receptura

RECEPTURA
i FARMAKOLOGIA OGÓLNA
dr n.med. Marta Jóźwiak-Bębenista
Zakład Farmakologii UM w Łodzi
1
Receptura i Farmakologia ogólna
PLAN ćwiczeń 1-3:
• Wyjaśnienie podstawowych pojęć stosowanych w recepturze
• Nazwy leków
• Jednostki masy i objętości oraz miary przybliżone stosowane
w recepturze
• Dawki leków, dawkowanie u osób dorosłych, dzieci i u osób
starszych. Przeliczanie dawek
• Leki z wykazu A, B, P i N
• Recepta. Uprawnienia oraz obowiązki lekarzy i farmaceutów.
Elementy istotne na recepcie
• Zapisywanie leków recepturowych
• Zapisywanie leków gotowych
2
RECEPTURA
• RECEPTURA
FARMACEUTYCZNA
• RECEPTURA LEKARSKA
3
•
•
•
•
•
•
•
•
SUROWIEC FARMACEUTYCZNY
LEK
LEK MAGISTRALNY
LEK OFICYNALNY
LEK GOTOWY (SPECYFIK)
LEK ORYGINALNY
LEK ODTWÓRCZY (GENERYK)
LEK OTC (ang. Over The Counter drug)
4
INFORMACJE O LEKACH
• Rejestr produktów leczniczych dopuszczonych
do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej
• Urzędowy Spis Leków (USL)
• Farmakopea (Europejska VII, Polska IX)
• Pharmindex
• Leki Współczesnej Terapii
5
Nazwa leku
 Nazwa
chemiczna
 Nazwa
rodzajowa (międzynarodowa)
 Nazwa
handlowa
 Nazwa
zwyczajowa
(potoczna)
6
Podział środków leczniczych wg FP w
zależności od stopnia bezpieczeństwa
• Wykaz A VENENA
• Wykaz B SEPARANDA
• Wykaz N NARCOTICA
7
Podział środków odurzających,
psychotropowych i prekursorów w
zależności od stopnia ryzyka
powstawania uzależnienia
8
Clonazepam
Nitrazepam
Oxazepam
Lorazepam
Midazolam
Estazolam
Tetrazepam
9
10
Dawka
•
•
•
•
•
•
•
Dawka zwykle stosowana
Dawka progowa (minimalna)
Dawka lecznicza (terapeutyczna)
Dawka maksymalna
Dawka uderzeniowa
Dawka toksyczna
Dawka śmiertelna
Wyrażanie dawek:
g
mg
%; ‰
j.m.
ppm
ml
• Dawka jednorazowa pro dosi
• Dawka dobowa pro die
11
12
Obliczanie dawek u dzieci
13
Miary domowe:
• łyżeczka do herbaty - 5ml
• łyżka deserowa - 10 ml
• łyżka stołowa - 15 ml wody
• 1ml r-ru wodnego = 20 kropli
RECEPTA
15
Superscriptio (Inscriptio) –
nagłówek recepty
Dane zakładu leczniczego
lub lekarza
Nomen medici
Podpis i pieczątka lekarza
Data wystawienia recepty
16
Nomen aegroti – dane
dotyczące chorego
• Imię i nazwisko
• Adres
• Do lat 18 – wiek
• PESEL
• Dodatkowe
uprawnienia
17
Praepositio (Invocatio)
• Recipe - weź
18
Praescriptio (Ordinatio)
• Nazwa i dawka
środków
farmaceutycznych –
lek recepturowy
• Nazwa i dawka
(stężenie) leku
gotowego
19
Subscriptio
• Wskazówki dla
farmaceuty odnośnie
postaci leku, ilości i
opakowania
20
Signatura
• Wskazówki dla
pacjenta
– Droga podania leku
– Sposób dawkowania
 Dawka jednorazowa
 Częstotliwość
dawkowania
– Okres stosowania
leku
21
Kolejność zapisywania surowców
farmaceutycznych
• remedium cardinale – lek główny, najsilniej
działający
• adiuvans – lek wspomagający działanie leku
głównego
• corrigens – środek poprawiający smak,
zapach lub wygląd leku
• vehiculum – środek niezbędny do
sporządzenia odpowiedniej postaci leku
22
Recepta
narkotyczna
= Recepta
specjalnego
zarachowania
23
•
•
•
•
Ważność recepty
Kto może wypisywać recepty?
Ile leków na jednym blankiecie recepturowym?
Brak opakowania/dawki
• aa
• ad
• q.s
24
Przydatne linki
•
•
•
•
•
www.pharmindex.pl
www.mp.pl
www.rxlist.com
www.urpl.gov.pl
http://leki-informacje.pl
25
LEKI
•
•
•
•
•
magistralne
proszki
maści, pasty, mazidła
czopki, globulki
leki płynne (r-ry do użytku
zewnętrznego, r-ry do
użytku wewnętrznego: do
dawkowania kroplami,
łyżkami i łyżeczkami;
zawiesiny, mieszanki)
leki galenowe
gotowe
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
tabletki, drażetki, kapsułki
granulaty
maści, żele, pasty
czopki, globulki
leki płynne (r-ry do użytku zewnętrznego,
r-ry do użytku wewnętrznego:
do dawkowania kroplami, łyżkami i
łyżeczkami; zawiesiny, syropy, emulsje)
ampułki, fiolki
aerozole
wlewki doodbytnicze
plastry transdermalne
26
PROSZKI Pulvis; Pulveres
Proszki dzielone
(proste i złożone)
• do użytku
wewnętrznego
Proszki niedzielone
(proste i złożone)
• do użytku
wewnętrznego
• do użytku
zewnętrznego
27
28