Untitled - Epilepsy Connections

Padaczka –
Wprowadzenie
Przyczyny
U niektórych osób określenie przyczyn
wystąpienia padaczki może być
niemożliwe. W innych przypadkach
przyczyna może być wyraźna, np:
l czynniki genetyczne
l uszkodzenie mózgu, np. z powodu
obrażeń przy porodzie, wypadków,
pobicia, nadużywania alkoholu/
narkotyków
l zaburzenia neurologiczne, np. udar
mózgu, choroba Alzheimera
l zakażenia i stany gorączkowe, np.
zapalenie opon mózgowych, różyczka,
zapalenie mózgu
l guzy łagodne i złośliwe
l niski próg pobudliwości drgawkowej
– mózg niektórych osób jest bardziej
podatny na wystąpienie napadów
padaczkowych, niż mózg innych osób
Napady padaczkowe
Każdy człowiek inaczej przeżywa padaczkę
i napady. Większość napadów mija w ciągu
kilku minut, a nawet krócej i chory szybko
odzyskuje siły.
Niektóre napady padaczkowe:
l występują tylko podczas snu
l mogą być wywołane przez błyskające/
migoczące światła, kształty i wzory
geometryczne sprawiające wrażenie
poruszających się (padaczka
fotogenna – dotyczy tylko 5% chorych
na padaczkę. Więcej informacji
można uzyskać z ulotki na naszej
stronie internetowej
www.epilepsyconnections.org.uk)
l można pomylić z innymi
dolegliwościami, np. omdleniem lub z
zachowaniem się po spożyciu alkoholu/
użyciu narkotyków
l może wywołać brak snu, pominięcie
posiłków, może to być także reakcja na
stres/lęk, gorączkę, nadmiar alkoholu.
Rodzaje napadów padaczkowych
Napady dzielą się na 2 szerokie kategorie:
Napady częściowe (ogniskowe)
Dotyczą tylko części mózgu, świadomość
może być zmieniona, ale nie ma utraty
przytomności. Do napadów padaczkowych
tej kategorii należą:
l
Napady częściowe proste/aura
(ogniskowe) – dana osoba może
doświadczać niezwykłych wrażeń
i/lub ruchów w jednej części ciała,
np. mrowienie lub drgania, bez utraty
przytomności.
l
Napady częściowe złożone –
zaburzenia świadomości lub utrata
przytomności. Chory może doświadczać
dziwnych odczuć i zachowywać się
w niezwyczajny sposób.
l
Napady wtórnie uogólnione –
rozpoczynają się w jednej części
mózgu jako napady częściowe proste
(ogniskowe) lub częściowe złożone,
a następnie rozprzestrzeniają się na
cały mózg.
Napady uogólnione
Dotyczą całego mózgu, czasem występuje
utrata przytomności. Do napadów
padaczkowych tej kategorii należą:
l
Napady nieświadomości – przez kilka
sekund chory ma nieobecny wzrok, nie
odpowiada i nie zdaje sobie sprawy
z tego, że ma napad. Stan taki może
się powtarzać i można go pomylić
z marzeniami dziennymi.
l
Napady miokloniczne – rytmiczne
skurcze mięśni, obejmujące część i/lub
całe ciało.
l
Napady toniczno-kloniczne – chory
sztywnieje, ma skurcze mięśni lub
drgawki, traci przytomność i może
upaść. Może utracić kontrolę nad
opróżnianiem pęcherza i jelit i przygryźć
sobie język lub wewnętrzną część ust.
l
Napady toniczne – chory może
zesztywnieć i upaść oraz doznać
krótkotrwałej utraty przytomności.
l
Napady atoniczne – chory traci
napięcie mięśniowe i upada na ziemię.
Stan padaczkowy (seria napadów,
napady przedłużone)
Stan padaczkowy stwierdza się, gdy napad
padaczkowy trwa 30 minut lub dłużej, bądź
przyjmuje formę trwającej łącznie 30 minut
lub dłużej serii krótszych napadów bez
okresów odzyskania przytomności lub
z bardzo krótkimi okresami odzyskania
przytomności. Jest to stan nagłego
zagrożenia zdrowotnego, ponieważ
im dłużej trwa napad, tym mniejsze
prawdopodobieństwo, że sam ustąpi. Jest
również mniej prawdopodobne, że ustąpi
po podaniu leków interwencyjnych.
Każdy rodzaj napadu padaczkowego
może przerodzić się w stan padaczkowy,
ale najbardziej niebezpieczne są napady
drgawkowe toniczno-kloniczne.
Większość autorytetów medycznych
zaleca podanie leków interwencyjnych,
kiedy napady trwają ponad 5 minut.
Niezależnie od rodzaju napadu
padaczkowego, jeśli trwa on dłużej niż
5 minut, należy wezwać karetkę pogotowia.
Nigdy nie należy czekać, aż minie
30 minut, żeby zadzwonić po karetkę.
Stan padaczkowy może doprowadzić do
uszkodzenia mózgu lub śmierci.
Nagły niespodziewany zgon w padaczce
Niezmiernie ważne jest, aby wiedzieć,
że istnieje niewielkie ryzyko zgonu
z powodu padaczki, np. w wyniku
napadu padaczkowego lub wypadku
spowodowanego przez taki napad.
W niektórych przypadkach nie ma
wyraźnej przyczyny śmierci chorego
na padaczkę, taka sytuacja nazywa się
nagłym niespodziewanym zgonem w
padaczce.
Czynniki ryzyka wystąpienia nagłego
niespodziewanego zgonu mogą podnosić:
l Napady padaczkowe niesłabnące
ani nieustępujące po podaniu
leków przeciwpadaczkowych (LPP),
w szczególności napady tonicznokloniczne.
l Napady padaczkowe występujące
podczas snu lub gdy chory przebywa
sam.
l Stan padaczkowy – napady padaczkowe
trwające 30 minut lub dłużej, bądź
przyjmujące formę trwającej łącznie
30 minut lub dłużej serii krótszych
napadów bez okresów odzyskania
przytomności lub z bardzo krótkimi
okresami odzyskania przytomności.
l Nieprzyjmowanie leków
przeciwpadaczkowych przepisanych
przez lekarza lub nagłe i częste zmiany
przyjmowanych leków.
Najskuteczniejszym sposobem
zmniejszenia ryzyka nagłego
niespodziewanego zgonu jest
maksymalne ograniczenie liczby napadów
padaczkowych, czyli należy zawsze
przyjmować przepisane leki, nigdy nie
przerywać ich przyjmowania, ani nie
zmieniać leków bez uprzedniej konsultacji
z lekarzem rodzinnym lub specjalistą
i unikać sytuacji, o których wiadomo,
że mogą wywoływać napady.
Diagnoza
Bardzo ważne jest zapisywanie jak
największej ilości informacji o napadach,
gdyż może pomóc to w postawieniu
poprawnej diagnozy. Takie zapiski
również pomagają lekarzowi-specjaliście
zajmującemu się leczeniem padaczki
w monitorowaniu postępu i określeniu
możliwych czynników wyzwalających
napady. Epilepsy Connections udostępnia
specjalnie zaprojektowane dzienniki,
które ułatwiają zapisywanie informacji
o napadach.
Ważne jest poproszenie lekarza
pierwszego kontaktu o skierowanie do
specjalisty zajmującego się padaczką,
ponieważ padaczkę może być trudno
zdiagnozować i można ją pomylić
z innymi chorobami. Specjalista bierze
pod uwagę wiele czynników, z których
najważniejszym jest opis napadów
przedstawiony przez naocznego świadka,
więc jeśli to możliwe, należy go zabrać
na wizytę.
Badania
Zazwyczaj badania wykonuje się w celu
znalezienia przyczyny padaczki, a nie
w celu postawienia diagnozy. Większość
osób zostanie poddana badaniu bez
konieczności hospitalizacji. Nie każdy
będzie wymagał przeprowadzenia części
lub wszystkich z poniższych badań:
EEG (Elektroencefalografia) – bezbolesne
badanie, podczas którego zapisywana
jest elektryczna czynność mózgu w celu
zidentyfikowania jakichkolwiek zaburzeń
aktywności fal mózgowych.
Badanie MR (Obrazowanie metodą
rezonansu magnetycznego) – skanowanie
mózgu za pomocą pól magnetycznych
w celu zidentyfikowania bardzo małych
zmian i blizn.
Badanie TK (Tomografia komputerowa)
– obrazowanie mózgu w płaszczyźnie
poprzecznej, czasem dożylnie
wstrzykiwany jest barwnik, aby uzyskać
lepszą widoczność szczegółów.
EKG (Elektrokardiografia) – rejestracja
czynności mięśnia sercowego, niekiedy
może wykryć choroby serca, które mogą
prowadzić do napadów.
Badania krwi mogą być wykonane
w celu sprawdzenia ogólnego stanu
zdrowia i zidentyfikowania innych stanów
chorobowych, np. cukrzycy.
Leczenie
Po potwierdzeniu diagnozy padaczki
zostanie opracowany plan leczenia.
Leki przeciwpadaczkowe (LPP)
LPP stanowią zazwyczaj leczenie
pierwszego rzutu padaczki. U większości
osób napady padaczkowe ograniczane są
za pomocą LPP, ale opanowanie napadów
może wymagać czasu. LPP nie leczą
padaczki, ale mają na celu powstrzymanie
napadów. (Zobacz naszą broszurę o LPP).
Inne metody leczenia
Zabieg operacyjny
Zabieg operacyjny ma zastosowanie
tylko w niektórych rodzajach
napadów i jest skuteczny jedynie
w przypadku niewielkiego procenta
chorych na padaczkę. W czasie oceny
przedoperacyjnej osoby potencjalnie
nadające się do przeprowadzenia zabiegu
operacyjnego zostaną poddane różnym
badaniom, które mogą zająć do roku lub
nawet więcej czasu.
Zabieg operacyjny polega na usunięciu
lub oddzieleniu od siebie obszarów
mózgu, w których rozpoczyna się
aktywność padaczkowa, pod warunkiem,
że nie spowoduje to niedopuszczalnego
uszkodzenia lub niepełnosprawności i że
nie występują inne problemy zdrowotne.
Stymulator nerwu błędnego
Stymulator nerwu błędnego to niewielkie
urządzenie wszczepiane chirurgicznie
w okolicę lewego obojczyka.
Stymulator zostaje przytwierdzony do
nerwu błędnego i jest zaprogramowany
w taki sposób, aby przesyłać do mózgu
elektryczne informacje powodujące
zmniejszenie częstotliwości i czasu
trwania napadów.
Większość osób z takim implantem nadal
będzie musiała przyjmować LPP.
Dieta ketogenna
Dieta ketogenna to leczenie oparte na
przyjmowaniu pożywienia o wysokiej
zawartości tłuszczu a niskiej zawartości
węglowodanów. Przepisuje ją specjalista
zajmujący się leczeniem padaczki,
a następnie monitoruje dietetyk.
Najczęściej zaleca się ją dzieciom,
u których leczenie napadów za pomocą
LPP nie przynosi zadowalających
rezultatów. Jednak niedawno
przeprowadzone badania wykazały
również pewne sukcesy w leczeniu
pacjentów dorosłych.
Więcej informacji można uzyskać
na stronach internetowych:
www.epilepsyresearch.org.uk
www.matthewsfriends.org
Pozycja bezpieczna
Nie należy stosować tej metody, jeśli sądzimy, że osoba nieprzytomna może mieć
uraz szyi, pleców lub któregoś odcinka kręgosłupa.
1
2
3
4
Najpierw należy się upewnić,
że nieprzytomny oddycha.
Przed ułożeniem nieprzytomnego
w przedstawionej na rysunkach
„pozycji bezpiecznej”, należy
delikatnie unieść tył jego głowy.
Należy ułożyć nogę i rękę
w odpowiedniej pozycji.
Należy obrócić nieprzytomnego
na bok, zginając nogę pod kątami
prostymi do ciała.
Pozycja ostateczna. Należy pozostać
z nieprzytomnym, dopóki nie odzyska
przytomności.
Pierwsza pomoc w
napadach padaczkowych
Należy trzymać pod ręką listę kontaktów
na wypadek wystąpienia zagrożenia, np.
do rodziny, lekarza, opiekunów, sąsiadów,
zawierającą opis napadów i informacje, jak
należy postępować w sytuacji zagrożenia.
Przed, w trakcie i po wystąpieniu napadu
padaczkowego zasadnicze znaczenie
ma udzielenie pomocy i wsparcie, a przy
tym należy pomóc pacjentowi zachować
godność.
Pierwsza pomoc w napadach tonicznoklonicznych
1. Gdy rozpoczynają się napady:
l zapisz godzinę
l zrób miejsce wokół chorego
l podłóż mu poduszkę pod głowę, aby
zapobiec urazom głowy i twarzy
l rozluźnij ciasny krawat, apaszkę, paski
itp. i zdejmij okulary
l w miarę możliwości obróć chorego
na bok, aby zachować drożność dróg
oddechowych
l jeśli chory jest na wózku inwalidzkim,
rozluźnij pasy bezpieczeństwa wokół
klatki piersiowej i nóg
l uspokój pozostałe osoby i wyjaśnij im,
co robisz.
2. Podczas napadów NIE:
l powstrzymuj ani nie ograniczaj ruchów
chorego
l umieszczaj niczego w ustach ani nie
próbuj usunąć protez dentystycznych,
chyba że blokują drożność dróg
oddechowych
l podawaj napojów, ani leków
l przemieszczaj chorego, chyba że
znajduje się w sytuacji zagrożenia,
np. w wodzie, w pobliżu ognia.
3. Po ustaniu ruchów:
l ułóż chorego wygodnie na boku
l dopilnuj, żeby drogi oddechowe były
drożne – wytrzyj z jamy ustnej nadmiar
śliny i sprawdź, czy wymiociny lub
protezy nie blokują gardła
l z tyłu chorego ułóż coś miękkiego,
np. poduszkę, zwinięty płaszcz, aby
nie dopuścić do obrócenia się chorego
na plecy
l po odzyskaniu przez chorego
przytomności uspokój go i powiedz mu,
co się stało
l sprawdź, czy chory nie doznał urazów
i w razie konieczności udziel pierwszej
pomocy
l obserwuj chorego i pozostań z nim do
całkowitego odzyskania przez niego
przytomności
l zapewnij prywatność i zaoferuj pomoc,
szczególnie, jeśli chory utracił kontrolę
nad opróżnianiem pęcherza i jelit
l zapisz informacje o napadzie.
Pierwsza pomoc w napadach
padaczkowych innych rodzajów
Napady toniczne, atoniczne i
miokloniczne
l sprawdź, czy nie wystąpiły urazy, w razie
potrzeby udziel pierwszej pomocy
l pozostań z chorym do czasu odzyskania
przez niego przytomności, uspokój.
Napady nieświadomości
l odsuń chorego od wszelkich źródeł
bezpośredniego zagrożenia
l chory mógł pominąć ważne informacje
– sprawdź.
Napady częściowe proste (ogniskowe)
l odsuń chorego od wszelkich źródeł
bezpośredniego zagrożenia
l bądź wyrozumiały i dodawaj choremu
otuchy.
Napady częściowe złożone
l nie ograniczaj ani nie próbuj rozpraszać
uwagi chorego
l delikatnie odsuń chorego od wszelkich
źródeł bezpośredniego zagrożenia
l obserwuj chorego do czasu odzyskania
przez niego przytomności.
Sytuacje zagrożenia – Kiedy wezwać
pomoc medyczną:
ZADZWOŃ pod nr 999 jeżeli:
l jest to pierwszy znany napad
padaczkowy chorego
l napad trwa dłużej niż 5 minut
l napady toniczno-kloniczne następują
po sobie bez okresu odzyskania pełnej
świadomości między nimi
l chory nie odzyskuje przytomności
l podejrzewasz, że chory się zranił
l masz obawy w związku z barwą
skóry/sposobem oddychania chorego
l przez dłuższy czas po wystąpieniu
napadu chory jest niezwykle splątany
i zdezorientowany
l chory mógł wdychać wodę.
Epilepsy Connections zapewnia:
l informacje na temat padaczki i całej gamy schorzeń powiązanych oraz wsparcie
pozwalające na zapewnienie bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia chorego na
padaczkę
l informacje w języku rodzimym, dostarczane przy uwzględnieniu odmienności
kulturowych i wsparcie dla dotkniętych padaczką osób z mniejszości etnicznych
l poradnictwo w zakresie kwestii mieszkaniowych, zasiłków finansowych, transportu
i podróży, sposobów radzenia sobie z padaczką w domu, w szkole podstawowej,
średniej, na uniwersytecie lub w pracy
l wsparcie i udzielanie wskazówek w zakresie bezpieczeństwa - indywidualne, rodzinne
i grupowe
l współpraca ze specjalistami przy zaspokajaniu potrzeb związanych z padaczką
l interaktywne pogadanki dla uczniów z dowolnych grup wiekowych, jak również sesje
informacyjne dotyczące padaczki, przeznaczone dla nauczycieli i personelu szkolnego
l Szkolenia dla opiekunów płatnych i bezpłatnych w zakresie wiedzy o padaczce oraz
leków stosowanych doraźnie
l możliwości pomocy ochotniczej
l regularne zajęcia społeczne dla osób dorosłych i dzieci
l regularne sesje na temat padaczki, pamięci, budowania zaufania oraz pierwszej
pomocy dla chorych na padaczkę i ich rodzin
l usługi zapoznawcze dla chorych na padaczkę, mieszkających na terenie NHS Greater
Glasgow & Clyde Health Board.
Szczegółowe informacje na temat dodatkowych usług i wydarzeń w pobliżu swojego
miejsca zamieszkania można znaleźć na naszej stronie internetowej
www.epilepsyconnections.org.uk
Epilepsy Connections wydaje także kwartalny biuletyn, z którym można się zapoznać
na naszej stronie internetowej. Można też pobrać go na swój komputer. Aby wpisać się
na listę subskrybentów kwartalnika, prosimy o skontaktowanie się z naszym biurem.
Head Office
100 Wellington Street
Glasgow G2 6DH
t: 0141 248 4125
f: 0141 248 5887
Forth Valley Fieldwork Service
Administration Offices
Falkirk Community Hospital
Westburn Avenue
Falkirk FK1 5SU
t: 01324 673750
[email protected]
www.epilepsyconnections.org.uk