030_encyklopedysta_d..
advertisement
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. ENCYKLOPEDYSTA DIDEROT Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, ENCYKLOPEDYSTA DIDEROT – lekcja 30 DENIS DIDEROT Denis Diderot (1713- 1784) filozof, uczony, poeta, krytyk, estetyk, encyklopedysta, wszechstronny talent. Urodził się jako drugie z siedmiorga dzieci kowala. Rodzice Denisa wywodzili się ze średniego mieszczaństwa. Ojciec był rzemieślnikiem, cieszącym się wielkim poważaniem. Wytwarzał szable, nożyczki, noże, brzytwy, a nawet narzędzia chirurgiczne. Matka była córką handlarza skórami. Rodzina była zamożna, konserwatywna i silnie związana z Kościołem. Siostra Denisa została zakonnicą, najmłodszy brat księdzem. Denis miał objąć po wuju kanoniku dobra kościelne, jednak postanowił zerwać z tradycją rodzinną i wyjechać do Paryża w celu kontynuowania studiów. Diderot DENIS DIDEROT Najbardziej znanym dziełem Diderota jest Kubuś fatalista i jego pan (1796), najbardziej znaną powieścią Zakonnica (1796). Jest twórcą, nowatorskiej teorii dramatu mieszczańskiego, umieszczającej utwory dramatyczne między komedią a tragedią, dzięki czemu miały być bliższe rzeczywistości. Teorię opisał w dziełach - Rozmowy o Synu naturalnym (1757) i O poezji dramatycznej (1759). DENIS DIDEROT W 1747 roku miało miejsce wydarzenie, które zadecydowało o dalszym życiu Denisa Diderota. Wydawcy paryscy podpisali z nim i z J. d'Alembertem, sławnym matematykiem i fizykiem, umowę dotyczącą kierowania pracą nad Encyklopedią. Początkowo miał to być uzupełniony przekład z angielskiego, z czasem Encyklopedia rozrosła się w wielotomowe dzieło, a ostatni jej tom ukazał się w 1772 r. Praca nad dziełem zapewniała Diderotowi stałą pensję, ale zmuszała też do ostrożności w wyrażaniu własnych poglądów, by nie narazić na szwank wielkiego przedsięwzięcia. Dlatego Diderot większość swoich prac wydawał anonimowo, wiele pozostawił w rękopisach. Jednak mimo ostrożności nie uniknął represji. d'Alembert DENIS DIDEROT Wielka Encyklopedia Francuska, Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers [encyklopedia albo słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł], największe naukowe i kulturalne przedsięwzięcie epoki Oświecenia. Redaktorami byli D. Diderot i J. d’Alambert, z Wielką Encyklopedią Francuską współpracowali m.in.: Wolter, Ch.L. Montesquieu, J.-J. Rousseau, J.A. Condorcet, A.R. Turgot. Jej ukazanie się było wielkim wydarzeniem naukowym oraz ważnym świadectwem siły myśli oświeceniowej, wyrażone w niej poglądy kształtowały atmosferę intelektualną epoki, nie tylko we Francji, ale niemal we wszystkich krajach europejskich. Grupa głównych autorów encyklopedii francuskie,j, dyskutujących podczas obiadu, Wolter siedzi w głębi ze wzniesioną ręką, po jego lewej Diderot Twórcy Wielkiej Encyklopedii Francuskiej DENIS DIDEROT Encyklopedystami nazywa się grono współpracowników Wielkiej Encyklopedii, największego przedsięwzięcia literackiego epoki Oświecenia, które miało za zadanie zestawić zdobycze nauki, by je wykorzystać do celów oświecenia. Wydawcą i duszą Encyklopedii był właśnie Denis Diderot. Filozofia encyklopedystów była wyraźna w części negatywnej, występowała przeciw supranaturalizmowi, idealizmowi, dualizmowi, przeciw całej tradycji chrześcijańskiej metafizyki. Strony Encyklopedii DENIS DIDEROT W części pozytywnej filozofia encyklopedystów była mało określona. Najogólniejszym hasłem był naturalizm, poza tym skłaniała się ku: metafizyce materialistycznej (sprowadzającej zjawiska duchowe do cielesnych), psychologii sensualistycznej (sprowadzającej myślenie do wrażeń), etyce egoistyczno-humanitarnej, a z tym wszystkim łączyła agresywny ateizm. Frontyspis To tendencje filozoficzne, typowe dla epoki, które dzięki Encyklopedii zyskały ogromną popularność. Wielkiej encyklopedii francuskiej. DENIS DIDEROT Naczelnym hasłem encyklopedystów, a zwłaszcza Diderota, była - przyroda. Ona jedna jest rzeczywistością i dobrem, poza nią wszystko jest albo fałszem, albo złem, a więc Bóg, społeczeństwo i spekulatywna filozofia. Parc Diderot w La Defence DENIS DIDEROT Encyklopedyści twierdzili: Bóg dla nas nie istnieje, bo w przyrodzie się nie objawia. Działają w niej tylko własne siły: jest ona jakby wielkim bilardem z olbrzymią ilością kuł poruszających się i zderzających. Ich ruchy i zderzenia tłumaczą całą różnorodność zachodzących w przyrodzie wydarzeń. Przyroda jest wielkim bilardem z olbrzymią ilością kuł poruszających się i zderzających. DENIS DIDEROT Społeczeństwo, jeśli tylko odbiega od przyrody i formuje własne prawa, jest źródłem zła i cierpień. Spowodowało nędzę jednych i nadmierne bogactwo drugich, hierarchię i tyranię, wytworzyło religię z wszystkimi jej przerostami i moralność, będącą również tworem godnym potępienia, bo odbiera ludziom ich naturalne przyjemności, a narzuca im zbędne cnoty. Nędza jednych i nadmierne bogactwo drugich DENIS DIDEROT Spekulacyjna filozofia nie jest nic warta, bo odbiega od przyrody, wartość ma jedynie nauka, która studiuje przyrodę. Odwrócony został dawny stosunek filozofii i nauk, filozofii nie wolno narzucać twierdzeń naukom, jak to czyniła dawniej, powinna czekać na to, co nauki odkryją. Człowieka nie należy przeciwstawiać przyrodzie, bo on także do niej należy, więc i nauki o człowieku, nauki „moralne", jak je nazywano, należą do przyrodniczych. Denis Diderot DENIS DIDEROT Encyklopedyści pojmowali naukę naturalistycznie, ma wartość, gdy bada przyrodę. Moralność jest słuszna, gdy normuje życie według praw przyrody. Sztuka ma wartość, gdy odtwarza przyrodę. DENIS DIDEROT Z tej filozofii wyłoniły się wyraźniejsze doktryny: La Mettrie 1) materializm, La Mettrie'ego i Holbacha, 2) sensualizm Condillaca, 3) pozytywizm d'Alemberta, 4) utylitaryzm Helvetiusa. Holbach Condillac Helvetius d'Alembert DENIS DIDEROT Diderot jest autorem wielu powiedzeń i aforyzmów: Biada temu, o kim mówią za wiele. Gdyby wszystko na tym padole było doskonałe, nic nie byłoby doskonałe. Głos sumienia i głos honoru brzmią cichutko, gdy kiszki marsza grają. Jesteśmy w stanie przełknąć każde kłamstwo, jakim nas karmią, ale prawdy zażywamy w małych dawkach, bo bywa gorzka. Kolos na glinianych nogach. Lepiej zużywać się niż rdzewieć. Ludzie dopiero wtedy będą wolni, kiedy udusi się ostatniego króla wnętrznościami ostatniego z księży. Niech władca umie powiedzieć: nie. Niech obywatel może powiedzieć: nie. DENIS DIDEROT Diderot był człowiekiem znanym, cenionym, oddawał się z przyjemnością życiu towarzyskiemu. Był wizjonerem, znacznie wyprzedził swoją epokę,i miał też niezwykłą intuicję: "A gdyby tak jaki fizyk stworzył porozumienie z jednego miasta do drugiego (...). Potrzeba by tylko wówczas, aby każdy miał swoją skrzynkę: te skrzynki byłyby niby małe drukarnie, gdzie wszystko co by się drukowało w jednej, powtarzałoby się natychmiast natychmiast drugiej." Fax Diderot nakreślił plan powszechnego nauczania i przewidział ewolucję gatunków. DENIS DIDEROT Diderot jako główny redaktor i dusza Encyklopedii zgadzał się z głoszonymi przez encyklopedystów poglądami. A oni atakowali Kościół, religię i uprzywilejowanie socjalne. Wszystkim im przyświecała idea nowego, sprawiedliwszego ustroju, przeobrażenia całego układu stosunków społecznych. Wierzyli w siłę rozumu, przywiązywali wielką wagę do doświadczenia, interesowali się naukami przyrodniczymi i z ufnością spoglądali w przyszłość ludzkości. Voltaire, Diderot, d'Alambert, La Harpe, Condorcet BIBLIOGRAFIA Diderot D., Kubuś Fatalista i jego pan, Warszawa 1985. Diderot D., Wybór pism filozoficznych, Warszawa 1958. Skrzypek M., Diderot, Warszawa 1982 Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 2002.
