjnej, np. na osiedlach domków jednorodzinnych (Fiedorów, Jawornik, przy ulicy Nowej), natomiast w przypadku Zbiornika Wisła Czarne brak jest sieci kanalizacyjnej w strefie ochrony wód tego zbiornika. Stan jakości wód determinowany jest przede wszystkim ponadnormatywną zawartością PO4, Zn zawiesiny ogólnej i żelaza ogólnego, a także wskaźnikami bakteriologicznymi. Odnośnie stanu czystości wód, na terenie Wisły dominuje III klasa czystości wód – odcinki ujściowe Czarnej Wisełki, Białej Wisełki, Wisły poniżej Zbiornika Wisła Czarne, ujściowy odcinek Jawornika oraz Wisła poniżej ujścia Jawornika – odcinek ujściowy Malinki posiada II klasę czystości. Szata roślinna Wisła posiada niezwykle korzystne położenie z punktu widzenia walorów przyrodniczych. Leży ona w obrębie górnego odcinka korytarza ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym, związanego z doliną Wisły. Miasta Wisła usytuowane jest na obszarze wysokiej aktywności przyrodniczej, tj. w obrębie obszaru węzłowego o znaczeniu krajowym z biocentrami i strefami buforowymi. Obszar ten został zaliczony w koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – POLSKA do tzw. „Obszaru Beskidu Śląskiego”, który obejmuje południową, mniej przekształconą część pasma, wysuniętego najdalej na zachód. Największe wzniesienie w obrębie obszaru węzłowego sięga 1220 m n.p.m., większość grzbietu nie przekracza 1000 m n.p.m., nie ma tu więc piętra górnoreglowego. Wysunięcie na zachód i dość wysokie opady powodują, że występuje tu wiele gatunków roślin o bardziej suboceanicznym typie zasięgu, występujących w Sudetach, a nieobecnych w innych częściach 73 Karpat (np. żywiec dziewięciolistny). Bliskość Bramy Morawskiej powoduje z kolei łatwiejsze wnikanie roślin o bardziej południowym zasięgu (np. cieszynianka wiosenna). Częściej też niż w innych regionach Karpat występują torfowiska wysokie. Teren ten jest w znacznej mierze zalesiony. Dominują lasy przekształcone przez gospodarkę leśną (monokulturyzacja), zachowała się jednak pewna liczba fitocenoz zbliżonych do naturalnych, reprezentujących zbiorowiska typowe dla pogórza i regla dolnego w Karpatach. Do najbardziej interesujących należą bogate gatunkowo łąki w piętrze regla dolnego, a także buczyny karpackie. Formy ochrony przyrody Na terenie Wisły wyznaczone zostały kompleksy rezerwatowe (rezerwaty przyrody). Są to obszary obejmujące ekosystemy zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, określone gatunki roślin i zwierząt oraz elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych. Do tych jednostek należą: częściowy rezerwat krajobrazowy „ Barania Góra” oraz częściowy rezerwat fauny „Wisła”, w którym ochroną objęto pstrąga potokowego. Wyznaczono także obszary prawnie chronione, należą do nich: rezerwat leśny, krajobrazowy „Barania Góra” – oraz rzeczny pstrąga potokowego „Wisła”, obejmujący zlewnie Białej i Czarnej Wisełki, Malinki oraz przyrzecze miedzy Zbiornikiem Wisła Czarne a ujściem Malinki. Na terenie miasta i w jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się w rozproszeniu cenne obiekty przyrody nieożywionej, jak skałki i jaskinie. Skałki znajdują się głównie w najwyżej położonych strefach wododziałowych zlewni Białej i Czarnej Wisełki oraz Malinki a także w górnej części zlewni Potoku Łabajów i na dziale wodnym między zlewniami Dziechcinki i Potoku Łabajów (Krzałoska Skała). Jaskinie występują głównie w NE części wyżej wymienionego obszaru. Obszar Wisły wchodzi także w skład parku krajobrazowego Beskidu Śląskiego oraz jego otuliny. Infrastruktura techniczna Drogi krajowe o znaczeniu regionalnym na terenie gminy to: zapewniająca miastu powiązania krajowe i międzynarodowe, droga krajowa nr 93 (od 1 stycznia 1999 roku droga wojewódzka na odcinku Skoczów – Wisła), - drogi krajowe (obecnie wojewódzkie), nr 941 i 942, zapewniające powiązania regionalne z lokalnymi ośrodkami osadnictwa i turystyki, - drogi te prowadzą główny potok ruchu turystycznego i mają kluczowe znaczenie w obsłudze rekreacji i turystyki w regionie. Prowadzą także ruch autobusów pasażerskich, głownie PKS. Istotnym elementem zewnętrznych powiązań komunikacyjnych Wisły jest linia kolejowa z Katowic do stacji końcowej Wisła Głębce. Jej podstawowe znaczenie to powiązanie z Górnym Okręgiem Przemysłowym, natomiast niewielkie jest jej znaczenie w obsłudze przewozów miejskich. - Zaopatrzenie w wodę Zaopatrzenie miasta w wodę realizowane jest za pośrednictwem: - przepompowni wody Nowa Osada i stacji uzdatniania wody Wisła Gościejów, zasilającej zbiornik wody Wisła Gościejów (pojemność 650m3), skąd rurociągami stalowym Ø 200 mm a następnie poprzez studnie redukcyjne rozprowadzana jest do poszczególnych odbiorców; - zbiorników wody Kopydło o pojemności 2 x 100 m3, - przepompowni wody Wisła Jawornik, - sieci rozdzielczej (rurociągi żeliwne, stalowe, PCW oraz PE) o średnicach Ø 200 – Ø 900 mm. - Źródłami zaopatrzenia systemu wodociągowego są: zbiornik retencyjny „Wisła Czarne”, awaryjne ujęcie wody na potoku Malinka, 74 - ujęcie w Wiśle Gościejów. Z ujęciem wody w Gościejowie związana jest stacja uzdatniania wody Wisła Gościejów. Odprowadzanie ścieków W Mieście Wisła funkcjonuje oczyszczalnia ścieków w Jaworniku. Jest to oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna. Po rozbudowie, jest oczyszczalnią nowoczesną, zabezpieczającą potrzeby (jej przepustowość to około 10 000 m3 ścieków na dobę) miasta w tym zakresie na długie lata. Do roku 2010, nie przewiduje się istotnych prac modernizacyjnych tej oczyszczalni. Oprócz ścieków socjalno – bytowych do oczyszczalni dopływa również niewielka ilość ścieków przemysłowych, głównie z pobliskiego Zakładu Przetwórstwa Mięsnego. W latach 2001 - 2002 zostały wykonywane i oddane kolektory sanitarne w Wiśle - Głębce, w Wiśle – Jaworniku (ul. Jodłowa) oraz w Wiśle - Bukowa o łącznej długości ok. 3 km. Koszt tych inwestycji – ok. 600.000zł (300 tys. w 2002 roku) - środki własne. W latach 2003 - 2016 planuje się wykonanie kolejnych kolektorów sanitarnych o łącznej długości 40 km; koszt tego przedsięwzięcia kształtował się będzie w wysokości ok. 25 mln zł.; źródło finansowania – w głównej mierze środki własne. W latach 2001 - 2002 wykonano oraz oddano wodociąg w Wiśle - Głębce (największa potrzeba w tym zakresie) o długości ok. 3 km; koszt 300.000zł. (150 tys. zł w 2002 roku). Po 2002 roku w dłuższej perspektywie czasowej planuje się wykonanie ok. 40 km wodociągów w dzielnicach: Jawornik, Łabajów, Czarne i Malinka. Po 2010 roku planuje się wykonania ujęcia wody w Wiśle - Głębce. Zaopatrzenie w gaz .Miasto Wisła zasilane jest gazem ziemnym wysoko metanowym z systemu krajowego zaopatrującego rejon Podbeskidzia, poprzez odgałęzienie od gazociągu wysokiego ciśnienia relacji Bielsko – Biała – Cieszyn. Bezpośrednim źródłem zasilania miasta jest gazociąg wysokiego ciśnienia, stalowy o średnicy Ø 200 mm, biegnący z kierunku Ustronia, doprowadzający gaz do stacji redukcyjno – pomiarowej, zlokalizowanej w Wiśle Jaworniku. Zasilanie odbiorców w gaz do celów socjalno – bytowych i grzewczych, realizowane jest za pośrednictwem sieci średniego ciśnienia, gazociągami magistralnymi o średnicy od Ø100 mm do Ø 250 mm, a następnie rozdzielczymi o średnicach od Ø 32 mm do Ø 80 mm. Cztery niewielkie obszary miasta (Uzdrowisko i Osiedle XXV – lecia) zasilane są z sieci gazowej niskiego ciśnienia za pośrednictwem stacji redukcyjno – gazowej. Eksploatację sieci gazowej prowadzi Rozdzielnia Gazu w Ustroniu. Zaopatrzenie w ciepło Głównymi źródłami ciepła w gminie Wisła są paleniska domowe opalane węglem oraz piece gazowe. Gospodarka odpadami Miasto Wisła nie posiada własnego składowiska odpadów komunalnych, jak również zakładu utylizacji odpadów, odpady komunalne z terenu miasta wywożone są na wysypiska odpadów komunalnych w Jastrzębiu Zdroju. 75 Gmina Zebrzydowice Położenie i granice Gmina Zebrzydowice należy do powiatu cieszyńskiego a wraz z nim do województwa śląskiego. W skład gminy wchodzą cztery sołectwa: Zebrzydowice, Marklowice Górne, Kończyce Małe i Kaczyce – łącznie sołectwa te zajmują powierzchnie 4168 ha. Gmina Zebrzydowice jest zamieszkana przez 12176 osób (dane z XII 2002 roku). Należy do makroregionu Kotliny Ostrawskiej (wg Kondrackiego 1997), zajmuje jej północną i wschodnią część w prawym dorzeczu Olzy i jej dopływu Piotrówki wraz z Pielgrzymówką. W polskiej części Kotliny wyróżniono tylko jeden mezoregion – Wysoczyznę Kończycką. Rzeźba terenu Kształt rzeźby terenu jest efektem działalności wód płynących. Układ dolin rzecznych (Olzy, Piotrówki i Pielgrzymówki ), wzniesienia oraz liczne stawy wypełniające zagłębienia tworzą urozmaicony układ powierzchni terenu o zróżnicowanej ekspozycji względem słońca. Obszar gminy położony jest na wysokości: od 230 m npm (Marklowice Górne w Dolinie Piotrówki), do 310 m npm ( centrum Kaczyc Górnych oraz Podświnioszów ). Dno kotliny jest częściowo równinne, a częściowo pagórkowate w skutek rozcięcia pokryw czwartorzędowych przez współczesne rzeki oraz potoki. W części północnej kotlina ma rzeźbę falistą z licznymi wyodrębnionymi garbami i izolowanymi pagórkami. Ich wysokości względne nie są duże a skłony w większości łagodne. W kierunku wschodnim przechodzi łagodnie w płaskie, szerokie sterasowane dno Doliny Wisły. W kierunku zachodnim opada ku Dolinie Olzy. Budowa geologiczna W budowie geologicznej terenu Gminy Zebrzydowice biorą udział trzy formacje geologiczne: karbońska, trzeciorzędowa i czwartorzędowa. Najniżej położone utwory karbońskie to głównie piaskowce, łupki ilaste oraz łupki węglowe. Na nich ciągłą warstwą zalegają utwory trzeciorzędowe, reprezentowane głównie przez iły mioceńskie (miocen morski – torton), piaski, żwiry oraz utwory piaszczysto – pylaste. Warstwę przypowierzchniową, czwartorzędową stanowią osady wodnolodowcowe, takie jak: gliny, piaski oraz żwiry, przykryte miejscowo osadami pylastymi ( lessy ) oraz utworami aluwialnymi ( mady, piaski , żwiry ). Uogólniając można przyjąć, że część gminy położona na północ od rzeki Pielgrzymówki zbudowana jest z piasków akumulacji polodowcowej, natomiast na południe Piotrówki rozciągają się tereny pokryte glinami zwietrzelinowymi i lessowymi. Miąższość wierzchnich utworów czwartorzędowych waha się od zera do kilkudziesięciu metrów. Gleby Pokrywa glebowa jest mało zróżnicowana, przeważają gleby pseudobielicowe wytworzone z pyłów ilastych lessowych oraz gleby brunatne wytworzone z pyłów ilastych lessowych lub glin pylastych. Ponadto występują niewielkie ilości gleb piaszczystych i iłowych oraz mady w dolinach rzecznych. Jakość gleb określana przez klasy bonitacji jest dobra - 95 % użytków rolnych stanowią gleby III IV klasy bonitacyjnej. Ze względu na pofałdowaną rzeźbę terenu oraz skład mechaniczny gleby z wysokim udziałem cząstek pyłowych na omawianym terenie występują dość duże zagrożenie erozją gleb. Erozji wodnej podlegają głównie gleby położone na stokach, przy czym jej intensywność wzrasta ze spadkiem terenu, intensywnością opadów oraz udziałem w składzie mechanicznym cząstek spławialnych. Erozji wietrznej podlegają gleby z dużym udziałem pyłów, położone na terenach otwartych nie osłoniętych przed gwałtownymi podmuchami wiatru. Obu rodzajom erozji można zapobiegać poprzez zalesienie lub trwałe zadarnianie terenów najbardziej zagrożonych. 76 Klimat Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice klimatyczne Zebrzydowice leżą w obrębie dzielnicy podsudeckiej. Według regionalizacji klimatycznej dzielnice te należą do regionu klimatu podgórskiego nizin i kotlin. Parametry charakteryzujące warunki klimatyczne to: - średnia temperatura roku – 8 oC, - średnia roczna suma opadów – 820 mm ( max. 1104 mm, min.623 mm ), - najwyższe średnie miesięczne sumy opadów – ok.110 mm, - najniższe średnie miesięczne sumy opadów – ok.35 –40 mm, - miesiące o najwyższych opadach – czerwiec, lipiec, sierpień, - miesiące o najniższych opadach – styczeń, luty, - średnie prędkości wiatrów – 2.4 m/s ( pd. – wsch. i wsch. ) i 3.8 m/s ( pd – zach.), - przeważające kierunki wiatrów – 28 % z kierunku pd. – zach., 14 % z kierunku pd. i 13 % z kierunku pd. – wsch. i pd., - długość zalegania pokrywy śnieżnej – 60 – 70 dni, - liczba dni z przymrozkami – 100 – 120, - długość okresu wegetacyjnego – 200 – 220 dni. Zasadniczy wpływ na klimat badanego regionu ma poleżenie w pobliżu Bramy Morawskiej. W obniżeniu tym przeważają wiatry z kierunków południowych, przynoszące łagodne, cieplejsze masy powietrza. Różnice w klimacie lokalnym powodowane są przez rzeźbę terenu oraz ekspozycję, objawiają się inwersjami termicznymi, zaleganiem mgieł oraz różnym stopniem nasłonecznienia. Korzystniejsze warunki posiadają tereny wyniesione ponad dna dolin rzecznych, które są obszarami zalegania mgieł i rynnami spływu chłodnego, wilgotnego powietrza. Hydrografia i hydrogeologia Wody powierzchniowe stanowią 3,4 % powierzchni ogólnej gminy. Tworzą je: - rzeki: Olza, Piotrówka, Pielgrzymówka, - potoki: Kaczok, Pająkówka, - oraz liczne stawy. Cechą wyróżniającą gminę jest duża ilość stawów hodowlanych o łącznej pojemności ok. 1 mln m3. Zajmują one 2,5 % powierzchni ogólnej, 18 z nich określa się jako duże, największe z nich to: Młyńszczok, Kisielów, Ploso w Zebrzydowicach Dolnych. Liczne, mniejsze bez nazw często występują w zespołach łańcuchowych. Większe stawy nie występują w Kaczycach i Marklowicach. Niektóre stawy powstały w wyrobiskach po eksploatacji surowców skalnych. Wody płynące należą do zlewni rzeki Olzy. W części wschodniej gminy przebiega główny wododział kraju Odra – Wisła, natomiast przez część południową wododział III rzędu Olza – Piotrówka. Rzeki płyną w wyraźnych obniżeniach dolinnych. Około ¾ powierzchni gminy należy do zlewni rzeki Piotrówki. Koryto tej rzeki na odcinku o długości 4,6 km (od Zebrzydowic do granic gminy) zostało uregulowane, pogłębione i wyprostowane. Skrócenie długości rzeki spowodowało zwiększenie jej spadku i uaktywnienie erozji wgłębnej. Nie wybudowano jednak wałów przeciwpowodziowych. Cały odcinek Doliny Olzy w granicach gminy jest obwałowany. Rzeki Piotrówka i Pielgrzymówka nalezą do najczystszych cieków w zlewni Olzy. Podwyższone zanieczyszczenie zawiesiną jest charakterystyczne dla rzek górskich, gdzie zawiesina spłukiwana jest z terenów czystych i stanowi w całości zawiesinę mineralną. Na rzece Piotrówce zlokalizowane jest powierzchniowe ujęcie wody na cele komunalne dla Gminy o wydajności maksymalnej 2700 m3/d. 77 Szata roślinna Ogólna powierzchnia Gminy Zebrzydowice wynosi 4168 ha, z których 57,3 % zajmują użytki rolne, 21,9 % lasy, 1,7 % luźne zadrzewienia, 0,6 % nieużytki, a pozostałe to tereny zurbanizowane i grunty pod wodami. Wskaźnik lesistości jest niższy niż krajowy, który wynosi 28,1 %. Dominującym gatunkiem drzew we wszystkich kompleksach leśnych są: świerk, sosna, modrzew. Prowadzona jest przebudowa drzewostanów, która ma na celu zwiększenie liczby drzew gatunków liściastych, takich jak: buk, jawor, jesion oraz iglastych – modrzew. Materiał do zalesień przygotowany jest w dwóch szkółkach prowadzonych w Marklowicach Górnych i Kaczycach Dolnych o łącznej powierzchni ok. 2 ha. Wszystkie lasy na terenie gminy są lasami ochronnymi o następujących kategoriach ochronności; glebochronne, wodochronne, wskazujące uszkodzenia na skutek przemysłowej emisji gazów i pyłów, drzewostany przewidziane do przebudowy, lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, lasy na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych, lasy stanowiące drzewostany nasienne, lasy będące ostojami zwierząt podlegających ochronie gatunkowej. W lasach ochronnych gospodarkę leśną prowadzi się tylko z cięć sanitarnych. Z roślin prawnie chronionych na terenie gminy występują: wawrzynek wilczełyko, ciemiężyca zielona, bluszcz pospolity, pierwiosnka wyniosła, żywiec gruczołowaty, skrzyp olbrzymi, barwinek pospolity, kopytnik pospolity, kalina koralowa. Dąb szypułkowy w Kaczycach przy ulicy Morcinka ma statut pomnika przyrody. Formy ochrony przyrody Na terenie Gminy Zebrzydowice znajdują się stanowiska roślin i zwierząt objętych ochroną gatunkowa. Dąb szypułkowy w Kaczycach przy ulicy Morcinka zaliczony został do pomników przyrody. Występują obiekty proponowane do uznania za pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne predysponowane do objęcia obszarowymi formami ochrony przyrody. Są to użytki ekologiczne: „Ciemiężyca”, „Zebrzydowice Dolne – Granica”, „Gawlinice”, „Kamienic”. Projektuje się również utworzenie leśnych rezerwatów przyrody: Zebrzydowice, Gawliniec i Kaczyce. Sprzyjającym czynnikiem dla ochrony przyrody na tym terenie jest wyznaczenie międzynarodowego korytarza ekologicznego. Infrastruktura techniczna Na terenie gminy znajdują się obszary przeznaczone zarówno pod komunikacje drogowa ( kołową ) jak i kolejową. Komunikacja kołowa jest realizowana za pośrednictwem układu drogowo – ulicznego. Klasyfikacja funkcjonalno – administracyjna układu gminy po reformie administracyjnej kraju przeprowadzonej z początkiem bieżącego roku, przedstawia się następująco: - brak jest ciągu o funkcji drogi krajowej, - droga wojewódzka nr 937 (DW 937) relacji Jastrzębie Zdrój – Zebrzydowice – Hażlach (Cieszyn) przebiega na terenie gminy, ulicami: Słowackiego – Kochanowskiego – Jagiellońska, jako ciąg jednojezdniowy, dwupasowy, według klasyfikacji funkcjonalno – technicznej, jako ciąg główny (G ½); administratorem DW 937 jest aktualnie Dyrekcja Generalna Dróg Publicznych Oddział południowy w Katowicach, docelowo Urząd Marszałka Województwa Śląskiego w Katowicach, - drogi powiatowe o numerach 14616, 14617, 14677, 14682, 14684, 14691. Są to ciągi jednojezdniowe dwupasowe, według klasyfikacji funkcjonalno – technicznej – ciągi zbiorcze (Z ½) oraz ważniejsze lokalne (L ½). Administratorem tych dróg jest Powiatowy Zarząd Dróg Publicznych w Cieszynie. Pozostałe ciągi kołowe na terenie gminy to drogi gminne i drogi wewnętrzne pełniące funkcje ciągów lokalnych i dojazdowych. 78 Zaopatrzenie w wodę Zaopatrzenie w wodę bazuje na wodociągach zasilanych ze źródeł lokalnych, ujęciu powierzchniowym z rzeki Piotrówki oraz studni. System ten nie gwarantuje stałej kontroli jakości i czystości wody. Około 70 % budynków podłączonych jest do sieci wodociągowej . Odprowadzanie ścieków Istniejąca sieć kanalizacji sanitarnej i komunalnej oczyszczalni ścieków obejmuje około 44 % gospodarstw Gminy. Sołectwo Marklowice nie jest skanalizowane, a w pozostałych istnieje możliwość podłączenia jeszcze około 210 budynków do istniejącej sieci. Rozproszenie zabudowy powoduje, że mieszkańcy gromadzą ścieki bytowe w osadnikach przydomowych, które często nie są szczelne a ich opróżnianie odbywa się nie częściej jak 1 – 2 razy w roku. Często nadmiar nieczyszczonych ścieków z osadników odpływa bezpośrednio do wód powierzchniowych lub do gruntu. Z uwagi na brak należytej kontroli istniejąca sytuacja skutkuje zanieczyszczeniem wód powierzchniowych, wód podziemnych oraz gruntu. Na terenie gminy funkcjonują dwie oczyszczalnie ścieków: w Zebrzydowicach (o przepustowości 1275 m3/d) i w Kończycach Małych (o przepustowości 350 m3/d). Zaopatrzenie w gaz Gmina zaopatrywana jest w gaz ziemny z sieci średnioprężnej. Sieć magistralna przebiega w układzie południkowym i prowadzi gaz z kierunku gminy Hażlach przez sołectwo Zebrzydowice w kierunku Jastrzębia. Układ gazociągów wzmocniony został poprzez przejęcie od górnictwa gazociągu ø 400 KWK Kaczyce – Jastrzębie - Świerklany. W zakresie zaopatrzenia w gaz przebieg gazociągów zasilającym przez obszar gminy w układzie południkowym pozwala na dobrą obsługę sieci rozdzielczej, która w znacznym stopniu obejmuje Marklowice, Zebrzydowice oraz Kończyce Małe. Zaopatrzenie w ciepło Ogrzewanie budynków w zdecydowanej części bazuje na węglu kamiennym, często najniższych gatunków. Stanowi to dominujące źródło ponadnormatywnych zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza w sezonie grzewczym. Zwiększenie liczby użytkowników sieci gazowej wpłynie na poprawę stanu, obszaru całej gminy posiadającej pokrycie siecią gazową. Gospodarka odpadami Realizacji i wdrażaniu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego towarzyszyły będą odpady komunalne powstające w gospodarstwach domowych oraz odpady inne niż odpady niebezpieczne, pochodzące z różnych rodzajów działalności takich, jak: handel, usługi i produkcja przemysłowa. Podobnie jak zdecydowana większość obszarów zurbanizowanych w Polsce, tak i Gmina Zebrzydowice opiera całą swoją gospodarkę odpadami komunalnymi na lokowaniu ich na odpowiednim składowisku po wcześniejszej segregacji u źródła powstania. Przy czym należy zaznaczyć, że poza odpadami z gospodarstw domowych na składowisko trafiają również odpady inne niż odpady niebezpieczne, a które z uwagi na swój charakter lub skład mogą być wspólnie unieszkodliwianie. W uzupełnieniu zagadnienia unieszkodliwiania odpadów komunalnych w Gminie Zebrzydowice należy zasygnalizować występowanie w niewielkiej skali indywidualnych form zagospodarowania odpadów, które nie zawsze są zgodne z wymogami ochrony środowiska. W związku z wysoką ceną nośników energii, obserwuje się wykorzystywanie części frakcji palnej odpadów tj. papieru, tektury i drewna jako paliwa w paleniskach i kotłowniach przydomowych. W ten sam sposób spala się również tworzywa sztuczne oraz gumy, co w przypadku palenisk 79 niskotemperaturowych wiąże się z emisją bardzo szkodliwych zanieczyszczeń do powietrza w tym dioksyn i furanów a także jest źródłem uciążliwości zapachowej dla okolicznych mieszkańców. Nadrzędnym celem działań towarzyszących realizacji ustaleń miejscowego planu zagospodarowani przestrzennego jest ograniczenie do minimum negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko, co w konsekwencji wpłynie na wygląd, estetykę i czystość Gminy Zebrzydowice a tym samym spowoduje poprawę warunków życia jej mieszkańców. Rozwiązanie, które będzie w najbliższej przyszłości stosowane w sferze gospodarki odpadami w Gminie, musi przede wszystkim zaspokajać potrzeby mieszkańców, nie powodować kolizji z wymogami ochrony środowiska oraz być zgodne z aktualnym poziomem techniki i technologii w krajach Unii Europejskiej. Zapewnienie tych wszystkich uwarunkowań wiąże się niewątpliwie z podnoszeniem nakładów finansowych. Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” koszty związane z funkcjonowaniem systemu w tym unieszkodliwiania odpadów, winny być ponoszone przez ich wytwórców tj. mieszkańców oraz podmioty gospodarcze. Teren Gminy Zebrzydowice jest objęty zorganizowana zbiórką i wywozem odpadów komunalnych i innych niż niebezpieczne, które przekazuje się na składowisko spółki „COFINCO Poland” w Jastrzębiu Zdroju i „Komart” w Knurowie, obsługę prowadzi firma „ Komunalnik” z Jastrzębia Zdroju. 80
