klasa I - Gimnazjum Nr 1 w Niedrzwicy Dużej
advertisement
G i m n a z j u m n r 1 i m . M a r s z a ł k a w N i e d r z w i c y D u ż e j J ó z e f a P i ł s u d s k i e g o WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY I GIMNAZJUM NA ROK SZKOLNY 2013/2014 I . O b r a z Z i e m i DZIAŁ PRO GRA MU L. p TEMAT KONIECZNY PODSTAWOWY POZIOM WYMAGAŃ ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY WYKRACZAJĄCY Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: -wymienia źródła informacji geograficznej - wyróżnia dyscypliny geografii - wyjaśnia znaczenie terminu „geografia” - wyjaśnia czym zajmuje się geografia Fizyczna, społecznoekonomiczna i regionalna - podaje rozmiary Ziemi oraz główne cechy jej kształtu -wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą - zna imiona bądź nazwiska uczonych i ich dokonania w zakresie poznania kształtu i wymiarów Ziemi - omawia historię poznawania kształtu i wymiarów Ziemi - oblicza odległość (rozciągłość południkową) między dwoma punktami na mapie, korzystając z zależności 1º - 111,2 km - stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „długość geograficzna”, „szerokość geograficzna” - podaje wartość azymutu geograficznego - podaje zasady działania oraz możliwości wykorzystania odbiornika GPS 1. O czym będziesz się uczyć na lekcjach geografii? 2. Test diagnozujący wiadomości i umiejętności uczniów z zakresu szkoły podstawowej. 3. Współrzędne geograficzne. - wskazuje na mapie lub na globusie równik, południk 0ºoraz półkulę pn. pd., wsch. i zach. - określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie i globusie - wymienia cechy południków i równoleżników - wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe - wyjaśnia terminy: „długość geograficzna”, „szerokość geograficzna” - określa położenie matematycznogeograficzne punktów i obszarów na globusie oraz mapie - odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych 6. - podaje różnice między - wskazuje znaczenie planem a mapą skali w przedstawianiu - dokonuje podziału różnych informacji map ze względu na ich geograficznych na skalę oraz treść mapie - podaje różnice między - przekształca postacie siatką kartograficzną a skali geograficzną - posługuje się w - posługuje się skalą terenie planem miasta mapy do obliczania odległości w terenie Przedstawianie -wymienia metody - odczytuje z map - oblicza wysokość zjawisk na przedstawiania informacje względną wybranych mapach. zjawisk na mapach przedstawione za punktów oraz Praca z mapą. - wyjaśnia terminy: pomocą różnych metod charakteryzuje rzeźbę „wysokość kartograficznych, w terenu na podstawie względna”, tym odczytuje rysunku „wysokość wysokość bezwzględną poziomicowego i mapy bezwzględna”, - dobiera odpowiednia hipsometrycznej „poziomica” mapę w celu uzyskania - posługuje siew terenie - analizuje i określonych informacji planem oraz mapą interpretuje treści map geograficznych topograficzną, ogólno - identyfikuje położenie turystyczną i geograficznych, i charakteryzuje samochodową (m.in. tematycznych, odpowiadające sobie orientuje mapę oraz turystycznych obiekty geograficzne na identyfikuje obiekty fotografiach, zdjęciach geograficzne na mapie i lotniczych i w terenie) satelitarnych oraz - lokalizuje na mapach mapach (również konturowych) topograficznych najważniejsze obiekty - lokalizuje na mapach geograficzne na świecie (również konturowych) i w Polsce kontynenty Powtórzenie wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Obraz Ziemi. 7. Sprawdzian wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Obraz Ziemi. 4. 5. Obraz Ziemi na mapie. - wyjaśnia terminy: „skala” „siatka kartograficzna” - wymienia rodzaje skal oraz podaje ich przykłady - oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą między obiektami przedstawionymi na mapie - wyjaśnia na czym polega generalizacja mapy oraz uzasadnia jej przydatność - charakteryzuje wybrane metody przestawiania zjawisk na mapach - stosuje ze zrozumieniem terminy: „wysokość względna”, „wysokość bezwzględna” - projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych , topograficznych i samochodowych - charakteryzuje sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapach - przeprowadza prostą interpolację, np. wykreśla poziomice 8. - wymienia nazwy ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym Ziemia obiega Słońce. - wyjaśnia terminy : „ruch obiegowy Ziemi”, „równonoc wiosenna”, „równonoc jesienna”, „przesilenie zimowe”, „przesilenie letnie” - wymienia dary dni rozpoczynających pory roku „Karuzela Ziemia”. - wyjaśnia terminy: „ruch obrotowy Ziemi”, „południe”, „północ”, „doba”, „górowanie Słońca”, „południk miejscowy”, „gnomon” I I . Z i e m i a w e w s z e c h ś w i e c i e 9. Tajemnice kosmosu. 10. - wymienia nazwy planet Układu Słonecznego, zaczynając od nazwy planety znajdującej się najbliżej Słońca - podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obiegowego Ziemi - korzystając z danych liczbowych, porównuje planety Układu Słonecznego - podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi - podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego Ziemi - podaje kierunek i czas obrotu Ziemi dookoła własnej osi - podaje cechy ruchu obrotowego Ziemi - rozpoznaje i nazywa ciała niebieskie przedstawione na ilustracji - charakteryzuje wybrane ciała niebieskie: planety, planetoidy, gwiazdy, satelity, meteory i meteoryty - podaje daty przesileń i - posługując się równonocy na rysunkiem, wyjaśnia podstawie ilustracji zjawiska zaćmienia przedstawiających Słońca i zaćmienia oświetlenie Ziemi w Księżyca ciągu roku - charakteryzuje strefy - podaje różnicę między oświetlenia Ziemi teorią geocentryczną i - wyjaśnia przyczyny heliocentryczną występowania dnia i - przedstawia nocy polarnej (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku - opisuje dzienna - charakteryzuje dwa wędrówkę Słońca po rodzaje prędko sic sklepieniu niebieskim, Ziemi posługując się ilustracja - omawia lub planszą zastosowanie gnomonu - posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „ruch obrotowy” - omawia role lotów kosmicznych w poznaniu wszechświata - oblicza wysokość Słońca nad widnokręgiem - omawia ruch obrotowy Ziemi, posługując się tellurium lub globusem - wyjaśnia terminy: „czas słoneczny”, czas strefowy”, czas urzędowy” - wyjaśnia dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty - wymienia rodzaje kalendarzy i wymienia ich cechy - posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi - obliczą kąt, o jaki obraca się Ziemia w określonym czasie 11. Czas. 12. Powtórzenie wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Ziemia we wszechświecie. 13. Sprawdzian wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Ziemia we wszechświecie. - oblicza czas słoneczny i strefowy danego miejsca na podstawie jego położenia matematycznogeograficznego - charakteryzuje czas słoneczny, strefowy, uniwersalny i urzędowy - stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „czas słoneczny”, „czas strefowy”, „czas uniwersalny”, „czas urzędowy” - ustala, jaki dzień tygodnia nastąpi po przekroczeniu międzynarodowej linii zmiany daty Skład i budowa atmosfery. Temperatura powietrza. - wyjaśnia terminy: „atmosfera”, „troposfera” - podaje skład chemiczny powietrza atmosferycznego - wyjaśnia termin: „izoterma” - podaje czynniki wpływające na temperaturę powietrza na Ziemi - wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od nazwy tej warstwy, która znajduje się najbliżej powierzchni Ziemi - omawia na podstawie schematu zmiany temperatury powietrza w poszczególnych warstwach atmosfery - analizuje temperaturę powietrza w wybranych miejscach na podstawie map klimatycznych lub wykresu przebiegu temperatury powietrza - charakteryzuje poszczególne warstwy atmosfery - oblicza zmiany temperatury wraz ze wzrostem lub spadkiem wysokości - oblicza średnią roczną amplitudę powietrza oraz średnią roczną temperaturę powietrza - sporządza wykres przedstawiający przebieg temperatury powietrza - omawia zależność temperatury powietrza od kąta padania promieni słonecznych - charakteryzuje zjawisko inwersji temperatury powietrza - wymienia czynniki klimatotwórcze oraz wyjaśnia na przykładach ich wpływ na zróżnicowanie temperatury powietrza na Ziemi - omawia wpływ człowieka na zmiany zachodzące w składzie powietrza atmosferycznego Charakteryzuje skale (Celsjusza, Fahrenheita i Kelvina), wykorzystywane do określania wartości temPeratury powietrza 15. Jak powstaje wiatr? -wyjaśnia pojęcia: „ciśnienie atmosferyczne”, „niż baryczny”, „wyż baryczny”, „izobara” - wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo-zmiennych oraz lokalnych , występujących na kuli ziemskiej - wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru - sporządza schemat wyżu i niżu barycznego - wskazuje na mapie świata obszary występowania różnorodnych rodzajów wiatrów - charakteryzuje rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji - stosuje ze zrozumieniem pojęci: „niż baryczny”, „wyż baryczny” - wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne, charakteryzuje je i podaje ich przykłady I I I . A t m o s f e r a i w o d y Z i e m i . 14. 16. Pada deszcz. - wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych - wyjaśnia terminy: „wilgotność powietrza”, „wilgotność względna”, „resublimacja” 17. Pogoda i klimat. - wyjaśnia terminy: „pogoda”, „ klimat” - wymienia czynniki klimatotwórcze - analizuje występowanie opadów na kuli ziemskiej na podstawie mapy stref klimatycznych - podaje przykładów obszarów charakteryzujących sie nadmiarem lub niedoborem opadów atmosferycznych - wymienia rodzaje opadów atmosferycznych ze względu na sposób powstawania - wykazuje zróżnicowanie klimatyczne na Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi - wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie - omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów atmosferycznych na Ziemi - rozpoznaje przedstawione na ilustracji opady i osady atmosferyczne - wyjaśnia na podstawie schematu procesy powstawania chmur, opadów i osadów atmosferycznych na kuli ziemskiej -charakteryzuje rodzaje chmur, a także opadów i osadów atmosferycznych - wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza - podaje różnice między klimatem a pogodą - charakteryzuje wpływ czynników klimatotwórczych na klimat - charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych, położonych w różnych strefach klimatycznych - stosuje ze zrozumieniem terminy: „pogoda”, „klimat” - charakteryzuje klimat górski - podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi - charakteryzuje strefy klimatyczne pod względem warunków sprzyjających działalności człowieka I V . W o d y z i e m i w o d y i A t m o s f e r a I I I . Z i e m i Rzeki świata. - omawia na podstawie schematu zasoby wodne Ziemi - wskazuje na mapie świata wybrane prądy morskie oraz wymienia ich nazwy - wymienia stany skupienia wody w przyrodzie i podaje przykłady ich występowania - wyjaśnia terminy: „ - wyjaśnia termin rzeka główna”, „przepływ” „dopływ”, „zlewisko”, - zaznacza na ilustracji „dorzecze”, „dział dorzecze, dział wodny i wodny” zlewisko - wskazuje na mapie - wymienia elementy świata najdłuższe rzeki dorzecza W o d y 19. - wymienia nazwy oceanów i wskazuje te oceany na mapie świata - podaje przykłady ruchów wody morskiej - wyjaśnia terminy: „kondensacja”, „parowanie”, „morze”, „zatoka”, „cieśnina” I V . Obieg wody w przyrodzie. Oceany i morza. Z i e m i 18. - omawia obieg wody w przyrodzie na podstawie schematu - dostrzega i wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi a zasoleniem wody morskiej - charakteryzuje przyczyny i skutki ruchów wody morskiej - charakteryzuje zjawisko El Niño - wymienia rodzaje i podaje przykłady zasilania rzek - podaje przykłady gospodarczego wykorzystania rzek - analizuje wykresy długości rzek i ich przepływu - wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi, a rodzajem zasilania rzek - charakteryzuje powodzie i podaje ich przykłady - stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „rzeka główna”, „dopływ”, „zlewisko”, „dorzecze”, „dział wodny” I V . W n ę t r z e Z i e m i i j e j r z e ź b i a r z e . Jeziora i bagna. Wody podziemne. - wyjaśnia terminy: „jezioro”, „ bagno”, „wieloletnia zmarzlina” - wyjaśnia terminy: „wody podziemne”, „źródło”, „wody artezyjskie”, „ gejzer” - wymienia różne typy genetyczne jezior - wymienia rodzaje wód podziemnych - analizuje budowę niecki artezyjskiej na podstawie ilustracji 21. - nazywa i wskazuje na mapie różne typy genetyczne jezior oraz obszary bagienna - podaje przykłady gospodarczego wykorzystania stawów i sztucznych zbiorników wodnych - podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych - wskazuje na mapie świata obszary występowania wód artezyjskich i gejzerów Powtórzenie wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Atmosfera i wody Ziemi . 22. Sprawdzian wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Atmosfera i wody Ziemi. 23. Budowa - wymienia warstwy wnętrza Ziemi. wnętrza Ziemi w kolejności od warstwy znajdującej się najgłębiej - wymienia metody badania wnętrza Ziemi - podaje różnicę między litosferą a skorupą ziemską - omawia na podstawie schematu budowę wnętrza Ziemi - wyjaśnia termin „prądy konwekcyjne” - charakteryzuje metody badania wnętrza Ziemi i podaje ich zastosowanie 24. Wśród minerałów i skał - wskazuje różnice między minerałem a skałą - podaje przykłady gospodarczego wykorzystania skał - podaje przykłady minerałów skałotwórczych - rozpoznaje skały i określa ich rodzaj 20. - wymienia nazwy wybranych skał i minerałów - wyjaśnia terminy: „skała”, „minerał” - omawia warunki powstawania bagien - wyjaśnia proces tworzenia się wód podziemnych - omawia procesy prowadzące do aktywności gejzerów - charakteryzuje wybrane rodzaje wód podziemnych - charakteryzuje różne typy genetyczne jezior i podaje ich przykłady - charakteryzuje niebezpieczeństwa związane z zanieczyszczanie wód podziemnych - charakteryzuje warstwy wnętrza Ziemi - omawia zróżnicowanie temperatury wnętrza Ziemi - charakteryzuje wybrane skały i warunki ich powstawania 25. Dzieje Ziemi - określa wiek Ziemi - wymienia nazwy er, zaczynając od najstarszej 26. Wulkanizm i trzęsienia ziemi. Jak powstały góry? - wymienia procesy wewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi - wyjaśnia terminy: „wulkan”, „lawa”, „magma”, „hipocentrum”, „epicentrum”, „Ognisty Pierścień Pacyfiku” - wymienia produkty erupcji wulkanicznej - wymienia nazwy orogenez i rodzaje gór - wyjaśnia terminy: „ruchy górotwórcze”, „góry fałdowe”, „góry zrębowe” - wymienia nazwy wielkich form ukształtowania powierzchni Ziemi - omawia na podstawie tabel i stratygraficznej najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej Ziemi - podaje przykłady skamieniałości przewodnich - podaje główne cechy płytowej budowy litosfery - wskazuje na mapie świata obszary aktywne sejsmicznie - wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie - wskazuje na mapie świata przykłady gór fałdowych , fałdowych wulkanicznych i zrębowych - nazywa okresy w dziejach Ziemi - omawia najważniejsze wydarzenia w historii Ziemi w poszczególnych erach - dostrzega zmiany w świecie organicznym w dziejach Ziemi - czyta tablice stratygraficzne i na ich podstawie wyciąga wnioski - omawia najważniejsze wydarzenia w poszczególnych erach dziejów Ziemi - omawia skutki wulkanizmu i trzęsień ziemi - omawia różnice między górami fałdowymi a zrębowymi - określa na podstawie danych statystycznych ukształtowanie powierzchni kontynentów - wskazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi - wymienia na podstawie schematu elementy budowy wulkanu - charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi - stosuje ze zrozumieniem terminy: „hipocentrum”, „epicentrum”, „orogeneza” - charakteryzuje na podstawie schematów mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych I V . W n ę t r z e Z i e m i r z e ź b i a r z e . i j e j 27. Niszczenie skał. Procesy krasowe . - wyjaśnia terminy: „wietrzenie”, „erozja” - wymienia rodzaje wietrzenia - wyjaśnia terminy: „krasowienie”, „erozja” - podaje rodzaje skał, które ulegają krasowieniu - wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi - podaje przykłady form krasowych występujących na powierzchni i w głębi Ziemi - wskazuje na mapie regiony, których występują zjawiska krasowe - charakteryzuje rodzaje wietrzenia i formy terenu powstałe w jego wyniku - charakteryzuje na podstawie ilustracji budowę jaskini oraz występujące w niej formy krasowe - rozpoznaje na ilustracjach formy terenu powstałe w wyniku wietrzenia - posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: „wietrzenie”, „erozja” - omawia procesy krasowe i wyjaśnia ,w jaki sposób powstają formy krasowe - posługuje się ze zrozumieniem terminami: „krasowienie”, „erozja” - rozpoznaje i opisuje formy rzeźby powstałe w wyniku działania procesów krasowych - charaktery zuch wybrane rodzaje ruchów masowych zapisuje reakcję chemiczną rozpuszczano skały wapiennej 28. Praca rzeki. Praca morza. - wymienia rodzaje ujść rzecznych - wyjaśnia terminy: „erozja wgłębna”, „erozja boczna”, „akumulacja” - wyjaśnia termin „abrazja” - podaje przykłady form powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności morza - wskazuje na mapie świata przykłady rzek posiadających ujście deltowe lub lejkowate - podaje przykłady form erozji i akumulacji rzecznej - wymienia najważniejsze typy wybrzeży morskich - wskazuje na mapie świata typy wybrzeży - wyjaśnia proces powstawania meandrów - omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt oraz ujść lejkowatych - omawia na podstawie ilustracji proces powstawania klifu i mierzei - przedstawia rzeźbotwórczą rolę rzeki w jej górnym, środkowym i dolnym odcinku - rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności rzeki - wyjaśnia genezę poszczególnych typów wybrzeży morskich - rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności morza - stosuje ze zrozumieniem pojęcia „spadek rzeki” oraz oblicza średni spadek rzeki- wyjaśnia pojęcia: „rewa”, „wał burzowy”, „ripplemarki” 29. Lodowce i lądolody. Działalność wiatru. - wyjaśnia pojęcie: „granica wiecznego śniegu” - wskazuje na mapie świata obszary występowania lądolodów - wyjaśnia terminy: „korazja”, „niecka deflacyjna”, „wydma paraboliczna”, „barchan”, „grzyb skalny” - wskazuje różnice między lodowcem górskim a lądolodem - dostrzega związek między warunkami klimatycznymi a występowaniem lodowców górskich i lądolodów na Ziemi - wskazuje na mapie wybrane pustynie - wymienia rodzaje pustyń ze względu na budowę i położenie - rozpoznaje i podpisuje na schemacie formy polodowcowe - wymienia przykłady form powstałych w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów - podaje przykłady form powstałych na skutek erozyjnej i akumulacyjnej działalności wiatru - wskazuje różnice między barchanem i wydmą paraboliczną 30. Powtórzenie wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Wnętrze Ziemi i jej rzeźbiarze . 31. Sprawdzian wiadomości i umiejętności uczniów z działu: Wnętrze Ziemi i jej rzeźbiarze. - przedstawia rzeźbotwórczą rolę lodowców górskich i lądolodów - stosuje ze zrozumieniem pojęcie: „granica wiecznego śniegu” - rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów - przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru - określa genezę wybranych pustyń - rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru - wyjaśnia wpływ zmian klimatycznych na zmiany powierzchni pokrywy lodowej - omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru - wskazuje na mapie świata obszary zagrożone pustynnieniem V . B i o s f e r a 32. Gleby. Sfera życia - wyjaśnia terminy: „gleba”, „żyzność gleby” - wymienia czynniki glebotwórcze - wymienia najważniejsze rodzaje gleb strefowych i astrefowych na Ziemi - wskazuje i nazywa poziomy glebowe na profilu glebowym - nazywa główne strefy roślinne na kuli ziemskiej i wskazuje je na mapie świata - charakteryzuje poziomy glebowe - charakteryzuje poszczególne strefy roślinne występujące na Ziemi - wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi - uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania glebami
