PRAWDOPODOBIEŃSTWO Rachunek prawdopodobieństwa zajmuje się badaniem praw rządzących zdarzeniami losowymi. Doświadczenie losowe to w praktyce każde doświadczenie, które może się zakończyć kilkoma nieprzewidywalnymi wynikami np. rzut kostką do gry, wiemy, że może wypaść liczba 1, 2, 3, 4 ,5 lub 6, ale nie wiemy, która z nich zostanie wyrzucona. Zdarzenie elementarne to możliwy wynik doświadczenia losowego: rzut kostką do gry skutkuje wyrzuceniem na kostce liczby 1, 2, 3, 4 ,5 lub 6, czyli zdarzeniami elementarnymi są liczby 1, 2, 3, 4 ,5 i 6 rzut jedną monetą skutkuje wyrzuceniem Orła lub Reszki, czyli zdarzeniami elementarnymi są Orzeł oraz Reszka rzut dwiema monetami skutkuje jednym z następujących zdarzeń elementarnych: (Orzeł, Orzeł), (Orzeł, Reszka), (Reszka, Orzeł), (Reszka, Reszka). Zdarzenie losowe to podzbiór wszystkich zdarzeń elementarnych np. wyrzucenie parzystej liczby oczek: lub wyrzucenie liczy oczek mniejszej niż 3: . Zmienna losowa to funkcja, która zdarzeniom elementarnym przypisuje liczby, czyli argumentami tej funkcji są zdarzenia elementarne, a wartościami są liczby przyjmowane z określonymi prawdopodobieństwami. Zmienna losowa skokowa (dyskretna) to taka zmienna losowa, która przyjmuje z dodatnim prawdopodobieństwem tylko niektóre wartości (liczba Orłów w pięciokrotnym rzucie monetą, liczba sprzedanych kartonów mleka w kwartale roku w sklepie, liczba wyrzuconych oczek w rzucie kostką). Zmienna losowa ciągła może przyjmować wszystkie wartości rzeczywiste z określonego przedziału (wzrost studenta SGGW, plon pszenicy z hektara, długość żmii zygzakowatej). Prawdopodobieństwo zdarzenia niemożliwego równe jest zeru. Prawdopodobieństwo dowolnego zdarzenia jest nie większe od jedności. Prawdopodobieństwo warunkowe P(B1) P(Bn) P(B2) B1 P(A|B1) A Bn B2 P(A|B2) A’ A P(A|Bn) A’ A A’ Prawdopodobieństwo całkowite zdarzenia : Twierdzenie Bayesa Przykład 1. Test na rzadką chorobę, która dotyka średnio 1 osobę na tysiąc, daje tzw. „fałszywą pozytywną odpowiedź” u 4% zdrowych, przy czym u chorych wynik pozytywny występuje zawsze. Jaka jest szansa, że osoba, u której test dał odpowiedź pozytywną, jest rzeczywiście chora? Założono, że u chorej osoby nie występują jakiekolwiek objawy choroby. Funkcja rozkładu prawdopodobieństwa, czyli rozkład prawdopodobieństwa zmiennej losowej . Pojedynczy rzut symetryczną kostką do gry: 0.18 0.16 0.14 0.12 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 0 1 2 3 4 5 Rzut symetryczną monetą: 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 Orzeł Reszka 6 7 Funkcja gęstości prawdopodobieństwa dla rozkładu normalnego: 0.18 0.16 0.14 0.12 0.1 0.08 0.06 0.04 0.02 0 -6 -4 -2 0 2 4 6 Dystrybuanta rozkładu zmiennej losowej w punkcie to prawdopodobieństwo, że zajdzie zdarzenie mniejsze bądź równe , tzn. Przykład 2. Rozkład zmiennej losowej : 1 0,2 Przykład 3. Rozkład jednostajny dyskretny. 3 0,5 7 0,3 Wartość oczekiwana i wariancja dla rozkładów dyskretnych (charakterystyki rozkładu) Przykład 4. Rozkład zmiennej losowej 1 0,2 : 3 0,5 7 0,3 Rozkład dwumianowy 0.16 0.14 0.12 0.1 p=0,25 0.08 p=0,75 0.06 0.04 0.02 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Przykład 5. Wezwania pogotowia mogą być uzasadnione lub nie. Prawdopodobieństwo tego, że kolejne wezwanie będzie nieuzasadnione wynosi 5%. Obliczyć prawdopodobieństwo, że wśród kolejnych dziesięciu wezwań co najmniej dwa będą nieuzasadnione.