Inwazyjna choroba meningokokowa

Inwazyjna choroba meningokokowa
Sytuacja epidemiologiczna
w województwie dolnośląskim
Dział Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu
Wrocław, 18.06.2007
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Inwazyjna choroba meningokokowa
wywoływana jest przez Gram(-) tlenowe
ziarniaki, dwoinki z gatunku Neisseria
meningitidis (meningokoki).
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• Choroba meningokokowa (UE)
„Definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru
epidemiologicznego (wersja robocza 3, grudzień 2004) PZH”
Klasyfikacja przypadków
– Prawdopodobny
– Potwierdzony
• kryteria laboratoryjne:
» wyizolowanie Neisseria meningitidis
» wykrycie kwasu nukleinowego
» wykazanie N.meningitidis w badaniu mikroskopowym
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Postaci kliniczne inwazyjnej choroby meningokokowej
(IChM)
 zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
 posocznica (5-20%)
 zapalenie płuc
 ropne zapalenie stawów
 zapalenie osierdzia
 zapalenie kości, szpiku kostnego
 zapalenie ucha środkowego, gardła, spojówek
Klasyfikacja Neisserii meningitidis
•
Meningokoki podzielono na 13 grup serologicznych,
A, B, C, Y, W 135 - odpowiadają za prawie wszystkie
przypadki zachorowań
•
Polska i Europa: najczęściej występują meningokoki grupy
BiC
•
Różne typy i podtypy serologiczne oraz immunotypy
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• Zakażenia Neisseria meningitidis są jedną
z najczęstszych przyczyn zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych na świecie
• Epidemie wywoływane są głównie przez
szczepy z grupy A i C.
• Szczepy grupy B są najczęściej związane
z zachorowaniami sporadycznymi.
Klasyfikacja Neisserii meningitidis
• Meningokoki podzielono ze względu na:
• Polisacharyd otoczki
• Białko błony zewnętrznej OMPs klasy 2 i 3 Porin B
(na 8 serotypów:1,2a,2b,4,14,15,21,22)
• Białko błony zewnętrznej OMPs klasy 1 Porin A
(na 14 serotypów)
Klasyfikacja Neisserii meningitidis
•
•
Typy elektroforetyczne (ET) – ustalane na
podstawie ruchliwości elektroforetycznej
wybranych siedmiu enzymów
Typy sekwencyjne (ST) – ustalane na podstawie
sekwencji nukleotydowej fragmentów siedmiu
genów (multi-locus sequence typing, MLST)
MLST pozwala określić przynależność
poszczególnych izolatów do tzw.
kompleksów klonalnych (CC)
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Czynniki zjadliwości N.meningitidis

Otoczka polisacharydowa

Proteazy aktywne wobec IgA

Pile

Zmienność antygenowa (switching)

LPS - endotoksyna

Białka błony zewnętrznej

Pozyskiwanie żelaza z transferyny
Najgroźniejsze kompleksy klonalne
N. meningitidis w Polsce
• ST-11/ET-37
complex (epidemiczny, pandemiczny – grupa C
• ST-8/A4
cluster (epidemiczny) – grupa C
• ST-103
complex (epidemiczny) – grupa C (ST-5133)
• ST-32/ET-5
complex (epidemiczny) – grupa B
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Meningokoki bytują w jamie nosowo-gardłowej
i są przenoszone drogą kropelkową podczas
kichania lub kaszlu, bezpośredni kontakt
(pocałunek) lub także pośredni kontakt z osobą
zakażoną (picie ze wspólnego naczynia,
palenie jednego papierosa, jedzenie wspólnej
kanapki).
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Meningokoki:
– nie przeżywają poza organizmem człowieka
– wykazują dużą wrażliwość na wysychanie i niższą
temperaturę
– zakażenia mogą być trudne do rozpoznania
w pierwszej fazie choroby
– objawy występujące przy zapaleniu opon mózgowordzeniowych i posocznicy meningokokowej różnią się
w przypadku niemowląt, starszych dzieci i osób
dorosłych.
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Objawy występujące u niemowląt:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
gorączka – dłonie i stopy mogą być zimne,
brak apetytu, wymioty, biegunka,
rozpaczliwy płacz, kwilenie,
rozdrażnienie,
odgięcie głowy do tyłu,
osłupienie,
pulsujące ciemiączko,
senność,
wybroczyny (plamy) na skórze
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Objawy występujące u dorosłych i starszych dzieci:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
wymioty
gorączka
gól głowy
sztywność karku
światłowstręt
senność
bóle stawów
drgawki
mogą występować także: zimne dłonie i stopy
przy jednoczesnej wysokiej gorączce oraz wybroczyny na skórze
(wysypka krwotoczna)
Inwazyjna choroba meningokokowa
Wysypka krwotoczna występuje w postaci drobnych
czerwonych punkcików, które:
– nie bledną pod naciskiem
– mogą wystąpić na każdej części ciała
– w późniejszych stadiach choroby punkty te zlewają się w duże
plamy
– czasem występuje na powierzchni gałek ocznych,
w miejscach częściowo zakrytych powiekami.
Inwazyjna choroba meningokokowa
Wysypka krwotoczna
Inwazyjna choroba meningokokowa
„Test szklankowy” - przyciskamy bok szklanki
do zmian na skórze - w przypadku zakażenia
meningokokowego plamki nie bledną pod
naciskiem
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Cytokiny:
– przyśpieszenie akcji serca,
– obniżenie lub znaczne podwyższenie
temperatury,
– uszkodzenie wyściółki naczyń krwionośnych,
powstają zakrzepy szczególnie w małych
naczyniach
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Zaburzenia krzepnięcia:
– niedotlenienie tkanek
– zatrucie tkanek produktami przemiany
materii
– uszkodzenie naczyń
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Uszkodzenie naczyń:
– przepuszczanie osocza krwi do tkanek
– obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
– wybroczyny na skórze
– upośledzenie lub nawet wyłączenie pracy
narządów
– zgon
Inwazyjna choroba meningokokowa
• Leczenie inwazyjnej choroby
meningokokowej wymaga:
– natychmiastowego leczenia antybiotykami,
– chemioprofilaktyki (najlepiej w ciągu 24
godzin) u osób, które miały bardzo bliski
kontakt z chorym
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
 ekspozycja
na szczep
 kolonizacja
nosogardła
 przejście
przez bł. śluzową
 przeżycie
i namnożenie się
bakterii we krwi (sepsa)
 pokonanie
 mózg
bariery krew-
rozwój
zakażenia
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• Wyłączny, naturalnym rezerwuar meningokoków -
człowiek
• Źródła zakażenia: chory albo bezobjawowy nosiciel
• Meningokoki kolonizują jamę nosowo-gardłową
• Nosicielstwo: ok. 2 - 25 %, w środowiskach zamkniętych
40 – 80 %
• Stosunkowo niska zakaźność – podczas epidemii 1/1000
do 1/5000
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• Okres wylęgania: 2-10 dni, na ogół 3-4 dni
• Śmiertelność 9 -12% (posocznica: 20-80%)
• Zachorowania wywołane przez meningokoki występują najczęściej
zimą i wiosną
• W około 10 – 50 % przypadków występuje wysypka krwotoczna – głównie
na skórze tułowia, kończyn, rzadziej na twarzy, dłoniach lub podeszwach
(wykwity utrzymują się kilka dni)
• Choroba może mieć przebieg piorunujący prowadzący w ciągu kilku
godzin do zgonu
• W Polsce u ok. 6 -13 % osób po przebyciu choroby pozostają trwałe
uszkodzenia (m.in. powikłania neurologiczne, głuchota - 10%
ozdrowieńców)
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Epidemie

głównie grupy A i C, (USA – Y), W135
A – np. 1996 – meningitis belt – 250.000
przypadków, 25.000 zgonów (dane WHO)
C – np. Kanada, Czechy, USA, Hiszpania
W135 – np. 2000 - Mekka, meningitis belt,

rzadziej grupa B – np. Dania, Norwegia,
Kuba, Brazylia
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• W Europie niektóre kraje zostały szczególnie dotknięte
zachorowaniami wywoływanymi przez meningokoki grupy C,
należą do nich: Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna,
Islandia, Hiszpania, Szwajcaria, Czechy i Słowacja
• W Wielkiej Brytanii w roku 1999 zgłoszono 1.530
przypadków (150 zakończyło się śmiertelnie!)
•
W Niemczech co roku notuje się ok. 800 zachorowań.
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat są, w porównaniu do
innych grup wiekowych narażone najbardziej
• Drugi szczyt zachorowań jest notowany u młodzieży między
14 a 19 rokiem życia
• Ryzyko infekcji wzrasta w zbiorowiskach ludzkich, ogniska
epidemiczne dotyczą zazwyczaj środowisk zamkniętych tj.
szkoły, przedszkola, domy dziecka, akademiki, koszary,
więzienia
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Inwazyjna choroba meningokokowa
- zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych;
- zapalenie mózgu
- i/lub posocznica (sepsa);
• W 10% przypadków posocznica występuje bez jednoczesnego
zajęcia OUN.
Posocznica:
• śmiertelność wynosi ok.10-13 %
• sepsa meningokokowa o przebiegu piorunującym,śmiertelność do 50%.
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Zapadalność
• Kraje rozwinięte - 1-3/100 000
• Kraje rozwijające się - 25/100 000
• Epidemie w Afryce – 100-1000/100 tys. (co 8-12 lat)
• Europa – 1,1/100 tys.
• Polska – 0,3/100 tys. (2004 r.) meningitis
• Polska -0,54 (2005) IChM
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
• W Polsce i w Europie ponad 90% wszystkich
zachorowań wywołują meningokoki należące do
grup serologicznych B i C
• W ostatnich latach obserwuje się znaczny
wzrost przypadków z wysoką śmiertelnością
wywoływanych przez meningokoki z grupy C,
zwłaszcza z kompleksu klonalnego ST11/ET
CHOROBA MENINGOKOKOWA - OGÓŁEM (A39)
Liczba zachorowań (w kwartałach i ogółem), zapadalność oraz liczba zachorowań w latach 2004 - 2005
Województwo
Liczba zachorowań w kwartałach
N
Zap.
I
II
III
IV
2004
69
51
40
45
205
0,54
2005
47
73
34
57
211
0,55
dolnośląskie
3
2
4
1
10
0,35
kujawsko-pomorskie
1
3
4
1
9
0,44
lubelskie
-
2
1
6
9
0,41
lubuskie
3
-
-
4
0,40
łódzkie
-
2
4
7
0,27
Polska
małopolskie
5
6
5
8
24
0,74
mazowieckie
8
13
2
4
27
0,52
opolskie
-
-
-
-
-
-
podkarpackie
-
2
1
4
7
0,33
podlaskie
3
1
-
1
5
0,42
pomorskie
8
7
3
9
27
1,23
śląskie
7
14
2
7
30
0,64
świętokrzyskie
3
1
-
1
5
0,39
warmińsko-mazurskie
2
12
4
6
24
1,68
wielkopolskie
3
1
2
1
7
0,21
zachodniopomorskie
2
6
4
4
16
0,94
Posocznice: ogółem (A39.1-A39.4: A40-A41; P36 i inne)
liczba zachorowań
Liczba zachorowań w kwartałach
I
II
III
IV
Liczba
zachorowań
– rok 2004 r. *
418
377
444
490
1729
–rok 2005
446
542
591
600
2179
dolnośląskie
20
14
17
8
59
kujawsko-pomorskie
42
37
57
60
196
lubelskie
66
62
53
67
248
lubuskie
20
40
59
67
186
łódzkie
11
19
26
16
72
małopolskie
28
30
49
48
155
mazowieckie
52
63
53
51
219
opolskie
12
13
S
9
43
podkarpackie
31
32
26
50
139
podlaskie
7
20
24
17
68
pomorskie
22
37
31
34
124
śląskie
65
80
93
97
335
świętokrzyskie
11
26
27
15
79
warmińsko-mazurskie
9
20
18
18
65
wielkopolskie
38
32
30
35
135
zachodniopomorskie
12
17
19
8
56
Województwo
Polska
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Zapadalność na IChM potwierdzona laboratoryjnie przez
KOROUN w roku 2006
• od 0,03 (woj.łódzkie) -1,19 (woj.warmińsko-mazurskie)
• w przedziale wieku 0-5 od 0,75(woj.łódzkie) -11,5
(woj.warmińsko- mazurskie)
• W przedziale wieku 10 -25 od 0,13 (woj.małopolskie) – 3,9
(woj.opolskie)
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Zwiększone ryzyko zachorowań
• Niedobory końcowych składników dopełniacza (C5-C9)
• Zaburzenia układu properdyny
• Funkcjonalna lub anatomiczna asplenia
• Czynne bądź bierne palenie
• Zakażenia wirusowe
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Zwiększone ryzyko zachorowań
 Zachorowanie w środowisku (800-1000 X zwiększone ryzyko)
 Środowiska zamknięte (studenci, rekruci)
 Złe warunki socjalne (zatłoczenie)
 Styl życia (częste uczęszczanie do klubów, dyskotek, PUB-ów itp.)
 najczęstsze zachorowania: dzieci (3/12 - 1) i młodzież (16-21)
 nosicielstwo - ogólnie 2-25 %
 u starszych dzieci i młodzieży- 20-40%
 wyższe u bliskich kontaktów, podczas epidemii
 w środowiskach zamkniętych (nawet >80%)
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Definicja IChM wg ECDC
Przypadek prawdopodobny to taki, gdy stwierdza się
objawy kliniczne i związek epidemiologiczny z potwierdzonym
przypadkiem zachorowania.
Natomiast za przypadek możliwy uznaje się pacjenta z
jednym z 5 objawów klinicznych takich jak:
objawy oponowe,
 wysypka plamisto-rumieniowa,
 wstrząs septyczny,
tętniące ciemiączko,
ropne zapalenie stawów.
Przypadki potwierdzone lub prawdopodobne powinny być
zgłaszane do UE (ECDC).
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Rozkład grup serologicznych meningokoków
odpowiedzialnych za IChM w Polsce (KOROUN)
100%
8,9%
11,1%
10,5%
16,7%
80%
8,6%
31,4%
40,4%
35,1%
38,6%
46,8%
60%
40%
20%
0%
1997
1998
1999
2000
B
2001
2002
C
2003
Inne
2004
2005
2006
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Częstość IChM w zależności od wieku (KOROUN)
30
25
20
15
10
5
age
y
5
>6
4
y
>64r
45
-6
4
y
45-64r
25
-4
y
25-44r
4
9y
20-24r
20
-2
wiek
16-19r
15
-1
10
-1
4
y
y
10-14r
9
5-9r
5-
4
1-4r
1-
11
m
1-11m
1-
m
<1m
y
0
<1
liczba przypadków IChM
35
inne
others
C
B
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Wiek pacjentów z bakteryjnym ZOMR
(KOROUN)
80
60
40
20
w iek
5
>6
4
45
-6
4
25
-4
4
-2
20
15
-1
9
4
-1
10
-9
5
-4
1
1
0
<
liczba przypadków
100
N. meningitidis
S. pneumoniae
H. influenzae
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Liczba meningokokowych zomr zarejestrowanych (PZH)
i potwierdzonych przez KOROUN
Liczba zakażeń/izolatów
160
140
120
100
rejestracja
80
lab
60
40
20
0
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2004 r. - 2 x więcej izolatów z IChM niż w 2003 r.
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
W 2006 roku zaobserwowano dramatyczny
wzrost zakażeń wywoływanych przez
N. meningitidis grupy C, należącej do kompleksu
klonalnego ST-11/ET-37
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Szczepy ST-11/ET-37 CC
w grupie C meningokoków odpowiedzialnych za IChM w Polsce
100%
80%
60%
40%
40,9%
20%
14,3%
0%
2000
0,0%
9,1%
6,5%
7,5%
10,3%
2001
2002
2003
2004
2005
Grupa C, kompleks ST-11/ET-37
Grupa C, inne szczepy
2006
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Szczepy Neisseria meningitidis (grupa C, ST11) izolowane w 2006 roku
( nosicielstwo, zachorowania, zgony ) wg KOROUN
5%
15%
nosicielstwo
35%
zgon
posocznica
ZOMR
20%
wstrząs septyczny
25%
PRZYCZYNY ZGONÓW
29%
posocznica
ZOMR
71%
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
głogowski
górowski
polkowicki
milicki
lubiński
bolesławiecki
wołowski
trzebnicki
legnicki
lubański
oleśnicki
złotoryjski
lwówecki
średzki
jaworski
wrocławski
świdnicki
oławski
jeleniogórski
kamiennogórski
wałbrzyski
dzierżoniowski
Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM)
Zachorowania na terenie woj.dolnośląskiego
w roku 2006 wg miejsca zamieszkania
strzeliński
ząbkowicki
Przypadki IChM
kłodzki
Przypadki IChM powiązane
epidemiologicznie
Zgony
1.I.
7.I.
23.I.
9.III
17.III
17.III.
21.III.
25.III.
31.III.
24.IV.
11.V.
24.V.
17.VI.
21.VIII.
1.XI.
14.XI.
16.XI.
23.XI.
25.XII.
Choroba meningokokowa – analiza zachorowań w województwie dolnośląskim w roku 2006
zejście choroby
Bad.laboratoryjne
data
urodzenia
miejsce
zamieszkania
Data
Zachorowania
Hospitalizacja
1.
04.01.1957
Boguszów Gorce
01.01.
2006
2.
27.02.1983
Pisarzowice
l.p.
Płyn
m-r
krew
zgon
02.01.20.01.2006
Wałbrzych
B
ujemn
y
07.01.
2006
08.01. –
20.01.2006
Wrocław
C
24.01.13.02.2006
Jelenia Góra
Wrocław
styczność
ostateczne
rozpoznanie
PSSE
wyzdrowienie
wymazy
Chemioprofilaktyka
-
20.01.
2006
nie
nie
Zapalenie meningokokowe opon
mózgowych A.39.0
C
-
20.01.
2006
2
nie
Posocznica menigokokowa nie
określona A.39.4
Środa Śląska
B
B
-
24.01.
2006
12
tak
Zapalenie meningokokowe opon
mózgowych A.39.0
Jelenia Góra
Posocznica A 39.1
Wałbrzych
3.
02.09.1997
Mirków
23.01.
2006
4.
11.12.2003
Wałbrzych
09.03.
2006
09.03.2006
Wałbrzych
b.b.
b.b.
09.03.
2006
-
nie
nie
5.
23.02.2000
Głogów
17.03.
2006
18.03.04.04.2006
Jelenia Góra
C
C
-
04.04.
2006
2
2
Zapalenie meningokokowe opon
mózgowych A 39.0
Posocznica menigokokowa nie
określona A.39.4
Jelenia Góra
6.
31.12.1989
Jelenia Góra
17.03.
2006
18.03.08.04.2006
Wałbrzych
C
b.b.
-
08.04.
2006
nie
nie
Zapalenie meningokokowe opon
mózgowych A.39.0
Jelenia Góra
7.
05.08.1989
Płonina
21.03.
2006
22.03.23.03.2006
Wałbrzych
C
b.b.
-
23.03.
2006
1
tak
Zapalenie meningokokowe opon
mózgowych i mózgu A.39.0 / A.39.8
8.
19.11.1977
Wałbrzych
25.03.
2006
28.03.12.04.2006
Wałbrzych
C
N.m.
-
12.04.
2006
3
tak
Zapalenie meningokokowe opon
mózgowych A 39.0
Posocznica menigokokowa A.39.2
Wałbrzych
9.
23.02.2005
Wałbrzych
31.03.
2006
03.04.05.04.2006
Wałbrzych
b.b.
C
05.04.
2006
-
2
2
Posocznica A 39.1
Wałbrzych
Wałbrzych
Jawor
Choroba meningokokowa – analiza zachorowań w województwie dolnośląskim w roku 2006
l.p.
ur.
Wyniki badań
miejsce
zamieszkan
ia
data
zachor.
data
hospital.
zejście choroby
styczność
ostateczne
rozpoznanie
PSSE
Płyn m-r
krew
zgon
wyzdrow.
wymazy
Chemioprofilaktyka
ujemny
-
04.05.
2006
8
8
Posocznica A. 39.1
Oleśnica
-
06.06.
2006
9
9
Posocznica menigokokowa
A.39.2
Wrocław
b.b.
-
07.06.
2006
6
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A 39.0
Posocznica menigokokowa
A.39.2
Wałbrzych
-
25
4 osoby
z
rodziny
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A 39.0
Posocznica menigokokowa
A.39.2
Dzierżoniów
10.
07.03.2003
Sokołowice
24.04.
2006
25.04.04.05.2006
Wrocław
ujemny
11.
29.02.1992
Wrocław
11.05.
2006
12.05.14.05.2006
Wrocław
ujemny
12.
29.01.2004
Wałbrzych
24.05.
2006
25.05.07.06.2005
Wałbrzych
N.m.
18.06.29.06.2006
Dzierżoniów
Wrocław
N.m.
b.b
29.06.
2006
C
13.
27.04.2004
Bielawa
17.06.
2006
14.
12.07.2004
Wleń
21.08.
2006
21.08.2006
Jelenia Góra
Wałbrzych
C
C
21.08.
2006
-
18
18
Posocznica A.39.1
15.
03.12.1987
Wrocław
01.11.
2006
02.11.2006
Woj.Szp.Sp.
Wrocław
ujemny
N.m.
inne
-
21.11.
2006
2
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A 39.0
16.
11.10.1986
Budzów
14.11.
2006
14.11.2006
Woj.Szp.Sp.
Wrocław
C
C
-
06.12
2006
ż.s.z
JW3030 +
rodzina
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A. 39.0
17.
09.11.1977
Wrocław
16.11.
2006
17.11.2006
SPSK nr 1
Wrocław
C
b.b.
-
05.12.
2006
6
##
tak
Meningokokowe zapalenie
mózgu A.39.8
Wrocław
18.
19.07.2005
Wrocław
23.11.
2006
24.11.2006
DCPKorczak
Wrocław
b.b.
B
-
12.12.
2006
8
###
tak
Posocznica A.39.1
Wrocław
19.
10.03.1976
Wrocław
25/26.
12.2006
26/27.12.06
Woj.Szp.Sp.
Wrocław
C
b.b.
-
06.01.
2007
16
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A. 39.0
Wrocław
Lwówek Śląski
Wrocław
Wrocław
Zgłoszenia przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej
w województwie dolnośląskim w roku 2006
PSSE Wrocław
6
PSSE Wałbrzych
5
PSSE Jelenia Góra
3
PSSE Środa Śląska
1
PSSE Jawor
1
PSSE Oleśnica
1
PSSE Dzierżoniółw
1
PSSE Lwówek Śląski
1
Razem
19
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
2006
Zapalenie opon meningokokowe
• woj.dolnośląskie – 11 przypadków (0,4)
• Polska – 136 przypadków (0,4)
Zapalenie mózgu meningokokowe
• woj.dolnośląskie – 2 przypadki (0,1)
• Polska – 16 przypadków (0,04)
Posocznice ogółem
• woj.dolnośląskie 70 (2,4) w tym 11 o etiologii meningokokowej
• Polska – 142 (0,4)
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
I kwartał 2007
Zapalenie opon meningokokowe
• woj.dolnośląskie – 6 przypadków (0,2)
• Polska – 67 przypadków (0,2)
Zapalenie mózgu meningokokowe
• woj.dolnośląskie – 0
• Polska – 4 przypadków (0,01)
Posocznice meningokokowe
• woj.dolnośląskie 3 (0,1)
• Polska – 85 (0,2)
głogowski
górowski
polkowicki
milicki
lubiński
bolesławiecki
lubański
wołowski
trzebnicki
oleśnicki
legnicki
złotoryjski
lwówecki
średzki
jaworski
wrocławski
świdnicki
oławski
jeleniogórski
kamiennowałbrzyski
górski
dzierżoniowski
strzeliński
ząbkowicki
Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM)
Zachorowania na terenie woj.dolnośląskiego
w roku 2007 wg miejsca zamieszkania
kłodzki
Przypadki IChM
30.12..
29.12.
11.01.
01.02.
04.02.
27.02.
28.02.
04.03.
10.04.
11.04.
15.04.
05.05..
10.05.
Inwazyjna choroba meningokokowa – analiza zachorowań
w województwie dolnośląskim w roku 2007
(wsk.zap.0,5/100000 do 18.06.2007)
zejście choroby
badania
l.
p.
imię
i nazwisko
data
urodzeni
a
miejsce
zam.
data
zachor
.
data
hospital.
p. m-rdz.
Złoty Stok
30.12.
2006
31.12.06
Szpital
Wałbrzych
Neisseria
meningitidi
s
Prusice
29.12.
2006
30.12..06
Szpital Ww
Bujwida
styczność
chemi
o
profil.
ostateczne
rozpoznanie
PSSE
zgon
wyzdrow.
wymaz
y
-
-
w trakcie
leczenia
ambulator
yjnego
6 **
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A. 39.0
Ząbkowice
Śląskie
ujemny
Neisseria
meningitidis
z gr. C
-
08.01.
2007
6
tak
Posocznica, zapalenie opon
mózgowych A 39.2/A.39.0
Złotoryja
13.01.07
Szpital Ww
Koszarowa
Neisseria
meningitidi
s z gr. B
-
-
25.01.
2006
6
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A. 39.0
Wrocław
krew
1
MK,m
10.02.
1975
2
NK,f
28.07.
2005
MS,m
30.01.
1985
Wrocław
11.01.
2007
BD,f
18.09.
1981
Głogów
01.02.
2007
02.02.07
Szptal
Głogów
Neisseria
Meningitidi
s#
-
-
24.02.
2007
11
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A. 39.0
Głogów
5
OO,f
15.09.
1992
Wrocław
04.02.
2007
06.02.07
Szpital Ww
Bujwida
Neisseria
meningitidi
s z gr. B
-
-
15.02.
2007
12
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A. 39.0
Posocznica A.39.1
Wołów
6
BP,m
03.10.
1988
Biestrzykó
w
27.02.
2007
06.03.07
Szpital Ww
Koszarowa
-
Neiseria
meningitidis #
-
06.04.
2007
14
tak
Ostra posocznica
meningokokowa A.39.2
Wrocław
EK,f
18.01.
1947
Jelenia
Góra
28.02.
2007
28.02.07
Szpital Jel.
G
Wałbrzych
Neisseria
meningitidi
s z gr. B
-
-
16.03.
2007
nie&
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych
A. 39.0 / G00.9
Jelnia Góra
3
4
7
Inwazyjna choroba meningokokowa – analiza zachorowańw województwie dolnośląskim w roku 2007
(wsk.zap.0,5/100000 do 18.06.2007)
8
DN,m
25.03.
1987
Jawor
04.03.
2007
04.03.07
Szpital
Wałbrzych
Neisseria
meningitidi
s z gr. C
-
-
26.03.
2007
nie
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A.39.0
9
PB,f
20.03.
2005
Świerki
10.04.
2007
11.04.07
Szpital
Wałbrzych
-
-
-
23.04.
2007
12##
tak
Ostra posocznica
meningokokowa A.39.2
Oborniki
Śląskie
21.03.
2007
15.03.07
Szpital
Brzeg,
Wojskowy
W-w
-
Neisseria
mnenigitidis –
badanie
genetyczne
-
****
nie
tak
Wstępne rozpoznanie:
podejrzenie posocznicy
meningokokowej
05.05.07
Szpital
Milicz
Wrocław
Koszarowa
Neisseria
meningitidi
s z gr. C
***
***
***
nie
tak
Wstępne rozpoznanie:
podejrzenie
meningokokowego
zapalenia opon mózgowych
Neisseria
meningitidi
s
Neisseria
meningitidis
z gr. C
-
29.05.
2007
nie
tak
Zapalenie meningokokowe
opon mózgowych A.39.0
Ostra posocznica
meningokokowa A.39.2
10
11
12
13
14
15
SM,m
18 lat
WP,m
12.12.
1981
Czeszyce
02.05.
2007
17.03.
2005
Oleśnica
10.05.
2007
11.05.07
Szpital
Wrocław
Korczak
29.05.07
Szpital
Ząbkowice
Wrocław
Koszarowa
***
***
***
***
***
tak
Wstępne rozpoznanie:
podejrzenie
meningokokowego
zapalenia opon mózgowych
AT,f
PM,m
02.03.
1995
Ziębice
29.05.
2007
WM,f
04.02.
1999
Siekierowi
ce
07.06.
2007
07.06.07
Szpital
Trzebnica
Wrocław
Bujwida
***
***
***
***
***
tak
Wstępne rozpoznanie:
podejrzenie posocznicy
meningokokowej
AB,m
25.10.
1955
Piechowice
***
07.06.07
Szpital
Wałbrzych
***
***
***
***
***
tak
Wstępne rozpoznanie:
podejrzenie
meningokokowego
zapalenia opon mózgowych
** u 1 osoby ze styczności wyhodowano Neisseria meningitidis z gr. Y/ W 135
*** przypadek w trakcie opracowania, nie zgłoszony w meldunku MZ
& osoba ze styczności nie wyraziła zgody na pobranie wymazu z nosogardzieli
# szczep badany w KOROUN – brak wzrostu ( nieprawidłowy transport próbki )
## w badaniu bakteriologicznym u 3 osób ze styczności w badaniu bakteriologicznym stwierdzono: 1 x N. m. z gr. C, 1 x N.m. Y/W 135, 1 x N. sp.
@ u 4 osób ze styczności w badaniu bakteriologicznym stwierdzono: 2 x Neisseria meningitidis z gr. B ( matka i dziadek dziecka ) – PSSE Kamienna Góra,
2 x Neisseria sp. ( dalsza rodzina ) – PSSE Jawor
Zgłoszenia przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej
w roku 2007 (do 15.05.2007)
PSSE Głogów
PSSE Jawor
PSSE Jelenia Góra
1
1(C)
2(w tym 1-B)
PSSE Kamienna Góra
1
PSSE Kłodzko
1
PSSE Legnica
1
PSSE Milicz
1(C)
PSSE Oleśnica
1
PSSE Trzebnica
1
PSSE Wołów
PSSE Wrocław
PSSE Ząbkowice Śląskie
PSSE Złotoryja
Razem
1(B)
2(w tym 1-B)
1
1(C)
15
Profilaktyka zakażeń meningokokowych
• Chemioprofilaktyka
• Immunoprofilaktyka
Chemioprofilaktyka
• Podawana bez sprawdzania lekowrażliwości
w konkretnym przypadku (ważny czas !)
• Dotychczas wśród polskich meningokoków
nie znaleziono izolatów niewrażliwych na:
rifampicynę, ciprofloksacynę i ceftriakson
Chemioprofilaktyka
• Stanowi podstawę zapobiegania pojawianiu się dalszych
przypadków IChM (przypadki wtórne)
• Identyfikacja kontaktów powinna być prowadzona w sposób
zdecydowany (agresywny)
• Ma na celu przerwanie rozprzestrzeniania się szczepu, który
spowodował zachorowanie
•
Powinna być podawana wyłącznie osobom z bliskiego
kontaktu z chorym, a także choremu
• Nie każde leczenie eliminuje nosicielstwo nosogardłowe!
W każdym przypadku zakażenia
meningokokowego
• Bezwzględnie rozpocząć chemioprofilaktykę
(najlepiej w ciągu 24 godz.)
• W żadnym wypadku chemioprofilaktyka nie powinna
być opóźniona z powodu oczekiwania na pobranie
lub wynik wymazu
• Podanie chemioprofilaktyki wydaje się uzasadnione
jedynie do 10-14 dni od wystąpienia zachorowania
Chemioprofilaktyka
Chemioprofilaktyka jest zalecana:
• osobom, które w ciągu 7 dni poprzedzających
zachorowanie, miały kontakt z chorym:
– domownikom zamieszkującym/śpiącym razem z chorym
– osobom będącym w kontakcie intymnym z chorym (głębokie pocałunki)
– uczniom/studentom/osobom śpiącym w tej samej sali sypialnej, co
chory
– studentom dzielącym kuchnię z chorym w jednym akademiku
– skoszarowanym żołnierzom i funkcjonariuszom
– osobom mającym krótki kontakt z chorym, jeśli miały one bezpośredni
kontakt z wydzielinami chorego z dróg oddechowych tuz przed i w
czasie przyjmowania chorego do szpitala.
– osobom przeprowadzającym resuscytację usta-usta, odsysanie
i intubację
– u chorych na IChM jeśli nie byli leczeni ceftriaksonem.
Chemioprofilaktyka
Rifampicyna:
600mg co 12 godz, 2 dni, dorośli
10mg/kg (maks.600mg) dzieci ≥1m-ca ż
5mg/kg dzieci <1m-ca ż
Ciprofloksacyna: 1 (jedna( dawka) 500mg (>18 r.ż)
Ceftriakson: jednorazowo 250mg i.m - dorośli
125mg i.m.- dzieci< 15 r.ż
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
W przypadku wystąpienia pojedynczego
zachorowania, ryzyko kolejnego zakażenia wśród
osób mających kontakt z chorym, poza osobami
mieszkającymi razem z chorym, jest niskie.
W takiej sytuacji nie zaleca się chemioprofilaktyki
osobom stykającym się z chorym w przedszkolu,
szkole, miejscu pracy itp.
Immunoprofilaktyka
Podawana:
 w ramach powszechnych szczepień ochronnych
 w wybranych rejonach
 wybranym grupom
 w przypadku wystąpienia ogniska/epidemii
Szczepionki przeciwko meningokokom
 Polisacharydowe
 czterowalentna - A, C, Y, W135
 dwuwalentna - A, C
 monowalentna – C
 słabo immunogenne u dzieci poniżej 2 r.ż.
 zalecane u osób z grup ryzyka
 Koniugowane
 p/C
 p/A,C,Y,W135 (wiek 11- 55) –dostępna tylko w USA
 Brak szczepionki p/B
Szczepionki przeciwko meningokokom
 PL: Zarejestrowana szczepionka polisacharydowa
A+C (stosowana u wyjeżdżających w tereny
endemiczne/epidemiczne np. w Afryce)
 PL: Zarejestrowane szczepionki skoniugowane
przeciwko meningokokom grupy C (dwóch
producentów).
Szczepionki przeciwko meningokokom
Meningo A + C (Aventis)
• Dobrze tolerowana
• Może być podana dzieciom od 2 r.ż.
• Odporność po szczepieniu
utrzymuje się przez 3 lata.
Szczepionki przeciwko meningokokom
Mengivac (A+C) (Aventis-Pasteur)
• Polisacharydowa szczepionka,
nieskoniugowana
przeciwko meningoikokom A i C
Mencevax (GlaxoSmithKline)
• Polisacharydowa szczepionka,
nieskoniugowana
przeciwko meningoikokom A+C+Y+W-135
Szczepionki przeciwko meningokokom
NeisVac – C (Baxter)
• Polisacharydowa skoniugowana szczepionka
przeciw meningokokom grupy C, adsorbowana,
sprzężona z toksoidem tężcowym MCC-TT
• Dobrze tolerowana
• Może być podana od 2 miesiąca życia
• Dzieciom do 1 roku życia
podaje się 2 dawki szczepionki
• Dzieciom po 1 roku życia i dorosłym
podaje się 1 dawkę
Szczepionki przeciwko meningokokom
Meningitec (Wyeth)
Menjugate (Chiron)
• Polisacharydowe skoniugowane szczepionki
przeciwko meningokokom grupy C, sprzężone
z mutantem toksyny błoniczej
Szczepionki przeciwko meningokokom
MCV4 - Menactra (Sanofi-Pasteur)
• Skoniugowana tetrawalentna szczepionka
przeciwko meningokokom A,C,Y,W135
Szczepienia przeciwko meningokokom
• Mogą wystąpić:
- reakcje miejscowe: zaczerwienienie,
wrażliwość na dotyk, ból, obrzęk w miejscu
wkłucia,
- ogólne: podwyższona temperatura, bóle
głowy stawów itp..
• Reakcje na szczepienie ustępują po kilku dniach
Szczepionki przeciwko meningokokom
• W 2006 roku zaobserwowano dramatyczny wzrost
zakażeń wywoływanych przez
N. meningitidis grupy C, należącej do kompleksu
klonalnego ST-11/ET-37
• W bieżącym roku ten kompleks klonalny wyraźnie
dominuje wśród izolatów grupy serologicznej C
odpowiedzialnych za przypadki IChM
Dlatego szczepienia są uzasadnione!
Szczepionki przeciwko meningokokom
• Osobom mającym bezpośredni kontakt z chorym, z potwierdzonym
zakażeniem wywołanym przez N. meningitidis C - podać
szczepionkę koniugowaną pomimo wcześniejszej chemioprofilaktyki
• Osobom > 2 mies., mającym bezpośredni kontakt z chorym,
z potwierdzonym zakażeniem wywołanym przez N. meningitidis A podać szczepionkę polisacharydową A + C.
• Osobom > 2 lat, mającym bezpośredni kontakt z chorym,
z potwierdzonym zakażeniem wywołanym przez N. meningitidis
W135 lub Y - podać czterowalentną szczepionkę polisacharydową
A, C, W135, Y.
Jak ograniczyć zagrożenie zakażeniami
meningokokowymi?
W przypadku wystąpienia 2 lub więcej zakażeń
meningokokowych w tym samym przedszkolu,
szkole, uczelni, rodzinie itp., należy
 Jeśli można ustalić, że zachorowania dotyczą
określonej grupy osób/klasy to chemio- i
immunoprofilaktyka powinna objąć tę właśnie grupę.
 W przypadku, gdy nie jest to możliwe, zależnie od
wielkości instytucji i różnicy wieku osób chorych, należy
zastanowić się nad decyzją podania profilaktyki
wszystkim osobom w danej placówce.
 Zamykanie instytucji, a zwłaszcza dezynfekcja obiektu
(meningokoki nie utrzymują się w środowisku)
nie wpływa na zmniejszenie ryzyka zachorowań.
Jak ograniczyć zagrożenie zakażeniami
meningokokowymi?
Jak najszybsze podanie właściwego antybiotyku!
Pobranie materiału na badaniamikrobiologiczne
(krew, płyn m-rdz.,materiał ze zmian skórnych,
wymaz z nosogardła, inne materiały)
Jak najszybsze powiadomienie inspekcji sanitarnej
o przypadku, celem przeprowadznia dochodzenia
epidemiologicznego i podania chemio – lub
immunoprofilaktyki
Postępowania w przypadku wystąpienia
zakażenia meningokokowego
Laboratorium wykonujące badania
mikrobiologiczne, zobowiązane jest przesłać
wyizolowany szczep meningokoków do
Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds.
Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego
Układu Nerwowego (KORUN) w Narodowym
Instytucie Leków
KOROUN
Adres: 00-725 Warszawa, Chełmska 30/34,
tel.22-851-4670; Fax: (0-22) 84 12 949;
email:[email protected]
Epidemiologia zakażeń meningokokowych
 Ważna szybka diagnoza i leczenie, ale wciąż trudne
rozpoznanie wstępne
 Wysoka śmiertelność pomimo właściwego leczenia
i postępowania
 Potrzebna rzetelna informacja i działanie natychmiastowe
 Immunoprofilaktyka
 Rozpoznanie sytuacji epidemiologicznej
Schemat postępowania w przypadku wystąpienia
zakażenia meningokokowego
www.gis.gov.pl
• Informacje na temat meningokoków
Schemat postępowania w przypadku wystąpienia
zakażenia meningokokowego
Opracowania ogniska epidemicznego:
• wywiad epidemiologiczny
• ustalenie osób z kontaktu z chorym
(nazwisko, imię, adres zamieszkania pacjenta
oraz osób stykających się z chorym w miejscach
wspólnego przebywania: przedszkola, szkoły,
internaty, akademiki, koszary itp.
Schemat postępowania w przypadku wystąpienia
zakażenia meningokokowego
• pobranie wymazów z jamy nosowo – gardłowej do badań
mikrobiologicznych w kierunku nosicielstwa meningokoków
od osób z najbliższego otoczenia
• przekazanie materiału do właściwego laboratorium
• kontakt z lekarzem POZ (lub innym), który wdroży
chemioprofilaktykę, w razie potrzeby również u osób, które
w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały kontakt
z chorym w: placówkach oświatowo- wychowawczych,
akademikach, internatach, koszarach itp.
Schemat postępowania w przypadku wystąpienia
zakażenia meningokokowego
• Chemioprofilaktyka zalecana jest następującym osobom,
które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały
kontakt z chorym:
 domownikom zamieszkującym/śpiącym razem
z chorym
 osobom będącym w kontakcie intymnym z chorym
 uczniom/studentom/osobom śpiącym w tej samej
sali
 studentom dzielącym kuchnię z chorym w jednym
akademiku
 skoszarowanym żołnierzom i funkcjonariuszom
•
Schemat postępowania w przypadku wystąpienia
zakażenia meningokokowego
Chemioprofilaktyka zalecana jest następującym osobom, które
w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały kontakt
z chorym:
 osobom mającym krótki kontakt z chorym, jeśli miały one
bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego z dróg
oddechowych tuż przed i w czasie przyjmowania chorego do
szpitala
 osobom przeprowadzającym resuscytację met. usta-usta,
odsysanie i intubację
 Osobom, które kontaktowały się z chorym oraz osobom objętym
chemioprofilaktyką ( nie daje ona 100% ochrony) należy udzielić
informacji o możliwości wystąpienia zachorowania
i konieczności zgłaszania się do lekarza w przypadku
wystąpienia niepokojących objawów chorobowych
Dziękuję za uwagę!