1. Nici i kierunek ich syntezy
Nici kwasów nukleinowych (zarówno DNA jak i RNA) powstają podczas syntezy, która
przebiega od ich końca 5′ > > > w kierunku 3′ (czyli nić zawsze przyrasta tylko na końcu 3′).
Łańcuchy polipeptydowe (białka) są syntetyzowane w kierunku od końca aminowego (N) >
> > do karboksylowego (C) (czyli łańcuch zawsze przyrasta tylko na końcu C).
Mnemotechnika: starszy koniec jest zimny (niebieski), nowy koniec (tam gdzie dodawane
są nowe reszty aminokwasowe / nowe nukleotydy) jest gorący (czerwony).
DNA
Nić kodująca
(kodony)
5′ > > > - - - - - - T T C - - - - - - > > > 3′
Nić matrycowa
3′ < < < - - - - - - A A G - - - - - - > > > 5′
(Antykodony)
mRNA
Matryca
(kodony)
tRNA
Transfer
3′ < < < A A G < < < 5′
(Antykodony)
Białko Aminokwas
5′ > > > - - - - - - U U C - - - - - - > > > 3′
Koniec aminowy > > > Fenyloalanina > > > Koniec karboksylowy
Jak ilustruje to przedstawiony powyżej schemat, matrycowe RNA ulegają syntezie w sposób
komplementarny i antyrównoległy do nici matrycowej (antykodonów) DNA. Dzięki temu mRNA
składa się z kodonów analogicznych do tych w nici kodującej DNA. Do kodonów mRNA przyłączają się
antykodony tRNA pełniąc funkcję adaptera pomiędzy każdą kodującą trójką nukleotydów a
kodowanym przez nią aminokwasem, w sposób zgodny z kodem genetycznym:
3. Kod genetyczny
Kod genetyczny (mRNA)
Pozycja 1
(koniec
5')
Pozycja 2 (środkowa)
U
C
U
Phe F
Phe F
Leu L
Leu L
Ser S
Ser S
Ser S
Ser S
Cys C
Tyr Y
Cys C
Tyr Y
stop
stop
Trp
stop
W
U
C
A
G
C
Leu L
Leu L
Leu L
Leu L
Pro P
Pro P
Pro P
Pro P
His H
His H
Gln Q
Gln Q
Arg R
Arg R
Arg R
Arg R
U
C
A
G
A
Ile I
Ile I
Ile I
Met
M
Thr T
Thr T
Thr T
Thr T
Asn
N
Asn
N
Lys K
Lys K
Ser S
Ser S
Arg R
Arg R
U
C
A
G
Val V
Val V
Val V
Val V
Ala
A
Ala
A
Ala
A
Ala
A
Asp
D
Asp
D
Glu E
Glu E
Gly G
Gly G
Gly G
Gly G
U
C
A
G
G
A
G
Pozycja 3
(koniec
3')
