ECDI - Ipex.eu
advertisement
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.11.2016 r. COM(2016) 764 final KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Plan inwestycyjny dla Europy: oceny dostarczają argumentów za jego wzmocnieniem PL PL 1. WPROWADZENIE W dniu 14 września 2016 r. w orędziu o stanie Unii przewodniczący Juncker pokreślił, że Europa musi wzmocnić ożywienie gospodarcze i inwestować głównie w swoją młodzież, osoby poszukujące pracy, a także przedsiębiorstwa typu start-up i MŚP1. W tym kontekście, w rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2017 r.2 zarysowano najpilniejsze priorytety gospodarcze i społeczne, na których Unia Europejska i jej państwa członkowskie muszą się skupić w nadchodzących miesiącach. Europa przeżywa obecnie okres słabej, ale stosunkowo stabilnej i sprzyjającej zatrudnieniu odnowy gospodarczej. PKB jest wyższy niż przed kryzysem. Bezrobocie spada, a poziom inwestycji zaczyna ponownie wzrastać. Nie należy jednak popadać w samozadowolenie. Wpływ niektórych korzystnych czynników, które do tej pory sprzyjały ożywieniu, słabnie. Następstwa kryzysu, a zwłaszcza jego skutki społeczne, wysoki poziom zadłużenia sektora publicznego i prywatnego, a także odsetek zagrożonych kredytów, są w dalszym ciągu znaczące. Plan Inwestycyjny dla Europy okazał się użyteczny w stymulowaniu zrównoważonego wzrostu inwestycji w państwach członkowskich. Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS)3 uruchomił 154 mld EUR w 27 państwach członkowskich w ciągu zaledwie jednego roku, z czego, jak się oczekuje, skorzysta prawie 377 000 MŚP. EFIS odgrywa zasadniczą rolę poprzez wspieranie innowacyjnych i strategicznych projektów, które przyczyniają się do tworzenia miejsc pracy i do wzrostu gospodarczego (ramka 1). Biorąc pod uwagę konkretne wyniki działalności EFIS, jak ogłoszono w orędziu o stanie Unii przewodniczącego Junckera, we wrześniu 2016 r. Komisja zaproponowała4 wzmocnienie i rozszerzenie funduszu poprzez tak zwany wniosek EFIS 2.0. W celu podwojenia okresu funkcjonowania i zdolności finansowych EFIS we wniosku proponuje się w pierwszej kolejności przedłużenie działalności funduszu do końca 2020 r. oraz zwiększenie wartości zakładanych inwestycji z 315 mld EUR do co najmniej pół biliona euro. We wniosku większy nacisk położono też na udział sektora prywatnego i dodatkowość, a także na zwiększenie przejrzystości przy wyborze projektów. Ponadto w EFIS 2.0 położono duży nacisk na połączenie wsparcia w ramach EFIS z innymi źródłami finansowania w UE oraz z finansowaniem z krajowych banków prorozwojowych – ma to odegrać ważną rolę w poprawie zasięgu geograficznego EFIS. Z uwagi na potrzebę pomocy w zapewnieniu stałego napływu projektów i tworzeniu platform inwestycyjnych, które mogą być finansowane we 1 2 3 4 PL http://ec.europa.eu/priorities/state-union-2016_en COM(2016) 725 final. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1017 z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejskiego Portalu Projektów Inwestycyjnych oraz zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 i (UE) nr 1316/2013 – Europejski Fundusz na rzecz Inwestycji Strategicznych (Dz.U. L 169 z 1.7.2015, s. 1). COM(2016)597 final. 2 PL wszystkich państwach członkowskich, we wniosku przewidziane jest również wzmocnienie zakresu działania Europejskiego Centrum Doradztwa Inwestycyjnego (ECDI/ Centrum Doradztwa). W październiku na posiedzeniu Rady Europejskiej „wezwano Radę, by na posiedzeniu w dniu 6 grudnia uzgodniła stanowisko negocjacyjne dotyczące nowego wniosku Komisji w sprawie EFIS, z uwzględnieniem niezależnej zewnętrznej oceny, która zostanie przedstawiona w listopadzie”5. RAMKA 1 — PRZYKŁADY ZATWIERDZONYCH PROJEKTÓW EFIS Creta Farms (Grecja) stara się produkować zdrowsze wyroby mięsne, wstrzykując do nich oliwę z oliwek najwyższej jakości z pierwszego tłoczenia. Zastosowana technologia pozwala na usunięcie nasyconych tłuszczów zwierzęcych, które są szkodliwe dla zdrowia ludzkiego, i zastąpienie ich tłuszczami nienasyconymi, które pozwalają obniżyć poziom „złego” cholesterolu. Dziś Creta Farms jest największym dostawcą wędlin na rynek grecki i pomyślnie rozwinęła już działalność eksportową. Dzięki pomocy funduszy EFIS przedsiębiorstwo sfinansuje dalszy rozwój technologii, która umożliwi wprowadzenie „oliwkowania” do przekąsek. Pozwoli to spółce na zatrudnienie 100 nowych pracowników i na dalszy rozwój jej działalności na arenie międzynarodowej. Malin Corporation (Irlandia) jest spółką o zasięgu globalnym, której działalność związana jest z naukami o życiu. Spółka inwestuje w innowacyjne spółki zajmujące się działalnością badawczą i rozwojową, w ich początkowym stadium działalności w sektorze nauk o życiu. Niedawne wsparcie z EFIS w wysokości 70 mln EUR pozwoli spółce zwiększyć inwestycje w europejskim sektorze nauk o życiu w ciągu najbliższych siedmiu lat. Już obecnie pożyczka w wysokości 40 mln EUR jest wykorzystywana do wspierania pionierskich innowacji i rozwoju nowych produktów przez prywatne spółki z sektora nauk o życiu w Irlandii i Zjednoczonym Królestwie. Dzięki wsparciu z EFIS firma Malin będzie mogła pomóc spółkom z sektora nauk o życiu wykorzystać swój pełen potencjał dla osiągnięcia sukcesu handlowego. PEP-Therapy/Quadrivium (Francja) PEP Therapy jest spółką badawczą założoną w 2014 r. przez naukowców pracujących w prestiżowych francuskich instytutach naukowo-badawczych. Zespół założycielski opracował technikę blokującą specyficzne funkcje białek, które przekształcają zdrową komórkę w komórkę rakową. Celem jest opracowanie metody leczenia, która w przeciwieństwie do chemioterapii zniszczy jedynie komórki rakowe, zachowując dobre i zdrowe komórki. Dla sfinansowania tego projektu PEP-Therapy otrzymała 1 mln EUR od Quadrivium 1, francuskiego funduszu inwestycyjnego, który uzyskał zastrzyk finansowy w wysokości 20 mln EUR z Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI). WOW Technology (Belgia) jest spółką specjalizującą się w produkcji maszyn dopasowanych do indywidualnych potrzeb klienta oraz zautomatyzowanych urządzeń dla różnych sektorów, w tym dla przemysłu lotniczego, samochodowego, biotechnicznego, farmaceutycznego, rolno-spożywczego, ochrony środowiska i 5 PL EUCO 31/16, 21 października 2016 r., punkt 18. 3 PL energetyki. Jej główna maszyna – „Shaker Robot” – pozwala zautomatyzować produkcję na wielką skalę kultur komórkowych stosowanych w produkcji szczepionek. Dzięki kredytowi zabezpieczonemu przez EFI w ramach EFIS spółka planuje dwukrotny wzrost w ciągu najbliższych pięciu lat przez podwojenie liczby pracowników i rozszerzenie działalności na inne rynki europejskie, takie jak Francja, Niemcy i Szwajcaria. Projekt infrastruktury ułatwiającej dostęp do portów (Hiszpania) obejmuje kredyt ramowy przeznaczony na finansowanie poprzez Państwowy Fundusz „PAF” (Fundusz Dostępu do Portów) inwestycji związanych z budową połączeń drogowych i kolejowych do państwowych portów w Hiszpanii. Projekt pomoże poprawić połączenia lądowe z głównymi portami, z których wszystkie znajdują się w transeuropejskiej sieci transportowej. Operacja ta będzie stanowić kontynuację rozległego wsparcia udzielanego w ciągu ostatnich lat przez EBI dla rozwoju tej sieci portów morskich. Szpital im. Rydygiera (Polska) w Toruniu otrzyma kredyt w wysokości około 57 mln EUR z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) w ramach EFIS na finansowanie renowacji. Projekt stanowi część programu inwestycyjnego ukierunkowanego na osiągnięcie przez szpital standardów technicznych i profesjonalnych wymaganych przez polskie i unijne przepisy prawne. Jest to pierwsza w tym kraju transakcja w sektorze publicznym objęta gwarancją budżetu UE w ramach EFIS. Transakcja ta stanowi również model połączenia finansowania z EFIS z dotacją UE wspierającą innowacyjną formę instrumentu finansowego: oprócz kredytu z EFIS, projekt będzie finansowany z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (EFSI). Aktualne rozporządzenie EFIS wymaga trzech ocen: (i) oceny Komisji dotyczącej wykorzystania gwarancji UE i działania funduszu gwarancyjnego EFIS 6, do której dołączana jest opinia Trybunału Obrachunkowego7; (ii) oceny działalności EFIS przez EBI8; oraz (iii) niezależnej oceny zewnętrznej dotyczącej stosowania przepisów rozporządzenia EFIS9. Te oceny pozwalają zainteresowanym stronom uzyskać kompleksowy obraz dotychczasowego funkcjonowania EFIS i stanowią już materiał do trwających dyskusji legislacyjnych na temat EFIS 2.0. Wniosek w sprawie EFIS 2.0 porusza kwestie zidentyfikowane w trakcie przeprowadzonych ocen. Zapewni on sprawną kontynuację działalności EFIS, bez zakłóceń w finansowaniu. Promotorzy projektów będą mieli zapewnioną możliwość przygotowywania nowych projektów, nawet po upływie początkowego okresu inwestycyjnego. Plan Inwestycyjny dla Europy odgrywa już zasadniczą rolę w całym szeregu sektorów poprzez wspieranie innowacyjnych projektów, które przyczynią się do stworzenia nowych miejsc pracy i wzrostu na szczeblu społeczności lokalnych. Plan wspomaga także walkę z 6 7 8 9 PL Zgodnie z art. 18 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/1017. Zob. SWD(2016) 297 final. Zgodnie z art. 18 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/1017 i art. 287 ust. 4 TFUE. Zob. Opinia nr 2/2016. Opinia jest dostępna na stronie: http://www.eca.europa.eu/en/Pages/NewsItem.aspx?nid=7766 Zgodnie z art. 18 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2015/1017. Ocena jest dostępna na stronie: http://www.eib.org/infocentre/publications/all/evaluation-of-the-functioning-of-the-efsi.htm Zgodnie z art. 18 ust. 6 rozporządzenia (UE) 2015/1017. Niezależna ocena jest dostępna na stronie: https://ec.europa.eu/priorities/publications/independent-evaluation-investment-plan_en 4 PL bezrobociem wśród młodzieży poprzez wspieranie rozwoju innowacyjnych, strategicznych i młodych spółek. Projekty te mają kluczowe znaczenie dla przyszłej konkurencyjności gospodarki UE i docelowych głównych obszarów działania, takich jak wsparcie MŚP, innowacje, badania i rozwój, energia ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczna i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw, środowisko i infrastruktura cyfrowa, społeczna, transportowa oraz usługi. Kompleksowa strategia realizowana w ramach planu inwestycyjnego ma na celu osiągnięcie zrównoważonego wzrostu poziomu inwestycji w Europie, który znacząco się obniżył w następstwie kryzysu finansowego. Pierwszy filar planu, obejmujący EFIS i mający na celu ogólną poprawę wykorzystania budżetu UE, pozwala na wzmocnienie skuteczności ograniczonych zasobów publicznych poprzez przyciąganie prywatnych inwestorów i wspieranie innowacyjnych i strategicznych projektów w Europie, które pozwolą na osiągnięcie wymiernych wyników w zakresie miejsc pracy i wzrostu gospodarczego. Drugi filar planu inwestycyjnego – Centrum Doradztwa Inwestycyjnego i Europejski portal projektów inwestycyjnych (EPPI) (ramka 2) – dają gwarancję, że inwestycje dotrą do gospodarki realnej przez promowanie stabilnej serii projektów mogących uzyskać finansowanie z banków, a także poprzez zapewnienie większej przejrzystości. RAMKA 2 — EPPI JEST CZĘŚCIĄ DRUGIEGO FILARU PLANU INWESTYCYJNEGO DLA EUROPY Zaprojektowany jako pomost między promotorami projektów z UE i inwestorami na całym świecie, portal EPPI ma obecnie w ofercie ponad 130 projektów: ec.europa.eu/eipp Zwiększa on wyeksponowanie istniejących możliwości inwestycyjnych w UE z korzyścią dla inwestorów, gdyż przedstawia przejrzystą, perspektywiczną serię projektów, a także ułatwia kontakt z ich promotorami. Zrównoważone inwestowanie wymaga istnienia stabilnego i przewidywalnego otoczenia biznesowego. W ramach trzeciego filaru Planu Inwestycyjnego podejmowane są działania mające na celu usunięcie barier inwestycyjnych na poziomie UE i państw członkowskich, pomoc w usprawnieniu otoczenia inwestycyjnego, a także wspieranie długoterminowego i zrównoważonego wzrostu w Europie. UE i jej państwa członkowskie podjęły kroki służące zwalczaniu barier dla inwestycji, jednak potrzebne są kolejne działania w tym zakresie. Podczas gdy Komisja będzie kontynuować starania na rzecz usprawnienia ogólnego otoczenia inwestycyjnego na szczeblu UE, w tym poprzez pogłębienie jednolitego rynku, państwa członkowskie powinny zintensyfikować swoje wysiłki zmierzające do usunięcia przeszkód dla inwestycji na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. PL 5 PL Ponadto doświadczenie uzyskane podczas wdrażania EFIS wskazuje, że państwami członkowskimi, które dotychczas najwięcej skorzystały z jego działalności, są państwa z najlepiej rozwiniętymi rynkami finansowymi i z otoczeniem biznesowym sprzyjającym inwestycjom. Może to świadczyć o tym, że te państwa członkowskie są ogólnie bardziej skuteczne od swoich partnerów w generowaniu propozycji projektów EFIS. Ponadto silne krajowe banki prorozwojowe mogą przyczynić się do opracowania i współfinansowania projektów. Komisja przedstawiła również konkretne inicjatywy, które powinny ułatwić finansowanie gospodarki realnej. Państwa członkowskie odniosą na przykład korzyści z jaśniejszych wytycznych w sprawie reguł rachunkowości publicznej, zwłaszcza w odniesieniu do partnerstw publiczno-prywatnych (PPP)10. Komisja ściśle monitoruje wpływ interpretacji reguł rachunkowości publicznej na tworzenie PPP w różnych sektorach i w stosownych przypadkach rozważy potrzebę dalszych działań. Komisja dostarczyła również praktyczne wytyczne w sprawie stosowania zasad dotyczących pomocy państwa w finansowaniu infrastruktury ze środków publicznych11. Niedawno zostały uruchomione projekty pilotażowe w celu osiągnięcia na poziomie UE większej zbieżności ram czasowych poszczególnych procedur odnoszących się do strategicznych inwestycji w projekty infrastrukturalne. W pierwszym etapie projekty pilotażowe realizowane będą w Belgii i na Słowacji. Na podstawie oceny tych projektów w roku 2017 Komisja rozszerzy tę inicjatywę na inne państwa członkowskie z zamiarem stworzenia skutecznego systemu kompleksowej obsługi w pojedynczej instytucji dla wszystkich państw członkowskich, co pozwoli połączyć wszystkie właściwe służby Komisji – w tym Przedstawicielstwa Komisji w państwach członkowskich – w jeden zespół ds. polityki inwestycyjnej. Ponadto prace nad unią energetyczną, unią rynków kapitałowych, strategią jednolitego rynku, strategią jednolitego rynku cyfrowego, gospodarką o obiegu zamkniętym oraz międzynarodowymi umowami handlowo-inwestycyjnymi obejmują szczególne środki, które – gdy zostaną w pełni wdrożone – pomogą w usunięciu przeszkód, promowaniu innowacji oraz usprawnieniu otoczenia inwestycyjnego. Komisja wkrótce przyjmie pakiet energetyczny zachęcający do przejścia na czystą energię i zwiększania efektywności energetycznej, wspierający wiodącą rolę UE na świecie w zakresie energii odnawialnej a jednocześnie oferowanie konsumentom energii rozsądnych warunków dostaw. Celem pakietu będzie zapewnienie przewidywalności dla przedsiębiorstw, inwestorów i społeczeństwa oraz ułatwienie inwestowania na szczeblu krajowym, w szczególności poprzez Krajowy Plan Energetyczny i Krajowy Plan Klimatyczny. Poza wnioskami dotyczącymi obniżenia narzutów 10 11 PL Przewodnik dotyczący partnerstw publiczno-prywatnych w ujęciu statystycznym, opracowany przez Eurostat we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym i przeznaczony głównie dla partnerów prywatnych, został opublikowany 29 września 2016 r. Eurostat / EPEC / Europejski Bank Inwestycyjny, „Przewodnik dotyczący partnerstw publiczno-prywatnych w ujęciu statystycznym”, wrzesień 2016 r. Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2016/C 262/01), Dz.U. C 262 z 19.7.2016, s. 1. 6 PL kapitałowych dla ubezpieczycieli inwestujących w kwalifikujące się projekty infrastrukturalne12, 23 listopada 2016 r. Komisja zaproponowała obniżenie narzutów kapitałowych dla banków w odniesieniu do niektórych inwestycji infrastrukturalnych 13. Dnia 22 listopada 2016 r. Komisja przedstawiła przekrojowy plan działań w zakresie wsparcia nowo otwieranych przedsiębiorstw w Europie14, jak również wniosek15 dotyczący dyrektywy w sprawie zwiększenia skuteczności postępowań dotyczących niewypłacalności i restrukturyzacji zapobiegawczej oraz przepisów ramowych dających przedsiębiorcom możliwość skorzystania z drugiej szansy, usuwając bariery dla inwestycji wynikające z różnic takich przepisów ramowych pomiędzy państwami członkowskimi. Państwa członkowskie powinny również wzmocnić wysiłki w zakresie wdrażania reform koniecznych do usunięcia przeszkód dla inwestycji, które zostały zidentyfikowane w kontekście semestru europejskiego, a ostatnio w rocznej analizie wzrostu gospodarczego16. Reformy określone w zaleceniach dla poszczególnych krajów uwzględniają konkretne czynniki narodowe. Reformy te są konieczne do utrzymania lub zwiększenia poziomów inwestycji w państwach członkowskich. Pomimo wysiłków niektórych państw członkowskich, zwłaszcza państw strefy euro mocno dotkniętych kryzysem, postępy w eliminowaniu przeszkód dla inwestycji są ogólnie rzecz biorąc nierówne; potrzebne są dalsze działania. Poza zwalczaniem barier i ograniczeń dla inwestycji Komisja zachęca również państwa członkowskie do tworzenia struktur planowania i koordynacji na wszystkich poziomach administracji i źródeł finansowania. W kontekście polityki inwestycyjnej państw członkowskich struktury te mogą stworzyć stabilną serię kluczowych projektów sektora publicznego i strategicznie nimi zarządzać, a także ułatwiać przeprowadzanie procedur regulacyjnych i administracyjnych przy zatwierdzaniu projektów. Z drugiej strony mogą też ściśle współpracować ze służbami Komisji i z Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. 2. JAKA JEST DOTYCHCZASOWA OCENA INWESTYCJI W GOSPODARKĘ REALNĄ? EFIS I JEGO W tej sekcji podane są kluczowe argumenty opracowane na podstawie trzech ocen, po których następuje opis sposobu, w jaki wniosek EFIS 2.0 odnosi się do tych kwestii. Przydatność i dodatkowość wsparcia EFIS 12 13 14 15 16 PL Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/467 z dnia 30 września 2015 r. zmieniające rozporządzenie (UE) 2015/35 w zakresie obliczania regulacyjnych wymogów kapitałowych w odniesieniu do kilku kategorii aktywów posiadanych przez zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji (Dz.U. L 85 z 1.4.2016, s. 6). COM(2016) 850. COM(2016) 733. COM(2016) 723. COM(2016) 725 final. 7 PL W ocenach stwierdza się, że EFIS był przydatny, jeśli chodzi o zajęcie się potrzebami w zakresie inwestycji w Europie. Niezależna ocena wskazuje na utrzymujące się luki inwestycyjne oraz na potrzeby rynku i potwierdza, że EFIS przyczynia się do zmniejszenia tej luki poprzez zapewnienie finansowania podwyższonego ryzyka. Takie finansowanie podwyższonego ryzyka musi zapewniać dodatkowość (zdefiniowaną jako działania specjalne EBI17, tzn. operacje o wyższym profilu ryzyka) i przyciągać maksymalne finansowanie przez sektor prywatny. W swojej ocenie EBI podkreśla, że gwarancje UE pozwoliły EBI znacznie podnieść poziom działań specjalnych, od około 4 mld EUR do spodziewanego poziomu 20 mld EUR rocznie. W ocenie podkreśla się, że EFIS pozwolił EBI rozszerzyć swoją bazę klientów i bazę produktów, zwłaszcza przez rozwój nowych produktów podporządkowanych. Pomogło to EBI dostosować się do potrzeb rynku i odpowiednio na nie reagować. W niezależnej ocenie odnotowano jednak, iż mimo że operacje EFIS były działaniami specjalnymi EBI, w niektórych wypadkach zainteresowane strony uznawały, że operacje te nie były zabezpieczone przed wyższym ryzykiem w porównaniu z ofertą rynkową. W tym samym kontekście ocena EBI wskazuje na potrzebę jaśniejszej definicji dodatkowości w odniesieniu do działań specjalnych w celu zapewnienia większej spójności przy wyborze projektów, jednocześnie ograniczając potencjalne ryzyka utraty reputacji przez EFIS. Podobnie w niezależnej ocenie podkreśla się, że spełnienie kryterium dodatkowości powinno wykraczać poza zaznaczenie okienka działań specjalnych EBI i że dokonana ocena dodatkowości powinna być bardziej przejrzysta. Mnożnik i mobilizacja prywatnych inwestycji W niezależnej ocenie podkreśla się, że EFIS jest skuteczny w zwiększaniu dostępu do finansowania i w mobilizowaniu kapitału prywatnego, określając spodziewany mnożnik portfela na 14.1 dla zatwierdzonych operacji (całkowicie zgodny z założonym na cały okres inwestycyjny EFIS docelowym mnożnikiem 15) oraz 63 % prywatnych inwestycji uruchomionych na dzień 30 czerwca 2016 r. (nie ustalono dokładnego celu). Zarówno EBI, jak i autorzy niezależnej oceny zauważają, że dwa segmenty EFIS (segment infrastruktury i innowacyjności oraz segment MŚP) rozwijają się z różną prędkością. Na przykład wdrażając segment MŚP, EFI przyspieszył udostępnianie istniejących upoważnień, a dopiero później wprowadził nowe produkty. Natomiast EBI, przy wdrażaniu segmentu infrastruktury i innowacyjności, mając możliwość wykorzystania istniejących produktów, potrzebował czasu na stworzenie nowego asortymentu produktów, charakteryzujących się zarówno wyższym profilem ryzyka, jak i nieraz wyższymi mnożnikami (zewnętrznymi). Można się spodziewać, że te nowe produkty uzupełnią produkty już istniejące i że zostaną one udostępnione po pierwszym roku wdrażania EFIS. 17 PL Działania specjalne to działania dla których rating wewnętrzny EBI jest poniżej poziomu inwestycyjnego, tzn. działania bardziej ryzykowne niż operacje standardowe EBI. 8 PL ► Rozwiązywanie kwestii dodatkowości wsparcia EFIS i uruchamianie prywatnych inwestycji we wniosku EFIS 2.0 Od momentu uruchomienia ponad rok temu EFIS – wdrażany i współfinansowany przez Grupę EBI, strategicznego partnera inwestycyjnego Komisji – jest na najlepszej drodze do osiągnięcia zakładanego celu, jakim jest uruchomienie co najmniej 315 mld EUR na dodatkowe inwestycje w gospodarkę realną do połowy 2018 r., jednocześnie dążąc do zmaksymalizowania wkładu sektora prywatnego. Szczególną zdolność do absorpcji odnotowano w segmencie MŚP, w którym wyniki EFIS znacznie przerosły oczekiwania. Jest to zgodne z bardzo pozytywną reakcją na EFIS ze strony MŚP. Aby zapewnić wystarczające zasoby finansowe umożliwiające dalsze dostarczanie MŚP środków w ramach wsparcia z EFIS, w lipcu 2016 r. segment MŚP zasilono kwotą 500 mln EUR zgodnie z obowiązującymi parametrami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2015/1017. Projekty z obu segmentów zatwierdzone przez Grupę EBI do połowy listopada 2016 r. w ramach EFIS uruchomiły inwestycje o łącznej wartości 154 mld EUR w 27 państwach członkowskich i udzieliły wsparcia dla około 377 000 MŚP. Kluczowym elementem EFIS 2.0 jest dalsze wzmocnienie dodatkowości wspieranych projektów. Wniosek Komisji EFIS 2.0 jeszcze wyraźniej potwierdza, że projekty w ramach EFIS powinny koncentrować się na kwestii inwestycji nieoptymalnych i lukach rynkowych, które winny stanowić jedne z kryteriów kwalifikacji. W obecnej sytuacji charakteryzującej się niskimi stopami procentowymi i wysokim poziomem płynności, kluczowymi czynnikami dla określenia dodatkowości EFIS są: wyższe pokrycie ryzyka, w tym poprzez podporządkowanie, narażenie na szczególne ryzyka, takie jak niesprawdzona technologia i bardziej ryzykowni kontrahenci, a także inwestycje w nowe infrastruktury transgraniczne, które z kolei zwiększą zaufanie i ogólny dostęp do finansowania, zwłaszcza w odniesieniu do operacji obarczonych szczególnym ryzykiem. Ze względu na ich znaczenie dla Europy transgraniczne projekty infrastrukturalne, w tym usługi związane z nimi, zostały określone w nowym wniosku jako projekty umożliwiające dodatkowość. Obecnie jest to obszar niedostatecznie rozwinięty i wymagający stymulacji w celu ułatwienia inwestycji. Mechanizmy planu inwestycyjnego dla Europy dobrze funkcjonują, a celem EFIS 2.0 jest ich wzmocnienie w celu dalszego uruchamiania prywatnego finansowania inwestycji w sektorach, które są ważne dla przyszłości Europy i gdzie nadal występują niedoskonałości rynku oraz nieoptymalne sytuacje inwestycyjne. Celem EFIS jest wspieranie inwestycji, które – bez takiego wsparcia – nie mogłyby zostać zrealizowane w tym samym okresie, albo w takim samym stopniu, przez EBI, EFI lub w oparciu o istniejące unijne instrumenty finansowe. Jak przewidziano w początkowym okresie inwestycyjnym, należy przyciągać inwestycje prywatne w największym możliwym zakresie, a MŚP będą głównymi beneficjentami przyznawanego wsparcia. PL 9 PL Podział wsparcia EFIS w aspekcie geograficznym i według sektorów Trzy oceny wskazują na dobre ogólne objęcie wsparciem w aspekcie sektorów i państw członkowskich, biorąc pod uwagę fakt, że podczas przeprowadzania oceny EFIS obejmował już 26 państw członkowskich we wszystkich kwalifikujących się sektorach 18. Jednak zarówno w ocenie EBI, jak i w niezależnej ocenie wskazano, że portfel EFIS jest silnie skoncentrowany w niektórych państwach członkowskich19. W niezależnej ocenie odnotowano, że mniejsze wsparcie dla projektów EFIS w Europie Środkowej i Wschodniej może wynikać z mniejszej dostępności technicznej wiedzy fachowej potrzebnej do opracowania dużych projektów i stworzenia struktur partnerstwa publiczno-prywatnego, braku struktur centralnego planowania i koordynacji projektów, relatywnie mniejszych projektów, słabiej rozwiniętych rynków kapitału ryzyka, a także potrzeby większej komplementarności, zwłaszcza w odniesieniu do EFSI. W ocenie podkreślono znaczenie rozwijania zdolności w zakresie przygotowywania projektów, tak by można było rozszerzyć zasięg geograficzny EFIS. Mimo że zarówno w ocenie niezależnej, jak i w ocenie EBI wskazano na pewne skoncentrowanie wsparcia EFIS w niektórych sektorach, zainteresowane strony nie uznały tego za istotny problem. Spójność i komplementarność z innymi unijnymi źródłami finansowania We wszystkich trzech ocenach wskazano na wysoki potencjał rozwoju nowych form współpracy między EFIS a innymi źródłami finansowania z UE, ale jednocześnie podkreślono potrzebę starannego monitorowania współoddziaływania pomiędzy niektórymi z tych funduszy a EFIS. Niezależna ocena wskazuje, że EFIS, COSME20 i program „Horyzont 2020” InnovFin21 dobrze się wzajemnie uzupełniają, jako że EFIS umożliwia skoncentrowanie tych funduszy na wstępie, aby zaspokoić wysokie potrzeby rynku w segmencie MŚP w ramach EFIS. Innym konkretnym przykładem możliwości sprawnego łączenia tych funduszy było uruchomienie w dniu 8 listopada 2016 r. ogólnoeuropejskiego funduszu/funduszy kapitału wysokiego ryzyka22: dzięki łączeniu środków pochodzących z różnych źródeł program ten przyczynia się do rozwiązania problemu luki kapitałowej w Europie i rozdrobnienia rynku kapitału podwyższonego ryzyka. Ma on również przyciągnąć dodatkowe prywatne fundusze pochodzące od inwestorów instytucjonalnych do klasy 18 19 20 21 22 PL Obecnie do wsparcia w ramach EFIS zatwierdzane są projekty we wszystkich 27 państwach członkowskich. W obu ocenach wskazano, że portfel EFIS jest skoncentrowany w następujących państwach członkowskich: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Niderlandy, Portugalia, Hiszpania, Szwecja i Zjednoczone Królestwo. Kiedy zestawi się wpływ inwestycji EFIS z poziomem PKB tych państw, zasięg geograficzny okazuje się jednak bardziej zrównoważony. Program UE na rzecz konkurencyjności w biznesie i MŚP. Więcej informacji o tym programie znajduje się na stronie: https://ec.europa.eu/growth/smes/cosme_en Fundusze unijne dla innowatorów. Więcej informacji znajduje się na stronie: http://www.eib.org/products/blending/innovfin/ Więcej informacji znajduje się na stronie: http://www.eif.org/what_we_do/equity/paneuropean_venture_capital_fund_of_funds/index.htm 10 PL aktywów „fundusze kapitału wysokiego ryzyka UE”, w celu wsparcia wzrostu przedsiębiorstw innowacyjnych. Jeśli chodzi o instrumenty finansowe „Łącząc Europę” (CEF) i „Horyzont 2020” (H2020), w swojej ocenie EBI uznał, że programy te mogą być potencjalnie konkurencją dla EFIS oraz że EBI udziela czasem preferencji operacjom w ramach EFIS w stosunku do operacji w ramach CEF i H2020 ze względu na presję dotyczącą osiągnięcia wyników przez EFIS. Odnośnie do EFSI w niezależnej ocenie wskazano, że według niektórych zainteresowanych stron fundusze te konkurują z EFIS, zwłaszcza w krajach korzystających z funduszy spójności. Jednakże zarówno ocena EBI, jak i ocena Komisji wskazują na wysoki potencjał komplementarności i synergii pomiędzy tymi funduszami a EFIS. W szczególności środki pochodzące z CEF i H2020, podobnie jak te pochodzące z EFSI mogą finansować pierwszą stratę operacji EFIS, kiedy potrzebne jest rozpoczęcie realizacji projektu i maksymalny udział sektora prywatnego, podczas gdy EBI przy wsparciu EFIS mogłyby finansować transze mezzanine. W tym zakresie struktura finansowania dla EFIS 1.0 zawierała transfer 500 mln EUR z instrumentów finansowych CEF do część dotacji CEF. EBI i niezależna ocena wskazują, że należy zbadać ograniczenia w łączeniu wsparcia z EFSI ze wsparciem z EFIS, w tym rozważyć możliwość zaangażowania służb doradczych. Poza wskazówkami 23 Komisji dotyczącymi sposobu łączenia finansowania z EFIS i EFSI Komisja przedłożyła wniosek24 służący ułatwieniu takiego łączenia. Komisja jest zdecydowana dalej pracować nad zapewnieniem bardziej wyrównanych reguł dla różnych instrumentów UE. Współpraca z krajowymi bankami prorozwojowymi i platformami inwestycyjnymi Ocena EBI wskazuje, że około jedna trzecia operacji EFIS korzystała z finansowania przez krajowe banki prorozwojowe. Jest to zgodne z oświadczeniami różnych państw członkowskich o wniesieniu środków w wysokości do 42 mld EUR do projektów EFIS lub do platform inwestycyjnych. Grupa EBI opracowała również szereg inicjatyw mających na celu lepsze uwzględnienie potrzeb krajowych banków prorozwojowych, takich jak platforma obrotu udziałami25, inicjatywa sekurytyzacyjna26 i szereg nowych produktów finansowych27. Według niezależnej oceny w niektórych wypadkach EFIS konkurował z krajowymi bankami prorozwojowymi o ten sam projekt. Dotyczy to zwłaszcza większych projektów. Ryzyko takie powinno zostać ograniczone, jeśli EBI przyjmie pozycję kredytodawcy podporządkowanego w przypadku wspólnych inwestycji EFIS i krajowych banków 23 24 25 26 27 PL http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/thefunds/fin_inst/pdf/efsi_esif_compl_en.pdf COM(2016) 605 final. Platforma obrotu udziałami EFI-NPI. Więcej informacji znajduje się na stronie: http://www.eif.org/what_we_do/equity/NPI/index.htm Inicjatywa sekurytyzacyjna EFI i NPI. Więcej informacji znajduje się na stronie: http://www.eif.org/what_we_do/guarantees/ENSI/index.htm. Przykładowo EFI podpisał protokół ustaleń z Cassa Depositi e Prestiti (Włochy) i jest w trakcie podpisywania dalszych protokołów ustaleń. http://www.eib.org/efsi/how-does-a-project-get-efsi-financing/index.htm 11 PL prorozwojowych. Mimo iż platformy inwestycyjne mają możliwość zaspokojenia wysokiego zapotrzebowania na ryzykowne finansowanie małych projektów, z niezależnej oceny wynika, że do dnia jej zakończenia nie utworzono żadnej platformy inwestycyjnej. Pierwsza platforma inwestycyjna została utworzona po dniu 30 czerwca 2016 r. Dalsze platformy, w tym dla segmentu MŚP, są w trakcie przygotowań i oczekuje się, że zostaną zatwierdzone jeszcze w tym roku. ►Rozwiązywanie kwestii podziału wsparcia EFIS w aspekcie geograficznym i jego komplementarności z innymi unijnymi źródłami finansowania we wniosku EFIS 2.0 EFIS 2.0 wydłuży okres funkcjonowania EFIS do końca obecnych wieloletnich ram finansowych, co powinno przynieść w sumie co najmniej pół miliarda euro inwestycji do roku 2020. Wniosek jest zgodny ze zmianą rozporządzenia finansowego zaproponowaną przez Komisję w tym samym czasie celem utworzenia solidnych ram dla zarządzania zobowiązaniami finansowymi Unii. W celu zwiększenia zasięgu EFIS oraz podwojenia wartości zakładanych inwestycji Komisja apeluje do państw członkowskich, aby potraktowały swój wkład priorytetowo. Ważnym celem wniosku EFIS 2.0 jest ponadto wzmocnienie korzystania z EFIS w regionach słabiej rozwiniętych i regionach w okresie przejściowym Wsparcie dla regionów słabiej rozwiniętych i regionów w okresie przejściowym w Europie zostało zatem rozszerzone poprzez wyraźne odniesienie do sektora przemysłu, który w innym przypadku nie zostałby uwzględniony w ogólnych celach. Co więcej, wsparcie EFIS dla autostrad, którego należy zasadniczo unikać, będzie dozwolone pod pewnymi warunkami w krajach objętych polityką spójności. Niezwykle ważne jest, by państwa członkowskie rozwinęły swoje zdolności w zakresie przygotowania projektów. EFIS 2.0 podniesie poziom pomocy technicznej poprzez Centrum Doradztwa Inwestycyjnego. Korzystanie z usług świadczonych przez Centrum Doradztwa Inwestycyjnego może również przyczynić się do wzmocnienia planowania i koordynacji kluczowych projektów inwestycyjnych na szczeblu krajowym. Ułatwienie łączenia EFIS z innymi źródłami unijnego finansowania, takimi jak EFSI, program „Horyzont 2020” oraz instrument „Łącząc Europę”, ma również w tym względzie kluczowe znaczenie i może przyczynić się do uruchamiania dodatkowych inwestycji sektora prywatnego. W związku z tym we wrześniu 2016 r. Komisja przyjęła wniosek 28 dotyczący rozporządzenia zbiorczego zmieniającego kilka rozporządzeń, aby ułatwić takie łączenie na poziomie platform inwestycyjnych, a także w stosunku do poszczególnych projektów. W swoim wniosku EFIS 2.0 Komisja zaproponowała również większe skoncentrowanie EFIS na priorytetach politycznych UE, jeśli chodzi o zmiany klimatu, na przykład przez ustanowienie minimalnego celu dla projektów inwestycji ekologicznych w ramach segmentu infrastruktury i innowacyjności EFIS. Komisja uznaje ponadto znaczenie wykorzystywania części budżetu 28 PL COM(2016) 605 final. 12 PL unijnego, np. części dostępnej w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, w formie dotacji, które byłyby połączone z EFIS. W związku z tym na początku roku 2017 ogłoszone zostanie zaproszenie do składania propozycji łączenia środków w ramach instrumentu „Łącząc Europę” w celu połączenia dotacji w wysokości 1 mld EUR z EFIS z finansowaniem przez krajowe banki prorozwojowe i sektor prywatny. EFIS promuje przedsiębiorczość społeczną i w związku z tym jego działalność ma ważny wymiar społeczny. W ramach segmentu MŚP w EFIS został opracowany kompleksowy zestaw innowacyjnych instrumentów finansowych mający na celu wsparcie przedsiębiorczości społecznej, zrównoważonego zatrudnienia i innowacyjności społecznej. Obejmuje on między innymi zwiększenie gwarancji dla kredytów udzielanych mikroprzedsiębiorstwom i przedsiębiorstwom społecznym w ramach programu na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych29, a także produkt kapitałowy dla inwestycji EFI wspierających przedsiębiorstwa społeczne, obejmujących współinwestowanie z aniołami biznesu oraz inwestowanie samodzielne lub razem z pośrednikami powiązanymi z inkubatorami społecznymi, systemami akceleratorów i programami płatności za osiągnięte wyniki. Ponadto na podstawie wniosku EFIS 2.0 EBI i EFI są zobowiązane zapewnić, aby końcowi beneficjenci, w tym MŚP, zostali poinformowani o istnieniu wsparcia z EFIS. Zarządzanie Ocena EBI i ocena niezależna wskazują, że zostały powołane organy zarządzające EFIS, które funkcjonują prawidłowo. Zalecane jest dokonanie pewnych ulepszeń, w tym wyjaśnienie odnośnych ról i obowiązków biura Dyrektora Zarządzającego EFIS, sekretariatu EFIS i służb EBI. W ocenie EBI zaleca się również poprawę kanałów łączności pomiędzy organami zarządzającymi EFIS. W niezależnej ocenie zalecono również przegląd i uproszczenie procedur dla operacji EFIS. ► Rozwiązywanie problemów związanych z zarządzaniem we wniosku EFIS 2.0 EFIS 2.0 zwiększy przejrzystość decyzji inwestycyjnych i procedur zarządzania. Komitet inwestycyjny będzie musiał bardziej szczegółowo przedstawiać w swoich decyzjach, które są podawane do wiadomości publicznej, przyczyny, dla których uznaje, że dane działanie powinno zostać objęte gwarancją UE, zwłaszcza jeżeli chodzi o dodatkowość. Co więcej, po podpisaniu umowy w sprawie operacji objętej gwarancją UE publikowana będzie tabela wyników. We wniosku EFIS 2.0 przewidziano również zobowiązanie EBI i EFI do informowania beneficjentów końcowych, w tym MŚP, o otrzymanej pomocy z EFIS, lub do polecenia odpowiednim pośrednikom finansowym, aby taką informację przekazali. 29 PL Program UE na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych. Więcej informacji znajduje się na stronie: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1081 13 PL Dodatkowo zbada się, czy pewne procedury związane z procesem zatwierdzenia operacji EFIS mogą być jeszcze bardziej usprawnione. Funkcjonowanie gwarancji unijnych i funduszu gwarancyjnego Zarówno Komisja, jak i autorzy niezależnej oceny stwierdzają, że gwarancje UE w sposób właściwy, skuteczny i efektywny umożliwiają Grupie EBI znaczne powiększenie wielkości działań specjalnych EBI i gwarancji EFI na rzecz MŚP i spółek o średniej kapitalizacji. Gwarancje UE okazały się również elastycznym instrumentem, który można dostosowywać do pojawiających się potrzeb, takich jak wzmocnienie segmentu EFIS kierowanego do MŚP o 500 mln EUR. W niezależnej ocenie wskazano jednak, że procedury stosowane przy wydawaniu decyzji w sprawie korzystania z gwarancji UE powinny być dodatkowo wyjaśnione i dokładniej monitorowane. W niezależnej ocenie stwierdzono też, że docelowy poziom zabezpieczonych środków początkowych funduszu gwarancyjnego, który wynosi 50 %, wydaje się ostrożny i umożliwiający pokrycie ewentualnych strat w istniejącym portfelu. Poleca się ścisłe monitorowanie strategii inwestycyjnej dla środków zgromadzonych w funduszu gwarancyjnym EFIS. Komisja w swojej ocenie bada ryzyka związane z różnymi produktami wspieranymi w ramach gwarancji UE. Na zakończenie stwierdza, że uwzględniając kwoty odzyskane, dochody i spłaty w ramach operacji EBI, budżet unijny byłby, ogólnie rzecz biorąc, również dostatecznie zabezpieczony przed potencjalnymi żądaniami płatności związanymi z uruchomieniem gwarancji UE przy skorygowanej do 33,4 % docelowej stopie zabezpieczenia środków funduszu gwarancyjnego. W swojej ocenie Komisja podkreśla również, że biorąc pod uwagę fakt, iż zdolność EBI do wdrażania instrumentów podziału ryzyka oraz przyjmowania pozycji kredytodawcy podporządkowanego jest kluczowa dla zwiększenia zdolności prywatnych inwestorów do wspierania bardziej ryzykownych i bardziej innowacyjnych projektów, a także do wspierania MŚP, szczególny nacisk należy położyć na kwestię podporządkowania. Jednocześnie Komisja w swojej ocenie stwierdza, że gwarancje UE nie były przeznaczone na pokrycie ewentualnego wpływu wahań kursów walutowych. Luka ta ma wpływ na zdolności EBI do długoterminowego finansowania przy stałym oprocentowaniu operacji w niektórych krajach poza strefą euro, ze słabiej rozwiniętymi rynkami finansowymi, co może wywrzeć negatywny wpływ na zasięg geograficzny EFIS. ► Rozwiązywanie problemów związanych z gwarancją UE i funduszem gwarancyjnym we wniosku EFIS 2.0 Na zakończenie oceny Komisja stwierdza, że budżet unijny byłby również dostatecznie zabezpieczony przed potencjalnymi żądaniami płatności związanymi z uruchomieniem gwarancji UE przy skorygowanej do 33,4 % docelowej stopie zabezpieczenia środków funduszu gwarancyjnego (z obecnej wysokości stopy 50%). Skorygowana do 35 % stopa PL 14 PL docelowa jest uwzględniona we wniosku Komisji EFIS 2.0. Zgodnie z oceną Komisji we wniosku EFIS 2.0 położono również większy nacisk na instrumenty podziału ryzyka i finansowania podporządkowanego, a także przedstawiono możliwość pokrycia przez gwarancję UE ewentualnego wpływu wahań kursów walutowych. Komunikacja Ogólnie rzecz biorąc w trzech ocenach podkreśla się potrzebę odpowiedniej strategii komunikacyjnej na temat EFIS. W niezależnej ocenie zalecono także dalsze zwiększanie poziomu świadomości – zwłaszcza na szczeblu lokalnym – na temat wsparcia ze strony EFIS i dostępnych produktów, szczególnie nowych, gdyż jest to niezbędne dla szybkiego upowszechnienia się tych produktów. Zalecono również zapewnienie lepszej informacji i wyjaśnień na temat możliwości nowo utworzonych platform inwestycyjnych, w tym roli EBI w tym zakresie. W niezależnej ocenie stwierdzono również, że metody komunikacji mogłyby zostać ulepszone wewnętrznie, w ramach struktur zarządzania Grupy EBI i EFIS. ► Rozwiązywanie problemów związanych z komunikacją we wniosku EFIS 2.0 Zalecenia dotyczące poprawy komunikacji nie wymagają zmiany rozporządzenia EFIS i zostaną uwzględnione poprzez zwiększone wysiłki Komisji i EBI. Komisja w ścisłej współpracy z Grupą EBI usprawni strategię komunikacyjną na temat EFIS, aby zwiększać świadomość na temat dostępności finansowania i pomocy technicznej w UE. Wysiłki w zakresie komunikacji są kontynuowane i zostaną wzmocnione w nadchodzących miesiącach. Informacje na temat rozwiązań w zakresie finansowania, pomocy technicznej i procedur, w tym przykłady dobrych praktyk i studia przypadków mogą stymulować nowe pomysły i wzmocnić inicjatywy inwestycyjne. Biorąc pod uwagę istotne znaczenie, jakie mają stale aktualizowane i łatwo dostępne informacje na temat różnych aspektów planu inwestycyjnego dla Europy, będą prowadzone dalsze prace nad wzmocnieniem strategii komunikacyjnej. Będą one prowadzone nie tylko na szczeblu UE, jako element instytucjonalnych działań komunikacyjnych, ale przede wszystkim na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym. 3. JAK DO TEJ PORY WYGLĄDAŁO UDZIELANIE POMOCY TECHNICZNEJ PRZEZ EUROPEJSKIE CENTRUM DORADZTWA INWESTYCYJNEGO (ECDI) ? Przydatności i skuteczność Niezależna ocena potwierdza przydatność ECDI, biorąc pod uwagę duże zapotrzebowanie na pomoc techniczną, które prawdopodobnie wzrośnie w nadchodzących latach. W ocenie odnotowuje się dobry zasięg pomocy ECDI. W okresie PL 15 PL objętym oceną do centrum wpłynęło 214 wniosków z 27 państw członkowskich. Centrum okazało się najskuteczniejsze w świadczeniu usług w sektorze energii, transportu i rozwoju obszarów miejskich/wiejskich. Przewiduje się, że w przyszłości więcej sektorów skorzysta z pomocy ECDI dzięki jego bardziej proaktywnym działaniom. Z 214 wniosków 78 dotyczyło doradztwa finansowego i doradztwa w sprawie finansowania, 78 – pomocy technicznej i doradztwa w sprawie finansowania, 13 – propozycji współpracy, a 33 – informacji ogólnych. Odpowiednią wiedzę fachową pozyskiwano albo od służb operacyjnych EBI, albo od odpowiednich służb doradczych i programów. Podsumowując, z niezależnej oceny wynika, że jest zbyt wcześnie na ustalenie, czy ECDI skutecznie wykorzystuje istniejącą wiedzę fachową. Ze wstępnej analizy wynika jednak, że istnieje potrzeba zwiększenia obecności ECDI na rynku lokalnym i regionalnym. Mimo że ECDI działa już aktywnie na rynku lokalnym w odniesieniu do konkretnych projektów, konieczny jest dalszy rozwój zdolności lokalnych czy też partnerstwa z krajowymi bankami prorozwojowymi i z lokalnymi usługodawcami, zwłaszcza w regionach, gdzie takie wsparcie jest najbardziej potrzebne. W ocenie zwrócono też szczególną uwagę na potrzebę zwiększenia doradztwa w zakresie tworzenia platform inwestycyjnych. Jednocześnie w niezależnej ocenie wskazano, że należy jeszcze wyjaśnić i lepiej określić całokształt współpracy między krajowymi bankami prorozwojowymi a ECDI. Na dzień zakończenia oceny podpisano 18 protokołów ustaleń między ECDI a krajowymi bankami prorozwojowymi. Jeden protokół ustaleń podpisano z Międzynarodowym Związkiem Kolei. Ich wdrażanie powinno być kierowane i monitorowane, w tym poprzez sprawdzanie uzgodnień administracyjnych dotyczących usług świadczonych przez zdecentralizowane organizacje w ramach ECDI. Należy zwrócić szczególną uwagę na kraje o mniejszych zdolnościach w zakresie pomocy technicznej. Skuteczność Zgodnie z niezależną oceną jest zbyt wcześnie na wyciągnięcie wniosków na temat skuteczności ECDI. Nie stwierdzono żadnych problemów w zakresie modelu zarządzania centrum. Spodziewana jest wyższa absorpcja środków budżetowych w dalszym okresie funkcjonowania ECDI i prawdopodobnie budżet zostanie w pełni wykorzystany. Niemniej jednak w niezależnej ocenie dostrzeżono też potrzebę decentralizacji usług świadczonych przez ECDI, podkreślając istniejące pozytywne doświadczenia z pomocą techniczną i wsparciem na szczeblu lokalnym w niektórych państwach członkowskich. W swojej ocenie EBI zauważa, że ECDI może w większym stopniu przyczynić się do dobrego funkcjonowania EFIS, na przykład przez identyfikowanie potencjalnych programów EFIS, doradztwo dla poszczególnych projektów EFIS, a może także wsparcie dla PL 16 PL rozpowszechniania i promocji (patrz niżej), zwłaszcza w odniesieniu do platform inwestycyjnych. Wartość dodana W niezależnej ocenie stwierdzono, że działalność ECDI nie nakłada się na obszar działalności innych służb doradczych w ramach EBI i że większość jego służb jest jedyna w swoim rodzaju. Należy monitorować potencjalne pokrywanie się z działalnością innych usługodawców z sektora prywatnego. W niezależnej ocenie wskazano, że zainteresowane strony wyrażały różne opinie na temat jakości świadczonych im usług w początkowym okresie działania ECDI. W ocenie zalecono ECDI przede wszystkim opracowanie usług bardziej dostosowanych do potrzeb poszczególnych klientów oraz skrócenie okresu udzielania odpowiedzi, ocenionego przez niektóre zainteresowane strony jako zbyt długi. Ocena zaleca również utworzenie sformalizowanej procedury przekazu opinii, tak aby ECDI mogło wziąć pod uwagę opinie partnerów dla stałej poprawy świadczonych usług. Komunikacja Strona internetowa ECDI jest uznana za dobry punkt dostępu dla składania wniosków., a za jej pośrednictwem złożono 70 % wniosków. Podobnie jak w przypadku sformułowanych wniosków dotyczących EFIS niezależna ocena zaleca bardziej aktywną komunikację na temat ECDI, biorąc pod uwagę fakt, że wiedza o usługach świadczonych przez centrum jest nadal dość ograniczona. ► Rozwiązywanie problemów związanych z pomocą techniczną we wniosku EFIS 2.0 Ogólnie rzecz biorąc, ECDI dobrze wystartowało. Jak podkreśla się w niezależnej ocenie, jest zbyt wcześnie na wyciągnięcie wniosków na temat skuteczności ECDI. W miarę wdrażania projektu uzyska się więcej doświadczenia. Niemniej jednak wniosek Komisji dotyczący EFIS 2.0 zawiera szereg specjalnych usprawnień działalności ECDI, biorących pod uwagę większość zaleceń zawartych w niezależnej ocenie. Należy zauważyć, że zalecenia dotyczące lepszej komunikacji nie muszą powodować zmian ustawodawczych. Prowadzone są prace nad dalszym zwiększeniem wiedzy o ECDI. Wniosek Komisji przewiduje, że ECDI nie tylko powinno wykorzystywać wiedzę lokalną dla ułatwienia pomocy z EFIS na terenie Unii, ale również przyczynić się do osiągnięcia sektorowej i geograficznej dywersyfikacji EFIS, zwłaszcza wspierając EBI w inicjowaniu operacji. Jest to zgodne z zaleceniami zawartymi w niezależnej ocenie. W swoim wniosku Komisja podkreśla również, że współpraca z krajowymi bankami prorozwojowymi i instytucjami zarządzającymi EFSI powinna wpłynąć na poprawę jakości wsparcia doradczego oraz wiedzy finansowej i technicznej na poziomie lokalnym, zwłaszcza w państwach członkowskich, które mają trudności z korzystaniem z innowacyjnych mechanizmów finansowych. Tworzy się w ten sposób jasne powiązanie pomiędzy taką współpracą a wsparciem na poziomie lokalnym, włączając w to połączenie innych źródeł finansowania unijnego z EFIS. Pomoże to nie tylko promotorom projektów w lepszym organizowaniu PL 17 PL swoich projektów, ale dodatkowo przyczyni się do osiągnięcia lepszej równowagi geograficznej EFIS. Ponadto biorąc pod uwagę znaczenie ECDI w finansowaniu mniejszych projektów, Komisja proponuje, aby ECDI udzielało proaktywnego wsparcia przy tworzeniu platform inwestycyjnych. Wniosek ten jest zgodny z zaleceniami zawartymi w ocenach, które wskazały na potrzebę większej jasności i doradztwa w sprawie tworzenia takich platform. Wniosek EFIS 2.0 przewiduje również wsparcie przez ECDI działań w dziedzinie klimatu i projektów obejmujących zasobooszczędną gospodarkę, lub elementów tych projektów, zwłaszcza w kontekście COP21, a także wsparcie projektów sektora cyfrowego i projektów transgranicznych. Jest to zgodne z priorytetami UE w dziedzinie walki ze zmianami klimatycznymi, rozwoju jednolitego rynku cyfrowego i promowania projektów transgranicznych, z uwagi na ich wysoką wartość dodaną dla Unii. 4. OPINIA TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO Zgodnie z wymogami rozporządzenia o EFIS 30 Trybunał Obrachunkowy wydał opinię dotyczącą oceny przez Komisję wykorzystania gwarancji UE i działania funduszu gwarancyjnego EFIS. Trybunał Obrachunkowy uważa, że główne wnioski, a zwłaszcza proponowana rewizja stopy zabezpieczenia środków funduszu gwarancyjnego EFIS (z 50 % do 35 %) są zgodne z uaktualnionym szacunkiem spodziewanych strat. Poza wymogami rozporządzenia o EFIS Trybunał Obrachunkowy dokonał również oceny innych elementów wniosku EFIS 2.0 Główne elementy tej oceny są następujące: W sprawie harmonogramu – Trybunał Obrachunkowy uważa, że jest za wcześnie, by proponować podniesienie gwarancji budżetowej UE. Jednak Komisja uważa, że biorąc pod uwagę fakt, że może upłynąć trochę czasu do zakończenia procesu legislacyjnego, wniosek Komisji wykorzystuje dotychczasowy sukces programu i pozwala na sprawną kontynuację działalności, a także stanowi wyraźny sygnał dla inwestorów i promotorów projektów. W warunkach przytłumionego otoczenia inwestycyjnego taka pewność jest niezbędna dla zapewnienia, aby zatrudnienie, wzrost gospodarczy i inwestycje były nadal wspierane w całej Unii. W październiku Rada Europejska31 wezwała państwa członkowskie do uzgodnienia stanowiska negocjacyjnego w sprawie wniosku Komisji podczas spotkania ECOFIN w dniu 6 grudnia, biorąc pod uwagę ocenę zewnętrzną32. W sprawie dowodów uzasadniających: Trybunał Obrachunkowy uważa, że potrzebne są dodatkowe dowody usprawiedliwiające wzrost gwarancji UE. Komisja zauważa, że 30 31 32 PL Artykuł 18 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/1017. EUCO 31/16. Opublikowane 11 listopada 2016 r., dostępne na stronie https://ec.europa.eu/priorities/publications/independent-evaluation-investment-plan_en 18 PL wniosek EFIS 2.0 oparty jest na doświadczeniach uzyskanych podczas pierwszego roku jego wdrażania. Jak określono w komunikacie z 1 czerwca 2016 r. 33, wyniki uzyskane na zakończenie pierwszego roku były pozytywne. Dokładniej, biorąc pod uwagę wysokie zapotrzebowanie na rynku, Komisja zaproponowała zwiększenie części gwarancji UE przeznaczonych dla MŚP. Uwzględniając fakt, że projekty infrastrukturalne i inwestycyjne potrzebują dłuższego czasu do uzyskania pełnej efektywności, brak zwiększenia gwarancji dla segmentu MŚP oznaczałby zaniechanie dodatkowego wysiłku koniecznego dla wzrostu inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracy w Europie. W sprawie dodatkowości: Trybunał Obrachunkowy uważa, że definicja kryterium dodatkowości jest zbyt szeroka. Jednym z kluczowych elementów wniosku EFIS 2.0 jest wzmocnienie dodatkowości. Komisja proponuje, aby projekty w ramach EFIS przyjęły nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku czy niewystarczający poziom inwestycji za jedne z kryteriów kwalifikujących do uzyskania wsparcia EFIS. Ponadto, dla zwiększenia przejrzystości w zakresie zgodności projektów z tym zasadniczym kryterium, zaproponowano dokładniejszą definicję dodatkowości Komisja zajęła się również konkretną przeszkodą dla inwestycji o wysokiej wartości dodanej dla UE, uznając transgraniczne projekty infrastruktury (i powiązane z nimi usługi) za dodatkowe z definicji. W odniesieniu do zarządzania i przejrzystości Trybunał Obrachunkowy wyraził poparcie dla: (i) propozycji włączenia przepisu dotyczącego uchylania się od podatków; (ii) propozycji podjęcia działań w kierunku wzmocnienia Centrum Doradztwa i zwiększenia zasięgu sektorowego EFIS; (iii) propozycji wzmocnienia struktury zarządzania EFIS, zwłaszcza jeśli chodzi o zarządzanie potencjalnymi konfliktami interesów członków komitetu inwestycyjnego. 5. WNIOSKI Komisja zauważa, że trzy oceny zlecone przez rozporządzenie EFIS, w tym niezależna ocena zewnętrzna, zostały przedstawione w odpowiednim czasie dla dostarczenia informacji potrzebnych w procesie legislacyjnym. Trzy oceny zgadzają się co do dotychczasowego sukcesu EFIS i ECDI i co do potrzeby wzmocnienia określonych aspektów tych inicjatyw (dodatkowości, pomocy technicznej, łączenia z innymi funduszami UE). Wszystkie te aspekty zostały już uwzględnione we wniosku EFIS 2.0. Komisja uważa, że EFIS realizuje swoje cele i że utrzymanie systemu wsparcia inwestycyjnego jest uzasadnione34. Komisja będzie nadal ściśle współpracować z Grupą EBI dla wykorzystania dotychczasowych osiągnięć. Dlatego też Komisja wzywa współustawodawców do priorytetowego traktowania wniosku EFIS 2.0, tak jak wspomniano na październikowym posiedzeniu Rady Europejskiej. Rada została wówczas wezwana do przedstawienia swojego stanowiska podczas Rady ECOFIN w dniu 6 grudnia, tak aby można 33 34 PL COM (359) final. Zob. art. 18 ust. 7 rozporządzenia (UE) 2015/1017. 19 PL było szybko zająć się problemami przedstawionymi w poszczególnych ocenach i zrealizować jeszcze więcej wysokowartościowych inwestycji. Komisja będzie nadal wspierać Parlament Europejski i Radę podczas negocjacji legislacyjnych oraz kontynuować dialog ze wszystkimi zainteresowanymi stronami celem umocnienia i konsolidacji planu inwestycyjnego dla Europy. Jednocześnie należy kontynuować prace zarówno na szczeblu krajowym, jak i na poziomie europejskim dla zapewnienia ciągłego rozwoju otoczenia biznesowego, tak aby w jak największym stopniu sprzyjało ono inwestycjom. Komisja będzie także czerpać z doświadczenia zgromadzonego podczas wdrażania EFIS w czasie nadchodzących dyskusji na temat nowych wieloletnich ram finansowych. PL 20 PL
